<<Retour

Recueil des historiens des Gaules et de la France (Rerum Gallicarum et Francicarum scriptores)

Contenant ce qui s’est passé depuis le commencement du règne de Louis le Bègue, fils de Charles le Chauve, jusqu’à la fin du règne de Louis V, dernier roi de la seconde race;

c’est à diredepuis l’an DCCCLXXVII jusqu’à l’an DCCCCLXXXVII, avec les diplomes des fils et des petits-fils de Louis le Débonnaire, qui n’ont pu entrer dans le volume précédent.

par Dom Martin Bouquet prêtre et religieux de la congrégation de Saint-Maur.

Tome VIII

Ex Chronico Ademari Cabannensis Monachi S. Eparchii Engolismensis.

Carolo Calvo sæculo migrante (an. 877), regnavit pro eo in Francia filius ejus Ludovicus Balbus; nec ultra Imperium accepit aliquis de Regibus Franciæ....

Defuncto Rege Ludovico (an. 879), reganvit pro eo (2) filius ejus Carolus, cognomento Insipiens, vel Minor. Tunc Franci conjurantes contra Carolum Insipientem, ejiciunt eum de regno, et Odonem (3) Ducem Aquitaniæ in regno elevaverunt (an. 888). Hic Odo fuit filius Raimundi Comitis Lemovicensis; et primo in Aquitania Rex ordinatus est apud Lemovicam, cujus civitates monetam nomine suo sculpere jussit, quæ antea nomine Caroli scribebatur. Constituit in ea urbe Vicecomitem Fulcherium, industrium fabrum in lignis; et Lemovicinum per Vicecomites ordinavit, similiter et Bituricam; et secundo anno in Francia Rex elevatus est. Quibus diebus Rodulfus Rex Burgundiæ cum hoste fortissimo Lemovicinum appudit rogatu Odonis Regis; nam ipse Franciam tutabat. Congregati sunt contra Rodulfum innumerabiles Nortmannorum hostes; commissoque certamine in loco qui dicitur ad Destricios, usque ad internecionem prostrati sunt Pagani. Qui exinde potuerunt evadere fugientes, non ultra fiduciam præsumpserunt veniendi in Aquitaniam. Rodulfus autem gratias Deo, pro cujus amore animam posuerat suam, referens, cum magno triumpho regressus est.

Et Nortmannorum aliæ cohortes Franciam superiorem devastantes, postquam dedolaverunt terram vicinam Franciæ, prostrati sunt à vicinis Ducibus Franciæ. Deinde cum alia mutitudine Nortmannorum Rodonum urbs, et vicinæ sibi civitates inventæ vacuæ, vindicatæ sunt ad habitandum à Ducibus eorum, qui elevaverunt super se ex eorum gente Regem, nomine (4) Rolum, qui sedem sibi in Rodomo constituit. Postea vero factus Christianus à Sacerdotibus Francorum, imminente obitu in amentiam versus, Christianos captivos centum ante se decollari fecit in honore, quæ coluerat, idolorum; et demum centum auri libras per Ecclesias distribuit Christianorum in honore veri Dei, in cujus nomine baptismum susceperat.

Ramnulfus (5) quoque Pictavensis et Ademarus filius (6) Emenonis inimici erant pro urbe Pictavis, quam Ademarus nitebatur sibi vindicare pro patre suo Emenone. Hic vero Ramnulfus ex uxore legitima cum non haberet prolem, suscepit ex concubina filium, Eblum nomine; summamque habuit amicitiam cum propinquo amico suo (7) Willelmo Comite Arvernis; et cum Rolo Principe Rodomi pactum firmavit propter metum Ademari. Hac de causa à Rege Odone potius timore quam amore honorabatur. Dumque regalem aulam assiduaret, veneno necatus, in extremis sancto (8) Geraldo ibidem præsenti parvulum filium suum Eblum commisit tutandum.

