Lettres secrètes et curiales du pape Jean XXII (1316-1334)

relatives à la France,

extraites des registres du Vatican,

par Auguste Coulon,

1913

 

 

 

146 – Avignon, 16 mars 1317

Universis personis religiosis et saecularibus per ducatum Aquitaniae constitutis, ut fratri Petro de Madalhas, praeceptori domus de Drulha, ordinis Hospitalis sancti Johannis Jerosolimitani et Guillelmo de Pairaco ad quosdam falsarios perquirendos et capiendos ab apostolica Sede mandatis assistant.

Reg. 63, cur. fol. 360 v°. c. 121 et 1131.

 

« Johannes etc., venerabilibus fratribus universis archiepiscopis et episcopis ac dilectis filiis electis, abbatibus, prioribus, decanis, prepositis, archidiaconis, archipresbyteris, plebanis, officialibus, rectoribus et aliis ecclesiarum prelatis, eorumque capitulis et conventibus ac ceteris personis ecclesiasticis exemptis et non exemptis, sancti Benedicti, sancti Augustini, Cluniacensis, Cistertiensis, Grandimontensis, Premonstratensis et aliorum quorumcumque ordinum ac magistris et preceptoribus Hospitalis sancti Johannis Jerosolimitani et sancte Marie Theotonicorum, nec non et nobilibus viris ducihus, comitibus, baronibus ac Tholosanis, Petragoricensibus et Agennensibus ceterisque senescallis, ballivis, justitiariis ac

dominis temporalibus per ducatum Aquitanie constitutis et aliis ad quos presentes littere pervenerint etc.

Cum mittamus ad …

Dat. Avinione, XVII kal. aprilis, anno primo. »

 

 

166 – Avignon, 10 avril 1317

Jacobo, tituli sanctorum Johannis et Pauli presbytero cardinali, decanatum de Ychigiaco ad monasterium Sarlatense, ordinis sancti Benedicti, Petragoricensis diocesis, pertinentem et per obitum Galhardi de Doma vacantem confert.

Reg. 63, cur. fol. 402, c. 340 et 1419.

 

« Dilecto filio Jacobo, tituli sanctorum Johannis et Pauli presbytero cardinali etc.

Dum exquisitam tue ...

Dat. Avinione, IIII idus aprilis, anno primo. »

 

 

167 – Avignon, 10 avril 1317

In e. m. praepositis Claromontensis et Avinionensis ac archidiacono Sarlatensi, Petragoricensis ecclesiarum, executoribus, de eodem.

Reg. 63, cur. fol. 402, p. c. 310 et 1419.

 

 

266 – Avignon, 2 juillet 1317

Bertrando, tituli sancti Marcelli presbytero cardinali, de decanatu de Ychigiaco, pertinente ad monasterium Sarlatense, ordinis sancti Benedicti, Petragoricensis diocesis, per obitum Galhardi de Doma vacante, providet.

Reg. 63, cur. fol. 365 v°, c. 142 et 1152.

 

« Dilecto filio Bertrando, tituli sancti Marcelli presbytero cardinali.

Cum ad personam ...

Dat. Avinione, VI nonas julii, anno primo. »

 

 

269 – Avignon, 2 juillet 1317

ln e. m., episcopo Lemovicensi, magistro Pontio de Podiobardaco, Catalaunensis ac Raymundo Juvenis, Petragoricensis ecclesiarum canonicis, executoribus, de eodem.

Reg. 63, cur. fol. 366 v°, c. 143 et 1153.

 

 

336 – Avignon, 1 août 1317

In e. m. episcopo Atrebatensi et magistris Petro de Pratis, Xanctonensi, capellano apostolico et Raymundo Juvenis, Petragoricensi canonicis, executoribus, de eodem.

Reg. 63, cur. fol. 399 v°, p. c. 326 et 1404.

 

 

348 – Avignon, 5 août 1317

Ademario Roberti ut bona Hugonis Geraldi, olim episcopi Caturcensis, in Caturcensi, Lemovicensi et Petragoricensi diocesibus partibusque vicinis et specialiter manerium de Belloloco, situm juxta villam de Noalha, Petragoricensis diocesis, quod Helias Geraldi, praefati Hugonis frater ejus nomine tenebat, requirat et vendat, praetium pro satisfactione conquerentium apostolicae camerae assignet et contra ejusdem Hugonis familiares inquirat.

Reg. 110, p. 11, fol. 84, c. 382 et 1026; – Reg. 63, cur. fol. 399, c. 325 et 1403.

 

« Dilecto filio Ademario Roberti, canonico Caturcensi, salutem.

Ex apostolice servitutis ...

Dat. Avinione, nonis augusti, pontificatus nostri anno primo. »

 

 

356 – Avignon, 13 août 1317

In e. m. archiepiscopo Vivariensi et Raynaldo de sancta Arthemia, Petragoricensis ac Gerardo de Fayas, Magalonensis canonicis ecclesiarum, executoribus, de eodem.

Reg. 63, cur. fol. 419, p. c. 438 et 1517.

 

 

357 – Avignon, 13 août 1317

Villam Sarlatensem, quondum de diocesi Petragoricensi, in civitatem erigit (1).

Reg. 63, cur. fol. 426, c. 479.

 

« Ad perpetuam rei memoriam.

Salvator noster cujus ...

Dat. Avinione, idibus augusti, auno primo. »

 

(1) Voyez, sur le même sujet, n° 470.

 

 

376 – Avignon, 1er septembre 1317

In e. m. universis personis ecclesiasticis et mundanis per Lemovicensem, Petragoricensem, Caturcensem et Montisalbani civitates et dioceses constitutis, ut bona praedicti Hugonis Geraldi praefatis canonicis assignent.

Reg. 63, cur. fol. 385, p. c. 226.

 

 

404 – Avignon, 1 octobre 1317

Gasberto de Valle, archidiacono Caturcensi et Geraldo de Campimulo, archipresbytero archipresbyteratus Sarlatensis, ecclesiae Avinionensis in spiritualibus et temporalibus vicariis generalibus, concedit ut, si deficerent in solutione decimae pro episcopatu Avinionensi, sententiis a Clemente papa V latis non ligentur.

Reg. 69, cur. fol. 530 v°, c. 147.

 

« Dilecto filio Guasberto de Valle, archidiacono Caturcensi, et Geraldo de Capremulo (sic), archipresbitero archipresbyteratus Sarlatensis, ecclesiae Avinionensis in spiritualibus et temporalibus vicariis generalibus.

Dudum felicis recordationis …

Dat. Avinione, kalendis octobris, anno secundo »

 

 

470 – Avignon, 9 janvier 131s.

Limitatio episcopatus Sarlatensis.

Reg. 67, cur. fol. 310, c. 30; – Bib. nat., ms. lat. 4114, fol. 49, pars II, n° 40; – Gallia christiana, t. II, inst. Col. 497, n° III eccl. Sarlatensis (1).

 

« Ad perpetuam rei memoriam.

Dudum considerantes attentius …

Dat. Avinione, V idus januarii, anno secundo. »

 

(1) Dans ce dernier ouvrage, la bulle que nous publions est désignée sous le titre de bulla pro erectione abbatiae Sarlatensis in ecclesiam episcopalem et porte la date : idibus januarii, ce qui, d'après le registre du Vatican et d'après le manuscrit de la Bibliothèque nationale, serait une erreur; il s'agit bien de délimitation et l'érection, on l'a vu, remontait au 13 août 1317 (n° 357). Au sujet de la différence de dates, nous renvoyons à ce que nous avons dit à propos du diocèse de Toulouse (n° 262, note).

 

 

532 – [5 août 1317 – 30 mars 1318]

Bernardo Bruni et Johanni Pauleti mandat ut ea quae Ademario Roberti circa recuperationem venditionemque bonorum Hugonis Geraldi, olim episcopi Caturcensis, commissa fuerant exequantur, cum idem Ademarius ad partes sibi assignatas se conferendo decesserit.

Reg. 110, p. II, fol. 85, c. 383 et 1027.

 

« Dilectis filiis Bernardo Bruni, decano ecclesie Lemovicensis, et Johanni Pauleti, clerico Caturcensis diocesis.

Ad apostolatus nostri notitiam pridem multorum conquestione perducto quod quondam Hugo Geraldi, olim episcopus Caturcensis, quem omnibus bonis suis ac officio et beneficio et pontificali dignitate sententialiter duxeramus, justitia exigente, privandum (1), diversas et innumeras pecuniarum summas per vim ab illis extorserat et per nefas. Nos eorundem conquerentium supplicationibus inclinati, ipsorum indemnitati providere volentes, cum bona mobilia Hugonis ejusdem per nos usque tunc habita non possent pro hujusmodi satisfactione sufficere, ordinavimus et decrevimus ut de bonis ipsius mobilibus et immobilibus in quibuscunque consisterent que privationis sue tempore possidebat, ad manus nostras primo redactis, et postmodum venditis et distractis, debita satisfactio fieret conquerentibus antefatis. Post hec autem fide dignorum assertione nobis exposito memoratum Hugonem penes religiosos et alios Caturcensis, Lemovicensis et Petragoricensis civitatum atque diocesum et partium vicinarum, thesaurum magni pretii in vasis aureis et argenteis, libris, jocalibus aliisque bonis tempore sue privationis habere, ac etiam nonnullos sub tractores et occultos detentores predicti thesauri, eligentes potius illum occultare seu subtrahere quam excommunicationis vitare sententiam per nos alias in subtractores et occultos detentores hujusmodi promulgatam, quondam Ademarium Roberti, canonicum Caturcensem ad partes illas, occasione hujusmodi duximus destinandum, dato sibi per apostolicas litteras in mandatis, ut omnia bona mobilia et immobilia, tam hereditaria quam acquisita, in quibuscunque consisterent que dictus Hugo ante captionem suam tenebat et possidebat, seu tenebant alii pro eodem, et specialiter manerium de Belloloco situm juxta villam de Noalha, Petragoricensis diocesis, nec non domos, vineas, possessiones, prata, nemora, molendina, stagna, silvas et pascua, libros quoque, pannos, vasa aurea et argentea, oves et boves, animalia, utensilia et quecunque alia bona mobilia et immobilia dicti quondam Hugonis, et que in dicta villa de Noalha dictoque manerio et pertinentiis eorum aut alibi Helias Geraldi, frater Hugonis predicti, tempore captionis ipsius, nomine ejusdem Hugonis possidebat atque tenebat, cum per instrumentum publicum diceretur evidenter constare dictum Heliam recognovisse ac confessum fuisse omnia et singula bona predicta dicti Hugonis existere, seque ipsa ab eodem Hugone precario possidere, ad manus suas redigeret et redacta per se vel alium seu alios prout melius posset venderet atque distraheret, ipsorumque pretia pro satisfactione conquerentium predictorum nobis quantotius assignare vel assignari facere procuraret; quod etiam de thesauro et bonis Hugonis prefati occultatis, ut premittitur, vel subtractis, et penes quos et ubi fuissent deposita, et qui forent hujusmodi subtractores plenam curaret informationem habere, et ab omnibus et singulis penes quos bona ipsa reperiret fuisse deposita vel locata, nec non ab omnibus et singulis subtractoribus aut occultis detentoribus bonorum ipsorum, illa nostro et Ecclesie Romane nomine repeteret, exigeret atque reciperet, quitationem de receptis nostro et ejusdem Ecclesie nomine, et pactum de ulterius non petendo facturus; contradictores et rebelles si qui forent, per censuram ecclesiasticam, et alias per oportuna remedia, et appellatione postposita compescendo, invocato ad hoc si opus esset auxilio brachii secularis. Sed et illud eidem Ademario commisisse meminimus, ut contra familiares Hugonis sepedicti inquisitionem faceret diligentem, et si per confessiones ipsorum aut dicta testium quos ad deponendum contra illos ecclesiastica censura compelleret, de falsitatibus ac forefactis et gravibus eorum excessibus constaret eidem, illa in scripturas autenticas fideliter redigi faceret, et redacta sub suo sigillo nobis mittere non tardaret; illos etiam quorum excessuum gravitas captionem exigeret personalem, capi personaliter faceret, eos ad nos sub fida custodia, invocato si expediret brachii secularis auxilio, transmissurus. Et si predictorum familiarium aliquos capere propter suam vel aliorum contradictionem forsitan non valeret, ipsos et contradictores quoslibet et rebelles ex parte nostra, peremptorie citare curaret, ut infra mensem a citatione sua hujusmodi computandum, comparerent personaliter coram nobis, recepturi pro meritis ac nostris in hac parte mandatis et placitis parituri; de die vero citationis et forma et de aliis etiam que super premissis egisset nos informare fideliter non differret. Verum quoniam Ademarius ipse, hujusmodi nostris mandato et commissione susceptis, ad partes se conferens memoratas, jam sicut Domino placuit in fato decessit, nulla nobis de habito per ipsum circa premissa processu informatione transmissa, nihilque de bonis et rebus predictis nobis hactenus assignato, immo nec aliqua super hiis reddita ratione, propter quod contra votum nostrum dictorum satisfactio conquerentium et aliorum etiam prescriptorum executio retardatur, nos circa id prospicere cupientes, de vestra circumspectione ac fidelitate confisi, per apostolica vobis scripta committimus et mandamus quatinus vos vel alter vestrum, ad partes predictas vos personaliter conferentes, cum omnibus et singulis de quibus expediens vobis fore videbitur, diligenter inquirere studeatis de processibus per Ademarium antefatum vel alium ejus nomine habitis in predictis et quolibet predictorum; que videlicet, qualia et quot ex bonis predictis ad manus suas redegerit, et que redacta per se vel alium seu alios vendiderit sive distraxerit, et quid fecerit de pretio eorumdem, quid etiam de thesauro et bonis prefatis occultatis vel subtractis et subtractoribus illorum seu occultatoribus egerit, quidve repetierit aut receperit de thesauro et bonis hujusmodi, et a quibus, et super hiis tam ab heredibus quam a commissariis Roberti predicti, et aliis qui exinde tangentur exigatis, audiatis et recipiatis debitam rationem. Sed et vos solerter informare curetis an ad inquirendum contra familiares Hugonis ejusdem, et captionem seu personalem citationem eorum vel alicujus ex illis, Ademarius ipse per se vel alium seu alios forte processerit et quid et qualiter egerit in premissis, suum in illis, si et prout vobis videbitur, continuaturi in forma prescripta processum, aut in illis et aliis omnibus et singulis ad exequendum restantibus juxta seriem premissorum procedatis de novo, ac thesaurum, res et bona predicta, et tam eorum pretium que per ipsum Ademarium fuerunt vendita, quam aliorum que per vos vendi contigerit de eisdem, a quibuslibet detentoribus, emptoribus et debitoribus exacturi, ac pretium exinde reducendum camere nostre ex causa predicta assignari facturi fideliter, et de bonis et rebus aliis debite responsuri, facta per vos quittancia ut premissum est, tradentibus, restituentibus et solventibus de receptis. Nos enim vobis et vestrum cuilibet premissa omnia et singula faciendi et exequendi, et tibi, filii decane, singulariter in contradictores et rebelles, si qui fuerint, censuram ecclesiasticam, appellatione postposita, exercendi, non obstante si eis vel eorum aliquibus a Sede apostolica sit indultum quod interdici, suspendi vel excommunicari non possint per litteras apostolicas non facieutes plenam et expressam, ac de verbo ad verbum de indulto hujusmodi mentionem, plenam concedimus, auctoritate presentium, potestatem (2). »

 

(1) Voyez n° 234, 235.

(2) Cf. Aymard Robert avait été chargé, le 5 août 1317 (n° 348), de la mission qui fut confiée ensuite à Jean Paulet. D'autre part, ce dernier était déjà entré dans ses nouvelles fonctions le 30 mars 1318 (n° 534, 535). La lettre que nous analysons ci-dessus se placera donc entre ces deux dates.

 

 

534 – Avignon, 30 mars 1318.

Eidem Johanni Pauleti ut omnia bona quae magister Hugo Geraldi, olim episcopus Caturcensis, in Caturcensi, Lemovicensi, Petragoricensi diocesibus ac partibus vicinis possidebat, et specialiter manerium de Belloloco juxta villam de Noalha, Petragoricensis diocesis, ad manus suas redigat ea, prout melius viderit, vendat et conquerentibus satisfaciat.

Reg. 67, cur. fol. 312 v°, c. 38.

 

" Dilecto filio Johanni Pauleti, clerico Mimatensis diocesis.

Ex apostolica servitutis ...

Dat. Avinione, III kal. aprilis, anno secundo. »

 

 

535 – Avignon, 30 mars 1318

Johanni, duci Britanniae, et pluribus aliis ut praedicto

Johanni Pauleti in negotiis sibi commissis auxilium

praestent.

Reg. 67, cur. fol. 313, c. 39.

 

« Dilectis filiis nobilibus viris Johanni, duci Britannie, ac vicecomiti Lemovicensi, nec non senescallis, vicariis, ballivis, prepositis, justitiariis ceterisque officialibus ac dominis temporalibus ubique jurisdictionem temporalem obtinentibus. vel loca eorum tenentibus per Lemoricensem, Caturcensem, Tholosanam, Petragoricensem et Pictavensem civitates et dioceses ac alias partes regni Francie constitutis, ad quos littere presentes pervenerint etc.

Cum nos dilectum ...

Dat. ut supra. » (Dat. Avinione, III kal. aprilis, anno secundo)

 

 

645 – Avignon, 6 juillet 1318

Gasberto de Valle, archidiacono Caturcensi et dicto Geraldo de Campimulo, archipresbytero archipresbyleratus Sarlatensis, ut omnia feuda tam nova quam antiqua ad mensam episcopalem ecclesiae Avinionensis spectantia vendere more solito pro pretio competenti, vel de novo concedere personis idoneis studeant.

Reg. 69, cur. fol. 530 v°, c. 146.

 

« Dilectis filiis Guasbverto de Valle, archidiacono Caturcensi et Geraldo de Capremulo (sic), archipresbytero archipresbyteratus Sarlatensis, ecclesie Avinionensis in spiritualibus et temporalibus vicariis generalibus.

De vestre circumspectionis ...

Dat. Avinione, II nonas julii, anno secundo. »

 

 

682 – 28 août 1318

Arnaldo, archiepiscopo Burdegalensi, mandat ut ab omnibus quae officialium et subditorum Eduardi, regis Angliae, juribus praejudicium afferunt, penitus abstineat et hiis quae ecclesiae suee de jure competunt contentus sit.

