<<Retour

Source : M. Jules Delpit, Archives Historiques de la Gironde, tome III. (1861-1862) p. 1-43 & pp. 243-338

Note préliminaire: en rouge, les références au Périgord.

RECOGNITIONES FEODORUM.

Bibliothèque de Wolfenbuttel : Manuscrit du XIIIe siècle : Ancien registre du Bureau des Finances de Guyenne, coté B. Communiqué par M. Jules Delpit.

Ce manuscrit, enlevé à Bordeaux probablement pendant la Révolution, a été analysé dans le quatorzième volume des Notices des Manuscrits publiées par l'Académie des Inscriptions et Belles-Lettres. Les auteurs de ce travail en ont fait tirer à part trois cents exemplaires (épuisés), sous ce titre : Notice d'un Manuscrit de la Bibliothèque de Wolfenbuttel, intitulé : Recognitiones FeoDoRUM, et où se trouvent des renseignements sur l'état des villes, des personnes et des propriétés en Guyenne et en Gascogne au XIIIe siècle, par MM. Martial et Jules Delpit. Paris, 1841. Imprimerie Royale (in-4°, 163 pages).

Cette notice, rédigée sur le plan du recueil auquel elle était destinée, n'a pu recevoir tous les extraits recueillis par l'un des auteurs dans un autre but, celui de l'histoire particulière de la Guyenne. Comme ces extraits inédits contiennent presque tous les renseignements utiles pour l'histoire de nos contrées qui se trouvent dans le manuscrit de la bibliothèque de Wolfenbuttel, nous avons cru rendre service à ceux qui ne peuvent aller consulter le manuscrit original, en réunissant chronologiquement ces extraits inédits avec les sommaires des actes publiés, en entier ou par fragments, dans la notice imprimée; ces fragments réunis forment presque les trois quarts du texte entier du manuscrit. Les textes inédits sont imprimés en romain; les analyses ou indications des textes publiés sont imprimés en italique.

Les chiffres qui suivent chaque extrait sont les numéros d'ordre que portent ces actes dans le manuscrit de Wolfenbuttel.

1

1219. — Transaction passée à Lasauve entre Guillaume de Gombaud, abbé de Sainte-Croix de Bordeaux, Raymond Deumaurin, prieur de Saint-Macaire, et Pierre de Gavarret, sur quelques pêcheries dans la Garonne. (Notice..., p. 131.) (409.)

2

1228, janvier 27. — Henricus, Dei gratia, rex Anglie... sciatis nos recepisse homagium dilecti et fidelis nostri Petri de Guarreto (Gavarret) de omnibus terris, villis, etcastris... et volumus quod ipse terras, villas... quod ipse et antecessores temporibus retroactis tenuerant Regis, avi nostri, Ricardi regis avunculi nostri et domini regis patris nostri, teneat et possideat in pace. Teste me ipso, die januari vicesimo septimo, regni tercio decimo. (408.)

3

1243, juillet 27. — Conogude cause se que na Rams de Novera, cavers, de Blancafort, a quiptat, et dat et gurpit, per sen et per tots los sos, per lots temps a n’Arnaud, senhor de Blancafort, en escaumbe, lo feus de la y la de Parampuyre et totas las senhorias que abe sobrens homes qui son — ni affeuat deu medis feus, lo quau et tene d'en Bernard de Blancafort, filh qui fo de Amanniu de Blancafort... tota la senhoria et dreit que ave en medis feus et sobrens homes qui son affeuats ni casât deu médis feus. Et l'avandeit n'Arremons, qui no jura, a mandat et convengut a l'avantdeit n Arnaud, senhor de Blancafort... portar bona et ferma garantia... et l'avantdeit Bernard de Blancafort a l'eu mandat et convengut portar bona et ferma garentia de tots hommes et de totas femmas qui-neguna causa demandessau ni empetressan de par senhoria. Et es assaber que in escaumbo de quest avantdeit feus l'avantdeit n'Arnaud, senhor de Blancafort a dat a l'avantdeit na Rams, qui no jura, ... xx sol d'arrenda sobres homes que mediss Arnaud, senhor de Blancaffort a a Calaritz; les quaus et bougo que lur avantdeit homes et lur her, et aquet qui tindran las tengudas que li mediss home teni,  arredan et pagaven a l'avantdeit n'Arrams, qui no jura, et a son ordench, et a sos hers, cade an, a la Sancta-Maria de muehs aost; et aquest xx sol sotsmeto lomediss, n'Arnaud de Blancaffort a la senhoria et a la juresdiction de l'avantdeit Bernard de Blancafort; a mandat et convengut portar bona et ferma garenlia al avantdeit n'Arramon, qui no jura, de la proprietat, et a l'avantdeit Bernard, de tot homme que arrei demandos de per senhoria.

Actum v° die exitus julii, anno millesimo cc°xli°. H. rege... G. archiepiscopo... G. Gondaumer majore... Testes sunt : n'Arnaud Andreas de Lort, lo-mancips, n'Arnaud Espagna, G. de Proensa, lo-mancips, W. Pelocan, W. de Baranhon et maiestre W. de Proensa qui acquesta carta escrivo. (383.)

4

1247, juillet 31. —Conoguda cause se que na Mabila, molher de n'Arnaud de Blancafort... a reconogo que n'Arnaut de Blancafort son maritz a mes et pagat, et de sos propris deners, en las obras que a fet en castet de Blancafort et eus molins en la sarta de Penhs, que en Galhard Colomb sa enrere tene en feu feaument, et en la defension deu castet de Blancafort et de la honor, et deu castet et de la senhoria de Bore defendre et saubar et arrecevor de mants treballians et de manias guerras c. mil sols de Bordeu, losquaus la medissa na Mabila per sa bona voluntat a mandat et autreiat et assignat a l'avantdeit n'Arnaud de Blancafort a sous hers et a son ordench sobren castet et la senhoria et la honor de Blancafort et sobren castet de Bore et sobre la senhoria et la honor de mediss castet et sobre totes sos appartenements et l'ac en a tot obligat et mes en poder, en sadina et en verai possession per far totas las proprias voluntat de lui et de ses hers... d'aquets c. mil sol, eu mort et en vita, en tau manera que et et ses hers et sas ordenches ac aran et ac tengan et ac possediscan, tot quaus que aventure in quaus que cas, in quas que accident i abingos et no i abingos, et n'aian et n'arrecebehan tôt l'usufruit et l'assida et l'espleit. Le quau fruit et le quau issida et l'espleit era medassa na Mabila las a dat per sa bona voluntat... ac in paguemens mediss n'Arnaud ni ses hers, ni ses ordenches de las avantdeitas no prenga possession et jusqu'a tant que les c. mil sol paguo entegrament, en bons deners comtatz...   et la medissa na Mabila en aquesta causa apertement conoissents ses profeit, enmeilhoranient deu castet et de la senhoria de Borc et de Blancafort aissi cum fermainent autreiat et mandat et promes et fet combent ou mediss n'Arnaud de Blancafort que era conlra combents ni contra las causas contenguts et contengudas no vindra in torbament, ni encombrement, ni metra per sin ni per auguna autre persona, en cort de gleisa ni seglar ni en acun loc et a renontiat a tôt. dreit escruit et no escruit... Actum fuit ullima die exitus julii anno (-1247). Henrico rege... W. gondaumer, majore. Testes : Pey de Bordeu-lo-Proshome, Pey de Bordeu-lo-Mancips, Amanieu de Lamarcha, P. de Bertran, Me Pey Ffrancon, Gilbert deu Miralh et Me W. de Proensa qui la carta escrivo. (382.)