Vulgrinus autem Aginnum vindicans propter sororem (9) Willelmi Tolosani, ex qua supradictos duos susceperat filios [Alduinum et Willelmum], Egolismam et Petragoricam rexit perstrenue, Aginnum (10) per XXVI annos, Egolismam et Petragoricam per XV annos; et XVI anno post mortem Lotharii defunctus est. Ademarus autem filius Emonis filiam. Willelmi filii Vulgrini Sanciam in conjugio copulavit sibi, et ab (11) Alduino et Willelmo familiarius fovebatur; et à Rege Odone magno honore in Palatio habitus, post mortem Ramnulfi provectus est Pictavis Comes. Regressusque à Palatio S. Geraldus, clam subductum filium Ramnulfi à Pictavis, Willelmo Duci Aquitaniæ, Comiti Arvernis, credidit nutriendum, cui consanguineus erat.

Eo tempore ipse Willelmus cum non haberet prolem, Cluniacum Monasterium in fundo proprio, quod est in Burgundia, à noviter fecit. Qui cum sororem suam in matrimonio desideraret conjungere cum Geraldo, nullatenus quivit; qui coelibem vitam semper ducens, cum sæpe ad copulam suaderetur amore filiorum, respondebat sanctus Geraldus: Utilius est, inquit, mori sine filiis, quam relinquere malos heredes. Eratque Ademarus Comes Pictavinus amator Ecclesiæ; cumque prolem nec ipse exciperet, prospiciens sibi una cum uxore sua Sancia de futuro sæculo, concessit quædam ex jure proprio Ecclesiis Christi prædia, (12) S. Carrofo quidem Voërtam, S. Martiali Moltonnum, S. Joanni Neriacum, S. Hilario Corcolmum, S. Eparcho Godorvillam.

Eo tempore (13) Ebo Bituricus coepit ædificare Coenobium Dolense in honore Dei Matris, quod postea integravit Radulfus filius ejus; ubi magnam cohortem Monachorum congregavit regulariter degentem. (an. 917) Francorum vero Rege Odone obeunte (an. 898), regnavit pro eo filius ejus Arnulfus pauco tempore, et mortuus est. Iterum Carolus minor suscepit regnum, unxitque eum (14) Arbertus Episcopus; contra quem iterato Francorum Proceres conspirati, cum regno pellentes, Rotbertum (15) Ducem Francorum (an. 920) pro eo invitum constituunt Regem. Nam congregati in campo moresolito ad tractandum de publica regni utilitate, unanimi consilio, pro eo quod ignavæ mentis erat idem Rex, festucas manibus projicientes, rejecerunt eum, ne esset eis ultra Senior; et solum eum in medio campo reliquerunt, separati ab eo. Cum que simul inter se coissent, supervenit Comes Ugo amicus Regis, ignorans causam; qua comperta, dixit Francis: O fortissimi Franci, non bonum consilium egistis; quare Seniorem vestrum inhoneste dereliquistis? Est cum eo pars magna Franciæ, et necesse est, si ita eum dimittimus, venire malum super nos. Sed aggrediar ego eum, et confodium ferro; melius enim est ut occidatur, quam missus puniat nos. Et citato equo, quasi occideret eum, mox ut ad eum perrexit, tale consilium dedit ei, dicens: Ero nuntius tuus ad hos Francos ex parte tua, et usque unum annum tantum sint adhuc sub tua ditione; et si in hoc spatio non te viderint meliorari, discedant à te vituperatione tui. Quod regressus confirmavit cum Francis, et iterum redierunt ad Regem. Et per illum annum amicos sibi Rex associavit, cum quibus post annum fiducialius se agere potuit, permanentibus Primoribus in sua sententia. Elevato enim Rotberto in Regem (an. 922), Carolus cum valida amicorum manu Lemovicam pervenit; et pervigil nocte prope fenestram S. Martialis perstitit in orationibus. Quotquot potuit de Aquitania secum fortissimorum bellatorum abduxit, et per Burgundiam ad (16) Otonem Imperatorem abiit propter auxilium. Franci autem divisi sunt inter se: verum major pars Rotberto favebat. Carolus denique, accito ab Otone Imperatore auxilio, cum multo exercitu, partim de Teodisca gente, partim de Aquitania et Francia, regressus est Franciam; et commisit cum eo Rotbertus bellum. Caroli erat signifer Fulbertus Comes; Rotbertus autem ipse vexillum sibi ferebat, dejecta barba canitie plena extra loricam, ut cognosceretur. Carolus Rex Fulberto interminando ait : Cave, ô Fulberte; et inde proverbium exit, Cave, Fulberte (an. 923). Fulbertus Rotbertum Regem per medium cerebri dividendo confodit, et exercitus Rotberti victus est. Et finito bello, pervenit Ugo filius (17) Rotberti, cognomine Caprtius, cum mille equitibus, et Carolum cum exercitu lasso fugavit; et postmodum suppliciter ad eum veniens, voluntati Regis assensit. Nam Carolus (18) regnum recuperavit, et ipsi Ugoni Capetio Ducatum permisit, sicut solitus erat regere pater ejus Rotbertus. Postea vero de spoliis quæ ceperat Carolus S. Martiali, sicut voverat, direxit quædam, id est, de Capella Rotberti Regis Evangelium ex auro et argento, Dalmaticam pretiosam ex veste serica, Faltestalium argentatum, vestimentum integrum sacerdotale pretiosum, duos libros divinæ historiæ, librum pretiosum de computo, vexillum ex veste auro texta unum.