Reg. 109, fol. 150 v°, c. 608; – Reg. 110, p. II, fol. 75, c. 348 et 992; – L. Guérard, Doc. pont, I,p. 93, n° 65.

 

« Venerabili fratri Arnaldo, archiepiscopo Burdegalensi.

Cum sit nobis ...

Dat. V kal. Septembris (1). »

 

(1) Cf. On trouvera ci-après deux lettres qui ont été écrites à la même date que celle-ci, adressées l'une: Raymundo, Sarlatensi episcopo (n° 693), l'autre: Amanevo, archiepiscopo Auxitano (n° 683). Il s'agit, dans la première, de Raimond de Roquecorne qui fut promu au siège de Sarlat le 2 juillet 1318 (C. Eubel, Hierarchia catholica, p. 4S8); voyez aussi, au sujet de la création du diocèse de Sarlat, n° 470; dans la seconde, d'Amanieu d'Armagnac, archevêque d'Auch, qui mourut le lundi après la Nativité de la Vierge, c'est-à-dire le 11 septembre 1318 (Arch. Vat., Reg. Avin., t. XLVI, fol. 224 v°; voy. L. Guérard, op. cit., p. 94, note 2). La lettre que nous analysons ici est comprise entre ces deux dates.

 

 

686 – [28 août 1318]

In e. m. Raymundo, episcopo Petragoricensi.

Reg. 109, fol. 152, c. 612; – Reg. 110, p. II, fol. 75 v°, p. c. 348 et 992; – L. Guérard, loc. cit.

 

 

693 – 28 août 1318

In e. m. Raymundo, episcopo Sarlatensi.

Reg. 109, fol. 151, c. 618; – Reg. 110, p. II, fol. 75 v°, p. c. 348 et 992; – L. Guérard, loc. cit.

 

 

738 – Avignon, 25 octobre [1318]

Philippo, regi Franciae, ut eidem Jordano de Insula, praefatae appellationis ratione, justitiam ministrari faciat.

Reg. 109, fol. 157 v°, c. 643; – Reg. 110, p. II, fol. 38, c. 173 et 729; – L. Guérard, Doc. pont., I, p. 109, n° 72)

 

« Carissimo in Christo filio Philippo, regi Francie et Navarre illustri.

Preces nostras, fili (1) – Ecce quidem dilecti filii nobilis viri Jordani de Insula, domicelli et familiaris nostri, habet assertio quod, post appellationem jam ab olim ab audientia senescalli Vasconie et officialium aliorum carissimi in Christo filii Eduardi, regis Anglie illustris et Aquitanie ducis, per ipsum emissam, ac post constitutionem specialis gardiatoris sibi, ratione appellationis ipsius, per clare memorie regis incliti, patris tui, curiam sibi dati, dilectus filius nobilis vir Antonius Pesaigne, miles, senescallus Vasconie pro duce predicto, spretis appellatione et gardia memoratis, eum violenter de manibus dicti gardiatoris eripiens, de persona cepit et trudit (sic) pro libito carceri, ac demum ipsum Alexandro de Cavomonte dare, et ab ipso recipere gagium duelli compellens et duellum inter ipsos adjudicans, ad committendum illud certam diem eis assignare curavit, quam et postmodum usque ad certum terminum prorogavit, habens a ducatu, ut asserebat, abesse pro negotiis inevitabilibus dicti ducis. Deinde vero idem senescallus, tanquam ad ipsius Jordani evidens gravamen intendens, dum ambo in nostra presentes existerent curia, ipsi Jordano per suas litteras intimavit quod, non obstante prorogatione predicta, pro ipsius facto duelli, in termino primitus assignato intendebat esse Burdegalis, non attendens quod cum vix ab intimationis die usque ad ipsum terminum dies quindecim superessent, infra illos idem Jordanus qui, de dicta prorogatione confisus, de ipsius duelli preparatoriis interim non curarat ad tanti prosecutionem negotii minime poterat se parare; propter quod Jordanus ipse se nimis gravatum advertens, ex hiis et aliis legitimis causis senescallum ut suspectum recusasse predictum, et ab eo ad curiam tuam appellasse de novo se dicit. Porro, licet nonnulli commissarii dilecti filii nobilis viri senescalli tui Petragoricensis, pretextu appellationum hujusmodi, inhibuisse ferantur, cum solemnitate debita et sub gravium adjectione penarum, senescallo predicto Vasconie quod, appellationibus pendentibus antedictis, nichil innovaret vel attemptaret contra Jordanum eundem, maxime super gagio duelli predicti, ipse tamen gravamina gravaminibus cumulans, et appellationibus ipsis deferre non curans, appellationibus ac prohibitione contemptis omnino. campum duelli tenuit et Alexandrum predictum absolvens, Jordanum ipsum absentem sententialiter, ut dicitur, condempnavit; a qua condempnatione procurator Jordaui predicti fertur ad tuam curiam appellasse. Quia igitur appellationis remedium est in relevamen oppressorum inductum, excellentiam regiam attente requirimus et affectuose rogamus quatenus, consideranter attento quod predicta, si veritate subsistant, nedum cedunt in juris injuriam et grave dicti Jordaui dispendium, quin etiam in tue superioritatis quoddam eludium aperte redundant, eidem Jordano seu procuratori suo super premissis et ea tangentibus per procuratorem ipsum latius explicandis, nostre si placet, intercessionis obtentu, eum justitie favorem impendi mandes et facias, per quem et sibi, ut fertur, oppresse remedium debite relevationis adveniat, et detrimentum injuste lesionis abscedat; ita quod dum Jordanus ipse, cujus personam, atque justitiam certa consideratione speciali affectione complectimur, votivum ex nostris hujusmodi litteris se invenisse fructum apud celsitudinem regiam in jure suo letabitur, nos proinde regalis devotionis promptitudinem plenis gratiarum actionibus prosequamur.

Dat. Avinione, VIII kalendas novembris (2). »

 

(1) Pour la suite, voyez ci-dessus, n° 73 5.

(2) Cf. Cette lettre, datée du 25 octobre, est de 1318. En effet Antoine Pessaigne, qui s'y trouve mentionné comme sénéchal du roi d'Angleterre, ne fut nommé que vers le mois de novembre 1317, et il était déjà remplacé le 20 novembre de l'année suivante (Voyez n° 490, note 2). Nous voyons, de plus, que Jourdain de l'Isle, qui se trouvait en prison le 15 juin 1318 (n° 625) avait été remis en liberté; enfin la lettre suivante (n° 739), adressée à Louis, comte d'Evreux, et qui ne fait qu'un avec celle que nous publions ici ne peut être postérieure à 1318, puisque ce personnage mourut le 19 mai 1319 d'après son épitaphe, rapportée par A. L. Millin (Antiquités nationales, IV, art. XXXIX, p. 78). Une chronique parisienne anonyme, que nous avons déjà citée (n° 114, note 4), place ce décès au 18 mai (le vendredi après l'Ascension); mais, fait remarquer l'éditeur de cette chronique, le continuateur de Nangis, Girard de Frachet et Jean de Saint Victor donnent la date du samedi 19, qui est conforme à l'épitaphe (Mémoires de la Société de l'Histoire de Paris, t. XI, p. 39, § 30; note; – Histor. de France, t. XX, p. 623 C; t. XXI, p. 52 B et 660 B; – J. du Breul, le Théâtre des antiquités de Paris, p. 508). Voyez, au sujet de l'affaire dont il est question dans la lettre de Jean XXII et qui n'était pas encore terminée l'année suivante, Boutaric, Actes du Parlement de Paris, t. II, p. 285, n° 5801 et p. 288, n° 5827.

 

 

764 – Avignon, 22 novembre 1318

Fayditum Guiraudonis, canonicum ecclesiae de Capdroto, Sarlatensis diocesis, magistro Bernardo de sancto Mauritio, jurisperito, clerico Caturcensis diocesis, in negotio collectionis reddituum primi anni omnium beneficiorum ecclesiasticorum usque ad triennium in civitate, diocesi ac provincia Ebredunensi vacaturorum, per omnia subrogat.

Reg. 69, cur. fol. 509, c.21.

 

« Dilecto filio Faydito Guiraudonis, canonico de ecclesie de Capdroto, Sarletensis (sic) diocesis, apostolice Sedis nuntio.

Dudum nostris et ...

Dat. Avinione, X kal. decembris, anno tertio. »

 

 

770 – Avignon, 22 novembre 1318

Praedicto Faydito, collectori fructuum primi anni in Lugdunensi, Viennensi, Ebredunensi, Bisuntina et Tarantasiensi provinciis, potestatem absolvendi illos qui dictos fructus non solventes exconimunicationis sententiam incurrerint, concedit, sicut prius Bernardo de sancto Mauritio, clerico Caturcensi, concessum erat (1).

Reg. 69, cur. fol. 512, c. 44.

 

« Dilecto filio Faydito Giraudonis, canonico de Capdroto, Sarlatensis diocesis, apostolice Sedis nuntio.

Dudum de venerabilium ...

Dat. Avinione, X kal. decembris, anno tertio. »

 

(1) Voyez n° 764.

 

 

782 – Avignon, 5 janvier 1319

Petro, archipresbytero ecclesiae de Capdroto, Sarlatensis diocesis, ut procurationes olim debitas Egidio, tunc archiepiscopo Bituricensi, in civitate et diocesi Lemovicensi, ecclesiae. Romanae nomine exigat et solventes liberet.

Reg. 69, cur. fol. 521, c. 99.

 

« Dilecto filio Petro, archipresbytero ecclesie de Capdreto (sic), Sarlatensis diocesis.

Dudum felicis recordationis ...

Dat. Avinione, nonis januarii, anno tertio. »

 

 

793 – Avignon, 3 février 1319

Johanni Ogerii ejusque collegis ut compellant praelatos et personas ecclesiasticas ad revelandum eis valorem fructuum beneficiorum usque ad triennium vacaturorum in provinciis ipsis commissis.

Reg. 69, cur. fol. 526 v°, c. 126 et 1706.

 

« Dilectis filiis Johanni Ogerii, decano Beluensis, et Faydito Guiraudonis, canonico de Capdroto ecclesiarum, Eduensis et Sarlatensis diocesum, collectoribus fructuum primi anni omnium beneficio non ecclesiasticorum tunc vacantium et vacaturorum, usque ad certi temporis spatium, deputatorum pro nostris et camere nostre oneribus facilius supportandis, in Lugdunensi, Viennensi, Ebredunensi, Tarantasiensi et Bisuntina provinciis auctoritate apostolica deputatis.

Cum collectio fructuum ...

Dat. Avinione, III nonas februarii, anno tertio. »

 

 

797 – [1319, avant le 1er mars]

Henricum, dominum Soliaci, rogat ut terminum citationis ad comparendum in parlamento Parisius Archambaldo, comiti Petragoricensi datum, ratione pariagii quod in ejusdem comitis praejudicium consules villae Podii sancti Frontonis Petragoricensis cum Philippo, rege Franciae, facere intendunt, usque ad aliud parlamentum prorogari faciat.

Reg. 110, p. II, fol. 77 v°, c. 360 et 1004.

 

« Dilecto filio nobili viro H. domino Soliaci, buticulario Francie.

Exposuit nobis dilectus filius nobilis vir Archambaldus, comes Petragoricensis, devotus noster, quod, licet consules ville Podii sancti Frontonis Petragoricensis consulatum et jurisdictionem, et alia que ad consules ipsos in villa predicta, ratione ipsius pertinet consulatus, ab eodem comite obtinere noscantur, et propter hoc dicto comiti solvant quadraginta libras parvorum turonensium annuatim, ipsi tamen ad ejusdem comitis molestias aspirantes, cum carissimo in Christo filio nostro Philippo, rege Francie illustri, ut idem comes suo in hac parte jure frustretur, de consulatu et jurisdictione predictis facere pariagium, quod de jure non possunt, in ipsius comitis grave prejudicium moliuntur. Cum igitur idem comes, ad causas rationabiles proponendas quare hujusmodi pariagium fieri juste non possit, in parlamento per ipsum regem Parisius convocato, in kalendis martii venturis proxime inchoando, per dicti regis litteras sit citatus, ipsaque citatio ad prefatum comitem apud Sedem apostolicam pro suis arduis et inevitabilibus negotiis constitutum adeo tarde pervenerit, quod ad dictum parlamentum comode venire non possit, nobilitatem tuam rogamus et hortamur attentius quatinus pro dicto comite apud dictum regem, quod hujusmodi terminum eidem comiti usque ad aliud proroget parlamentum, pro nostra et dicte Sedis reverentia, promptus adjutor existas ac favorabilis intercessor, ut tue intercessionis operosa virtute, dicti comitis occurratur incomodis, et nos, quibus in hac parte placebis, diligentiam tuam merito comendare possimus (1)

 

(1) Cf. Cette lettre, on le voit, a été écrite peu de temps avant le 1er mars d'une année qui reste à déterminer. Ce ne peut être 1317, puisque Henri de Sully y est qualifié de bouteiller et qu'il n'eut ce titre qu'au mois d'avril de cette même année (Voyez n° 212, note). Ce ne peut être 1320, puisque, le 6 décembre 1319, était conclu à Périgueux, entre le roi de France et les consuls du Puy Saint Front, le pariage au sujet duquel le pape avait écrit la lettre que nous publions ici (Archives municipales de Périgueux, FF. 76). Cette lettre sera, par conséquent, de 1318 ou de 1319, et comme Henri de Sully, lors de sa première ambassade, se trouva à la cour pontificale jusqu'au 21 mars 1318 (Voyez n° 330, note 2), la date de 1319 est la plus probable; nous savons en effet que, le 6 mars 1319, après sa seconde ambassade à Avignon, il avait rejoint à Toulouse les commissaires du roi (Voyez n° 830, note 1).

 

 

848 – [Avignon, 5 avril 1319]

Triginta sex millia florenorum auri a Petro Dueza, nomine Philippi, regis Franciae, recepisse fatetur eosque in extenuationem debiti centum milium ejusdem monetae quo idem rex tenebatur, computari velle decernit.

Reg. 110, p. I, fol. 71, c. 242; – Arch. nat., L. 299, n° 21, orig. scellé sur chanvre (1) ; – L. Guérard, Doc. pont., I, p. 133, n° 85.

 

« Carissimo in Christo filio Philippo, regi Francie et Navarre illustri.

Dudum, ad tue petitionis instantiam, pecuniam decime omnium ecclesiasticorum proventuum per felicis recordationis Clementem papam V, predecessorem nostrum, in regno Francie imposite, in Terre Sancte subsidium couvertende, pro uno anno dumtaxat, videlicet pro anno Domini millesimo CCCXVII, celsitudini tue per venerabilem fratrem nostrum episcopum Autisiodorensem et dilectos filios magistrum Gaufridum de Plexeyo, canonicum Parisiensem, notarium nostrum, et abbatem monasterii sancti Dionisii in Francia, Parisiensis diocesis, collectores dicte decime, per ipsius predecessoris litteras deputatis (sic), fecimus mutuari et etiam assignari, hoc inter nos et te specialiter acto quod de dicta pecunia centum milia florenorum auri pro quodam particulari passagio in subsidium dicte Terre inter nos et gentes tuas de tua conscientia ordinato, ad nostram requisitionem nobis faceres assignari (2). Cum autem dilectus filius nobilis vir Petrus de Duesa, miles, ratione venditionis sibi facte per dilectum filium nobilem virum Ludovicum, clare memorie regis Francie filium, comitem Ebroicensem, seu procuratorem suum ad id specialiter ordinatum, de Castro seu villa Nigrepellicie et bastida Dalbias, sancti Stephani, de Taugia et de Langiaco, senescallie Petragoricensis et Caturcensis et pertinentiarum earundem et de omni jure quod dictus comes habebat seu habere poterat in terra Tulmonis (3), in quinquaginta septem milibus librarum turonensium parvorum dicto comiti teneretur ac (4) nomine ipsius Petri Duesa, pro dicto debito et exoneratione ipsius, triginta sex milia florenorum auri, pro XXVII milibus librarum turonensium parvorum, de pecunia tua dicto comiti solvi feceris et etiam assignari, idemque Petrus Duesa, tuo nomine, de dictis triginta sex milibus florenorum satisfecerit nobis [eaque] integraliter duxerit persolvenda, nos ad futuram memoriam et cautelam, predicta triginta sex milia florenorum auri a dicto Petro, tuo nomine, de dictis triginta septem (5) milibus florenorum auri, recepisse et integraliter numerata nobis fuisse, habuisse (sic) fertur satisfecisse (?) presentium tenore fatemur, ipsaque in extenuationem dicti debiti centum milium florenorum auri volumus computari (6), propter quod te ac successores tuos ac regnum tuum de dictis triginta sex milibus florenorum auri absolvimus et quitamus, presentes litteras nostra vera bulla munitas magnitudini tue in testimonium solutionis hujusmodi recondentes.

Dat. nonis aprilis (7). »

 

(1) Avec les variantes que nous indiquons ci-dessous.

(2) 21 et 25 mars 1318 (n° 515, 531).