5

1251, septembre 12. — Traité entre Simon de Montfort et Arnaud de Blanquefort pour le château de Bourg. (Notice,  p. 146.) L'acte est ainsi daté : Actum xii die septembris (1251), Henrico rege... Guillelmo, archiepiscopo, Amaneno Colom, majore. Testes : Telbaut, prioris de Reula, fraire R. prebost amdaire de l'ospitau  Sen-Johan de Bordales, n'Elias Rudeu de Bragairac, lo-joen, Gaston de Gontaut, P. Arn. de Blancafort, n'Amaubin de Bares, Galharl d'Ornon, W. Dansweiras, Telbaut  de Genssac, P. Calhau, Galhard Deusoler, Helie Barba, Arn. de Maenssan. (384, 440.)

6

1251, décembre 19. — Concession faite par les jurats de Bordeaux au prince Edward, fils du roi d'Angleterre, du droit de nommer le maire et de percevoir les revenus de la mairie. (Notice, p. 58.) (374.)

7

1253, mars 8. — Document concernant la dona Navarra de Sortz et les hommes de Maiest. Dans la formule finale sont mentionnés n'Arramons de Laporta, rnaior. Me Bernard Ayson, officiaus de Bazatz, témoin. (380.)

8

1253, novembre. — Vidimus d'un acte concernant le château de Lourde et le comté de Bigorre, donné à Londres par le légat du Pape. (370.)

9

1254. — Ordinatio Bayonensis. La formule finale mentionne : Ramon Brun de Laporta, maior. (Notice, p. 115.) (362.)

10

1254, novembre. — Ordinatio Bayonensis. (Notice, p. 116.) (361.)

11

1255, août 18. — Transaction entre le roi d'Angleterre et n'Arramons Brun d'Agramont, filh qui fo de n'Arramon Brun, lo quaul fo senhor d'Agramont et de na Helena sa molher... P. Gondaumer, maiore. (439.)

12

1255, octobre 25. — Gaston de Bearn et Amanieu d'Albret renoncent à tous les serments, accords, etc., faits à l'occasion de la guerre contre Simon de Leycestre. (Notice, p. 147.) (371.)

13

1256, novembre 4. — Noverint universi quod ego Doatus de Pinibus, burgensis de Regula non vi, non metu, non dolo inductus sed spontanea mea voluntate promisi domino meo Edwardo, illustris regis Anglie primogenito et heredibus suis bonam fidem et fidelitatem illesam, honorem debitum et servitium fidele, prestito super sancta Dei evangelia corporaliter juramento, promittens sub religione prestiti juramenti quod eidem domino Edwardo et heredibus ac ballivis suis consilium et auxilium contra omnes mortales pro posse meo tribuam et impendam, et circa promotionem negociorum suorum deligentiam omnimodam adhibebo; nec ero in consilio vel auxilio cum procurantibus diminutionem commodi sui vel honoris, et si possem aliquos perpendere procurantes dampnum supradicti domini... eos reprimam et a malo proposito totis viribus coercebo ; et super hoc ipsum dominum et suos quani citius potero prenunciam, sicut fidelis homo debet verum dominum suum in talibus premunire; nec cum suis aut suorum innimicis societatem iniam ac familiaritatem aliquam ad dampnum vel exheredationem ipsius domini et suorum; malefactores aliquatenus receptabo ad dapnum ipsius et suorum ; a fidelitate sua non recedam et onmia supradicta generaliter et singulariter promisi fideliter observare, obligatis me et mea mobilia et immobilia... Et si contra aliqua predictorum... venio et super hoc in curia Vasconie fuero convictus, secundum leges et consuetudines Vasconie contumax fuero, vel noluero in dicta curia Vasconie stare juri, volo et concedo quod memoratus dominus sive senescallus Vasconie... corpus meum capiat et incarceret... voluntatem suam de me faciat tanquam de malefactore proditore et a die quo super hoc in curia Vasconie fuero convictus ut predictum est, vel contumax... secundum leges et consuetudines omnia bona mea... memoratus dominus vel sui habeant confiscata et de illis faciant sua voluntate; et pro illis observandis et fideliter ad impleudis dedi fidejussores : P. Bruny de Barciaco, B. Dalhan, G. Arn. Moneder, R. Aymerici, Johannem Columbi, filii quondam Walterii Culumbi, P. Stephani, cives burdegalenses, quemlibet pro C. marchis sterlingorum. Item, Arn. de Pinibus, Fortaner W. Esclau, R. del Miralh, Ramon Seguini, senhoronum, Gastonem et Stephanum de Montlerits, Arn. de Lamota, juniorem, burgenses Regulae, Ramundum Guillelmum Aymerici de Sancto-Macario, quemlibet pro l. marchis sterlingorum eidem domino Edwardo solvendis.

Actum quarta die novembris 1256... G. archiepiscopo, Arn. W. Aymerici, majore. Testes : Rostandus de Mercato, Arn. de Ladels, P. Usclat, P. Calhau, nepos quondam Ramundi Rostandi, Pittavus Esclau, Gailhardus Piau et magister Guillelmus de Provincia qui presens publicum instrumeutum condidit quod Stephanus de Provincia scripsit et signi sui apposuit. (388.)

14

1256, novembre 8. — Transaction entre le sénéchal d'Aquitaine et le vicomte de Soûle.  (Notice, p. l55.) (358.)

15

1256, novembre 27. — Noverint universi quod ego Bertrandus de Ladelhs, comme ci-dessus... Dedi fidejussores : Heliam de Blanliac, Arn. Garsiam de Sescars, Poncium de Pomeriis, W. de Mota, P. de Pinibus, G. de Pinibus, Vit. Duran, Galhard Duran, quemlibet pro centum marchis bonorum sterlingorum. (386.) (Cet acte est transcrit dans la collection Brequigny, d'après le mss du British-museum. Julius E, I, fol. 42.)

16

1256, novembre 27. — Noverint... quod ego Arnaldus de Ladils, burgensis de Vasato, comme ci-dessus... Dedi fidejussores: Arnaldumde Ladilhs, filium Bernardi Bruneti de Ladilhs, Arn. Ayqueliui, Ram. Marques, senior, R. W. Marques, Marquesinni, quemlibet pro centum marchis bonorum et legalium sterlingorum. Item, Menaldum de Aquis, Hel. de Rupe, Arn. de Montagut, R. W. de Orta, Math. de Montagut, R. de Cozin, P. de Bernes, P. Cambri, quemlibet pro l marchis. (387.)