Ipso vero (an. 929) Carolo (19) Rege migrante, Ludovicus filius ejus pro eo strenue regnavit.... Tunc (an. 926) Ademarus Comes Pictavensis defunctus est, et Pictavis juxta Basilicam S. Hilarii IV Nonas Aprilis sepultus. Guillelmus quoque Dux Arvernis mortuus est; et filius Ramnulfi Eblus Manzer Arvernis (an. 918, 919) et Pictavis simul Comes promotus est à Carolo Rege supradicto; acceptaque in conjugium Adala filia Roli Rotomagensis Comitis, genuit ex ea Willelmum Caput-stupæ. Post mortem siquidem Vulgrini filius ejus Alduinus XXX annos vixit. Hic muros civitatis Egolismæ restaurare coeperat. Quo tempore, Oliba Pontificatum adhuc agente, repetentes Nortmanni crebras incursiones per Aquitaniam execebant. Unde factum est ut Monachi Carrofi, adhuc vivente Vulgrino Comite, pretiosum lignum Crucis ad custodiendum Egolismæ deferrent, cum diversis Ecclesiæ ornamentis. Et cessante infestatione Nortmannica, Alduinus in civitate sua retinere tentavit omnibus diebus supradictum sanctum lignum, nolens reddere commendatum... Alduinus vero Comes per multos annos languore corporis multatus est; et in populo ejus ita fames vehementissima grassata est, ut (quod hactenus incompertum fuit) de vulgo unus alterum ad devorandum exquireret, et multi alios ferro perimentes, carnibus more luporum humanis in vicem vescerentur. Quibus actus Alduinus necessitatibus, remisit Carrofo pretiosum lignum per manus Willelmi filii sui, cognomine Sector-ferri, uno ante mortem suam anno, cum capsa aurea, quam ipse cum gemmis construi imperaverat; ubi contulit Lubeliaco villam, et mox cessavit plaga. Et ipse post annum defunctus VII. Kal. Apr. juxta patrem tumulatus est.

Post cujus mortem (an. 916) IV. anno occisi sunt à Bernardo in ultionem Sanciæ sororis suæ, quam occidere conati sunt, Lambertus Vicecomes Martiliacensis et Arnaldus frater ejus. Willelmus autem Sector-ferri (an. 918) honorem eorum restituit Odolrico fratri eorum, qui minor natu erat; fuitque sibi Vicecomes, sicut Ramnulfus fuerat Vulgrino. Hic denique Bernardus, mortuo patre suo Willelmo, qui fuit frater Alduini ex Vulgrino, Comes Petragoricensis effectus est; Willelmus vero Sector-ferri Egolismæ principatum obtinuit; et communem habuerunt totum honorem eorum ipse et Bernardus consanguineus ejus. Ademarus tamen supradictus, qui sororem Bernardi Sanciam uxorem habuit, decem annos supervixit Alduino. Sancia quoque vitam terminans II Nonas Aprilis, humata est juxta Basilicam S. Eparchii.