(3) C'est à partir de ce mot que le texte de l'original conservé aux Archives nationales offre quelques différences; il est nécessaire de le reproduire ici, surtout pour rendre plus compréhensible la fin de la lettre qui, dans le registre du Vatican, est certainement altérée et incomplète. « pro resta pretii venditionis predicte in viginti septem milibus libr. turonen. parvorum dicto comiti teneretur ac nomine ipsius Petri Dueysa, pro dictis viginti septem milibus libris turonen. parvorum, triginta sex milia florenorum auri de pecunia tua dicta comiti solvi feceris et etiam assingnari, idemque Petrus Dueysa nobis de dictis triginta sex milibus florenorum tuo nomine plene satisfecerit, nos ad futuram memoriam et cautelam, a dicto Petro de dictis triginta sex milibus florenorum auri pleno satisfactum fuisse nobis, tuo nomine, tenore presentium profitemur ipsaque in extenuationem predicti debiti centum milium florenorum volumus computari, propter quod te ac successores tuos ac rengnum tuum de dictis triginta sex milibus florenorum auri absolvimus et quittamus, presentes litteras nostra vera bulla munitas, mangnitudini tue in testimonium solutionis hujusmodi concedentes. Dat. Avinioni, nonis aprilis, pontificatus nostri anno tertio. »

Selon M. F. Moulenq (Documents historiques sur le Tarn et Garonne, t. II, p. 177) et d'après un inventaire des titres de Négrepelisse (Arch. du Tarn et Garonne, L. I, n° 9), la vente dont il est ici question aurait eu lieu le 24 mai 1319 et aurait été ratifiée par Philippe V au mois de mai suivant. Il faut évidemment lire 24 mars, ainsi que le portent les deux confirmations faites l'une au mois de mars 1320 n. s. par Philippe V (Arch. Nat., JJ. 59, fol. 160, n° 316), l'autre en octobre 1322 par Charles IV (ib. JJ. 61, fol. 153, n° 336). Baluze qui ne donne que cette dernière référence (Vitae paparum, t. I, col. 795) ne reproduit pas la date complète qui est: « Acta et celebrata sunt hec in regno Francie, in capite pontis ultra Rodanum prope Avinionem, die videlicet vicesima quarta mensis martii, anno Domini millesimo trecentesimo decimo octavo a Nativitate ejus, pontificatus sanctissimi patris domini Johannis pape vicesimi secundi anno secundo – in presentia B. Jordani, domini Insule, P. de Via, etc. » Or cette date est contradictoire si, comme le pensent Baluze et, après lui, MM. Moulenq et Guérard (op. cit., p. 134, note 2), elle a été comptée suivant le style de Pâques, alors en usage en France (A. Giry, Manuel de diplomatique, p. 111), puisque, dans ce cas, le 24 mars 1318 a. s. correspond bien au 24 mars 1319 n. s., mais non plus à la deuxième année du pontificat de Jean XXII qui prend fin le 4 septembre 1318. De plus, nous ferons remarquer que les lettres de procurations données par Louis d'Evreux pour la vente de ses terres et qui figurent dans les deux confirmations citées plus haut furent faites à saint Germain en Laye, le samedi après la Purification de la Vierge 1317 a. s. c'est-à-dire le 5 février 1318 n. s. La vente elle-même aurait bien pu avoir lieu le mois suivant; on aurait donc, pour la dater, suivi, non point le style de Pâques ni celui de l'Annonciation, mais le style de Noël ou du 1er janvier (Voyez à ce propos, n° 483, note 2, et A. Giry, op. cit., p. 122). L'absence des actes originaux, la possibilité d'une erreur dans l'évaluation ou la transcription des dates ne nous permettent pas de l'affirmer. Les archives du Tarn et Garonne ne nous ont fourni à ce sujet aucun document, l'inventaire même signalé par M. Moulenq est resté introuvable.

(4) Reg. : eo!

(5) Il faudrait sex millibus. Voyez la note 3 qui précède.

(6) Le reste de la somme devait être remis à quatre marchands de Montpellier (Voyez n° 780, note).

(7) Cf. La date complète: Avinione, nonis aprilis, pontificatus anno tertio se trouve dans l'original conservé aux Archives nationales.

 

 

827 – Avienon, 24 mars 1319

Episcopo Sarlatensi et archidiaconis Parisiensis ecclesiae ac Vesalmensi in ecclesia Vasatensi, ut Petro Beraldi, archidiacono de Citravada in ecclesia Bajocensi, cui multae molestiae et injuriae super beneficiis et bonis suis ecclesiasticis irrogantur, assistent.

Reg. 69, cur. fol. 518, c. 83.

 

« Venerabili fratri ..., episcopo Sarlatensi et dilectis filiis ..., Parisiensis ac, Vesalmensi, Vasatensis archidiaconis ecclesiarum.

Inter alia que ...

Dat. Avinione, VIIII kal. aprilis, anno tertio. »

 

 

859 – [Avignon, 29 avril 1319]

Eidem Carolo ne capitaneatum in Italia a tirannis gibelinis oblatum accipiat.

Reg. 110, p. II, fol. 7 v°, c. 47 ; – Arch. nat., J. 705, n° 205, orig., la bulle manque.

 

« Nobili viro C., clare memorie regis Francie filio, comiti Marchie.

Urget nos sincere caritatis affectus quem ad te, fili, gessimus, gerimus et gerere intendimus in futurum, ne que tuam possent nominis maculare gloriam, que possent matrem tuam irritare sacrosanctam Romanam Ecclesiam et tui jura sanguinis violare, pretereamus silentio, sed ea ad tuam notitiam celeriter producamus. Habet quidem rumor implacidus quod pro parte tirannorum partis gebeline Ytalie duo sunt proditionis filii, quorum unus est natione Petragoricensis et alter Ytalicus, ut tibi capitaneatum partis illius cum multis stipendiis offerant, et ad recipiendum te alliziant et inducant, ad tuam presentiam destinati, super quo attende, fili, prudenter, quesumus, et considera diligenter quid te deceat, quid tibi liceat et quid expediens videatur, et ne facti ignorantia seducaris, tuam volumus magnificentiam non latere quod prefati tiranni cum suis fautoribus, suis demeritis exigentibus, sunt excommunicationis innodati sententia, et eorum terre supposite ecclesiastico interdicto; carissimi filii nostri R., regis Sicilie illustris, tibi juncti propinqua linea parentele, persecutores existunt ferocissimi et notorii inimici; domum tuam que frequenter partis illius repressit superbiam naturaliter odiunt quique, cum te usi fuerint, impudenter abigent et ignominiose remittent. Profecto, fili, si hec diligenter attenderis, hec ipsa tibi indecentia, illicita et inexpedientia judicabis. Ideoque tuam excellentiam exhortantes, tibi sano consilio suademus quatinus tractatus tales, si res est integra, respuas, et si quod absit [in illis] processerit, ab illis discedere non obmittas.

Dat. (1) »

 

(1) Cf. La date: Avinione, III kal. maii,pontificatus anno tertio, qui manque ici, est donnée par l'original que nous signalons.

 

 

960 – Avignon, 12 novembre 1319

Petro de Rocha, decano ecclesiae de Capdroto, Sarlatensis diocesis, ut vasa argentea, pecunias, animalia, bladum, frumentum, victualia et bona quondam Petri, patriarchae Jerosolimitani, tunc episcopi Ruthenensis, quae ad manus capituli Ruthenensis et quorumdam aliorum pervenisse noscuntur, sibi faciat assignari.

Reg. 70, cur. fol. 5, c. 15

 

« Dilecto filio magistro Petro de Rocha, decano ecclesie de Capdroto, Sarlatensis diocesis.

Cum sicut nuper ...

Dat. Avinione, II idus novembris, anno quarto. »

 

 

999 – Avignon, 21 février 1320

Magistro Petro de Rocha, decano ecclesiae de Capdroto, Sarlatensis diocesis, ut citet vicarios quondam Petri, patriarchae Jerosolimitani et episcopi Ruthenensis, ac omnes non parentes sibi ratione bonorumdicti patriarchae, et quod possit absolvere illos qui de bonis ipsis sibi assignaverint.

Reg. 70, cur. fol. 12, c. 42.

 

« Dilecto filio magistro Petro de Rocha, decano ecclesie de Capdroto, Sarlatensis diocesis.

Dudum ad audientiam ...

Dat. Avinione, VIII kal. martii, anno quarto. »

 

 

1039 – [9 janvier 1318 - 19 mai 1320]

Cuidam abbati cujus nomen non exprimitur mandat ut se emendet publicando, ubi necesse fuerit, contrarium omnium earum quae in Bertrandi, tituli sancti Marcelli presbyteri cardinalis, famae detrimentum propalaverat.

Reg. 109, fol. 100, c. 422.

 

« Dilecto filio ..., abbati.

Si diligentius observasses – Ad nostrum siquidem pervenit auditum quod, cum, diebus non longe preteritis, presentibus dilecto filio nostro Bertrando, tituli sancti Marcelli presbytero cardinali, et Geraldo de sancto Genesio, de decanatu Esigiaci, olim Petragoricensis, nunc Sarlatensis diocesis, certis ex causis fieret mentio coram nobis, tuncque non occurreret nostre memorie quod eidem cardinali providissemus de decanatu predicto (1), et propterea peteremus quis decanatum tenebat eundem, cardinali prefato respondente de illo sibi per nos fuisse provisum, idem G., non attendens quod de beneficiorum nominibus, et illarum etiam personarum quibus de illis providemus iutordum, propter negotiorum multitudinem que nos multipliciter distrahit, in promptu recordari nequimus, eum etsi locum Dei teneamus in terra, cum hominibus tamen labitati memorie subjacemus, sicque interrogationem nostram in deteriorem partem minus prudenter interpretans, tuis et aliorum forsitan plurium auribus instillavit quod ipse cardinalis nullum jus habebat in decanatu predicto, immo ipsum minus canonice detinebat. Tu vero, temerariam ac plectibilem suggestionem ipsius G., quam veluti omni verisimilitudine destitutam rejecisse consultius debuisses, insipienter admittens eique inconsulta facilitate credulitatis assensum inclinans, quam ipsius cardinalis fama laudabilis et innocens conversatio confutabat, eam nedum coram bonis et gravibus, sed in locis insignibus publicare presumpsisti nunc verbo, nunc litteris in quandam ipsius cardinalis infamiam, et delendam, non colendam suggestionis predicte memoriam, per publicationis frequentiam renovasti. Quo factum est ut, ipsius innocentia cardinalis falsa impositione perculsa, super famam ipsius apud audientes quasi cujusdam caliginose nubis densitas oppandatur, tanquam rei ad se non pertinenti se immiscuisse notetur. Unde vix invenitur qui ministris ejus in dicto decanatu obediat aut velit de illius juribus, redditibus et proventibus respondere, quod in ipsius prejudicium aperte redundat. Quia itaque – remedio providere (2). »

 

(1) 2 Juillet 1317 (Voyez n° 266), où le bénéfice en question, Issigeac (arr. de Bergerac, Dordogne), est désigné sous la forme Ychigiacum (Cf. de Gourgues, Dictionnaire topographique de la Dordogne, p. 160). Il fut, le 7 août 1319, réuni à la mense épiscopale de Sarlat, sans préjudice du don fait au cardinal qui devait le conserver sa vie durant (Baluze, Vitae paparum., t. II, col. 339, n° LII).

(2) Cf. Cette lettre est postérieure à la délimitation du diocèse de Sarlat qui eut lieu le 9 janvier 1318 (n° 470). Nous voyons, d'autre part, que, peu de jours avant qu'elle n'ait été écrite, Bertrand du Pougel, cardinal du titre de saint Marcel, se trouvait à la cour pontificale. Comme il dut être envoyé en Lombardie, à titre de légat apostolique, vers le mois de juillet 1319 (Voyez n° 912, note 3), on pourrait croire que la lettre que nous publions ici est au plus tard de cette date; mais, son départ ayant été, semble-t-il, retardé (Voyez n° 1040), nous pouvons affirmer seulement que ce document est antérieur au 19 mai 1320; le cardinal était alors certainement en Italie (n° 1044) où il demeura fort longtemps (Voyez S. Riezler, Vatikanische Akten, p. 331, n° 1614).

 

 

1073 – Avignon, 1er juin 1320

Johanni, duci Britanniae, ceterisque dominis temporalibus et officialibus regni Franciae ut eidem Guillelmo Rufi, ad Lemovicenses, Caturcenses, Tolosanas, Petragoricenses, Pictavenses et Xanctonenses civitates et dioceses ceterasque partes regni Franciae nuntio, de securo conductu provideant.

Reg. 70, cur. fol. 20, c. 66.

 

« Dilecto filio nobili viro Johanni, duci Britanie, necnon et universis senescalis, vicariis, ballivis, prepositis, justitiariis ac ceteris officialibus et dominis temporalibus eorumque loca tenentibus per Lemovicenses, Caturcenses, Tholosanas, Pictavenses et Xanctonenses civitates et dioceses et alias partes regni Francie constitutis, ad quos presentes littere pervenerint.

Cum nos dilectum ...

Dat. Avinione, kalendis junii, anno quarto. »

 

 

1119 – Avignon, 8 juillet 1317-1320

Augerio, abbati monasterii Moysiacensis, ut cum Bernardo Gervasii, majore judice senescalliae Petragoricensis et Caturcensis, ad concordiam inter Aymericum de Gordonio, militem, dominum de Petrilia et Raterium, domicellum, dominum de Castronovo, procurandam laborent, et, si ad votivum effectum labor eorum perduci nequiret, quod praefatos Aymericum et Raterium ad comparendum in praesentiam apostolicam hortentur.

Reg. 109, fol. 78 v°, c. 336; – Reg. 110 p. I, fol. 78, c. 277; – L. Guérard, Doc. pont., I, p. 224, n° 142.

 

« Dilecto filio Augerio, abbati monasterii Moysiacensis, ordinis sancti Benedicti, Caturcensis diocesis.

Cum simus pacifici regis vicarii, licet immeriti, ut commisse vicis exequamur officium, pacem et unitatem in omnibus desideranter appetimus, sed inter dilectos filios nobiles viros Aymericum de Gordonio, militem, de Petrilia, et Raterium, domicellum, familiarem nostrum ejusque nepotem, de Castronovo dominos, eas tanto desideramus ardentius quanto sincerius utrumque diligimus quantoque fore novimus indecentius eos tanta sanguinis propinquitate conjunctos, animorum contrarietate disjungi vel ab invicem dissidere, presertim quia et Aymericus ipse eidem Raterio loco patris, et idem Raterius illi loco filii deberent existere, et effecti quasi cor unum et anima una, se invicem fulcire oportunis auxiliis et promiscue alter alterius onera supportare. Licet autem, consideratione premissa, ad pacificandum eos, quantum in nobis est, parati iibentcr essemus, si eorum haberemus in promptu presentiam, quia tamen ipsorum nobis subtrahitur copia, tractatum pacificationis hujusmodi, tibi, quem veluti eorum utrique conjunctum credimus admodum inter ipsos desiderare concordiam, ac dilecto filio Bernardo Gervasii, judici majori senescallie Petragoricensis et Caturcensis, in cujus ditione res de quibus inter illos controversia vertitur sistere dinoscuntur, vel vestrum alteri providimus fiducialiter imponendum. Cum itaque prefatos Aymericum et Raterium per alias nostras litteras efficaciter exhortemur ut, prudenter attento quod pax Domini sine pace proximi non habetur, quodque res est nimis incongrua et non levis plena periculi ipsos mente dividi, occasione precipue alicujus comodi temporalis, cui debent jura sanguinis prevalere, ad pacis unitatem solide, submotis impedimentis quibuslibet, invicem reformandam, animum suum sic habilitent, sic coaptent quod inter eos, tuo et judicis predicti vel vestrum alterius ministerio, rancoris cujuslibet scintilla Deo cooperante sublata, concordia desiderata proveniat, communibus occurratur periculis, et communibus etiam utilitatibus consulatur, devotionem tuam monemus, rogamus et hortamur in Domino, per apostolica tibi scripta mandantes quatinus, tecum adhibens predictum, si haberi comode poterit, judicem, cui exinde similiter scribimus, alioquin per te ipsum, prefatos Aymericum et Raterium personaliter adeas vel eos ad tuam presentiam evoces, prout decentius et expedientius tibi videbitur, et, presentatis nostris eorum cuilibet litteris, tibi vel predicto judici per latorem presentium assignandis, laboris tam pii, tani utilis unus libenter assumens et nostrum circa premissa beneplacitum, quod non solum religionis tue debito congruit sed et adjacet, ut credimus, votis tuis, solicite prosequens, per omnes vias et modos quos tua circumspectio cogitare melius poterit, ad precidendam pace vel judicio omnem discordie materiam inter eos et ipsos caritate mutua solidandos, vice nostra laborare procures. Proinde namque non solum nobis qui memoratos Aymericum et Raterium affectione paterna prosequimur et unanimitatem ipsorum multipliciter affectamus, per tam fructuosi laboris exercitium servies et pleniorem tibi nostri favoris habundantiam vendicabis, quin etiam ipsi pacis actori in hoc gratum prestabis obsequium et eosdem Aymericum et Raterium quibus, ut prefertur, astringeris, tibi fortius obligabis. Et si forte, quod absit, labor per te et judicem predictum vel vestrum alterum super hoc assumendus, ad votivum perduci nequiret effectum, volumus ut tu et judex ipse vel alter vestrum informationem plenam ipsius tractatus atque negotii, ac omnia et singula que ad pacificacionem eorum videritis oportuna, sub vestris sigillis inclusa fideliter nobis mittere, vel tu ipse, si comode possis, deferre procures; ex parte nostra tu et ipse judex prefatos Aymericum et Raterium requirentes ut, certa die sibi per vos vel vestrum alterum designanda, studeant ad nostram presentiam se conferre. Nos enim parati erimus, ad uniendum et concordandum eosdem, voluntarios labores assumere ac opem et operam adhibere, sperantes in Domino quod si, ut supponimus, se conformare voluerint judicio rationis, inter eos efficacia nostre solicitudinis reformabitur plena concordia, utrique utilis, Deo grata. Quicquid autem faciendum duxeris in premissis per tuas nobis rescribere litteras continentes presentium seriem non omittas.

Dat. Avinione, VIII idus julii (1). »

 

(1) Les lettres que l'on trouvera plus loin n° 1181, 1I83, concernent probablement la même affaire que celle-ci.

 

 

1120 – Avignon, 8 juillet [1317-1320]

Eidem Bernardo Gervasii ut ad dictam concordiam inter praefatos nobiles procurandam studium adhibeat.

Reg. 109, fol. 79, c. 337; – Reg. 110, p. I, fol. 78, c. 278; – L. Guérard, Doc. pont., I, p. 227, n° 143, analyse.

 

« Dilecto filio Bernardo Gervasii, tnajori judici senescallie Petragoricensis et Caturcensis.

Cum simus etc. ...

Dat. Avinione, VIII idus julii. »

 

 

1185 – [28 novembre 1316 - 4 septembre 1320]

Eidem de eodem in ampliori forma (1) scribens, dictum Raterium quia quadam interlocutoria in questione inter eum et praefatumAymericum de Gordonio ratione castri de Boffia et loci de sancto Paulo vertente lata, ad curiam regiam appellaverat, commendat.

Reg. 110, p. II, fol. 62 v°, c. 298 et 943; – L. Guérard, Doc. pont., I, p. 246, n° 154.

 

« Carissimo in Christo filio Philippo, regi Francie et Navarre illustri.