17

1256, novembre 28. — Noverint... quod ego Rostandus de Mercato. burgensis Burdegalensis... comme ci-dessus... Dedi fidejussores : Rostan-dum de Puteo, P. Bruny de Barsiaco, quemlibet pro centum marchis... Testes : P. Vigerii de Silva, G. Arn. Monetarii, Arn. Mercatoris, P. Bruny de Barsiaco, R. de Campis, Stephanus de Lopa. (389.)

18

1256, novembre. — Noverint... quod ego Galhardus de Solerio, civis et burgensis burdegalensis... (Le copiste n'a pas transcrit cet acte en entier, et, à la place, il a mis des actes séparés pour chacune des cautions de Gaillard Del Soler.) ... etc. (391.)

Noverint... quod ego Guillelmus de FFaurgis, miles... pro C marchis sterlingorum. (392.)

Noverint... quod ego Rudellus de Brageriaco, dominus de Pojols et de Roazan... pro C m. st. (393.)

                                Petrus de Burdigala, miles... pro CC m. st. (394.)

                                Guillelmus, cornes Armaniaci et Fezenciaci... pro CCC m. st. (395.)

                          Garsias Arnaldus de Navalhas, miles... pro CC m. st. (396.)

                          Guillelmus Seguini, dominus de Rioncio... pro CC m. st. (397.)

                          Galhardus de FFaurgis... pro C m. st (398.)

                       Guicardus de Burgo, dominus de Berdolio, filius quondam Joh. de Burgo... pro C m. st. (399)

                                           Arn. Lamberti, filius Amaneni Lamberti, civis et burgensis de Burdigala... pro C m. st. (400.)

                                           Johannes Columby, civis et burgensis burdigaIensis... pro C m. st. (401.)

                                           Bern. Dalhan, civis et burgensis burdigalensis...pro C m. st. (402.)

                                           P. Lamberti, civis et burgensis burdigalensis...pro C m. st. (403.)

                                           Ruffatus Lamberti, civis et burgensis burdigalensis... pro C m. st.  (404.)

                                           Petrus Bruni, civis et burgensis burdigalensis...pro C m. st. (405.)

                                           Petrus Calhau, civis et burgensis burdigalensis...pro C m. st. (406.)

                                           Forlo-Anerii, dominus de Fenolhod, agennensis diocesis... pro C m. st. (407.)

19

1256, décembre 3. — P. Vigerii de Silva.., dedi fidejussores ; Johannem Columby, Galh. de Solerio, P. Vigerii de Areis, filium quondam Constantini Vigerii de Silva, quemlibet pro centum marchis sterlingorum. P. Calculi, P. Vigerii Grossirai quemlibet pro l marchis... Testes : P. de Soleriis, P. Steph. Hel. Vigerii de Burdegala, Vigoros Coucardi, Joh. Assinnis... etc. (390.)

20

1257, août 24. — Garsias de Navailles, en présence de plusieurs évêques, promet de laisser jouir paisiblement pendant leurs vies, le roi d'Angleterre et son fils, du vicomte de Soûle et du château de Mauléon. (372.)

21

1257, octobre 11. — Le sénéchal Etienne Longuépée et le vicomte de Bearn font un traité avec l'ondrada done na Marchessa, vescomtessa de Seula et n'Augerius, son fils. (360.)

22

1258, décembre 12. — Bernard Garsies, seigneur de Seran, livre son château et mote del Seran à Yspano de Domeran, au nom du roi d'Angleterre pour le garder tant que la guerre durera. (372.)

23

1258. — Transaction sur les droits de pêche des baleines entre le roi d'Angleterre et les hommes de Biarritz et d'Anglet. (Notice, p. 127.) (375, 376.)

24

1260, octobre 2. — Traité entre le comte de Leycestre et le vicomte de Bearn sur le château de Lourde et le comté de Bigorre. (369.)

25

1261, octobre 22. —Réformation des statuts de la commune de Bordeaux. (Notice, p. 59.) (410.)

26

1261, novembre 3. —Echange fait entre Auger, fils de Raymond Guillaume, vicomte de Soule et le prince Edward d'Angleterre, du château de Mauleon et du vicomte de Soule contre diverses seigneuries. (356, 357.)

27

1261, décembre 19. — Noverint universi... quod Arnaldus de Subtusmuro, civis burdegalensis...   dedit... Henrico de Comanciis, senescallo

Vasconie  nomine  Eduardi... oninia jura in cuppa smaragdinis, sive alterius lapidis pretiosi quam, sicut asseruit, quidam perditionis fîlii olim de domo quondam Ramundi de Subtusmurum antiquam fuit et Petri quondam patris sui cum rebus aliis rapuere, que cuppa in potestate heredis... Petri et Arnaldi Calculi, quondam subfratres, Ramundus Opeciani, ordinis fratrum predicatorum custodia existere dicebatur.

Datum xiii die exitus decembris (1261)... Sede vaccante, Ramundo Monctarii, majore. (Notice, p. 131.) (385.)

28

1262, mars 20. — Fin d'un acte dont le commencement manque et par lequel le vicomte d'Orthez, Gardas Arnaud de Navailles et Marie Bertrand sa femme, promettent au roi d'Angleterre d'abattre le donjon du château de Saut, etc. (Notice, p. 151, 152, 153. Voyez Archives Historiques, t. I, p. 143.)

... De Sauts ab ses apertenements, et sobre tota lor autra terra, et sobre nuls autres articles, per aissi cum tut l'avantdit combent et article son contingut en una carta, escruita en ffrances, tenor cujus continetur in ista carta inferius de verbo ad verbum. Ces a ssaber que l'avandits Ramons, vescomtes d'Orta, es tinguts per l'avandit Garcia Arn. de Navalhas et per la dita dona sa molher, sous pena deus avandits l marcas de tenir les combens en la ditta lettra continguts, saubs et exceptât de las C libras de Morlan de la dona na Maria Bertrand, sor qui fo deu senhor de Saut ; et excepta deus xxx mil souds de Morlan continguts en l'avantdita lettra, deus quaus en Garcia Arnaud de Navalhas deu dar segurtats a l'avantdit senescaut, et per major fermettat l'avantdits viscomes d'Orta a nos [mes] son saget pendent a cesta carta.

Actum fuit quarta die exitus martii, anno domini (1253 lisez : 1262). Henri, rex d'Angletera, P. archebesque de Bordeu, Johan de Lalinda, major. Testes : Arnaldus de Lescun, cavoirs, P. de Maulionn, cavors, Arnaldus Willelmus de Mauleon, donzet, Wuillelmus Ramundus de Marsan, cavoir, Willelmus Pelissa de Monteojire, Austein Gaucem, et Esteve de Proensa qui la carta escrivo. (332.)

29

1262, mars 20. — Garantie donnée par Geraud, seigneur d'Armagnac et de Fezensac à l'acte ci-dessus. (335.)

30

Idem. Même garantie donnée par Amanieu d'Albret; parmi les témoins figure Raimond de Budos. (336.)

31

Idem. Même garantie donnée par Amanieu de Balhade, chevalier; parmi les témoins figurent : Galhard de Calhau, W. R. de Budos, cavoirs, B. P. de Lengon, P. de Budos, cavoirs, P. Amaniu de Lengon, Ramundus de Lamota de Lengon. (346.)