Eo tempore Gunbaldus Episcopus [Engolismensis] decedens (an. 940), successorem habuit Fulcadum. Tunc Willelmus Sector-ferri et consanguineus ejus Bernardus, aggregato conventu Nobilium, iterum restituerunt Monasticum habitum in Basilica B. Eparchii, præficientes eidem Monasterio Mainardum Abbatem.... Tunc domnus Willemus Sector-ferri per testamentum (an. 947) concessit ad eundem locum B. Eparchii hoc donum, Ecclesiam S. Hilarii in Petragorico sitam in Vicaria Piliacense; Ecclesiam S. Eugeniæ sitam in Santonico, in Vicaria Prediacense; Curtem Fradorevillam, et villam Deiraco, villam Alviniaco, villam Romanorevillam cum ipsa Ecclesia, mansum unum in Godorvilla. Quod Testamentum confirmare jussit; et firmaverunt manibus propriis, quorum nomina hæc sunt: Bernardus Comes, Arnaldus filius Bernardi, Odolricus Vicecomes, Ademarus Vicecomes, Arnaldus filius Willelmi, Ademarus filius ejusdem Willelmi, Sancto Martiali dedit nihilominus Cantreciacensem Ecclesiam in Egolismensi, pariterque Manauco Ecclesiam in Lemovicino, cum omnibus adjacentiis et massis. Non enim habuit prolem ex legitima conjuge; nam supradicti Arnaldus et Ademarus ex concubinis ei nati sunt. Item Iterio fideli suo, Principi de villa Boënsi, dedit Cellam Fruinensem in Egolismensi cespite.

Interea defuncto Eblo Comite Pictavino, filiorum ejus alter Comes (an. 935), alter Episcopus factus est. Eblus enim, annuente Rege Ludovico, Pontifex Lemovicæ factus est. Willelmus vero, cognomento Caput-stupæ, à Rege supradicto Arvernis, Vellavis, Lemovicæ et Pictavis Comes provectus, Dux Aquitaniæ extitit. Hic germano suo Abbatiam S. Hilarii, ac S. Maxentii (an. 940), cum nonnullis aliis possessionibus in Pictavensi solo, præbuit. Fuit idem Eblus bonus Pastor Ecclesiæ, et Castellum S. Stephani Lemovicæ sedis, quod Turpio Episcopus antecessor ejus magna ex parte à solo construxerat, hic ad parfectum integravit. Construxit à novo Castellum S. Hilarii, et Canonicos ibi disposuit, quia infestatione Nortmannorum idem locus à Monachorum prisca habitatione desciverat. Restauravit et Monasterium S. Michaëlis, quod vocatur ad Eremum, et multa alia laudabilia in opere Dei egit. Restauravit Monasterium S. Maxentii, et Castellum in circuitu perfecit. Qui defunctus, sepultus est in Basilica supradicti Monasterii S. Archangeli....

Eblus autem XXXIX à B. Martiale Episcopus fuit, et ad onus Episcopale sufferendum ordinavit sub se Chorepiscopum Benedictum, quem ipse à puero nutriverat. Qui captus ab Helia Comite Petragoricæ, oculis privatus est. Et propterea Eblus nimio dolore afficiebatur usque ad diem mortis suæ; ipsum enim post se voluit relinquere successorem. Idem Helias filius Bosonis Vetuli de Marca, commisso prælio cum Geraldo Vicecomite Lemovicensi et filio ejus Widone, victor extitit; qui demum cum fratre suo Aldeberto in deceptione captus à Widone, in Castro Montiniaco custodiæ injectus est. Sed cum Willelmi suasu oculis privandus esset propter supradictum Chorepiscopum, Deo propitio, custodia evasit; et non multo post in via Romæ peregrinus in Dei opere obiit. Aldebertus vero frater ejus plurimo tempore in turre Lemovicæ urbis custoditus, tandem solutus est, accepta in conjugio sorore Widonis Vicecomitis, ex qua filium habuit Bernardum....

