18 juillet 1240
Référence: Potthast, n° 10916
Edition: Alexandre Bruel, Chartes de l’abbaye de Cluny, Collection
de documents inédits sur l’histoire de France, Première série – Histoire
politique, Tomes I-VI, 1876-1903, charte 4763.
Edition:
Copie: Collection Doat,
vol. 129, fol. 252.
Copie: http://guyenne.fr/archivesperigord/Cartulaires/cartulaire_cluny.htm
(charte 4763)
Mention: http://www.guyenne.fr/Publications/Chronique_Guitres/etudes_familles_palatines_JDepoin.htm
Bulla Gregorii papae IX, qua confirmat possessiones monasterii Moissiacensis.
Gregorius, episcopus, servus servorum Dei,
dilectis finis abbali monasterii sanctorum apostolorum Petri et Pauli de
Moysiaco, Cluniacensis ordinis, ejusque fratribus tam presentibus quam futuris
regularem vitam professis, in perpetuum. Quotiens a nobis petitur quod
religioni et honestati convenire dinoscitur, animo nos decet libenti concedere
ac petentium desideriis congruum suffragium impertiri. Eapropter, dilecti in
Domino filii, vestris justis postulationibus clementer annuimus et monasterium
sanctorum apostolorum Petri et Pauli de Moysiaco, Catturcensis diocesis, in quo
divino mancipati estis obsequio, sub beati Petri et nostra protectione
suscipimus, et presentis scripti privilegio communimus. In primis siquidem
statuentes, ut ordo rnonasticus, qui secundum Deum et beati Benedicti regulam
atque institutionem Cluniacensium fratrum in eodem monasterio institutus esse
dinoscitur, perpetuis ibidem temporibus inviolabiliter observetur. Preterea
quascumque possessiones, quecumque bona idem monasterium impresentiarum juste
ac canonice possidet, aut in futurum concessione pontificum, largitione regum
vel principum, oblacione fidelium, seu aliis justis modis, prestante Domino,
poterit adipisci, firma vobis vestrisque successoribus et illibata permaneant.
In quibus hec propriis duximus vocabulis exprimenda: locum ipsum in quo
prefatum monasterium situm est, cum omnibus pertinentes suis; villam Moysiacam
cum omnibus pertinentiis suis; Sancti Michaelis, Sancti Jacobi et Sancte Marie
de Portu capellas, et de Guilaran; Sancti Ansberti et de Puncta hospitalia, cum
ecclesia Sancti Ansberti, decimis et aliis pertinentes suis; Sancti Laurentii,
Sancti Christofori de Biarose, Sancti Petri de Bodor, Sancti Martialis, Sancti
Stephani de Licac, de Guarda, et Sancti Petri de Biule ecclesias,. cum villis
in quibus ecclesie ipse consistunt, decimis et aliis pertinentiis eorumdem;
Durivelleris, de Piscatoriis et de Mavise villarum prioratus, cum eisdem
villis, decimis et aliis pertinentiis eorumdem; ecclesiarn ville de Boixha, cum
eadem villa, decimis et aliis pertinentiis suis; de Calciata, de Bruniguel, de
Lapeirosa et de Cos prioratus, cum decimis et aliis pertinentiis eorumdem;
Sancti Martini, Sancti Vincentii de Auteiaco, Sancte Liberate, Sancti Amancii,
Sancti Martini, Sancte Marie, Sancti Petri de Casex, Sancti Saturnini de Bos,
Sancti Johannis de Pertica, Sancti Saturnini, que conjuncta est ecclesie Sancti
Petri de Ciriaco, Sancti Petri de Brugariis, Sancte Marie de Troilo, de
Gogornaco, de Gratacunba, Sancti Lupi de Malausa, de Salx, Sancti Sulpicii et
Sancti Mauricii ecclesias, curn decimis et aliis pertinences suis; [dominium] castrorum…
In civitate Tolosana, monasterium Sancte
Marie Deaurate, prioratum Sancti Petri de Quoquinis, hospitale quod dicitur
Bernardi Mainaderii; in diocesi Tolosanensi, abbatiam Sancti Petri Lesatensis,
monasterium et villam de Conquitis, cum de Vereriis, de Buceto et de
Rupecerasea ecclesiis, decimis et aliis pertinentiis suis, castrum de
Rupecerasea, prioratum, et villam de Scatalingiis, cum Sancti Saturnini de
Begoneg, Sancti Juliani et Sancti Jacobi de Fromishard ecclesiis, decimis et
aliis pertinentiis suis; de Gardella, Salvetatis, de Monterebello et Sancti