32

Idem. Même garantie donnée par Gualhart de Faurgas, donzet. (353.)

33

Idem. Même garantie donnée par Galhard de Soler. (354.)

34

Idem. Même garantie donnée par Bertrand de Ladils. (355.)

35

1262, mars 23.—Même garantie donnée par n'Esquivat Dortabaneys (sic) comps de Biguora. (333).

36

1262, mars 28. — Conoguda causa sia que senhor en Peire, vescomes de Tartas, per sa bona et agradabla et delivra voluntat a mandat et autreiat et promes et s'es obligats per ferma et leiau stipulation, per sin et per ses successors, sots pena de C marcas d'esterlinges ou noble baron, a mon senhor en Henric, senhor de Cuzances, senescaut de Gasconha, cesta obligation arecebent en non et en loc de nostre senhor n'Odoart, que Garcias Arnaut de Manalhs (Navalhas) et la dona na Maria Bertran, sa molher et lor successor, tendran et garderan fermament, per tots temps, tots los combens et sengles, feitz et agutz entre l'avantdit nostre senhor Edward eux avantdits en Garcia Arnaud de Navalhas et a la ditta dona sa molher, sobren castel de Saut ab ses apertenences, et sobre tot lors autre terre, et sobre mouts autres articles, et per aissi cum li avantdit cumbent et article son contengut en una carta escruitta en ffrances, tenor ejus continetur in ista carta inferius de verbo ad verbum. (Ici le copiste avait laissé un blanc pour y transcrire l'acte.) Ces a ssaber... etc., comme ci-dessus, § 29. (334.)

37

Idem. Même garantie donnée par Wilhem Aramon de Marsan, cavoirs. (345.)

38

Idem. Même garantie donnée par Galhart de Tylho, cavoirs... lequel a fet far sagerar acesta present carta ab lo saget d'en Garcia Arnaut, abat de Sen-Sever. (347.)

39

Idem. Même garantie donnée par Pey de Mauleon, donzet. (349.)

40

Idem. Même garantie donnée par Guilhem Pelissa de Montojir, donzet. (350.)

41

1262, mars 29. — Même garantie donnée par n'Auger de Mauleon, donzet. (371.)

42

Idem. Même garantie donnée par n'Assins de Navalhas. (352.)

43

1262, avril 4. — Même garantie donnée par n'Arman de Lescun, cavoirs et la dona na Claramonts sa molher... et per so que l'avandeita dona na Claromons no ave saget, en Garsias Arnaud, abas de Sen-Sever, a la pergarias de la medissa dona na Claramons a pausat son saget. (344.)

44

1262, avril. —Procédure pour les seigneuries de Bergerac et de Gensac, entre le roi d'Angleterre, d'une part, Renaud de Pons et Marguerite de Turenne, de l'autre. (Notice, p. 133.) (381.)

45

1262,  décembre 13. — Garantie donnée par Wilhem Segin, senhor de Rions... à l'acte ci-dessus du 20 mars 1262 parmi les témoins figure : Senebrun, senhor de Les Sparra. (339.)

46

Idem. Même garantie donnée par lo noble bars de Burdeu... parmi les témoins figurent : Senebrun senhor de Les Sparra, G. Seguin, senhor de Rions, Amaubin de Barras, senhor de Monferran, G. R. Colum, Arn. G. Americ, Carboneu de Carinhan, Gombaut Sautor, cavoir. (340.)

47

Idem. Même garantie donnée par Guilhem de Beuvilla, senhor de Leugon. (341.)

48

Item. Même garantie donnée par lo noble bars en Senebrun, senhor de Les Sparra. (342.)

49

Idem. -Même garantie donnée par en Bertrand, senhor de Noalhan.

(343.)

50

1262, décembre 14. — Même garantie donnée par n'Amassos (n'Amxancius) de Cairmont (Cavomonte), senhor de Santa-Baselha... parmi les témoins : W. R. Colom. (337.)

51

Idem. Même garantie donnée par n'Amannius (n Amalvinus) de Bareys... parmi les témoins : P. de Bordeu, cavoir. (338.)

52

1263, mars 22. — Arn. Guillaume de Gramont et ses fils jurent d'être fidèles au roi d'Angleterre et à Gaston de Bearn. Nicolas de Moles, sénéchal. (436.)

53

1263, juillet 1er. — Coneguda causa sia que Nuasans de Ceiras, cavoirs de Landeron, lo prodome, de sa bona et agradeira volunta et per sin et per totos los sos, per tolz temps, a reconegud et autreiat que ed ten esporalment et per homiadge de nostre senhor n'Audouard et del sos tot quant que ed ave, ton ni aver ni tener deven so es a ssaber ab Garn et a Montagardin, et en Borderas, et a Sent-Johan de Moutgausin, et a Judix, et a Seiras, el au Cabor, et a Bedpuch, et a Malbezin, et a Cors, et a Sent-Biban, et a Paolhac, et a Sibirt, et a Monstyrad près Baccaferra, et le sol que a a la bastida de Monsegur per uns gans blancs sene seda, que reconogo que deu dar a nostre senhor n'Audouart o als sos, per homenage et per esporle, a senhor mudant. Testimoni : Helias Auch. prior deReula, en G. de Gerras, en Forrin de Judix, en W. de Forseds, en Gaucem de Geiras, en Bertrand de Ladils, P. de Pins de Guilhaumassa, Vidal del Miralh, P. de Judix, P. de Binons qui la carta escrivo.

Actum prima die julii anno (1263), Helias Auch. priore de Reula. (448.)

54

1263, juillet 1er. — Même déclaration par Guirraut de Terras, cavoirs de Landeron, pour ce qu'il possède en la parropia de Terras, et de Sent-Johan de Montgausin, et d'Auzeroloed, de Sent-Laurent, de Sent-Miqueu, de Sent-Biban... per uns gans blancs senes seda... (449.)

55

Idem. — Même déclaration par Frozin de Judix, cavoirs de Landaren.., en la parropia de Murom, el sol que a dins la bastida de Monsegur... per c. sol bordeles... (450.)

56

Idem. Même déclaration par Gautir de Cerres, cavoirs de Landaren... en la parropia de Sent Laurens et Sent-Biban et a Vacafera, el sol dins la bastida de Monsegur per una lansa d'esporle. (451.)

57

Idem. Même déclaration par Gérard de Judix... en la parropia de Sent-Biban et de Guilherages et de Santa-Gemma et de Sent-Alari... per una lansa. (452.)

58

Idem. Même déclaration par Wuilhem de Forssedz, cavoirs de Landaren... a Sent-Miguel, et Sent-Laurens, et a Forssedz, et a Sent-Biban, et a Santa-Gemma en Guilheragues... per un gans blancs senes seda. (453.)

59

Idem. Même déclaration par Garsion des Anglas, cavoyrs... en la parropia d'Aurez... per un gans blancs senes seda. (454.)

60

1264, août 4. — Vidimus de plusieurs actes relatifs à la seigneurie de Bergerac et de Gensac. (Notice, p. 135.) (463.)