Tunc Rolo defuncto Comite Rodomense filius ejus Willelmus (circa an. 931) loco ejus præfuit. Hic fuit à pueritia baptizatus; omnisque eorum Nortmannorum, qui juxta Franciam inhabitaverunt, multitudo fidem Christi suscepit, et gentilem linguam omittens, Latino sermone assuefacta est. Willelmo eodem ab Arnulfo Flandrensi Comite dolo interempto, filius ejus Ricardus succedens (an. 943), Christianissimus factus ædificavit in ea Nortmannia, quæ antea vocabatur Marcha Franciæ et Britanniæ, Monasterium S. Michaëlis in Monte (an. 966), ubi Monachos ordinavit; itemque Monasterium Fescanum in honore summæ Trinitatis (an. 996), ubi sepultus est ipse, ubi et Monachos posuit.

Francorum interea Rege Ludovico vita exeunte (an. 954), regnavit pro eo Lotharius filius ejus, ex Girberga Regina progenitus. Quo tempore Fulcadus Episcopus Egolismensis, postquam præfuit duodecim annis, defunctus est, et sepultus juxta Basilicam S. Eparchii; et successit in Episcopatu Ebulus, qui et ipse duodecim annis præfuit, et tumulatus secus eum in B. Eparchii Basilica. Willelmus quoque Sector-ferri (qui hoc cognomen indeptus est, quod commisso prælio cum Nortmannis, et neutra parte cedente, postera die pacti causa cum Rege eorum Storim singulari conflictu deluctans, ense curto, nomine Durissimo, quem Walander faber cuserat, per media pectoris secuit simul cum thorace una percussione) post clausit diem, et sepultus est juxta Basilicam S. Eparchii. Et per triginta annos pro eo principati sunt Bernardus Comes Petragoricensis, deinde filii ejus, Arnaldus cognomento Bouratio, pro eo quod cum ipsa veste lupum diabolicum homines devorantem appetiit in campo loricatus et galeatus, et manibus gestans militibus occidendum præbuit; deinde Willelmus Talerandus, postmodum Rannulfus Bomparius, tum Ricardus, Insipiens.

Arnaldus quidem subtrahens S. Eparchio villam Salacensem, et conferens Heliæ Duci [de] villa Boënsi, ab Angelo percussus, hac de causa interiit; et in fine S. Eparchio villam Ajarniacensem contulit pro emendatione; et sepultus est juxta ejusdem Basilicam. Et mortuo fratre ejus Willelmo, Rannulfus bello extinctus est ab Arnaldo manzere filio Willelmi Sectoris-ferri, qui pro patre suo in principatum Egolismæ successit, et Ricardum Insipientem expulit. Hic cepit in conflictu Gauzbertum Clericum, fratrem Heliæ Comitis, quem reddit Willelmo filio Willelmi Capitis-stupæ seniori suo; et pro ultione Benedicti Chorepiscopi oclis privandum consensit. Defuncto enim Willelmo Capite-stupæ, et sepulto apud Ecclesiam S. Cypriani (an. 963), Dux Aquitaniæ pro eo extitit memoratus filius ejus Willelmus, qui filiam Tetbaldi Campanensis, vocabulo Emmam, uxorem accepit, genuitque ex ea filium Willelmum.

His temporibus Aimericus, non Monachus, Abbas S. Martialis, successor Gonsindi, moritur (an. 974); et in fine Monachus extitit, quia Rex Ludovicus timens ejus tyrannidem, honorem S. Martialis ei commiserat, sacramentis acceptis ut Monachus esset futurus. Hic Aimericus Geraldum Vicecomitem Lemovicæ et Bosonem Vetulum de Marca in manibus suis habuit commendatos. Hic construxit Castrum (20) Ronconium; hic juxta Cambonense Monasterium destruxit Castellum vi expugnatum Cambocarem, eo quod erat molestum Monachis. Rex autem (21) Lotharius Lemovicam adiit (an. 985), et tempus aliquantum in Aquitania exegit; unde reversus, veneno à Regina adultera exstinctus est, filiumque reliquit Ludovicum; qui uno tantum anno supervivens, et ipse potu maleficii à sua conjuge, Blanca nomine, est necatus (an. 987). Regnum pro eo accipere voluit patruus ejus Carolus, sed nequivit; quia Deus judicio suo meliorem elegit. Nam Episcopus Ascelinus Montis Laudunensis urbis hebdomada ante Pascha (an. 991) post convivium in lecto quiescentem eum dolo cepit; et consensu plurimorum Ugo Dux, filius Ugonis Capetii, in Regem elevatus est. At vero Carolus in carcere usque ad mortem retentus est Aurelianis, ubi genuit filios Carolum et Ludovicum; et expulsi sunt filii ejus à Francis, profectique ad Imperatorem Romanorum, habitaverunt cum eo.