Quando ferventius personam – Dudum siquidem inter dilectos filios viros nobiles Ratherium, dominum de Castronovo in Vallibus, diocesis Caturcensis, domicellum et familiarem nostrum, ex una parte, et Aymericum de Gordonio, militem, ex altera, super castro de Boffia et loco de sancto Paulo eorumque juribus et pertinentiis dicte diocesis coram senescallo Petragoricensi et Caturcensi orta materia questionis et coram eodem senescallo vel ejus curia inter partes ipsas diutius litigato, a quadam interlocutoria lata contra eundem militem et pro dicto domicello, ante litis contestationem, ad tuam celsitudinem extitit, ut accepimus, appellatum. Verum quia idem domicellus, qui castrum et locum predicta tamquam ad ipsum pleno jure pertinentia, sicut dicit, a prefato milite nunc illa possidente satagit vendicare, valde timere asserat per subterfugia partis militis supradicti et litigiosos anfractus habendos coram judicibus, si super hoc a tua curia regia deputentur partibus antedictis, dicte cause ac negotii principalis expeditionem plus debito in ejus prejudicium protelari, nobis humiliter supplicavit ut, pro justitia super hiis celerius assequenda, scripta nostra rogatoria tue magnitudini regie dirigere dignaremur. Ea propter nos, hujusmodi supplicationibus inclinati, serenitatem regiam attentius deprecamur quatenus, submotis malitiosis subterfugiis, eisdem partibus super premissis brevem et celerem facias justitiam exhiberi; jus ejusdem domicelli quem caritatis intime brachiis amplexamur, prout licebit, secundum Deum, in parte (?) potestate regia confovendo (2). »

 

(1) Voyez ce que nous avons dit à ce propos, n° 76, note 1.

(2) Pour la date de cette lettre et l'affaire qu'elle concerne, voyez ci-dessus n° 1184, note.

 

 

1196 bis – [13 août 1317 - 4 septembre 1320]

Paulum de Bonafide de quingentis florenis auri quos ratione gestionis monasterii Bellimontis, ordini sancti Augustini, Vabrensis diocesis, debites camerae apostolicae assignaverat, solutum facit.

Reg. 110, p. II, fol. 61, c. 286 et 931.

 

« Dilecto filio Paulo de Bonafide, canonico monasterii Bellimontis ac priori prioratus de Vareriis, ordinis sancti Augustini, Vabrensis diocesis.

Cum dilectus filius Raymundus Juvenis, scolasticus Petragoricensis, causarum camere nostre generalis auditor, ex commissione nostra facta sibi super hoc oraculo vive vocis, te qui prepositure monasterii Bellimontis. ordinis sancti Augustini, Vabrensis diocesis, tunc per obitum quondam Berengarii Foromundi vaccantis, per triennium adininistratioaem gesseras, de fructibus, redditibus et proventibus ex dicta prepositura perceptis, dispositioni nostre ac Sedis apostolice reservatis, rationem et computum redditurum citari fecisset, tu coram eodem auditore comparens, post aliquos processus habitos coram eo, mille florenos auri dilectis filiis Ademario Amelii et Guasberto de Valle, thesaurariis nostris, et auditori prefato, nomine camere nostre ac Sedis predicte, videlicet quingentos in beati Johannis Baptiste proximo preterita et residuos quingentos in beati Michaelis proximo ventura festivitatibus, in quibus te dictus auditor condempnasce (sic) dinoscitur, solvere liberaliter obtulisti et etiam promisisti, in te, si forsan in dicte florenorum summe solutione deficeres in terminis antedictis, excommunicationis sententia promulgata. Cum igitur tu postmodum in eodem festo beati Johannis dictes quingentos florenos memorate camere nostre duxeris persolvendos, nos volentes tuis in hac parte indempnitatibus precavere, te de dictis quingentis florenis auri sic solutis, auctoritate apostolica absolvimus et quitamus, volentes ad solutionem seu restitutionem aliam de ipsis quingentis florenis alicui alii faciendam aliquatenus non teneri.

Dat. (1). »

 

(1) Cf. Cette lettre qui a été écrite, on le voit, entre la fête de saint Jean-Baptiste (24 juin) et celle de saint Michel (29 septembre) n'est certainement pas antérieure à la création du diocèse de Vabres qui s'y trouve mentionné et qui eût lieu le 13 août 1317 (Gallia Christiana, t. I, inst. p. 58, n° VI, eccl. Vabrensis; – C. Eubel, Hierarchia catholica, p. 540, note 1). Elle n'est pas, d'autre part, postérieure à la quatrième année du pontificat de Jean XXII qui se termine le 4 septembre 1320.

 

 

1291 – Avignon, 18 septembre 1321

Guidoni Heliae, ordinis Praedicatorum, ut ad Fulcaudum de Archiaco, Petragoricensem et Caturcensem senescallum, cum litteris apostolicis accedat pro pace inter Aymericum de Gordonio et Raterium de Castronovo reformanda.

Reg. 111, fol. 2. v°, c. 31 ; – L. Guérard, Doc. pont., t. II, p. 3, n° 161, extrait.

 

« Guidoni Helie, ordinis Predicatoram.

Infausti rumoris assertione percepto quod humani generis inimicus, pacis emulus, zizanie seminator, jam dudum inter dilectos filios nobiles viros Aymericum de Gordonio (1), militem, et Ratherium de Castronovo, nepotem ejus, familiarem nostrum, occasione castri de Boffia et quorundam aliorum bonorum gravi commota materia questionis, licet per multos, multis viis ad hoc diligenter exquisitis, temptatum extiterit et super hoc adhibita diligentia studiosa ut hujusmodi questionis materia tractatu amicabili tolleretur (2), hostis tamen ipse sic hiis se imprudenter objecit quod illam terminari per tractatum hujusmodi nequiter impedivit (3), sed nec hiis hostis ipse contentus, adeo dissidentes eosdem dicitur commovisse quod decrevisse videntur ut nec per justitie semitas, nec per tractatus amicabiles hujusmodi questio terminetur, sed per cruentum duelli spectaculum et incertum, in quo Deus temptatur, improvide perit (4) justus, et impius frequenter extollitur, ac justitia, nescitur quo Dei oculto judicio, sepius naufragatur; ex quo nonnunquam crescunt rancores inter multos nobiles et magnates, odia nutriuntur, vacatur insidiis, strages sequuntur (5) corporum, lapsus rerum et animarum pericula, quod est amarius deplorandum. Ideoque nos tantis malis occurrere cupientes, dilecto filio nobili viro Fulcrando (sic) de Archiaco, Petragoricensi et Caturcensi senescallo, ad cujus officium pertinet suo commissos regimini ad pacem et concordiam revocare, litteras nostras duximus dirigendas per quas ipsum rogandum attentius duximus et hortandum ut sic inter predictos nobiles partes suas efficaciter interponat quod, via ipsius ommissa duelli in qua nullus eorum veraciter se dicere posset victorem cum, uno illorum victo, domui a qua uterque nobilium ipsorum dicitur processisse notabili imposita macula remaneret, per pacis semitas aut viam justitie hujusmodi questio sopiatur, ac inter nobiles ipsos, omni rancore sublato, pacis et concordie reformetur bonum sine quo quies animi haberi non potest, nec pax Dei que sine pace proximi non habetur. Et insuper nobilibus supradictis per litteras alias porrigimus preces nostras ut super hiis senescalli prefati consiliis et persuasionibus acquiescant. Verum quia vive vocis expressio mentes audientium efficacius excitat quam series litterarum, nos, de tua circumspecta prudentia plenam in Domino fiduciam obtinentes, te propter hoc ad prefatos senescallum et nobiles providimus destinandum. Quare discretioni tue per apostolica scripta mandamus quatinus, ad senescallum et nobiles antedictos accedens, nostris ipsis litteris presentatis, ac premissis et aliis diversis periculis ex prefati duelli spcctaculo proventuris, et aliis de quibus juxta datam tibi a Deo prudentiam expedire videris ostensis eisdem, apud dictum senescallum, ut ad hoc partes suas efficaciter interponat, et apud nobiles ipsos quod, pro divina et Apostolice Sedis ac nostra reverentia suorumque profectuum et honoris augmento, hujusmodi nostris precibus et hortationibus dictique senescalli requisitionibus acquiescant, oportune instare studeas et etiam importune, si et prout videris expedire, illam super hiis vigilantiam impensurus quod, preter retributionis eterne premium quod de bonis operibus veritatis voce promittitur, nostram et Apostolice Sedis gratiam uberius merearis.

Dat. Avinione, XIIII kal. octobris, anno sexto. »

 

(1) Reg. Condomio.

(2) Reg. collocetur.

(3) Voyez, à ce sujet, n° '1184 et 1185.

(4) Reg. petit.

(5) Reg. sequitur.

 

 

1292 – Avignon, 18 septembre 1321

Fulcaudo de Archiaco, ut praefatos nobiles ad pacem inducat et eidem Guidoni Heliae fidem adhibeat.

Reg. 111, fol. 5, c. 32; – L. Guérard, Doc. pont., t. II, p. 7, n° 162, non publié.

 

« Fulcaudo de Archiaco, Petragoricensi et Caturcensi senescallo.

Infausti rumoris as[s]ertione ...

Dat. ut supra proxime (Avinione, XIIII kal. octobris, anno sexto) »

 

 

1293 – Avignon, 18 septembre 1321

Aymerico de Gordonio. ut pacem cum. Raterio de Castronovo, nepote suo, faciat Guidonique Heliae, apostolico nuntio, tidem adhibeat.

Reg. 111, fol. 5 v°, c. 33.

 

« Aymerico de Gordonio, militi.

Infausti rumoris assertione ...

Dat. ut supra (Avinione, XIIII kal. octobris, anno sexto) »

 

 

1294 – Avignon, 18 septembre 1321

In. e. m. Ratherio de Castronovo, familiari papae.

Reg. 111, fol. 5, p. c. 33.

 

 

1401 – Avignon, 22 avril 1322

In e. m. comiti Petragoricensi.

Reg. 111, fol. 23 v° p. c. 148; – L. Guérard, loc. cit.

 

 

1403 – Avignon, 22 avril 1322

Brunessendi, comitissae Petragoricensi, de eisdem scribit eamque hortatur ut Archambaldum, comitem Petragoricensem, natum suum, ad pacis viam eligendam inducat.

Reg. 111, fol. 23 v°, c. 119; – L. Guérard, Doc. pont., t. II, p. 22, n° 180.

 

« Brunessendi, comitisse Petragoricensi. Rubrica (1)

Ad obviandum periculis ...

Datum ut supra (Avinione, X kal. maii, anno sexto). »

 

(1) Ce mot se trouve répété en marge, voyez à ce propos n° 1391, note.

 

 

1501 – Avignon, 29 août 1322

In e. m. comiti Petragoricensi.

Reg. 111, fol. 24, p. c. 125.

 

 

1502 – Avignon, 29 août 1322

Brunessendi, comitissae Petragoricensi, pro eadem pace procuranda.

Reg. 111. fol. 24, c. 126; – L. Guérard, Doc. pont., t. II, p. 41, n° 199, non publié.

 

« Dilecte in Christo filie nobili mulieri Brunessendi, comitisse Petragoricensi.

Non ignorare te ...

Dat. ut supra (Avinione, IIII kal. septembris, anno sexto). »

 

 

1592 – Avignon, 23 Janvier 1323

Petrum Danrocha Petro de Nogareto, thesaurario Burdegalensi, litterarum apostolicarum auditori, in limitatione territoriorum castrorum Pontis Sorgiae et Bidaridae cum Jacobo de Mutina, canonico Cameracensi, sacri palatii causarum auditore, facienda subrogat.

Reg. 111, fol. 404 v°, c. 1700.

 

« Dilecto filio Petro Danrocha, archipresbytero ecclesie de Capdroto, Sarlatensis diocesis.

Dudum ad nostri ...

Datum Avinione, X kal. februarii, anno VII°. »

 

 

1609 – Avignon, 15 mars 1323

Regi Franciae Archambaldum, comitem Petragoricensem, familiarem ipsius, qui nonnulla in regali curia expedire habet, commendat.

Reg. 111, fol. 195 v°, c. 825.

 

« Eidem [regi Francie]. Pro dilecio filio – favorabiliter prosequaris (1). »

 

(1) Pour la date, voyez ci-après n° 1644 (Avinione, idibus marcii, anno septimo).

 

 

1726 – Avignon, 29 mai 1323

Prioratum de Lamonzia prope Brageriacum, Sarlatensis diocesis, quem quondam Bego de Cavomonte, Sedis Apostolicae capellanus, obtinebat, motu proprio mensae monasterii beatae Mariae Xanctonensis annectit.

Reg. 111, fol. 202, c. 874.

 

« Abbatisse et conventui monasterii beate Marie Xanctonensis, ordinis sancti Benedicti.

Prudentes virgines que ...

Datum Avinione, IIII kal. junii, anno septimo. »

 

 

1779 – [Avignon, 5 septembre 1322 - 4 septembre 1323]

Carolo, regi Franciae, ne pariagium cum consulibus villae Petragoricensis in Archambaldi comitis praejudicium faciat.

Reg. 111, fol. 103 v°, c. 824.

 

« Carolo, regi Francie et Navarre illustri.

Habet dilecti filii nobilis viri Arcambaldi, comitis Petragoricensis, familiaris nostri, relationis assertio quod, licet dilecti filii consules ville Petragorice jurisdictionem quam in eadem villa super certis casibus exercero dicuntur, ab eodem comite teneant in feudum et a suis predocessoribus tenuerunt ab antiquo, prefati tamen consules pariagium super jurisdictione ipsa cum tua excellentia moliantur facere in ejusdem comitis prejudicium et jacturam. Cum autem magnificentia regia debeat abstinere ab hiis que ipsam dedecent, et subditis noscuntur inferre gravamen, celsitudinem tuam rogamus attentius et hortamur quatinus pariagium hujusmodi, velut de decens dignitati regie et statutis regiis, ut asseritur, obvium, non admittas, sed habens potius eundem comitem pro nostra et Apostolice Sedis reverentia super suis juribus comendatum, ea sibi facias a tuis officialibus et gentibus inviolabiliter observari (1). »

 

(1) La lettre n'a pas de date, mais elle figure dans la partie du registre consacrée à la septième année du pontificat, et c'est à cette année que nous l'attribuons. Les autres lettres qui la suivent immédiatement dans le registre se rapportent aussi au Périgord et sont du 15 et du 16 mars 1323 (n° 1609-1645), mais ce simple rapprochement ne suffit point pour préciser la date de notre document.

 

 

1917 – Avignon, 19 janvier 1324

Mariae, reginae Franciae, germanum et nepotes ipsius una cum quibusdam nobilibus commendat.

Reg. 112, p. II, fol. 13 v°, c. 547; – L. Guérard, Doc. Pont., t. II, p. 112, n° 272.

 

« Marie, regine Francie.

Dilectos filios Petrum Duesa, germanum, et Arnaldum, natum ejus, ac Petrum de Via, nepotes nostros, ad regalem presentiam accedentes, necnon Bernardum Convenarum, Gastonem Fuxi, et Archambaudum Petragoricensem comites, ac Bernardum Jordani, dominum de Insula, super suis agendis excellentie regie, affectione qua possumus, commendamus.

Datum Avinione ut supra (Avinione, XIIII kal. februarii, anno octavo). »

 

 

1923 – Avignon, 19 janvier 1324

Roberto, comiti Bononiae,germanum et nepotes ipsius ad Carolum, regem Franciae, accedentes necnon Gastonem Fuxi, Bernardum Convenarum, Archambaldum Petragoricensem comites et Bernardum Jordani, dominum de Insula, commendat.

Reg. 112, p. II, fol. 14, c. 552; – L. Guérard, Doc, pont., t. II, p. 113, n° 274, analyse.

 

« Roberto, comiti Bononie.

Dilectum filium nobilem virum Petrum Duesa, germanum, et Arnaldum, natum ejus, ac Petrum de Via, nepotes nostros, quos, ex certis (ex) causis et impedimentis supervenientibus nobilitati tue per ipsos plenius referendis, usque modo retinuimus, ad carissimi in Christo filii nostri Caroli, regis Francie et Navarre illustris, presentiam accedentes, necnon dilectos filios nobiles viros Gastonem Fuxi, ac Bernardum Convenarum, et Arcambaudum Petragoricensem, et Bernardum Jordani, dominum de Insula, tue nobilitatis providentie commendamus; illam attentius deprecantes quatinus ipsos et eorum singulos ac ipsorum negotia sic velit tua benivolentia dirigere et eis assistere, sicut honeste poterit, consiliis, auxiliis et favoribus oportunis, quod propter hoc in tuis oportunitatibus fortius nos astringa[s].

Datum ut supra (Avinione, XIIII kal. februarii, anno octavo). »

 

 

1931 – Avignon, 19 janvier 1324

Eidem comiti Valesii Archambaldi, comitis Petragoricensis, negotia commendat.

Reg. 112, p. II, fol. 13, c. 561.

 

« Eidem, pro comite Petragoricensi.

Pro dilecto filio ...

Datum ut supra (Avinione, XIIII kal. februarii, anno octavo). »

 

 

1936 – Avignon, 19 janvier 1324

Eidem, ut Gastonem Fuxi, Bernardum Convenarum et Archambaldum Petragoricensem comites commendatos habens, eos in agendis dirigat.

Reg. 112, p. II, fol. 15 v°, c. 566.

 

« Eidem Alfonso, pro comitibus Fuxi, Convenarum et Petragoricensi.

Dilectos filios nobiles ...

Datum ut supra (Avinione, XIIII kal. februarii, anno octavo). »

 

 

2030 – Avignon, 4 mai 1324

Archambaldo, comiti Petragoricensi, de oblatis per Heliam Vigerii, militem, nuntium suum, quamvis non admissis, regratiatur et do exauditione quarumdam petitionum suarum respondet.

Reg. 112, p. II, fol. 25 v°, c. 635.

 

« Dilecto filio nobili viro Arcambaldo, comiti Petragoricensi.

Nobilitatis tue litteras ...

Datum Avinione, III nonas maii, anno VIIIa. »

 

 

2186 – Avignon, 21 août 1324

Comiti Valesii, ut moram Archambaldi, comitis Petragoricensis, qui ad partes Vasconiae accedens, subita corporis infirmitate apud Montempessulanum correptus erat, excusatam habere velit.

Reg. 112, p. II, fol. 32 v°, c. 683.

 

« Comiti Valesii.