61

1265, mars 26. — Les habitants de Puyguillem donnent au roi d'Angleterre le droit de construire un château dans leur ville. (Notice, p. 85.),(432.)

62

1265, juin 3. — Don par le prince Edward d'un juif de Lesparre. (Notice, p. 130.) (419, 420.)

63

1267. — Cessions faites au sénéchal Jean de Grailly des moulins d'Ustaritz, par Jean de Sordoe et Ramonde sa femme; du château de Saut, diocèse de Bayonne, par Guillaume Arnaut de Saut, et d'autres domaines par Pierre Arnaud de Saut et par Saint-Martin de Lahet. (444, 445, 446, 447.)

64

1268, juin 29. — Reconnaissance féodale des habitants d'Issigeac. (Notice, p. 83.) (441.)

65

Idem. Acte concernant les droits sur la pêche des baleines à Biarritz. (Notice, p. 126.) (366, 367.)

66

Idem. Guillaume Arnaud de Senguinet, abbé de Pembès, diocèse d'Aire, permet au sénéchal de construire un château sur les terres de son abbaye. (359.)

67

1268, juillet 1 4. —Edwardus, illustris regis Anglie primogenitus, omnibus ad quos presentes littere pervenerint, salutem.

Sciatis quod coram nobis personaliter constitutus Gumbaldus de Tiran, domicellus, allodia sua, ut asserebat libera, infra scripta, recepit de nobis per homagium ligium et per servicium unius nisi sauri constabulario burdegalensi qui pro tempore fuerit, ab ipso heredibus suis apud Bordeu persolvendum, nomine recognitionis, iu mutatiombus dominorum : volens nihilominus teneri ad servicia debita et consueta pro allodiis supradictis. Recepit enim dictus Gumbaldus a nobis Tiran et quidquid babet et habcre debet ibidem; et quidquid alii de ipso tenent ibidem in feudum in parrochia Sancti-Medardi de Jales, excepta villa que appellatur Bosc. Et quidquid dominus de Tiran babet in parrochia Sancti-Martini et Odinis, ratione dominii de Tiran, excepto feudo quod appellalur Laforest. Et quidquid habet in parrochia Sancti-Hilarii de Ancelha, ratione ejusdem dominii. Et villam de Membisos in parrochia Sancti-Vincentii de Lacanau et quidquid ab eo tenetur in feudum in eadem parrochia. Et quidquid habet et habere debet in parrochia de Molins. Et decimam totam d'Analac in parrochia Sancti-Laurentii de Medoc. Et quidquid idem Gumbaldus habet et habere debet in parrochia de Cussas et de Sancta-Gemma. Quod quidem homagium de omnibus et singulis supradictis, salvo nostro et alieno jure, in omnibus recipimus ab eodem.

In cujus rei testimonium lias litteras fieri fecimus patentes apud Wo-destoc, xiv die julii, anno regni Regis domini patris nostri quinquagesimo secundo. (35.)

68

1269, octobre 30. — Compromis passé entre le prince Edward, le vicomte de Tartas et le vicomte de Bearn, en présence du noble baron Fortaner de Casanova, sénéchal, et de sire Guillaume de Montgauger, connétable de Bordeaux. Sont mentionnés: Pons d'Arcin, maire de Bordeaux, et parmi les témoins : W. Seguin de Bions, Bertrand de Ladils, Doat de Puys, de Bazas, etc. (378, 379.)

69

1270, mai 15. — Vente du château de Blanquefort au sénéchal d'Aquitaine. (Notice, p. 158.) (327.)

70

1270, mai 28. — Fortaner de Casanova se présentant comme remplaçant Roger de Leyburne, lieutenant du prince Edward, est venu au château de Tornacopa, diocèse de Lectoure, et a requis deux seigneurs qui se fesaient la guerre de lui livrer leurs châteaux jusqu'à ce que la justice ait prononcé, et de lui donner caution qu'ils se présenteront aux assises que Roger de Leybourne tiendra à Langon ou à Saint-Macaire. Parmi les témoins est cité : Odo de Casanova, damoisel. (433.)

71

1270, juin 30. — Garsias Arnaud, abbé de Saint-Sever, reconnaît avoir reçu du roi d'Angleterre et de sa femme, par les mains de maître Arnaud de Bois ou de Bruss, chanoine de Saint-Seurin de Bordeaux, et de Bernard de Ladils, citoyen de Bazas, 5000 sous morlans pour solde d'un échange que Roger de Leyburne doit faire ratifier par le roi d'Angleterre et même s'il le peut par le roi de France. L'archevêché vaccant, Fortaner de Casanova, maire. Parmi les témoins : Bernard Darblade, chevalier. (377, 431.)

72

1271, novembre 14. — Acte concernant Bayonne. (Notice, p. 119.) (472.)

73

1272, février 12. — Actes concernant Dax. (Notice, p. 102.) (466, 467, 468.)

74

Idem. Actes concernant Bayonne. (Notice, p. 114.) (456, 457, 459.)

75

1272, juin 30. — Cession au sénéchal du château de Lobinhom, près de Laréole de Saubestre, dans l'évéché de Lescars, en échange de 20,000 sous morlans prêtés à n'Arnaud de Guasconha, cavoirs et la dona na Garemont, sa molher, filha de n'Arnaud de Marsan... Témoins: Brun de Saya, cavoirs, Bertrand de Ladils, filh de W. Arnaud, en Pey Calhau, n'Amanieu Colomb de Bore, ciptadan de Bordeu, en Ramon del Miralh, borges de Regula, en Bernard Faur, clercs, en Ramon de Guaschona, archidiacre del Feusmarcs et n'Arnaud de Arbussan qui questa carta enqueri et son senhal i pauzet : la quai Ramon de Latran e Clerc Esanau, jurat en l'offici del tabellionarii de Laogon, escrivo per comandement de lui. Actum ultima die junii anno millesimo ducentesimo lxxii. Guillelmo, episcopo Vasatense. (430.)

76

1273, février 5. — Maiestre Ramon de Thaleyron, clers, connestable de Bordeu... reconogo per sa bona voluntat que en Bonefas de Larossera lo mostered, en la presentia dels testimonis plus bas en aquesta carta contenguts,.. une lettra patenta sagerada deu saget deu senhor Richart, compte de Peiteus, qui fo, la tenor de la quaus es ataus :

Ricardus, cornes pictavensis, filius regis Anglie... sciatis quod ego dedi et concessi Petto de Lanzac plateam que est a domo fortis et plateam usque ad domum Agnes de Frunzac, ad unum denarium de censu et sex denarios de sporle. Et volo et precipio quod secure intrent in eodem pro eoque instare voluerint, et precipio omnibus civibus burdegalensibus quod Petrum de Lanzac et omnes res suas custodiant et defendant et protegant. Testes : Roberto de Montmirail, milite, pictavense senescallo, Boscalli Abterone, Ramundo de Salis, Johanne Clerico, Johanne Chabot, Johanne Binernam, Remundo Guiraudon, Petro de Cordalon. Apud Regulam (la date n'y est pas, mais l'acte est antérieur à 1189).