(1) Ademarus quis fuerit, et à quibus ortus parentibus ipsemet edisserit in suo Chronico his verbis: Ainardus Præpositus ex Monasterio S. Petri Scotoriensi habuit duos fratres Abbonem et Raimundum strenuissimos Duces corpore robustos, animo bellicosos; quorum trium sororem Aldeardem accepit in matrimonium Raimundus Cabannensis, ab nepos Turpionis Episcopi [Lemovicensis], frater Adelberti Decani inclyti et Præpositi ex Monasterio S. Martialis. Habuit ex ea filium Ademarum Egolismensem Monachum, qui hæc scripsit. Chronicon suum absolvit anno 1028. Et certe vivebat tempore Roberti Regis, de quo in brevi Commemoratione Abbatum Lemovicensium Basilicæ S. Martialis à se composita, hæc habet: Ugo Rex factus est, cujus filius Robertus Rex sapientissimus et piissimus usque hodie vivit. Hinc mirum est Ademarum adeo proximum temporibus Regum secundæ stirpis, in eorum gestis describendis tam turpiter errasse. Ejus Chronicon vulgavit Labbeus Tomo 2 Biblioth. Librorum Mss. Pag. 151, ope trium Codicum Mss.

(2) Carolus Simplex post mortem Lodovici Balbi patris natus, anno 893 Rex coronatus est. Ludovico Balbo successerunt filii ejus Ludovicus et Carlomannus; quibus mortuis, vocatus est à Francis Carolus Crassus; quo anno 888 defuncto, Franci Odonem Regem crearunt.

(3) Odo Comes erat Parisiensis, Robertis Fortis Andegavorum Comitis filius.

(4) Rollo anno 876 in Galliam venit, quam cum per multos annos valde afflixisset, tandem anno 912 à Francone Archiep. Rotomag. baptizatus est, ei Caroli Simplicis filia in matrimonium data, pactaque in dotem Neustria.

(5) Ramnulfus filius erat Bernardi Gothiæ Marchionis qui anno 878 honoribus spoliatus est.

(6) Emeno Pictavensis Comes proscriptus fuerat anno 839; uxorem duxit filiam Roberti Fortis.

(7) Willelmus, cognomento Pius, filius erat Bernardi Comitis Arvernis et Gothiæ Marchionis, anno 886 mortui.

(8) Geraldus filius erat Geraldi Comitis Lemovicensis et Adeltrudis. Monasterium Auriliacense fundavit anno 894, obiit anno 909.

(9) Willelmus Dux Tolosanus Barcinone accisus anno 850, filius erat Bernardi Septimaniæ Ducis anno 844 interfecti.

(10) Corrigendum, Aginnum per XXII annos, Egolismam et Petragoricam per XX annos. Vulgrinus enim jam duobus annis Aginnum rexerat, cum eum Carolus anno 866 Engolismæ et Petragoricæ præfecit. Ejus mors collocatur anno 886 in Chronico Engolismensi. Ademarus hunc mortuum dicit sexto-decimo anno post Lotharium, Chronicon Engolismense secutus, quod perperam Lotharii mortem ad annum 870 refert.

(11) Alduinus Engolismensis, Willelmus Petragoricensis Comites erant, filii Vulgrini.

(12) Carrofense Monasterium Sanctum vocatur pro reverentia dominicæ Crucis, cujus portionem ei dedisse perhibetur Carolus Magnus.

(13) Obiit Ebbo anno 935.

(14) Arbertus Episcopus, quem hic nobis obtrudit Ademarus, commentitius est, et cæteris Scriptoribus incognitus, Odone exstincto, qui Neustriæ regnum, Aquitaniam et Burgundiæ partem regebat, solas regnavit Carolus, nec denuo unctus est in Regem. Unde secunda ejus regni epocha, his verbis exprimi solita, redintegrante, vel post successionem Odonis.