Pridem agens in curia Romana dilectus filius nobilis vir Archambaudus, comes Petragoricensis, familiaris noster, et audiens te, fili, ad partes Vasconie pro belli exercitu pervenisse, dum illuc propterea prepararetur tam sue persone quam gentis debitum et devotum tibi prestiturus obsequium, sicut audivimus, apud Montempessulanum, ecce subita corporis infirmitate corripitur et incepti profectione itineris prepeditur. Sane, cum idem comes, resumptis convalescentie viribus, suum ad ipsas partes accessum obsequiosus, ut tenetur, et promptus, duce Deo, accelerare disponat, nobilitatem tuam rogamus et hortamur attente quatinus, ob impedimenti hujusmodi articulum, super celeriori ejus adventu ipsum comitem rationabiliter habeas excusatum.

Datum Avinione, XII kal. septembris, anno octavo. »

 

 

2187 – Avignon, 21 août 1324

Comitem Petragoricensem de praedicla littera comiti Valesii scripta certiorem facit et excusationem ratione cujusdam abbatiae, de qua jam ordinatum fuerat, ab eo petit.

Reg. 112, p. II, fol. 32 v°, c. 684.

 

« Comiti Petragoricensi.

Audito nuper quod tu, fili, pridem a nostra presentia recedens incolumis et, subsequenter, apud Montempessulanum factus infirmus, jam convalueris, ut obtamus, de infirmitate tibi compatimur, et de convalescentia gratulamur. Sane, cum morbo impeditus hujusmodi, ceptum iter ad Vasconie partes continuare nequiveris, super hiis te dilecto filio magnifico viro Carolo, regis Francie filio, comiti Valesii, per speciales litteras efficaciter excusamus. Et quia de abbatia illa de qua pro certa persona nobis noviter supplicasti, ante hujusmodi tue supplicationis instantiam, nos aliter ordinasse contigerat, quesumus ut inde nos habeat tua nobilitas excusatos.

Datum ut supra (Avinione, XII kal. septembris, anno octavo). »

 

 

2279 – Avignon, 21 novembre 1324

Archambaldum, comitem Petragoricensem, de matris suae obitu consolatur.

Reg. 113, fol. 3 v°, c. 29.

 

« Dilecto filio nobili viro Archambaldo, comiti Petragoricensi, familiari nostro. Tibi dolenti, fili, super

obitu matris tue, quem nobis per tuas litteras nuntiasti, non absque multe compassionis condolemus affectu, quamvis tibi cui de illo gaudendum erat, si voluntatis instinctus rationis subiceretur imperio, gaudere potius deberemus quia, licet carorum divisio, presertim matris et filii, secundum modum conditionis humane acerba (1) noscatur existere nimium et amara, considerato tamen quod nature fragilitas cunctis indicta mortalibus sic omnes equaliter sub regula mortalitatis inclusit. quod ab ejus sententia neminem dignitate vel privilegio liberavit, est cum patientia tolerandum quod in humane sortis eventu statuit divina providentia in cujus manu permanent sortes nostre, hunc maturius et hunc tardius sui sapientis arbitrii dispositione subducens, sed quando, qualiter et ubi, apud homines ignoratur. Verum cum eadem mater tua, que juste vivere studuit ac finem suum cognitione Dei, vera cordis contritione, oris confessione et aliorum sacramentorum ecclesiasticorum devota receptione, velut catholica, ut letanter audivimus muniens, ab hac vita temporali que mors est potius dicenda quam vita, et presentis seculi laboribus et erumpnis ad vitam perennem et celestis quietem patrie transiverit, sicut pie creditur, predictis evasit periculis, non mortua sed premissa, nobilitatem tuam paterno rogamus et hortamur affectu quatinus, abstersis lacrimis, abjectis meroribus ac suspiriis et tristitia prorsus omissis, consolationis robore mentem tuam munias et exaltes, fratres et amicos tuos alios propter hoc desolatos tanquam vir fortis et magnanimus nichilominus dulciter consolando. Nos autem qui te domumque tuam sincere dilectionis favore prosequimur, in tuis oportunitatibus propitios reperies et benignos.

Datum Avinione, XI kal. decembris, anno nono ».

 

(1) Reg.: « acerva »

 

 

2461 – Avignon, 9 avril 1325

Jordano de Lobercio respondet quod filium ejus pro cujus provisione litteras scripserat, commendatum habere intendit.

Reg. 113, fol. 10 v°, c. 95.

 

« Jordano de Lobercio, senescallo Petragoricensi.

Nobilitatis tue litteris ...

Datum Avinione, V idus aprilis, anno nono ».

 

 

2465 – Avignon, 12 avril 1325

Eduardo, regi Angliae, ut Heliae, electo Lemovicensi, Archimbaldi, comitis Petragoricensis germano, restitui jubeat archidiaconatus Richemundiae bona temporalia.

Reg. 113, fol. 21 v°, c. 192.

 

« Carissimo in Christo filio Edoardo, regi Anglie illustri.

Fidedigna relatione percepimus quod occasione dilecti filii nobilis viri Archimbaudi, comitis Petragoricensis, dilecti filii (1) pridem in exercitu carissimi in Christo filii nostri Caroli, regis Francie et Navarre illustris, in Vasconie partibus, prout ejus fidelis et subditus ab ipso rege missus extiterat, existentis, bona temporalia archidiaconatus Richemundie quem dilectus filius Helias, electus Lemovicensis, germanus ejusdem comitis, canonice obtinet, gentes tue indebite arrestarunt, percepta iam ex ipsorum bonorum fructibus certa pecunie quantitate. Verum quia factum prefati comitis nequaquam debet in ipsius electi dispendium retorqueri, nosque tempus sue consecrationis usque ad unum annum ex certis probabilibus et rationabilibus causis prorogandum duxerimus, infra quod ex speciali dispensatione nostra retinere archidiaconatum eundem et fructus percipere bonorum hujusmodi sibi licet, rogamus excellentiam regiam et hortamur attente quatinus, contemplatione nostri et obtentu justicie, premissa bona et perceptam sicut predicitur inde pecuniam procuratori ejusdem electi restitui jubeas cum effectu, ita quod super hoc regie benivolentie meritum dignis prosequamur in Domino actionibus gratiarum.

Datum Avinione, II idus aprilis, anno IX ».

 

(1) Dilecti filii répété par erreur (?)

 

 

2469 – [Avignon], 12 avril 1325

Johannem, episcopum Wintoniensem, rogat ut regem Angliae ad favendum praedicto Lemovicensi electo inducat, eumque hortatur ut, durantibus treugis inter dictum regem Angliae et regem Franciae indictis, ad pacem inter eos procurandam partes suas interponat.

Reg. 113, fol. 22, c. 195.

 

« Venerabili fratri Johanni, episcopo Wintoniensi.

Nuper fidedignis relatibus intelleximus displicenter quod gentes et officiales carissimi in Christo filii nostri E., regis Anglie illustris, procuratores dilecti filii Helie, electi Lemovicensis, in perceptione fructuum et proventuum archidiaconatus sui Richemundie in ecclesia Eboracensi, ea occasione quia dilectus filius nobilis vir Archambaldus, comes Petragoricensis, ejusdem electi germanus, carissimo in Christo filio nostro Carolo, regi Francie et Navarre illustri, adhesit super facto exercitus Vasconie impediunt multipliciter et perturbant. Cum autem honori regio minime congruat nec conveniat etiam rationi quod dictus electus propter factum dicti fratris sui per gentes regias in suis beneficiis perturbetur, presertim cum dictum comitem ad adherendum prefato regi Francie debite fidelitatis juramentum astringat, fraternitatem tuam rogamus et hortamur attente quatinus memorato regi Anglie, cui per alias litteras nostras super hoc scribimus, suadeas et insistas efficaciter apud eum ut gentes et officiales suos cessare faciat ab impedimentis et molestationibus supradictis, ac sepedictum electum, cui nos usque ad certum terminum tempus de consecrandis episcopis a canonibus diffinitum, ex eo quia non erat in sacris ordinibus constitutus, de speciali gratia prorogavimus, cum ipso ut priora beneficia interim licite retinere valeat dispensando, suosque procuratores pro nostra et Apostolice Sedis reverentia super predictis, amotis impedimentis quibuslibet, favorabiliter prosequatur. Ceterum per tuas litteras intellecto treugas duraturas usque ad quindenam instantis festi Penthecostis inter reges predictos indictas teque una cum altero de nuntiis nostris et quibusdam aliis pro reformatione pacis votive annuente Domino in Angliam profecturum, letamur in Domino, ex hiis sperantes pacis predicte concordiam, quam desideranter appetimus, proventuram, tuamque fraternitatem hortamur attente quatinus circa illam interponere studeas efficaciter partes tuas, nobis sepius super hiis et aliis que tibi ocurrerint rescripturus.

Datum II idus aprilis, anno nono ».

 

 

2495 – Avignon, 14 mai 1325

Carolo, regi Franciae, ut de poena civili seu pecuniaria quae foret Archambaldo, comiti Petragoricensi, pro excessibus ab eo contra Alanum de Monteandronis cum armorum potentia commissis, infligenda, gratiam faciat.

Reg. 113, fol. 11 v°, c. 105.

 

« Carolo, regi Francie illustri. Habet assertio dilecti filii nobilis viri Archambaldi, comitis Petragoricensis, quod super excessibus quos ipse una cum quibusdam aliis sibi adherentibus contra dilectum filium nobilem virum Alanum de Monteandronis dicebatur cum armorum potentia commisisse, ab eodem comite pro se dictisque adherentibus dudum in curia regia gagiata emenda, regalis benignitas volens super hiis agere gratiose, omnem penam criminalem propter excessus predictos eisdem comiti et adherentibus debitam, de gratia speciali remittens, illam duxit in civilem seu pecuniariam convertendam. Sane cum idem comes de regalis munificentie liberalitate adhuc consequi gratiam ampliorem qua plurimum egere noscitur, super predictis expectet, serenitatem regiam attentius deprecamur quatinus promptis et devotis obsequiis que dictus comes et sui progenitores hactenus exhibere indefessis laboribus constanter et fideliter domui regie curaverunt, et ipse impendere continue non desistit in examine benigne considerationis adducens, ipsum tam suorum meritorum obtentu quam nostrorum precaminum interventu regio favore pertractans, circa penam predictam civilem seu pecuniariam, que foret eidem forsitan pro dictis excessibus infligenda, eidem dignetur magnificentia regia gratiam facere ampliorem ut proinde ad obsequia obligetur regia fortius, nosque quibus gratum erit admodum regiam excellentiam prosequi teneamur actionibus gratiarum.

Datum Avinione, II idus maii, anno nono ».

 

 

2504 – Avignon, 31 mai 1325

Petro, episcopo Vivariensi, negotia quac Archambaldus, comes Petragoricensis, in curia Franciae expedire habet, commendat.

Reg. 113, fol. 12, c. 109.

 

« Venerabili fratri Petro, episcopo Vivariensi.

Negotia que dilectus ...

Datum Avinione, II kal. junii, anno nono ».

 

 

2555 – Avignon, 30 juillet 1325

Dictum regem rogat ut gratiam quam Archambaldo, comiti Petragoricensi, quoad poenam criminalem, fecit,

velit et ad civilem ampliare.

Reg. 113, fol. 15 v°, c. 142.

 

« Eidem.

Dilectum filium nobilem virum Archanbaudum, comitem Petragoricensem, regali excellentie propensius commendantes, serenitatem regiam affectione qua possumus deprecamur quatinus, ejusdem comitis ac progenitorum suorum obsequiosa devotione et fidelitate quibus erga domum regiam viguerunt hactenus indefesse, sicut adhuc idem comes vigere noscitur, nec non injuria quam dilectus filius nobilis vir Alanus de Monte Andronis, ejus adversarius, eidem comiti multipliciter dicitur irrogasse, in scrutinio regie considerationis adductis, tam premissorum intuitu quam nostrorum precaminum interventu, gratiam quoad poenam criminalem, ratione excessuum inter ipsos comitem et nobilem eorumque valitores, sicut dicitur, commissorum, forsan debitam memorato comiti a regali magnificentia dudum factam, velit ex uberioris dono gratie ad civilem ampliare et extendere regia celsitudo, ut idem comes de devoto fiat devotior, et ad obsequia regia promptius annuetur.

Datum Avinione, III kal. augusti, anno nono ».

 

 

2578 – Avignon, 9 août 1325

Petro, Vivariensi episcopo, ut pro negotio Archambaudi, comitis Petragoricensis, expediendo apud Carolum regem Franciae instet.

Reg. 113, fol. 16, c. 146.

 

« Petro Vivariensi episcopo.

R. Gerentes cordi negotium ...

Datum Avinione, V idus augusti, anno nono ».

 

 

2918 – Avignon, 23 juillet 1326

Item in e. m. archiepiscopo Burdegalensi et

... Pictavensi,

... Malleacensi,

... Lucionensi,

... Xanctonensi,

... Engolismensi,

... Petragoricensi,

... Sarlatensi,

... Agennensi et

... Condomiensi episcopis, per singulas patentes et clausas litteras, et sunt ibi nuntii Helias Manhani, Xanctonensis, Faiditus Guirandonis de Capdroco, canonici, et Helias Laplancha, rector Sancti Martini de Ponte Sarlatensis et Xanctonensis diocesum ecclesiarum.

Reg. 113, fol. 195, p. c. 1098.

 

 

2926 – Avignon, 25 juillet 1326

In e. m. Bertrando, episcopo Sarlatensi.

Reg. 113, fol. 298, p. c. 1734.

 

 

2948 – Avignon, 5 août 1326

Comiti Petragoricensi, ut ea quae ratione dotis Agnetis, germanae suae, Johannisque Caroli regis Siciliae filii, principis Achaiae, consortis, solvenda restant, complere curet.

Reg. 113, fol. 209 v°, c. 1214.

 

« Comiti Petragoricensi.

Cum dilectus filius ...

Datum Avinione, nonis augusti, anno decimo ».

 

 

 

 

Lettres secrètes et curiales du pape Jean XXII (1316-1334) relatives à la France, extraites des registres du Vatican, Auguste Coulon et S. Clémencet, tome 3, part II, 1962.

 

 

3092 – Avignon, 9 décembre [1326]

Sycardo Alamanni, ut ea quae Bernardo de Vallebufferia, canonico et sacristae monasterii Sancti Cypriani, ordinis sancti Augustini, Sarlatensis diocesis, indebite abstulit, restituat.

Reg. 114, fol. 98 v°, c. 557.

 

« Sycardo Alamanni, priori monasterii Sancti Cypriani, Sarlatensis diocesis.

Nuper ad nostri ...

Datum Avinione, V idus decembris ».

 

 

3255 – Avignon, 23 mai 1327

In e. m. Raymundo, episcopo Petragoricensi.

Reg. 114, fol. 110, p. c. 659.

 

 

3262 – Avignon, 29 mai 1327

Johanni Ulbaldi tabellionatus officium in e. m. ac

Arnaldo Stephani (1) concedit.

Reg. 114, fol. 174 v°, p. c. 1086.

 

« In e. m. Johanni Ulbaldi, clerico non conjugato etc. Petragoricensis diocesis.

Ne contractuum memoria ...

Datum Avinione, IIII kalendas junii, anno undecimo ».

 

(1) Supra, n° 3202.

 

 

3266 – Avignon, 30 mai 1327

In e. m. Guillelmo de Sura (1), archidiacono Lugdunensi in provincia Lugdunensi.

Reg. 114, fol. 102, p. c. 574.

 

(1) Index: Soura.

 

 

3291 – Avignon, 1er juillet 1327

Faidito Guirandoni, archipresbytero Sarlatensi, et Bertrando de Engolisma, ut fructus beneficiorum ecclesiasticorum Bertrandi Dandirano (1), tunc canonici ecclesiae Sancti Caprasii Agennensis, carceribus apostolicis detenti, exigant et ad Cameram transmittant.

Reg. 114, fol. 104, c. 584.

 

« Faidito Guirandoni, archipresbitero Sarlatensi, et Bertrando de Engolisma, sacriste ecclesie de Capdroto, Sarlatensis diocesis.

Dudum Bertrando Dandirano ...

Datum Avinione, kalendis julii ».

 

(1) Index : Danderano.

 

 

3325 – Avignon, 25 août 1327

Reginaldo de Ponte, ut Petro, abbati Sancti Amancii, Sarlatensis diocesis, fidem adhibeat.

Reg. 114, fol. 111 v°, c. 679.

 

« Dilecto filio nobili viro Reginaldo de Ponte, vicecomiti Carladesii.

Cum nos dilecto filio Petro, abbati monasterii Sancti Amancii, Sarlatensis diocesis, ad tue nobilitatis presenciam accedenti quedam tibi referenda par eum duxerimus imponenda, nobilitatem eandem rogamus attendus et hortamur quatinus eidem abbati fidem adhibeas credulam in hac parte.

Datum Avinione, VIII kalendas septembris, anno undecimo ».

 

 

3535 – Avignon, 15 mars 1328

Faydito Guiraudonis de quibusdam dubiis circa collectionem fructuum beneficiorum ecclesiasticorum apud Sedem Apostolicam vacantium reservatorum in provincia Burdegalensi respondet.

Reg. 114, fol. 331, c. 1914.

 

« Dilecio filio Faydito Guiraudonis, archipresbitero Sarlatensi, Apostolice Sedis nuntio.

Cum super infrascriptis ...

Datum [Avinione], V idus martii, anno duodecimo ».

 

 

3612 – [Avignon], 15 juin 1328

Faydito Guiraudonis et Heliae Manhani in eodem modo ac Guillelmo de Bos et Petri Villani mandat ut personas ecclesiasticas provinciae Burdegalensis ad promptam solutionem subsidii contra rebelles Italiae oblati inducant eisque facultatem dictum subsidium recipiendi et alia faciendi concedit.

Reg. 114, fol. 331 v°, p. c. 1915.

 

« In e. m. (1) Faydito Guiraudonis archipresbytero Sarlatensi et Heliae Manhani, canonico Xanctonensi, collectoribus fructuum ecclesiasticorum in provincia Burdegalensi.

Licet verisimiliter extimemus ...

Datum XVII kalendas julii, anno duodecimo ».

 

(1) Supra, n. 3539

 

 

3783 – Avignon, 27 février 1329.

Catherinae de Greli indulgentiam in articulo mortis concedit.

Reg. 115, fol. 105 (133) v°, c. 601.

 

« Nobili mulieri Catherine de Greli, Petragoricensis diocesis.

Provenit ex tue ...

Datum Avinione, III kalendas marcii, anno tertio decimo ».

In e.m. Franconi de Borto, familiari pape.

In e.m. Ysarno, domino de Lusegio, Caturcensis diocesis.