Martini de Maucaco prioratus et villas, cum decimis et aliis pertinentiis suis;
Sancti Gervasii de Seirinhaco, Sancti Laufarii et Castri Sarraceni prioratus,
cum Sancti Salvatoris et Sancti Germani ecclesiis, decimis et aliis
pertinentiis suis; Sancte Marie de Lobaresciis, de Villamaterio, Sancti
Rustici, de Assiniano, de Corduba, de Bisingis, de Monteberterio et de
Castronieirano ecclesias, cum decimis et aliis pertinentiis suis; in diocesi
Lactorensi, monasterium Sancti Genii, curn prioratu de Guacalpuig, prioratum et
villam Sancti Nicolai, cum decimis et aliis pertinentiis suis; de Lasancta, de
Blanqueto, Sancti Clari de Varenis, de Sarraciaco, de Flamalingo, de Alciano,
de Onols, Sancti Martini, Sancti Quiraci, Sancti Hilarii et Sancti Saturnini de
Mansionisvilla ecclesias, cum decimis et aliis pertinentiis suis; in diocesi
Agennensi abbatiam Sancti Gervasii de Exis, de Masqueriis et de Pomerio vico
prioratus et villas; cum decimis et aliis pertinentiis suis; de Guidorvilla,
Sancti Amancii de Tarrago, de Verbegaria, de Angartiaco, de Castello Sancti
Lupi et de Christiniaco ecclesias, cum decimis et aliis pertinentiis suis; in
diocesi Ruthenensi, monasterium Sancti Johannis de Frigore, de Villanova et de
Salmutio prioratus et villas, cum decimis et aliis pertinentiis suis; in
diocesi Albiensi, ecclesiam Sancte Marie dels Essornac, prioratum Sancte Marie
de Rabastenes, cum Sancte Marie de Castro de Laperussella, Sancti Amancii,
Sancti Johannis de Bobole, de Blaunaco et de Puguiallo ecclesiis, decimis et
aliis pertinentiis suis; de Securio et de la Pereira prioratus et villas, cum
Sancti Petri et Sancti Andreae ecclesiis, decimis et aliis pertinentiis suis;
in diocesi Petragoricensi, de Sedilhaco et de Senaco prioratus, cum ecclesia de
Donia, decimis et aliis pertinentiis suis; in diocesi Claromontensi, prioratum
et villam de B[r]edom, cum decimis et aliis pertinentiis suis; in diocesi
Narbonensi, Sancte Marie de Cuberiis, Sancti Pauli in Valleolei, de Fenolhades,
Sancte Marie de Salella prioratus, cum ecclesia Sancti Martini, decimis et
aliis pertinentiis suis; in diocesi Elnensi, abbatiam Sancte Marie Arulensis,
cum decimis et aliis pertinentiis suis; in diocesi Gerundensi, monasterium et
villam Sancti Petri de Campo Rotundo, cum decimis et aliis pertinentiis suis;
necnon et alias possessiones cum pratis, vineis, nemoribus, usuagiis et
pascuis, in bosco et plano, in aquis et molendinis, in viis et semitis, et
omnibus aliis libertatibus et immunitatibus suis. Sane novalium vestrorum, que
propriis manibus vel sumptibus colitis, de quibus aliquis hactenus non
percepit, sive de vestrorum animalium nutrimentis, nullus a vobis decimas
exigere vel extorquere presumat. Liceat quoque vobis clericos vel laicos
liberos et absolutos e seculo fugientes ad conversionem recipere [et eos
absque] contradictione aliqua retinere. Prohibemus insuper, ut nulli fratrum
vestrorum, post factam in monasterio vestro professionem, fas sit sine abbatis
sui licentia, nisi artioris religionis obtentu, de eodem loco discedere;
[discedentem vero] absque communium litterarum vestrarum cautione nullus audeat
retinere. Cum autem generale interdictum terre fuerit, liceat vobis, clausis
januis, exclusis excommunicatis et interdictis, non pulsatis campanis,
[suppressa voce, divina] officia celebrare, dummodo causam non dederitis
interdicto. Crisma vero, oleum sanctum, consecrationes altarium seu
basilicarum, ordinationes clericorum qui ad ordines fuerint promovendi, a
diocesano susc[ipiatis episcopo, siquidem catholicus
fuerit] et gratiam et communionem sacrosancte Romane, sedis habuerit, et ea
vobis voluerit sine pravitate aliqua exhibere. Prohibemus insuper, ut infra
fines parrochie vestre nullus sine assensu [diocesani episcopi et vestro]