(15) Quæ hic narrantur, fabulam redolent.

(16) Otto nonnisi 40 post annis Imperator coronatus est, anno scilice 962.

(17) Hugo Roberti filius non cognominatus est Capetius, sed pater erat Hugonis Capetii, postea Francorum Regis.

(18) Illud falsissimum: nam Carolus ab Heriberto Comite carceri mancipatus est; et Rodulfus filius Richardi Burgundiæ Ducis apud Sussionas in Monasterio S. Medardi Rex Francorum constitutus est.

(19) Anno 929 obiit Carolus Simplex; verum Ludovicus Transmarinus ejus filius nonnisi post mortem Rodulfi regnare coepit, quæ contigit anno 936.

(20) Supra Runconia dicitur. Nunc Rancon vulgo dici ait Hadr. Valesius. Massonus tamen vocat Rancogne, situmque tradit in alta rupe ad Tardueram flumen in agro Ecolismensi.

(21) Idem Ademarus in Commemoratione Abbatum S. Martialis Lemovic. edita à Lanneo Tomo 2 Biblioth. pag. 272, hæc habet: Hujus [Guigonis Abbatis] XII anno Rex Hlotharius Lemovicas venit, præcepitque Abbati ut ædificaret muros castri; qui reversus in Franciam, post paucos dies mortuus est; et progenies ejus deinceps regno privata est. Nam frater ejus Carolus in carcerem missus est ab Ugone Duce; et ipse Ugo Rex factus est; cujus filius Robertus Rex sapientissimus et piissimus usque hodie vivit.

Caroli Calvi, Ludovici Pii filii, diplomata.

LXXXIV.

Pro Monasterio S. Florentii Veteris.

Ex chartulario hujus Monasterii.

FB. Un des rares actes qui nous soit conservé, où Amardus, évêque de Périgueux est cité.

In nomine sanctæ et individuæ Trinitatis, Carolus Dei gratia Rex (an. 849). Cum regni nostri quietum quorumdam insidiis perturbatam ad nostrum fermanum Ludovicum defectionem meditantium componere tractaremus, quorumdam etiam sanctorum loca vastata restaurante cuperemus; inter cætera orta est sæpenumero deplorata calamitas præclari et dilecti nostri sanctissimi Confessoris Christi Florentii, assistente nobis ejusdem loci venerando Abbate Radulpho. Nam cum constet eundem locum à piæ memoriæ Carolo avo nostro præclaris ædificiis et plurimis possessionibus nobilitatum ob innumerus miracula jam dicti S. Florentii, à genitore quoque nostro Ludovico cognomine et actu Pio Monasticum ordinem inibi perfectius recuparatum, et præceptis regalibus ab omni publici juris exactione cum suis possessionibus absolutum atque roboratum; à rebelli nostro crudelissimo Nomenoio Britone nostri odii causa incensus est, et plurimæ tunc possessiones invasæ. Licet ipse impius percussus ab eodem Sancto multas pecunias ad restaurandum tribuerit; nosque illum persequentes, et nimium pro hac causa dolentes, eidem loco plurima contulimus, scilicet Abbatiam (1) sancti Joannis in pago Andegavensi, et quosdam fiscos adjacentes, quæ præcepto regio designavimus atque tradidimus. Ad hæc antem Dei instinctu addere cupientes, consentientibus, imo potius hortantibus venerabilibus Episcopis, Didone Pictavensi, cujus præsulatui subjacet pagus [de Mauge] Medalgicus, in quo supradictus locus situs est, simulque Teophalgicus [de Tifauge], Actardo quoque Nannetensis Ecclesiæ Præsule, omnes Ecclesias, quæ suprafati loci esse videntur per roeum Episcopatus, cuncta synodali exactione absolvimus. Et pro eo quod quædam cum ipso loco vastata fuerant, hoc nostræ munificenitiæ compendium tribuimus, data ipsis Episcopis vicissitudine quam postulaverant, ampliores scilicet et liberas partes ipsarum civitatum, sicut designatum à nobis est; et ut Comites ipsorum pagorum nihil pro Comitato suo vel nostro redditu ex aliqua eorum Dioecesi, quam sibi jure vindicare videntur, exigere præsumant. Variæ enim seditiones propter ea fiebant. Anathematizantibus ergo supradictis et cæteris præsentibus Episcopis, Amalrico Turonensi Archiepiscopo, Bernardo Lemovicensi, Dodone Andegavensi, Amardo Petragoricensi, Auberto Engolismensi, atque hoc ipsum in carta subscribentibus, ne quis hoc decretum per succedentia tempora violare præsumat; nos quoque regio testamento atque authoritate pro animæ nostræ commodo et filiorum, ac regni à Deo nobis collati prosperitate et pace in perpetuum stabilimus atque confirmamus. Quod ut solidius atque firmius in Dei nomine semper existat, manu nostra subter firmavimus, et anulo nostro sigillari jussimus.