Et es a ssaber que de questa avantdita plassa et de la mayson que dessus es assessiada la quas plassa et maissons es en La Rossera si come l'avantdeit en Bonafes disso entre la maison en Pey Deger de Larossera d'une part, eu camin coniunau d'autra aissi cum dura et ten de lonc de la grand arrua devant, jusla a l'ayma de la mar. L'avantdits meste Ramond, connestable, ... en a vestit feaument lodit Bonafes. (S février 1%73j£.) Sedde vaccante, P. Gondaumer, majore. Testes : P. Calhau, n'Amaneu Colomb, n'Aroslanh Colomb, Ara. Joh. Furster, Gunaut de Risona, etc. (455.)

77

Recognitiones facte domini regi Anglie de suis feodis per personnas que sequuntur.

1272/3, mars 12. — Regnante Philippo, rege Francorum, Bertrando, episcopo Tholosano, anno ab incarnatione MCCLXXII0 duodecimo die martii... L'acte rapporte une donation faite par Richard Ier, le 18 mai 1195, et à la suite : Reymundus Barbe.., recognovit se tenere casale seu stagiam vocatam de Barbe, in parrochia de Talezon, diocesi Vasatensi... pro quatuor solidos burdegalenses et super hoc exhibuit quosdam litteras per quas Arnaldus Barbe, qui fuit, pro se et successoribus recepit eandem stagiam in sporlam a domino Phelippo Longespey, senescallo Vasconie, quarum tenor sequitur : anno MCCLVI0, dominica proxima ante festum apostolorum Philippi et Jacobi... etc. (158, 159, 160.)

78

1273/4, février 12. — Proclamation faite à Lectoure pour que tous les tenanciers de Lomagne, Fezenzac, Fimarcon et Pardiac aient à rendre hommage dans le palais épiscopal. (Notice..., p. 16.) (136.)

79

Idem. Assignation donnée à Lectoure par le sénéchal Lucas de Thany au vicomte de Lomagne, pour qu'il ait à comparaître à Bordeaux avec son tuteur, Vezianus de Blazirt... Testes sunt : dominus Franciscus, doctor legum ; Guillelmus Remundus de Pinibus, dominus Otho de Leomania, Forthonerius de Casanova, milites; Amaneus de Pomeri, canonicus Bayonensis, magister Bernardus Gachapiny, dominus Guillelmus, abbas de Bellapartita. (137.)

80

Idem. Le sénéchal Luc de Tany fait assigner à comparaître à Bordeaux, Othon de Gontaud, chevalier, pour répondre des injures, rapines, invasions et oppressions à lui reprochées ou aux siens envers les gens du roi d'Angleterre. Othon de Gontaud promet de s'y rendre sous peine de mille livres bordelaises d'amende et donne pour cautions : Otho de Leomania, Vezianus de Blazirt, Forthonerius de Casanovas, milites, G. B. de Pinibus, domicellus. (138.)

81

1273/4, mars 1. — Obligation envers le sénéchal de Gascogne par Bertrand de Rocafort, au nom de na Honor, sa fille, femme de Rams de Macumvilla. (428.)

82

1273/4, mars 2. — Hommages et reconnaissances féodales par l'évêque, le chapitre, les consuls de Lectoure, etc. (413, 414, 415, 435.)

83

1373/4, mars 19. — Hommage et reconnaissance féodale par Arnaud d'Espagne. (Nous transcrivons en entier les formules de cet acte, qui sont répétées presque mot à mot dans les actes qui suivent.)

Noverint universi quod anno Domini millesimo ducentesimo septuagesimo (tertio), tertio die exitus martii, in presentia mei Petri Roberti, publici notarii civitatis burdegalensis et testium suprascriptorum ad hoc specialiter vocatorum et rogatorum Arnaldus de Yspania, domicellus, dominus de Marinhaco (Mérignac), juratus et requisitus dixit et recognovit se tenere in feudum a domino rege Anglie, domino Hibernie et duce Aquitanie, domum suam de Marinhaco novam cum uno pari cirothecarum sporle, in mutatione domini.

Item, dixit et recognovit se esse hominem et militem (domicellum?) domini Regis et Ducis predicti.

Item, se tenere in feudum villam et homines cum pertinentiis de Vorinas? et custodiam Saltinon? Quas saltus dixit quod debet custodire pro dicto domino Rege, et si invenerit aliquem venantem, qui non debeat venari pro natura sua, videlicet quod non sit nobilis, aut jure suo (non) debet venari, debet ipsum capere et habere equitaturam, si quam habet et canes. Et debet personatu reddere in castelio castri burdegalensis ; et si habeat venationem, primum quarterium debet portare dicto castellano ; et de gagio tertiam partent. Dixit tamen quod quando custodit landas debet hospitari ubicumque nox capiat eum, cujuscumque sint homines. Dixit etiam quod saltus durat dicto loco Sant-Arredon usque ad Belinum. El orunia ista tenet a domino rege Anglie et duce predicto cum quadraginta solidos sporle monete usualis.

Item, dixit quod nihil aliud tenet a dicto domino Rege, nec aliquid alienaverat, nec antecessores sui; nec habet allodia; nec alia deveria debet facere dicto domino Regi .

Item, dixit quod debet stare juri coram senescallo Vasconie.

Et de hec facta fuerunt duo instrumenta ejusdem tenoris quorum unum habet dictus dominus Rex et aliud dominus Arnaldus de Yspania.

Actum et datum Burdegale, die et anno predictis, regnante Edwardo rege Anglie, Burdegalense sede vaccante, Petro Gondaumeri, majore. Testes hujus rei sunt : magister Johannes Gerardi, magister Arnaldus de Lacaza, magister Arnaldus Guiscardi, Vitalis de Podenxs, miles, Petrus de Monterevello, Johannes Alegre, vocati et rogati, et ego predictus Petrus Roberti, publicus notarius civitatis Burdegalensis, vocatus et rogatus ad hoc presens fui, eaque conscripsi et in publicam formam redegi et signum meum apposui in testimonium premissorum. (Notice..., p. 14 et 33.) (1.)

84

1273/4, mars 19. —Hommage de la commune de Saint-Emilion. (Notice, p. 81 (2).

85

Idem. Hommage... Petrus de Boqua, de Sancto-Emiliano... dixit et et recognovit, pro se et fratribus suis, quod ipse habet et tenet de feudo vicecomitatus de Fronsiaco undecimam partem pedagii maris de Fronsiaco, in ascensu et descensu, videlicet undecimam partem partis vicecomitis antedicti; et undecimam partem compnarum? existentium in mari predicto, de Verneto usque a La Roquela, videlicet undecimam partem illius partis quam dictus vicecomes habebat ibidem ; et undecimam partem piscium, videlicet creacorum (esturgeons) cui capiuntur in mari predicto per hommes de Fronciaco videlicet undecimam partem illius partis quam dictus vicecomes habebat in conpnariis antedictis. Et dixit quod ista omnia tenet in duobus solidis census annui, in festo Nativitatis et cum sex denarios esporle.

Item, quandam vineam sitam in Onginiis, cum duos denarios census et unum denarium de sporle.

Item, quod nichil aliud tenet.