 

 

3839 – Avignon, 5 mai 1329

Hugoni La Serra et Bernardo Danrocha, ut ab heredibus Heliae Geraldi, layci, Petragoricensis diocesis, fratris quondam Hugonis Geraldi, episcopi Caturcensis, et Petri Fulcherii, ejusdem diocesis, nec non ab Helia de Agia presbytero pecunias ratione bonorum praefati episcopi Camerae debitas exigant easque assignent.

Reg. 115, fol. 108 (136) v°, c. 615.

 

« Hugoni La Serra Xanctonensis et Bernardo Danrocho Lemovicensis ecclesiarum canonicis.

Relatione percepimus fidedigna ...

Datum Avinione, III nonas maii, anno tertio decimo ».

 

 

3907 – Avignon, 16 juillet 1329

Jordani de Lobberto diligentiam in negotio inter Guillelmum Johannis et ejus filium, ex una parte, ac Ratherium de Castronovo ejusque nepotem, ex altera, vertente adhibitam commendat, petitionemque autem de certo beneficio vacante exaudire non potuisse et respondet.

Reg. 115, fol. 123 (151), c. 730.

 

« Nobili viro Jordano de Lobberto, senescallo Petragoricensi et Caturcensi.

Nobilitatis tue litteras ...

Datum Avinione, XVII kalendas augusti, anno tertio decimo ».

 

 

4106 – 25 février 1330

Archibaudo, abbati Sancti Asterii Petragoricensis, indulgentiam in articulo mortis concedit.

Reg. 115, II, fol. 83 (287), c. 1448.

 

« Archibaudo (1), abbati secularis ecclesie Sancti Asterii Petragoricensis, capellano nostro.

Provenit ex tue ...

Datum V kalendas mardi, anno quarto decimo ».

 

(1) Index : Alcimbaudo.

 

 

4147 – 5 avril 1330

Ravmundo Johannis indulgentiam in articulo mortis concedit.

Reg. 115, II, fol. 101 (305) v°, c. 1549.

 

« Raymundo Johannis, alias dicto de Lascoutz, archidiacono de ultra Dordoniam in ecclesia Petragoricensi.

Sincere devotionis affectus ...

Datum nonis aprilis, anno quarto decimo ».

In e. m. magistro R. de Valle, archidiacono ecclesie Mirapiscensis.

 

 

4165 – 15 avril 1330

Faidito Guirandonis, ut Raymundum Ademari, rectorem ecclesiae Sancti Georgii, Sarlatensis diocesis, ad assignandum mille florenos auri de bonis quondam Bertrandi, episcopi Sarlatensis, apostolicae dispositioni reservatis provenientes, compellat, alias eum ad comparendum infra viginti dies citet.

Reg. 115, II, fol. 103 (307), c. 1558.

 

« Faidito Guirandonis, archipresbitero ecclesie Sarlatensis (1), Apostolice Sedis nuntio.

Insinuatione fidedigna percepto ...

Datum XVII kalendas maii, anno quarto decimo ».

 

(1) Index : archiepiscopo Saratensi.

 

 

4272 – 24 août 1330

Raymundo de Buxia testandi facultatem concedit.

Reg. 115, II, fol. 109 (313) v°, c. 1593.

 

« Raymundo de Buxia, canonico Conchensi, scriptori nostro.

Quia presentis vite – videris expedire (1) ».

« In e. m. Bertrando de Claromonte, canonico Petragoricensi.

Datum VIIII kalendas septembris, anno quarto decimo ».

 

(1) La date est donnée par l’In e. m.

 

 

4289 – Avignon, 20 septembre 1330

Collectoribus subsidii oblati pro repressione rebellium partium Italiae per clerum Senonensis provinciae quittantiam dat.

Reg. 116, fol. 167 (194), c. 814.

 

« Magistro Geraldo de Bisturre, decano ecclesie Andegavensis, ac Petro Papacii, clerico Albiensis diocesis penitentiarie nostre scriptori.

Dudum ad colligendum et recipiendum liberale subsidium per prelatos et personas ecclesiasticas necnon capitula et conventus civitatis et diocesis ac provincie Senonensis pro repressione hereticorum rebellium partium Italie contra Deum et Ecclesiam Romanam fidemque catholicam crudeliter sevientium nobis et Ecclesie memorate oblatum, necnon exigendum, petendum et recipiendum fructus, redditus et proventus beneficiorum ecclesiasticorum in eisdem civitate, diocesi ac provincia consistentium que apud Sedem Apostolicam vacabant tunc seu usque ad certi temporis spacium vacare contingeret, per nos sub certa forma reservatos pro necessitatibus nostre Camere utilius supportandis, tam nos quam ipsa Camera per diversas duximus litteras deputandos. Sane cum de pecuniis tam de dicto subsidio quam de fructibus prelibatis per vos seu vestrum alterum collectis seu receptis summas pecuniarum infrascriptas tam eidem Camere quam dilecto filio Petro de Thoffalhis Agennensis et Guillelmo de Petrilia Aniciensis ecclesiarum canonicis, nec non Ricavo de Gorda, civi Avinionensi, de mandato nostro recipientibus diversis duxeritis temporibus ut sequitur assignandas, videlicet die XX mensis augusti anni Domini MCCCXXVII per manus dilectorum filiorum Johannis de Brocia et Raymundi de Ponte, domicellorum Xanctonensis et Petragoricensis diocesum, de pecunia ejusdem subsidii vos ambo Petro et Guillelmo predictis trecentos quatuordecim florenos auri, quatuor regales auri, quatuor agnos auri, unum denarium ad massam auri, trecentas triginta duas libras decem solidos obolorum argenti, duos solidos quatuor denarios turonensium grossorum argenti de cuneo beati Ludovici, sexdecim libras decem solidos turonensium parvorum, quas pecunias vos asseruistis pro tribus milibus libris parvorum turonensium in regno Francie tunc currentium recepisse, singulis de ducentis quadraginta florenis pro viginti solidis et singulis de septuaginta quatuor florenis predictis pro XVIII solidis novem denariis regalibus, et agnis pro XXV solidis, denario cum massa pro triginta solidis, turonensibus grossis pro viginti duobus denariis, obolo et obolis argenti singulis pro octo denariis turonensium parvorum computatis; item die XXVIII januarii anni Domini MCCCXXVIII per manus predictorum Johannis et Raymundi ac dilecti filii Gaufridi Sagrabolli, clerici Avinionensis, de pecunia dicti subsidii eisdem Petro et Guillelmo quinque milia trecentos septuaginta quatuor florenos auri, sexentos agnos auri, octo denarios ad cathedram auri ; item die XXIX ejusdem mensis januarii de pecunia predicti subsidii mille florenos auri per manus tuas, fili decane, predicto Ricavo; item die IX mensis junii anni XXVIII predicti per manus dicti Johannis de Brocia de pecuniis ejusdem subsidii prefatis Petro et Guillelmo mille nongentos nonaginta quatuor florenos auri et tres denarios ad cathedram auri; item die XXVII ejusdem mensis junii, tu, fili decane, de pecunia predicti subsidii tria milia florenos auri Ricavo predicto; item die X mensis decembris ejusdem anni XXVIII, tu decane, de pecunia fructuum predictorum mille quadringentos unum florenos auri, quatuordecim solidos novem denarios turonensium parvorum, singulis florenis pro viginti sex solides et sex denariis turonensium parvorum computatis supradicte Camere; item die XIII ejusdem mensis decembris de pecunia dicti subsidii per te, decane, recepta, tria milia quingentos quadraginta florenos auri, vigniti novem denarios ad cathedram auri, decem solidos et tres denarios turonensium parvorum, quas pecunias asseruisti te recepisse pro quatuor milibus septingentis sexaginta septem libris septemdecim solidis et tribus denariis turonensium parvorum, florenis pro viginti sex solidis sex denariis et denariis ad cathedram pro quinquaginta tribus solidis turonensium parvorum singulis computatis; item et de pecunia quam a dilecto filio Geraldo de Campomulo, cantore ecclesie Parisiensis, tradente nomine dilecti filii Arnaldi Regis archidiaconi Cameracensis capellani nostri, et per eundem Arnaldum collecta de simili subsidio nobis per prelatos et personas ecclesiasticas provincie Remensis oblato, tu, decane predicte, receperas, mille octingentos viginti unum florenos auri, quingentos quinque regales auri, centum septuaginta duos agnos auri, viginti unum denarios ad cathedram auri, unum denarium ad massam auri, novem obolos argenti, septem denarios valesios Petro et Guillelmo predictis, quas pecunias prefatum archidiaconum Cameracensem recepisse dixisti pro duobus milibus septingentis octuaginta quinque libris decem octo solidis et quatuor denariis parisiensium, singulis de octingentis quadraginta quinque florenis pro viginti solidis octo denariis, et singulis de nongentis septuaginta sex florenis pro viginti solidis sex denariis, regalibus pro viginti sex solidis, agnis pro viginti quatuor solidis sex denariis, denariis ad cathedram pro quadraginta uno solidis, denario ad massam pro triginta sex solidis, obolis argenti pro sex denariis obolo, et valesiis pro duobus denariis parisiensibus singulis computatis; item die II mensis aprilis anni Domini MCCCXXX tu, decane predicte, de pecunia fructuum predictorum mille ducentos quatuor florenos auri cunei et ponderis florenorum, quadringentos quinquaginta quatuor florenos auri tam de Pedimontis quam Dalphini cuniis, quadraginta sex regales auri, octo denarios ad cathedram et duos denarios ad massam auri, quas pecunias asseruisti te recepisse pro duobus milibus trecentis octuaginta septem libris quindecim solidis turonensium parvorum, floreno pro viginti septem solidis sex denariis, regalibus pro triginta quinque solidis, denariis ad cathedram et massam pro quinquaginta quinque solidis turonensium parvorum singulis computatis; item de pecunia predicti subsidii sexcentos quinquaginta quatuor regales auri Camere supradicte, quos quidem sexcentos quinquaginta quatuor regales auri asseruisti te percepisse pro mille centum quadraginta quatuor libris decem solidis turonensium parvorum, singulis regalibus pro triginta quinque solidis turonensium parvorum computatis; de quibus pecuniarum summis, que secundum diversas monetas predictas ad universales summas reducte summas faciunt que secuntur: videlicet viginti milia centum duos florenos, mille ducentos novem regales, septingentos septu[a]ginta sex agnos, sexaginta novem denarios ad cathedram, quatuor denarios ad massam auri, duos solidos quatuor denarios turonensium grossorum argenti, trescentas triginta duas libras decem solidos novem denarios obolorum argenti, decem septem libras quindecim solidos turonensium parvorum septem denarios valesios, tam ab eadem quam a prefatis canonicis quam etiam [a] Ricavo predicto prout cuilibet assignate fuerunt recognitionis et quitationis habuistis cautelas. Nos volentes vestris indempnitatibus paterne solicitudinis studio super hiis precavere, vestris supplicationibus inclinati, assignationes pecuniarum predictarum per vos vel vestrum alterum factas ut superius exprimitur, necnon recognitionis et quitationis cautelas vobis super assignationibus ipsis concessas ratas habentes et gratas, vos ex superhabundanti de eisdem summis pecuniarum absolvimus et quitamus, vobis et eis ac heredibus et successoribus vestris et vestrum cujuslibet nichilominus concedentes ut super premissis per aliquem seu aliquos nequeatis quavis occasione vel causa imposterum quomodolibet molestari, volentes et etiam declarantes quod per recognitiones et quitationes per Cameram, canonicos et Ricavum predictos vobis ut prefertur concessas ac ratificationem et quitationem presentes predicte summe vel earum alique non intelligantur quomodolibet dupplicate. Nulli ergo etc...

Datum Avinione, XII kalendas octobris, anno quinto decimo. »

 

 

4300 – Avignon, 30 septembre 1330

Guillelmo Cabiroli ut bona quondam Bertrandi episcopi Sarlatensis dispositioni apostolicae reservata exigat et recipiat.

Reg. 116, fol. 2 (31) v°, c. 8.

 

« Guillelmo Cabiroli, canonico Tholonensi, Apostolice Sedis nuncio.

Dudum dispositionem bonorum ...

Datum Avinione, II kalendas octobris, anno quinto decimo. »

 

 

4360 – 26 novembre 1330

Arnaldo de Bonevilla, ut Bertrandum, Raymundi Bernardi de Miromonte, Caturcensis diocesis, filium, cui castrum de Miromonte, Petragoricensis diocesis, promiserat, contentare studeat.

Reg. 116, fol. 26 (54) v°, c. 120.

 

« Arnaldo de Bonevilla, canonico ecclesie Sancti Frontonis Petragoricensis.

Pro parte dilecti ...

Datum VI kalendas decembris, anno quinto decimo. »

 

 

4362 – 28 novembre 1330

Arcambaldo comiti Petragoricensi, ut dotem Agnetis, germanae suae, principissae Achayae,persoIvat.

Reg. 116, fol. 26 (54) v°, c. 118.

 

«Arcambaldo, comiti Petragoricensi. Suas nuper nobis carissimi in Christo filii nostri R. rex et Sancia regina Sicilie illustres, necnon dilectus filius nobilis vir Johannes princeps et dilecta filia nobilis mulier Agnes uxor sua, germana tua, principissa Achaye consocias litteras destinarunt continentes qualiter pro principis et principisse matrimonio sustentando ac devota vita jam trium ex ipsis extantium actore Domino filiorum, et prosecutionibus denique bellicis quas regni partes et dictus principatus exposcunt, graviora dicti principi quam sue sufferant facultates incumbunt onera expensarum. Adjecto suppliciter ut cum tu, fili, pro dotalicio dicte germane tue per te in certis jam elapsis terminis exolvendo et sub diversis obligationibus non servatis adhuc viginti septem millia florenorum auri dicto principi solvere tenearis, quod sibi satisfacias de conventis interponeremus consideratione premissa benignius partes nostras. Quia igitur justum est satisfieri dicto principi de premissis neque decet nobile genus tuum quod, sicut plerumque contingit, defectus solutionis hujusmodi maxime inter conjugales affectus scandalum pariat, vel dicta nobilis saltem indotata quodammodo magisque facta onerosa per consequens ante viri oculos erubescat, rogamus nobilitatem tuam et hortamur attente paterno tibi consilio suadentes ut, prenarratis causis diligenter attentis, sic eidem principi satisfacere studeas quod nostra non credatur exhortatio negligi et prelibatus princeps possit merito contentari.

Datum IIII kalendas decembris, anno quinto decimo.»

 

 

4363 – 28 novembre 1330

Talayrando episcopo Autisiodorensi ut eundem Archambaldum ad praemissa inducat.

Reg. 116, fol. 26 (54) v°, c. 119.

 

« Talayrando, episcopo Autisiodorensi.

Suas etc. ...

Datum ut supra [IIII kalendas decembris, anno quinto decimo].»

 

 

4468 – Avignon, 1er mars 1331

Raymundo Johannis alias Las Coutz, quod horas canonicas et alia divina officia secundum morem Romanae Ecclesiae dicere ac celebrare possit.

Reg. 116, fol. 10 (38), p. c. 40 ; – Jean XXII, Lettres communes, t. X, n. 52893.

 

« In e. m. Raymundo Johannis alias Las Coutz, archidiacono de Ultradorniam in ecclesia Petragoricensi.

Datum ut supra (Avinione, kal. martii, anno quinto decimo). »

 

 

4494 – 15 mars 1331

Talayrando, episcopo Autisiodorensi ut Hugoni de Engolisma, archidiacono Cantuariensi, pro nonnullis negociis ad curiam Franciae destinato assistet.

Reg. 116, fol. 31 (59), c. 155.

 

« Talayrando, episcopo Autisiodorensi.

Cum dilectum filium ...

Datum idibus marcii, anno quinto decimo. »

 

 

4561 – 10 mai 1331

Guillelmo Cabiroli, de unione ecclesiae de Bassero et quarumdam decimarum cum ecclesiis de Usesta et de Vinhandrando.

Reg. 116, fol. 36 (64), c. 187.

 

« Guillelmo Cabiroli, canonico Tholonensi, Apostolice Sedis nuncio.

Ex parte dilectorum filiorum capitulorum Beate Marie de Usesta et Sancti Martini de Vinhandrando (1) ... discretione tue per apostolica scripta committimus et mandamus quatinus de fructuum, reddituum et proventuum ecclesie ruralis Sancti Johannis et decimarum predictarum per nos eisdem ecclesiis et capitulis ut premittitur unitarum necnon et aliorum beneficiorum ecclesiasticorum in Montisalbanensi, Lombariensi, Agennensi, Condomiensi, Sarlatensi et Vasatensi diocesibus consistentium tibi nominandorum pro parte capitulorum ipsorum valoribus, conditionibus omnibus aliisque beneficiorum eorumdem circumstantiis universis summarie simpliciter et de plano solerter et fideliter, singulariter videlicet de singulis, te informans, nos de premissis per scripturam publicam quam inde fieri volumus efficere studeas certiores ut de illis vel eorum aliquibus per modum unionis aut aliter prout nobis expedire videbitur decens recompensatio usque ad summam expressam superius, inclusis in ea rurali ecclesia et decimis predictis unitis ut premittitur, fieri commode valeat de Usesta et de Vinhandraldo ecclesiis et capitulis antedictis.

Datum VI idus maii, anno quinto decimo. »

 

(1) Cf. n. 4557.

 

 

4571 – 25 mai 1331

Talayrando, quem intuitu Philippi regis Franciae a vinculo ecclesiae Autissiodorensis absolvens cardinalem creavit mandat ut ad Curiam veniat.

Reg. 116, fol. 13 (41) v°, c. 55.

 

« Talayrando, Sacrosancte Romane Ecdesie presbitero cardinali.

Attendentes diversarum sufficientiarum quibus te Largitor bonorum omnium insignivit, necnon et laudabilia testimonia que tibi persone diversorum statuum perhibent et specialiter carissimus in Christo filius noster Philippus, rex Francie illustris, ac ex hiis et aliis que nostrum ad hoc moverunt animum spe concepta quod ad supportanda una nobiscum et cum fratribus nostris Sancte Romane Ecclesie cardinalibus ejusdem Ecclesie onera esse poteris multipliciter oportunus, deliberatione cum fratribus ipsis prehabita diligenti et de ipsorum consilio, te prius absoluto a vinculo quo tenebaris ecclesie Autissiodorensi, cui preeras astrictus, te aggregandum extra (sic) cordem cardinalium et in presbiterum cardinalem duximus assumendum. Quocirca discretioni tue per apostolica scipta mandamus quatinus onus hujusmodi apostolica dispensatione humeris tuis impositum suscipiens reverenter, ad Sedem Apostolicam studeas quamtotius te conferre, una nobiscum et cum predictis fratribus divinis obsequiis et ejusdem Ecclesie Romane serviciis partes tue solicitudinis impensurus.