Data mense Junii, VI Idus ejusdem, anno IX Caroli Regis gloriossimi. Actum in loco qui dicitur Vetus Pictavis, in Dei nomine feliciter. Amen.

(1) Non confundenda hæc Abbatia seu Cella S. Johannis cum Johannis-villa, que ab eodem Carolo Regæ Glonnensi Monasterio anno superiore donata est.

CX.

Pro Engolismensi S. Eparchii Coenobio.

Ex Schedis Mss. Bibliothecæ S. Germani à Pratis.

In nomine sanctæ et individuæ Trinitatis, Karolus gratia Dei Rex. Quidquid pro utilitate servorum Dei efficere contendimus, profuturum nobis ad futuram felicitatis vitam obtinendam nullatenus dubitamus. Itaque notum sit omnibus sanctæ Dei Ecclesiæ fidelibus et nostris, præsentibus atque futuris, quia vir venerabilis Launus Equalismæ Episcopus Ecclesiæ ad nostram accedens excellentiam, innotuit qualiter S. Eparchii Monasterii sui Clericis villas quasdam usibus eorum habendas contulerit, et stipendiis eorum perpetua lege deputaverit. Unde firmitatis gratia altitudinis nostræ quoque petiit ex eodem negotio præceptionem. Nos, inquam, rationabilem petitionem ejus clementer audientes, confirmationis præceptum hoc fieri jussimus, et easdem res eidem inscribi pleniter fecimus : hos est in pago Equalismense super fluvium Tolveram Magnacum, Vinemacum, Vasnacum, cum eorum appenditiis; mansiones quæ sunt in aspectu ipsius Monasterii; in Monterione terras apsas cum piscinis; civitatem quoque de posturela civitatis, quæ dicitur porta B. Eparchii, usque ad aliam portam, quæ vocatur B. Apostolorum principis Petri; et Podium Coiardum usque ad portam SS. Ausonii atque Aphtonii, totam nisi solum Monasterium cum officinis et domibus pertinentiam; item in Enguena unum hortum tenentem dimidiam moratam de terra; juxta pontem vero Biconum unum molendinum; in ipso loco in villa, quæ dicitur Fracta-genua, unum mansum; Floriacum villam cum suis attinentiis; in Visaco mansum unum cum duabus borderiis; Roliacum super Noiram cum suis attinentiis; Baudiclavem villam et Decamilon, collationem quondam Radulfi, et illas res quas Dructannus et Samuel Diaconus eidem Monasterio contulerunt; Ganiacum et Condolon cum Ruliaco minore; et in Torciaco Ecclesiam cum mansis duobus; Sertorum villam cum suis appenditiis; Tomolatum super Dordoniam, in qua est Ecclesia in honore beatæ Dei genitricis Mariæ.... Item villam Nauclarsiam cum suis attinentiis.... et juxta fluvium Carantæ tres mansos; Aianarcum vero cum omnibus terris ad ipsum pertinentibus, quæ longe et prope et in circuitu ejus sunt, nisi solum castrum; in pago Sanctonico Montemvillam et Baciacum super ripam fluminis Carantæ, cum eorum attinentiis etc.

Signum Karoli gloriosissimi Regis.

Bartholomæus Notarius ad vicem Ludovici recognovi.

Data VIII Idus Septemb. Indict. XV., anno XIII regnante Karolo gloriosissimo Rege. Actum in Equalisma civitate in Dei nomine feliciter. Amen.

<<Retour