Item, quod non debet facere hommagium, nec sacramentum fidelitatis; nec debet facere alia deveria, et pro istis dixit quod debet stare juri coram castellano Sancti-Emiliani.

Datum... (ut supra). (3.)

86

Idem. Hommage... Amaneus Gombaldi de Sparra, domicellus... dixit quod nichil tenet a domino rege Anglie ; nec habet allodia ; nec aliquid alienaverat. ( 4.)

87

1273/4, mars 19. — Hommage... Hugo de Castelleone, domicellus,... tenere quartam partem castri de Marchia (Lamarque) cum honore et pertinentes, cum una lancea sporle, in mutatione domini et cum uno milite de exertitu... quod ipse et filius Bertrandi de Nohelhano et domina Trencaleo, uxor domini Gualhardi Columbi debent; videlicet dictus Hugo medietatem dicti militis; filius Bertrandi de Nohelhano et dictae dominae alteram partem.

Item... quod debet stare juri coram senescallo Vasconie.

Datum... Testes... (ut supra). (9.)

88

Idem. Hommage... Dominus Elias de Castillione... tenere... castrum de Podio Normano cum suis pertinentes et honore, ex donatione sibi facta a dicto domino Rege.

Item, ... in castellania de Castillione manerium de Langaumaria cum pertinentiis... pro quo debet facere homagium et sacramentum fidelitatis. Item .. quod nichil aliud debet...

Item... quod non debet facere exercitum domino Regi . ..(10.)19 Mars 1274.

89

Idem. —Otho de Leomania, miles, ... tenere... quidquid habet in feudo. (11.)

90

Idem. — Oliverius de Lilhano, domicellus... tenere... castellanum de Lilhano et forestam que dicitur Lemons et totam parochiam de Lilhano, cum pertinentiis, et omnia que alii habent ab eodem. Et babet a domino Rege, sibi et hominibus suis et bestiis eorumdem, cujuscumque nature sint, paduentum et esplettum quod vulgariter dicitur Espleltis, per totam magnam forestam que vulgariter appellatur Lemons, et per saltus, et per paludes, et vias, et aquas, in eundo et redeundo.

Item, ... tenere... omnia que habet apud FFontanas d'Isla et omnia alia que alii tenentab eodem in dicta villa.

Item... tenere... totam parrochiam Descairac...

Item, ... tenere... totam villam de Goleya, et ea que habet apud pontem de Guoy.

Item, ... tenere... totam domum suam cum pertinenciis suis de Sancto-Germano, que est sita in loco vocato le Casterar de Sancto-Germano et quidquid habet in dicta parrochia de Sancto-Germano etBlanhan et alibi.

Item, ... tenere... justiciam in tota parrochia de Lilhano, Desceyrac, in villa de Fontanas d'Isla, et villa de Goleya, et hominibus quos habet in Sancto-Germano.

Item... quidquid habet in palude Burdigale et apud Burdigalam, ratione domus de Lilhano.

Et de omnibus istis... debet homagium..., unum militem si senescallus mandat exercitum et de corpore si Rex presens sit... cum centum solidos sporle... jus coram Rege, seu senescallo..., etc. (Notice, p. 129.) (12.)

91

1273/4, mars 19. — Dominus Guillelmus Seguinus de Riuncio... castrum de Riuncio, intus et extra, quantum honor ejusdem castri tenet.

Item, quidquid hommes de nobili genere tenent ab eodem milite, et burgenses, et laboratores intus honorem ejusdem castri, hoc excepto quod Amanenus de Curton debet eadem ratione.

Item, quidquid tenet vel tenetur ab eo in Benaugas.

Item, quidquid tenet, in parochia de Villalata et de Seron et de Bayssiaco (Barsac.)

Item, hoc quod dominus Galhardus Columbus tenet ab eo in parochia de Dornes... et de Podensac.

Item, est homo et miles domini Regis et omnia ista tenet cura una lancea sporle in mutatione domini.

Item, ... quod quando Rex mandat exercitum in Vasconiam ipse debet facere exercitum in sua propria personna, vel debet unum militem loco sui.

Item, ... quod de affaro de Benauges quod exceptat affarum Deussaussans [Escoussans).

Item, quod si plus invenitur, non intendit prejudicare domino Regi .

Item, quod nichil aliud tenet. Et super allodiis debet cras interogationi in mane respondere. Et debet stare juri coram senescallo Vasconie. (13.)

92

Idem. — Bibianus de Podenssac, miles... quod nichil tenebat a domino Rege. Requisitus de allodiis si habebat dixit quod non. (1 4.)

93

Idem. — Arnaldus Guillelmus de Ramafort, domicellus... quod nichil tenebat... (1 5.)

94

Idem. — Guillelmus Bernardi d'Ornon, miles... tenere... quidquid habet in parrochia de Gradinhan et medietatem magne decime ejusdem parrochie et quod habet in eadem parrochia Gaillardus d'Ornon, et quod ipse Guillelmus Bernardi habet in parrochia de Caneyan, excepta decima ejusdem parrochie.

Item, quod tenet in Sestas, et hoc quod Gailhardus et Guillelmus Furt d'Ornon habenta Bolac, Salis et Lansos. Et hoc quod Guillelmus Arnaldus d'Ornon (habet) in parrochia Sancti-Martini de Blanchafort. Et hoc quod Guillelmus Bernardi d'Ornon habet in parrochia Sancti-Medardi in Arriano et in parrochia Sancti-Joannis Descomptis. Et hoc quod domina Brayda, domina de Veirines tenet in parte divisa apud Burgum de domo d'Ornon et in domo FFortonis de Palu, quam dixit dictus Guillelmus Bernardi quod dicta domina Brayda dedit hospitali de Campariano.

Et pro istis omnibus... quod est homo dicti Regis... quod tenet cum cenlum solidis sporle et cum exercitu sui corporis vel unius militis ; et debet ire in vexillo domini de Blanchafort. Debet stare juri coram senescallo Vasconie... etc.

(Mêmes témoins, mais Me Arnaud de Lacaze est écrit : Arnaldus de Caza, et on y trouve de plus : Vigoros Beneir. (16.)

95

Idem. — Amalvinus de Benssac (Gensac? Barsac? Beychac?) ... nichil tenet, nec debet facere homagium, nec sacramentum fidelitatis. (17.)

96

Idem. —Bertrandus de Podensac, domicellus, ... tenere... castrum de Podensac cum honore et quidquid habet in parrochia de Podensac, excepta medietate hominum quos habet in parrochia de Ceron quam tenet ab alio domino... Item, ... in parrochia d'Ilatz et Inter-duo-Maria et omnes militias que ab ipso tenentur ubicumque sint. Et ista cum una lancea sporle, et cum homagium, et facere personaliter exercitum cum gomone et perponcto, si sit sanus, et si non sit sanus quidam, domicellus aut miles, debet facere illud exercitum sub eadem formam dum fuerit miles.

Super facto de Montussan dixit se dubitare utrum tcneret in allodium vel haberet in feudum; debet cras respondere. (139, 517.)

97

Idem. — Bertrandus de Novelliano, miles, ... tenere... castrum de Novhellian cum una lancea sporle... et quidquid habet in parrochia de Sales cum uno austuro sauro vel sexaginta solidis monete burdegalensis. (140.)