Datum VIII kalendas junii, anno quinto decimo. »

 

 

4572 – 25 mai 1331

Regi Franciae nuntiat se Thalarandum Autissiodorensensem episcopum in presbyterum cardinalem assumpsisse.

Reg. 116, fol. 32 (60), c. 165.

 

« Regi Francie.

Licet cetus venerabilium fratrum nostrorum Sancte Romane Ecclesie numerosa illuminatus (1) multitudine cardinalium omni scientia probatorum et experientia ad regimen universalis Ecclesie oportunus sit adeo insignitus quod augeri nulla necessitas exigebat, sufficientia tamen dilecti filii nostri Thalarandi Sancte Romane Ecclesie presbyteri cardinalis olim episcopi Autisiodorensis attenta ac affectione quam ad eundem gerit excellentia regia in consideratione deducta (2), eidem de ipsorum fratrum consilio cetui duximus aggregandum, ipsum assumentes in presbyterum cardinalem, et ut in veniendo possit expensas habiliter supportare, eidem dictam Autisiodorensem ecclesiam de fratrum eorundem consilio usque ad instans festum Magdalene duximus commendandam ; circumspectionem autem regiam volumus non latere quod jam viginti cardinales, de quibus septem decim de regno Francie originem traxisse noscuntur, existunt in collegio memorato.

Datum VIII kalendas junii, anno quinto decimo. »

 

(1) Reg. : illuminatis.

(2) Reg. : deductis.

 

 

4576 – 1er juin 1331

Regi Franciae Johannem de Sancta Solingia, secretarium regium, commendat.

Reg. 116, fol. 31 (59) v°, c. 161.

 

« Regi Francie.

Dilectum filium magistrum Johannem de Sancta Solingia regium tuum secretarium quem pridem una cum dilecto filio nobili viro B[ernardo] de Mier, milite, familiari nostro, pro explicanda intentione regia tam super promotione dilecti filii nostri Talayrandi, Sancte Romane Ecclesie presbyteri cardinalis, quam nonnullis aliis ad nostram presentiam excellentia regia destinaverat, regie celsitudini expeditum remittimus, cujus in hac parte diligentiam et prudentiam commendamus.

Datum kalendis junii, anno quinto decimo. »

 

 

4740 – 16 décembre 1331

Auditori causarum Curiae ne permittat Petrum Rotundi et Petrum de Cortesono cives Avinionenses ratione quorumdam eorum hospiciorum molestari

Reg. 116, fol. 272 (301) v°, c. 1428.

 

« ... auditori causarum curie Camere nostre.

Exposuerunt nobis dilecti filii Petrus Rotundi [et] Petrus de Cortesono cives Avinionenses quod licet eorum hospicia sita infra portalia Pontis fracti et Manganesii civitatis Avinionensis in nullius fratrum nostrorum Sancte Romane Ecclesie cardinalium librata fuerint hactenus collocata, familiares tamen dilecti filii Talayrandi, tituli Sancti Petri ad Vincula presbiteri cardinalis, predicta hospicia per potentiam occupantes ea infra libratam quam idem cardinalis in eadem civitate (1) presencialiter [habet] includere in eorumdem civium pauperum equidem et aliunde non habentium ut asserunt unde sibi et sue famille providere in necessariis commode valeant prejudicium moliuntur. Quare nobis supplicaverunt humiliter dicti cives ut eisdem pio compatientes affectu dignaremur de oportuno in hac parte remedio providere. Nos itaque supplicationi hujusmodi benignius annuentes, eis et eorum cuilibet tenore presentium duximus concedendum quod dicta hospicia in prefata vel alla librata eorundem cardinalium nequeant contra voluntatem predictorum civium collocari, sed ipsi predictis hospiciis libere possint uti sicut alii cives [hospicia] habentes extra libratas cardinalium predictorum in eadem civitate utuntur. Quocirca discretioni tue per apostolica scripta mandamus quatinus eosdem cives non permittas contra concessionem nostram hujusmodi molestari. Contradictores etiam etc.

DatumXVII kalendas januarii.anno sexto decimo. »

 

(1) Reg. : civitate te.

 

4583 – 8 juin 1331

Raymundo Juvenis quod fructus beneficiorum suorum in absentia usque ad triennium, quotidianis distributionibus dumtaxat exceptis, percipere possit.

Reg. 116, fol. 15 (43), c. 60.

 

« Raymundo Juvenis, scolastico ecclesie Petragoricensis.

Ex tue devotionis ...

Datum VI idus junii, anno quinto decimo. »

 

 

4670 – 5 septembre 1331?

Petronae relictae Philippi de Chamballaco indulgentiam in articulo mortis concedit.

Reg. 116, fol. 195 (224), p. c. 989.

 

« In eundem modum (1) pro nobili muliere Petrona, relicta quondam Philippi de Chamballaco, Petragoricensis diocesis ».

 

(1) Cf. supra, n. 4669. Notre acte est soit de la date du 4669, soit de celle du n° 4942 (15 août 1332) qui lui fait suite dans le registre.

 

 

4674 – 11 septembre 1331

Petro Guidonis indulgentiam in articulo mortis concedit.

Reg. 116, fol. 192 (221), c. 977.

 

« Petro Guidonis, archipresbitero ecclesie de Capdroto, Sarlatensis diocesis.

Sincere devotionis affectus ...

Datum III idus septembris, anno sexto decimo. »

 

 

4713 – 5 novembre 1331

Mirapiscensi et de Ultra Dor[do]niam archidiaconis ac sacristae Avinionensis ecclesiae ut eidem Raymundo praedictos fructus ministrari faciant.

Reg. 116, fol. 194 (223) v°, p. c. 987.

 

« Judicibus : ... Mirapiscensis et ... de Ultra Dor[do]niam Petragoricensis archidiaconis ac sacriste Avinionensis ecclesiarum.

Mandamus quatinus vos ...

Datum ut supra (nonis novembris, anno sexto decimo). »

 

 

4738 – 16 décembre 1331

Arnaldo episcopo Sarlatensi facultatem loca ecclesiastica suae diocesis, senectutis ratione, per alium visitandi aliamque petitionem de monachis insolentibus ejusdem diocesis non concedit.

Reg. 116, fol. 222 (251) v°, c. 1144.

 

« Arnaldo, episcopo Sarlatensi.

Fraternitatis tue litteras ...

Datum XVII kalendas januarii, anno sexto decimo. »

 

 

4739 – 16 décembre 1331

Priori claustrali ecclesiae Sarlatensis ut monachos ejusdem ecclesiae, ordinis sancti Benedicti, ad statuta observanda compellat.

Reg. 116, fol. 222 (251) v°, c. 1145.

 

« Eidem priori [ Sarlatensi].

Intelleximus displicenter quod monachi ecclesie Sarlatensis ordinis sancti Benedicti, per campum licentie vagi voluntate indomita discurrentes ordinis predicti regulam et statuta dicte ecclesie salubria observare contempnunt in suarum animarum salutis dispendium, eorumdem ordinis et ecclesie opprobrium et scandalum plurimorum, multa que nec licet nec expediunt committendo. Cum autem claustralis talium correctio ad te pertinere dicatur, discretioni tue per apostolica scripta districtius injungendo mandamus quatinus premissa, que si vera sunt tolerari non debent nec relinqui dissimulata negligentia incorrecta, sic prout ad te pertinuerit juxta predicti statuta ordinis et sacrorum statuta canonum corrigere non postponas quod de negligentia reprehendi nequeas, sed potius valeas de diligentia super hiis commendari. Ea vero que de predictis per te non debebunt fieri aut nequibunt, venerabili fratri nostro A. episcopo Sarlatensi denuncies et ostendas, ut ipse adhibere virgam correctionis debite valeat in hac parte, rescripturus nobis fideliter quicquid egeris in premissis.

Datum ut supra [XVII kalendas januarii, anno sexto decimo]. »

 

 

4773 – 28 janvier 1331

Electo Autisiodorensi ut ad ipsius ecclesiae gubernationem studium impendat.

Reg. 116, fol. 223 (252), c. 1152.

 

« Aymerico, electo Autisiodorensi.

Nuper ecclesia Autisiodorensi pro eo pastoris solatio destituta quod nos dilectum filium nostrum Thalairandum tituli Sancti Petri ad Vincula presbiterum cardinalem, qui tunc regimini pastorali preerat ejusdem ecclesie, per nos a vinculo quo ipsi tenebatur astrictus eidem de fratrum nostrorum consilio absolutum ad cardinalatus honorem de dictorum fratrum consilio duximus assumendum, nos volentes prefate ecclesie, ne viduitatis ulterius subiciatur incomodis, de pastore ydoneo providere et ad te canonicum Turonensem dirigentes intuitum mentis nostre, de memorata ecclesia de fratrum eorumdem consilio providimus teque illi preficimus in episcopum et pastorem. Quocirca discretioni tue per apostolica scripta mandamus quatinus impositum tibi onus hujusmodi suscipiens reverenter ad gubernationem ipsius ecclesie providam sic tua dirigere studia non postponas quod sub tuo fructuoso regimine, assistente tibi divina gratia, commodis spiritualibus et temporalibus amplietur tuque preter perhennis retributionis premium nostram et Apostolice Sedis gratiam uberius merearis.

Datum V kalendas febroarii, anno sexto decimo. »

 

 

4790 – 16 février 1332

Arberto de Chaslucio indulgentiam in articulo mortis concedit.

Reg. 116, fol. 203 (232), c. 1027.

 

In e. m. P. Radulphi, laico Petragoricensi.

 

 

4803 – 12 mars 1332

Electo Autisiodorensi mandat ut manum regiam in fructibus ecclesiae Autisiodorensis Thalayrando nunc cardinali reservatis amovere faciat.

Reg. 116, fol. 223 (252) v°, c. 1153.

 

« Eidem electo [Autisiodorensi].

Cum dilectus filius Thalayrandus tituli Sancti Petri ad Vincula presbyter cardinalis dudum in perceptione fructuum ecclesie Autisiodorensis pro tempore quo, postquam eum ad cardinalatus honorem vocavimus, eidem administrationem ipsius ecclesie commendavimus, sicut nosti, propter appositionem manus regie in eisdem fructibus fuerit, sicut accepimus, impeditus, discretionem tuam rogamus attentius et hortamur quatinus, ut amoveatur manus hujusmodi et ipse fructus predictos pro tempore predicto debitos habere valeat pro suis necessariis utilius supportandis, cures sic efficaciter interponere partes tuas quod tua proinde debeat circumspectio merito commendari. Ceterum exhortationibus et precibus nostris hujusmodi adicimus ut, consideranter attendens quod fratres nostri Sacrosancte Romane Ecclesie cardinales precipuis sunt favoribus pertractandi, circa ea que pro reparationibus domorum et aliorum quorumdam petis de bonis memorati cardinalis deduci sic te curialiter pro nostra et Apostolice Sedis reverentia gerere studeas et benigne quod a nobis commendari [valeas] et eum reperire super tuis oportunitatibus propicium et benignum.

Datum IIII idus marcii, anno sexto decimo ».

 

 

4898 – 30 mai 1332

Capitulo Sancti Frontonis Petragoricensis mandat ne permutationem juridictionis Burgi Petragoricensis cum consulibus ejusdem Burgi perficiant.

Reg. 116, fol. 207 (236) v°, c. 1047.

 

« Capitulo ecdesie Sancti Frontonis Petragoricensis.

Perlatum hiis diebus extitit ad nostri apostolatus auditum quod vos super permutanda jurisdictione quam sub feudo Romane Ecclesie in Burgo Petragoricensi obtinere noscimini cum dilectis filiis ... consulibus dicti Burgi jam inivistis tractatum. Cum autem de forma tractatus hujusmodi et an eidem Romane Ecclesie et vestre Sancti Frontonis Petragoricensis expediat ipsa permutatio ecclesiis (sic) certiorari velimus, discretioni vestre presentium tenore mandamus quatinus de tractatu hujusmodi nos plene certificare curantes ad ipsius perfectionem absque nostra speciali licentia nullatenus procedatis.

Datum III kalendas junii, anno sexto decimo. »

 

 

4909 – 13 juin 1332

Guillelmo Cabiroli ut summas a Faydito Guirandonis archipresbytero Sarlatensi, olim collectore subsidii in provincia Burdegalensi, et a subcollectoribus quos in diocesi Condomiensi deputavit collectas recipiat.

Reg. 116, fol. 225 (254) v°, c. 1169.

 

« Guillemo Cabiroli (1), canonico Tholonensi, Apostolice Sedis nuncio.

Cum Fayditus Guyrandonis ...

Datum idibus junii, anno sexto decimo. »

 

(1) Index : Cabayroli.

 

 

4970 – Avignon, 16 septembre 1332

Raymundo de Chameraco ut recipiat fidejussores a Faydito Guirandonis, archipresbitero Sarlatensi, pro pecuniis ab eo in provincia Burdegalensi recollectis et Camerae certo modo solvendis.

Reg. 117, fol. 83 v°, c. 431.

 

« Magistro Raymundo de Chameraco, canonico Massiliensi, Apostolice Sedis nuncio.

Dudum Fayditus Guirandonis, archipresbiter Sarlatensis, tam subsidii per nonnullos prelatos et personas ecclesiasticas ac capitula et conventus civitatis et diocesis ac provincie Burdegalensis nobis et Ecclesie Romane pro nostris et ejusdem Ecclesie necessitatibus pro repressione hereticorum et rebellium in partibus Italie contra Deum ac nos et Ecclesiam memoratam fidemque catholicam crudeliter sevientium, et diversis causis aliis incumbentibus utilius relevandis oblati, quam fructuum beneficiorum ecclesiasticorum que in eisdem civitate et diocesi ac provincia consistentia apud Sedem Apostolicam certis temporibus vacaverant seu vacabant, per nos sub certis modis et formis reservatorum et nostre Camere applicatorum ad ipsius onera facilius supportanda, quam etiam quorumdam aliorum proventuum ad Cameram ipsam spectantium deputatus collector, de pecuniis subsidii, fructuum et proventuum predictorum per ipsum vel subcollectores ab eo deputatos in eisdem civitate et diocesi ac provincia collectis et receptis infrascriptas pecuniarum summas, videlicet quinque milia nongentas octuaginta sex libras undecim solidos sex denarios et obolum turonensium parvorum, computando valosium pro duobus denariis et obolo turonensium parvorum, et ex alia parte quingentos septuaginta quinque florenos auri de Florencia, se debere predicte Camere recognovit, tam summas easdem quam quicquid aliud idem Fayditus per se vel subcollectores suos reperiretur habuisse et collegisse de predictis vel aliquo predictorum, de quibus legitimas non posuisset in eadem Camera rationes, solvere prelibate Camere infra certum tune instantem nunc vero elapsum terminum sub excommunicationis sententia in eum canonice per venerabilem fratrem Gasbertum, archiepiscopum Arelatensem camerarium nostrum, promulgata si in solutione hujusmodi dicto termino facienda deficeret, promittendo seque solemniter obligando, sicut in instrumento publico inde manu dilecti filii Johannis de Podio Audemari, clerici Caturcensis diocesis publici auctoritate apostolica notarii, confecto plenius continetur. Subsequenter autem dicto adveniente termino, ac eodem Faydito de summis predictis nequaquam tunc sicut nec adhuc satisfaciente Camere supradicte, quia dictam excommunicationis sententiam propterea incurrerat fuit excommunicatus publice nunciatus, fructusque beneficiorum suorum ecclesiasticorum extiterunt pro parte dicte Camere sequestrati. Verum, sicut ejusdem Fayditi peticio coram nobis exhibita continebat, quod ipse, non valens de predictis integraliter satisfacere quoad presens, predictas summas expressas superius que ad florenos auri legitima computatione facta reducte de ipsius Fayditi consensu summam quinque milium ducentorum septuaginta florenorum auri de Florencia ac novem solidorum et oboli turonensium parvorum faciunt, singulis de quatuor milibus sexcentis nonaginta quinque florenis auri, ad quos dicte minute turonensium parvorum pecunie preter novem solidos et obolum sunt reducte, pro viginti quinque solidis sex denariis turonensium parvorum computatis, predicte Camere modo qui sequitur solvere, videlicet mille florenos auri hinc ad instans festum Nativitatis dominice et ex tunc continue singulis annis subsequentibus in eodem festo quingentos florenos auri, et in nono anno ex tunc post dictos annos subsequente, quo erit ultimus solutionis hujusmodi terminus, ducentos septuaginta florenos auri novem solidos et obolum turonensium parvorum, et propter hoc se et bona sua efficaciter obligare dareque fidejussores super hoc sufficientes et ydoneos sit paratus, fecit nobis humiliter supplicari ut sibi terminos concedere hujusmodi dictosque fidejussores et eorum promissionem et obligationem recipi, ac eidem relaxatis sibi dictorum suorum beneficiorum fructibus provideri de absolutionis beneficio ab eadem excommunicationis sentencia mandaremus. Nos itaque suplicationi hujusmodi benignius inclinati, discretioni tue per apostolica scripta committimus et mandamas quatinus, recepta per te nostro nomine recognitione a dicto Faydito quod, reductis dictis quinque milibus nongentis octuaginta sex libris undecim solidis sex denariis et obolo turonensium parvorum ad florenos auri de Florencia ut predicitur, in dicta summa quinque milium ducentorum septuaginta florenorum auri novem solidorum et oboli turonensium parvorum nobis et eidem Camere tenetur et est ex causis predictis obligatus efficaciter et astrictus, si ipse tibi fidejussores super predictis sufficientes et ydoneos duxerit offerendos, ac ipse Fayditus dictique fidejussores et eorum quilibet principaliter et in solidum pro dictis quinque milibus ducentis septuaginta florenis auri novem solidis et obolo turonensium parvorum usque ad satisfactionem integram eidem Camere in supradictis terminis, sicut distinctum est superius, exsolvendis, necnon pro expensis et dampnis que ratione solutionum predictarum si dictis terminis non fierent forsitan sustinere predictam Cameram quovis modo contingeret reservandis et emendandis, se suosque successores et heredes ac bona sua omnia presencia et futura sub cohertione, juridictione, compultione ac submissione Camere nostre predicte ac auditoris sive vice auditoris causarum ipsius, necnon et aliarum quarumcumque curiarum ecclesiasticarum et secularium quas dicta Camera voluerit eligere, efficaciter obligentur, expresse renunciando exceptioni doli, mali fori, loci et in factum actioni, errori calculi ac rei et conventionis non sic habitorum et non sic gestorum, et de duobus dietis in consilio generali et felicis recordationis Bonifatii pape VIII predecessoris nostri, qua cavetur ne quis extra suam civitatem et diocesim nisi in certis exceptis casibus et in illis ultra unam dietam a fine sue diocesis ad judicium evocetur, et quibuslibet aliis constitutionibus a predecessoribus nostris Romanis pontificibus super hoc editis, et beneficio restitutionis in integrum ac omnibus litteris, indulgenciis et graciis apostolicis impetratis et impetrandis, conventioni judicum et locorum, omni juris auxilio canonici et civilis, contradictioni litterarum apostolicarum, epistole divi Adriani, beneficio cedendarum et dividendarum actionum, et autenticis « Presente » et « Hoc ita », ac exeptioni de duobus aut pluribus reis debendis et de primo conveniendo principalem quam fidejussorem, necnon omnibus aliis exceptionibus per quas contra predicta vel aliquot predictorum possent ipsi vel ipsorum aliqui imposterum se defendere vel tueri, ac hiis et aliis renuntiationibus et cautelis adhibitis oportunis, in se sponte recipiendo nichilominus excommunicationis sentenciam per te in eosdem Fayditum et fidejussores ac eorum quemlibet si defecerint in premissis vel aliquo premissorum auctoritate apostolica proferendam, fidejussores eosdem nomine dicte Camere ac obligationem tam predicti Fayditi quam fidejussorum ipsorum sub modis et formis predictis et aliis de quibus tibi videbitur faciendam solenniter recipere, dictamque sentenciam in eos et quemlibet eorum in solidum si eos deficere contingeret in predictis vel aliquo predictorum proferre canonice non ommittas, inde confici faciens publicum instrumentum tuo sigillo munitum eidem Camere fideliter destinandum. Demum vero receptis recognitione fidejussoribus et obligatione predictis dictoque contractu coram te soleniter celebrato, eundem Fayditum ab eadem excommunicationis sentencia [quam] antea non solvendo dictas summas in predicto termine prout superius narratur incurrit juxta formam Ecclesie absolvendi fructusque beneficiorum eidem Faydito relaxandi tibi plenam concedimus tenore presentium facultatem. Ceterum volumus et nostre intentionis existit quod recognitioni et obligationi factis primo super predictis per prefatum Fayditum, nisi dumtaxat quoad solutionis terminum ut predicitur jam elapsum et (sic) predictus Fayditus predictam quinque milium nongentarum octuaginta sex librarum undecim solidorum sex denariorum et oboli turonensium parvorum summam in florenis et in terminis sicut superius expressum est teneatur exsolvere per recognitionem et obligationem hujusmodi nullatenus derogetur, sed quoad illa omnia in sua rennancant firmitate, ita quod de hiis de quibus per supradictum Fayditum vel fidejussores aut eorum aliquem dicte Camere satisfactum extiterit in hac parte, sint ipsi omnes et singuli quiti, liberi et immunes.