capellam seu oratorium de novo construere audeat, salvis privilegiis pontificum
Romanorum. Ad hec novas et indebitas exactiones ab archiepiscopis, episcopis,
archidiaconis, seu decanis alusque omnibus ecclesiasticis [secularibusve
personis] a vobis omnino fieri prohibemus. Sepulturam quoque ipsius loci
liberam esse decernimus, ut eorum devotioni et extreme voluntati, qui se illic
sepeliri deliberaverint, nisi forte excommunicati vel interd[icti
sint aut] publice usurarii, nullus obsistat, salva tamen justitia illarum
ecclesiarum a quibus mortuorum corpora assumuntur. Decimas preterea et
possessiones ad jus ecclesiarum vestrarum spectantes, que a laicis [detinentur]
redimendi et legitime liberandi de manibus eorumdem, et ad ecclesias ad quas
pertinent revocandi, libera sit vobis de nostra auctoritate facultas. Obeunte
vero te, nunc ejusdem loci abbate, vel tuorum quolibet successorum, nullus ibi
qualibet surreptionis astucia seu violencia preponatur, nisi quem fratres
communi consensu vel fratrum major pars consilii sanioris secundum Deum et
beati Benedicti regulam providerint eligendum; paci quoque et tranquillitati
vestre paterna in posterum sollicitudine providere volentes, auctoritate
apostolica prohibemus, ut infra clausuras locorum seu grangiarum vestrarum
nullus rapinam seu furtum facere, ignem, [impo]nere, sanguinem fundere, hominem
temere capere seu interficere, seu violentiam audeat exercere. Preterea omnes
libertates et immunitates a predecessoribus nostris Romanis pontificibus
monasterio vestro concessas, vel [liber]tates et
exemptiones secularium exactionum a regibus et principibus vel aliis fidelibus
rationabiliter vobis indultas, auctoritate apostolica confirmamus et presentis
scripti privilegio communimus. Decernimus [ergo, ut] nulli omnino hominum
liceat prefatum monasterium temere perturbare; aut ejus possessiones auferre,
vel ablatas retinere, minuere seu quibuslibet vexationibus fatigare; sed omnia
integra conserventur, eorum pro quorum [gubernatione] ac sustentatione concessa
sunt usibus omnimodis profutura, salva sedis apostolice auctoritate et
diocesanorum episcoporum canonica justicia, ac in predictis decimis moderatione
concilii generalis. Si qua [igitur in futurum] ecclesiastica secularisve
persona hanc nostre constitutionis paginam sciens contra eam temere venire
temptaverit, secundo, tertiove commonita, nisi reatum suum congrua
satisfactione correxerit, potestati[s honorisque sui careat] dignitate reamque
se divino judicio existere, de perpetrata iniquitate cognoscat, et a
sacratissimo corpore ac sanguine Dei et Domini redemptoris nostri Jhesu Christi
aliena fiat, atque in extremo examine [districte subjaceat ultioni]. Cunctis
autem eidem loco sua jura servantibus sit pax Domini nostri Jhesu Christi,
quatinus et hic fructum bone actionis percipiant et apud districtum judicem
premia eterne pacis [inveniant.] Amen. (
Ego
Gregorius, catholice ecclesie episcopus, subscripsi.
Ego Johannes, tituli Sancte Praxedis
presbiter cardinalis, subscripsi.
Ego Stephanus, Sancte Marie trans Tiberim
tituli Calixti presbiter cardinalis, subscripsi.
Ego Romanus, Portuensis et Sancte Rufine
episcopus, subscripsi.
Ego Rainaldus, Ostiensis et Velletrensis
episcopus, subscripsi.
Ego Guifredus, Sabinensis episcopus,
subscripsi.
Ego Rainerius, Sancte Marie in Cosmidin
diaconus cardinalis, subscripsi.
Ego Robertus, Sancti Eustachii diaconus
cardinalis, subscripsi.
Ego Riccardus, Sancti Angeli diaconus
cardinalis, subscripsi.
Datum Laterani, per manum fratris Jacobi, de
ordine fratrum predicatorum, Sancte Romane ecclesie vicecancellarii, XV
kalendas augusti, indictione [XIII], incarnationis dominice anno M°CC°XL,
pontificatus vero domini Gregorii pape noni anno quarto decimo.