Datum Avinione, XVI kalendas octobris, anno decimo septimo. »

 

 

5010 – 13 novembre 1332

Regi Franciae ut bene tractet comitem Alenconii, fratrem suum.

Reg. 117, fol. 105, c. 509.

 

« Eidem regi [Francie].

Sicut Scriptura Sacra reprobat seminare discordias inter fratres, sic ex adverso approbat eorum procurare concordiam et firmare. Sane, fili carissime, quia hiis diebus preteritis ad nostrum non absque grandi displicencia pervenit auditum quod dilectus filius inclitus princeps Carolus comes Alenconii, germanus tuus unicus, solemnitate militie dilecti filii incliti principis Johannis de Francia, ducis Normannie, nati tui, minime expectata, regnum Francie exire debebat, eidem scribendum duximus, ipsum exhortando ac attente rogando eidemque nichilominus consulendo ut omnino interesse deberet solemnitati predicte. Qui nostris litteris respondendo, multum laudavit contenta in dictis litteris, gratiarum actiones pro ipsis nobis humiliter referendo, firmiter asserendo quod in dicta milicia omnino curasset personaliter interesse nisi corporalis infirmitas, que ipsum tempore quo nostras recepit litteras satis graviter affligebat et ante per plures dies afflixerat et per plures afflixit postea, obstitisset. Cum autem convaluisset, ad nostram se presentiam contulit pro facienda recognitione nobis et Romane Ecclesie de Castro Mercolii juxta morem a suis predecessoribus observatum. Qua facta in presencia dilectorum filiorum Petri, tituli Sancti Martini in Montibus, Petri Sancti Stephani in Celio monte, Talarandi Sancti Petri ad Vincula ac Petri Sancti Clementis presbyterorum cardinalium, eidem in eorundem cardinalium presentia exposuimus quatinus ad exhibendum tibi, fili, honorem et reverenciam regieque obedire magnificencie ac adherere consiliis esset astrictus, quantaque ex hiis servatis commoda quantaque ex contrario incommoda poterant provenire, eidem suadendo ac ipsum attente rogando ut hec studeret sedule adimplere. Qui prompte respondit quod predicta recognoscebat veritate fulciri eaque intendebat et volebat prompto animo adimplere. Ad que executioni quantum in se est demandanda (1), die septima presentis mensis novembris ad redeundum in Franciam arripuit iter suum. Sane, fili carissime, quia multipliciter, sicut non est diu, excellencie regie scripsimus, cura tibi incombit comitis supradicti, magnitudinem regiam ortamur in Domino et rogamus attente quatinus prefatum comitem tractet benivole ipsumque ad se trahens ejus domum et statum ordinet prout expedire viderit et disponat. Hec utique grata erunt Altissimo, excellentie tue conveniencia et utrique plurimum oportuna. Gratia Domini Nostri Jhesu Christi te, fili carissime, in hiis et aliis agendis dirigat et protegat ab adversis. Amen.

Datum idibus novembris, anno decimo septimo. »

 

(1) Reg. : Demandandi.

 

 

5030 – Avignon, 18 décembre 1332

Geraldo, filio Aymerici de Martello, canonico Lemovicensi,

licentiam percipiendi fructus beneticiorum suorum

in absentia concedit.

Reg. 117, fol. 78 V, c. 415.

 

« Geraldo nato dilecti filii nobilis viri Aymerici de Martello, militis, canonico Lemovicensi.

Nobilitatem generis, vite ...

Datum Avinione, XV kalendas januarii, anno decimo septimo.

 

Judicibus: ... priori monasterii Beate Marie Carpentoratensis per priorem soliti gubernari, et ... archidiacono de Ultra Dordoniam, Petragoricensis, ac Guidoni de Mauriolis canonico Lemovicensis ecclesiarum.

Quocirca discretioni vestre ...

Datum ut supra.

 

Item in e. m. pro Guidone nato dilecti filii nobilis viri Aymerici de Martello, militis, canonico ecclesie Sancti Illarii Pictavensis.

In e. m. pro Raymundo Fornerii canonico Lemovicensi.

Datum ut supra. »

 

 

5033 – Avignon, 20 décembre 1332

Ramundo Johannis, quod fructus beneficiorum suorum in absentia et quotidianas distributiones integras praebendarum suarum Petragoricensis et Lemovicensis ecclesiarum in novem anni festivitatibus annuatim recipere possit.

Reg. 117, fol. 93 v°, c. 472.

 

« Dilecto filio Ramundo Johannis, alias Lascoutz, archidiacono de Ultra Dordoniam in ecclesia Petragoricensi, familiari nostro.

Grata tue familiaritatis ...

Datum Avinione, XIII kalendas januarii, anno decimo septimo.

 

Judicibus: ... episcopo Rivensi et dilectis filiis abbati monasterii Belliloci, Lemovicensis diocesis, ac archidiacono Montismirabilis in ecclesia Albiensi.

Quocirca discretioni vestre ...

Datum ut supra in proxima nota. »

 

 

5036 – 21 décembre 1332

Raymundo Johannis quod fructus beneficiorum suorum in absentia usque ad triennium percipere possit, quotidianis distributionibus dumtaxat exceptis.

Reg. 117, fol. 79, c. 416.

 

« Raymundo Johannis, alias Lascoutz, archidiacono

de Ultra Dordoniam in ecclesia Petragoricensi,

familiari nostro.

Grata familiaritatis obsequia ...

Datum Avinione, XII kalendas januarii, anno decimo septimo.

 

Judicibus: ... episcopo Rivensi et ... abbati monasterii Magniloci, Lemovicensis diocesis, et ... archidiacono Figiacensi in ecclesia Caturcensi.

Mandamus vobis quatinus ...

Datum ut in proxima. »

 

 

5037 – S. d. [21 décembre 1332] (1)

Petro de Artisio canonico Pictavensi quod fructus beneficiorum suorum in absentia usque ad triennium percipere possit, quotidianis distributionibus dumtaxat exceptis.

Reg. 117, fol. 79, c. 417.

 

« In e. m. Petro de Artisio canonico Pictavensi.

Grata fidelitatis obsequia etc. ut supra usque in finem.

Datum (XII kalendas januarii, anno decimo septimo).

 

Judicibus: ... abbati monasterii Sancti Maxencii, Pictavensis diocesis, ... archidiacono Montismirabilis Albiensis, ac cantori Petragoricensis ecclesiarum. »

 

(1) On a attribué à cet acte la date du précédent (c. 416, n. 5036).

 

 

5046 – Avignon, 7 janvier 1333

Raymundo de Caraigue licentiam percipiendi fructus beneficiorum suorum in absentia usque ad unum annum iterum prorogat.

Reg. 117, fol. 77 v°, c. 413; – Jean XXII, Lettres communes, t. XII, n. 59264.

 

« Raymundo de Caraigue, rectori parrochialis ecclesie de Bisano, Narbonensis diocesis, familiari nostro.

Meritis tue probitatis ...

Datum Avinione, VII idus januarii, anno decimo septimo.

 

Judicibus: ... preposito Forojuliensi et ... archidiacono de Ultrador[do]niam Petragoricensis ac ... sacriste Carpentoratensis ecclesiarum.

Quocirca discretioni vestre ...

Datum ut supra. »

 

 

5048 – Avignon, 8 janvier 1333

Bertrando de Claromonte licenciam percipiendi fructus

beneficiorum suorum in absentia concedit.

Reg. 117, fol. 78 v°, p. c. 415.

 

« Item in e. m. (1) pro Bertrando de Claromonte, canonico Petragoricensi, additum post verbum residens: vel apud Sedem Apostolicam moram trahens.

Datum Avinione, VI idus januarii, anno decimo septimo.

Item in e. m. pro Bertrando de Engolisma, canonico Briocensi, addito (sic) et datum ut in proxima. »

 

(1) Cf. n. 5032.

 

 

5056 – 17 janvier 1333

Archambaldo, comiti Petragoricensi, negotia quae Hugo de Cardalhaco, miles, pro Margarita et Magna, natis quondam Radulphi de Castronovo, neptibus suis, ratione baroniae Castrinovi, Sarlatensis diocesis, expedire habet, commendat.

Reg. 117, fol. 110, c. 546.

 

« Archambaldo, comiti Petragoricensi.

Cum dilectus filius ...

Datum XVI kalendas februarii, anno decimo septimo. »

 

 

5134 – Avignon, 8 avril 1333

Stephano de Diozido canonicatum praebendamque ecclesiae Caturcensis et archidiaconatum de Montepensato in eadem ecclesia quos praedictus Petrus tenebat motu proprio confert.

Reg. 117, fol. 82 v°, c. 429; – Jean XXII, Lettres communes, t. XII, n. 59958.

 

« Stephano de Diozido, archidiacono Caturcensi.

Multiplicia tue merita ...

Datum ut supra [Avinione, VI idus aprilis, anno decimo septimo].

 

Judicibus: ... episcopo Carpentoratensi et Bertrando de Claromonte, Petragoricensis, ac Raymundo de Casetis, Remensis canonicis ecclesiarum.

Mandamus quatinus vos ...

Datum ut supra. »

 

 

5176 – Avignon, 1er juin 1333

Johanni de Rigaldo vicariam perpetuam, si qua forsan existit, In ecclesia de Marquaysio, Sarlatensis diocesis, de qua plurimum litigatur, motu proprio commendat.

Reg. 117, fol. 96, c. 477; – Jean XXII, Lettres communes, t. XII, n. 60452.

 

« Dilecto filio Johanni de Rigaldo, rectori parrochialis ecclesie de Marquaysio, Sarlatensis diocesis, familiari nostro.

Grata familiaritatis obsequia ...

Datum Avinione, kalendis junii, anno decimo septimo.

 

Judicibus: dilectis filiis ... preposito de Insula, Cavallicensis diocesis, ac ... archidiacono Figiacensi, Caturcensis, et Sycardo de Galhaco, canonico Mimatensis ecclesiarum.

Mandamus quatinus vos ...

Datum ut supra. »

 

 

5179 – Avignon, 5 juin 1333

Episcopum Silvanectensem, decanum Rothomagensem et archidiaconum Petragoricensem conservatores bonorum et privilegiorum magistri Galhardi de Cardalhaco, archidiaconi Carnotensis, constituit.

Reg. 117, fol. 91, c. 464.

 

« Judicibus: venerabili fratri episcopo Silvanectensi et dilectis filiis ... decano Rothomagensis ac ... archidiacono Petragoricensis ecclesiarum.

Ad hec nos ...

Datum Avinione, nonis junii, anno decimo octavo. »

 

 

5189 – Avignon, 20 juin 1333

Petro de Heremo, quod fructus beneficiorum suorum in absentia usque ad triennium percipere possit.

Reg. 117, fol. 93 v°, c. 471; – Jean XXII, Lettres communes, t. XII, n. 60597.

 

« Dilecto filio Petro de Heremo, rectori parrochialis ecclesie Sancti Privati de Valle, Mimatensis diocesis.

Vite ac morum ...

Datum Avinione, XII kalendas julii, anno decimo septimo.

 

Judidbus: dilectis filiis ... abbati secularis ecclesie Sancti Asterii diocesis Petragoricensis et ... archidiacono de Ultradordoniam ac Guillelmo Audeberti canonico ecclesie Petragoricensis.

Mandamus ...

Datum ut supra in proxima nota. »

 

 

5258 – Avignon, 4 septembre 1333

Officiali Baionensi ut contra Geraldum Aymerici, clericum Lemovicensis diocesis, homicidam et sacrilegum, in locis religiosis civitatis Baionensis latitantem procedat.

Reg. 117, fol. 102 v°, c. 497.

 

« Dilecto filio ... officiali Baionensi (1).

Insinuatio displicibilis et infesta perduxit ad nostri apostolatus auditum quod Geraldus Aymerici, clericus Lemovicensis diocesis, qui diabolico exagitatus spiritu hiis diebus preteritis quondam Aymericum de Labisturre militem ejusdem diocesis prodicionaliter et insidiose interfecisse crudeliter in quodam itinere publico, ac de diversis ecclesiis et locis ecclesiasticis ejusdem Lemovicensis et Petragoricensis diocesis nonnullas res sacras et alias violenter extrahendo et asportando, aliaque in eis horribilia non absque violatione temeraria inmunitatis ecclesiarum ipsarum et divine majestatis contumelia perpetrando nefanda sacrilegia dicitur commisisse, ad civitatem Baionensem et partes illas se transtulit, sicut asseritur, ibidem in domibus religiosis et locis tam sacris quam aliis, exemptis et non exemptis, ut ultionem effugiat justicie latitando. Cum autem reipublice utilitati expediat quod maleficia per viam justicie corrigantur, nec ab Ecclesia defendi debeat qui talia committere non veretur, discretioni tue per apostolica scripta mandamus quatinus, si de premissis summarie simpliciter et de plano ac sine figura et strepitu justicie fueris informatus, prefatum clericum ubicumque reperiri poterit capi facias et fideliter custodiri, ut per te vel illum ad quem ratione delictorum hujusmodi pertinuerit exhiberi de ipso valeat justicie complementum, invocato ad hoc si necesse fuerit auxilio brachii secularis. Contradictores etc..

Datum Avinione, II nonas septembris, anno decimo septimo. »

 

(1) Index : Bayocensi.

 

 

5534 – 17 juillet 1334

Regi Franciae commendat Archambaldum, comitem

Petragoricensem.

Reg. 117, fol. 204 v°, c. 1034.

 

« Eidem regi [Francie].

Cum sicut accepimus dilectus filius nobilis vir Archambaldus, comes Petragoricensis, ratione bonorum hereditariorum quondam Reginaldi de Ponte, ad dilectam in Christo filiam nobilem mulierem Johannam comitissam Petragoricensem uxorem suam ac sororem Reginaldi predicti ut asseritur spectantium, [quedam] habeat expedire, serenitatem regiam attentius deprecamur quatinus fidelitate sincera quam idem comes ejusque progenitores ad domum hactenus gesserunt regiam et obsequiis per ipsos eidem impensis consideranter attentis, predictorum comitis et comitisse in hac parte justiciam habere velit regia benignitas favorabiliter commendatam.

Datum ut supra [XVI kalendas augusti, anno decimo octavo].

 

In eundem modum Johanne, regine Francie.

In eundem modum Philippo, regi Navarre.

In eundem modum Carolo, comiti Alenconii,

verbis competentibus mutatis. »

 

 

5535 – 17 juillet 1334

Guillelmo de Sancta Maura eumdem Petragoricensem comitem commendat.

Reg. 117, fol. 204 v°, c. 1035.

 

« Guillelmo de Sancta Maura cancellario regio.

Cum sicut accepimus etc., usque expedire, discretionem tuam attentius deprecamur quatinus predictorum comitis et comitisse in hac parte justiciam habere velit tua prudentia favorabiliter commendatam.

Datum ut supra (XVI kalendas augusti, anno decimo octavo).

 

In eundem modum Miloni, domino de Noeriis.

In eundem modum Petro, archiepiscopo Rothomagensi usque expedire; fraternitatem tuam attentius deprecamur quatinus predictorum comitis et comitisse in hac parte justiciam recommendatam habeas eamque carissimo in Christo filio nostro Philippo regi Francie illustri, cui super hoc per alias litteras nostras scribimus, presentando sibi litteras hujusmodi recommendes.

Datum ut supra. »