98

Idem. — Assant de Ffargis... tenere... quod habet in parrochia de Salternis, de Bomis et de Poioliis in allodio. Et dixit et recognovit quod quando dominus Rex mandat bellum campestre dictus Assant debet juvare eum cum armis, et dixit quod debet stare juri coram preposito de Barssaco. (141.)

99

Idem. — Theobaldus de Novelhano, miles, dixit quod nichil tenebat, nulla allodia habebat, et recognovit quod omnia que habebat erant de pertinentes domus de Novelhano. (142.)

100

Idem. —Wuillelmus de Novelhiano, miles, ... tenere... quidquid habet in parrochia de Sancto-Machario et de Sancta-Fflorensa et de Conquas et de Puious, excepta decima quam habet a Puious quam dixit se tenere ab archiepiscopo burdegalense... debebat domino Regi  unum marbotinum sporle... Ista tenebat nomine suo et Gualhardi de Novelhiano fratris sui. Dixit quod affarum de Poious ... tenebat a domino duce cum unum pari cirothecarum de sporle. Et alia omnia superius scripta dixit quod tenebat a domino de Benauges. (143.)

101

Idem. — Arnaldus Remundus de Budos, miles, ... se nichil tenere a domino Rege... quod debet stare juri coram senescallo Vasconie : non debet facere homagium, nec sacramentum fidelitatis. (144.)

102

Idem. — Gailhardus de Caies, domicellus, ... quidquid habebat in parrochia de Barssaco, ... debebat stare juri coram preposito de Barssaco et eidem preposito tenetur prestare sacramentum fidelitatis. Et pro istis debet facere jura predicta sicut predicti milites de Barsaco. (1 45.)

103

Idem. — Guillelmus Jordani, domicellus,... nichil tenebat... debet stare juri coram preposito de Barssaco et debet sibi prestare sacramentum fidelitatis. (446.)

104

Idem. — Remundus Guillelmus de Seronii, domicellus... nichil tenere, nec debebat facere homagium, nec sacramentum fidelitatis... Dixit etiam quando stabit jari coram preposito de Barssaco hoc facit per violentiam. Item, quod fecerat sacramentum fidelitatis preposito de Barsaco. (147.)

105

Idem. — Dominus Arnaldus de Cabanac, Poncius de Bautirano et Petrus de Cabanac... tenere feudum de Lyla in quacumque parte sit. (148.)

106

Idem. — Bernardus Garssie de Sescars, miles, de Novelhiano... dixit... quod ea habebat in parrochia de Novelhiano et de Lematz, tenebat a domino de Novelhiano et nihil a Rege, nisi quod habet in parrochia Sancti-Symphoriani cum omnibus illis que habebat, in diocesi Vasatense, in parrochia d'Uzesta, cum uno pari cirothecarum sporle, cum homagium et sacramentum fidelitatis... Debet facere jus coram senescallo Vasconie de hoc quod tenet in parrochia Sancti-Symphoriani. (149.)

107

Idem. — Vital de Seron, clericus... tenere in feudum francale duas partes cujusdam vinee que sunt in parrochia de Seron, in loco vulgariter appellato au Cayron... tertiam partem dicte vinee emerat Petrus Assaillit a quibusdam parentibus dicti clerici... quod idem clericus tenebat tertiam partem a dicto Petro cum quatuor solidis monete usualis census.

Item, tenebat a domino Rege stagiam quondam patris sui que est in parrochia de Seron.

Item, quandam peciam terre que est en dicta parrochia in loco appellato al Laroigs... Debet stare jure coram preposito Barsaco et facere sacramentum fidelitatis..., etc. (150.)

108

Idem. — Bamundus Espert, de Seron... dixit... quod nihil tenebat... tamen recognovit quod erat homo suus, et debet stare juri coram preposito de Barsaco et eidem prestare sacramentum fidelitatis, et dixit, eum sequi, una die, cum armis per preposituram de Barssaco, ad expensas suas proprias.

Item, quod debet facere unam rationabilem commestionem domino preposito de Barsiaco... (151.)

109

Idem. —Dominus Senebrunus, dominus de Sparre... tenere castrum de Lesparra, cum honore et pertinentiis universis dicti castri, cum decem libris sporle in mutatione domini.

Item, costam cum uno austuro sporle in mutatione domini.

Item, debet facere homagium et sacramentum fidelitatis in mutatione domini.

Item, debet exercitum de duobus militibus, et si dictus dominus Rex sit in exercitu ipse debet facere personnaliter exercitum in propria personna cum uno scutifero.

Item, debet stare juri coram senescallo Vasconie. (152.)

110

Idem. —Dominus Gaucelmus de Castellione, dominus de Castellione... tenere castrum de Castellione, in Mededulco, cum honore suo et pertinentiis suis universis ubicumque sint, infra honorem vel extra, et quidquid habet alibi habebat vel alius nomine suo teneat... totum tenet cum centum solidis sporle in mutatione domini et cum exercitum sui corporis vel unius militis; exceptis decimis suis quas vel aliquis nomine suo teneat.

Item, se tenere terram quam olim tenebat a vicecomite de Fransiaco, dixit se tenere a domino Rege qum quinque solidis sporle.

Item, omnia que habet et babere debet in diocesi Burdegalensi cum predictis deveriis, excepto illo quod Solocum (Soulac)... debet stare juri coram senescalo Vasconie... (153.)

111

Idem. — Aimericus de Burgo, domicellus de Sparra... se tenere omnes et singulas terras et homines existentes in Medulco, in districtum Sparre, in locis appellatis a Escurac et Sepiam ; et totum feudum usque ad ymam maris; et feudum de Cambayrac, et feudum de Mortoron, et de Bessan, et d'Ordonac, et omnes homines in dictis feudis existentes; et etiam decimam in Lilhano, et omnia ista dixit quod tenebat a vicecomite de Fronsiaco, dum vicecomes existebat, cum centum solidis sporle. Et erat propter ista homo et miles vicecomitis antedicti. (1 54.)

112

Idem. —Domina Ebrayda, domina de Veyrines et de Cadenet... se tenere quidquid habet in parrochia de Mayrinhac.

Item, quendam censum quem dixit se habere super quibusdam domibus de Subtra-Muro, in media carreria, in parrochia Sanctae-Eulalie, versus partem de Restier.

Item, debet facere homagium.

Item, omnia ista tenet... cum quadraginta solidos sporle.

Item, debet facere unius militis exercitum.

Item, dixit... quod olim predicta deveria solvit domino Regi.

Item... debet stare juri coram senescallo Vasconie. (155.)

113

Idem. — Oliverius de Thales... se tenere castrum de Thales; et habet allodia; et debet facere jus coram senescallo Vasconie. (156.)

114

Idem. —Marescannus Roberti, miles... nihil se tenere, tamen quod omnia que habebat tenebat a domino Garssione de Lamarcha. (157.)

115

1273/4, mars 20. — Anno domini MCCLXXIII° vigesima die martii... Senebrunus de Goto... dixit... se nichil immediate tenere a domino regi Anglie, verum est tamen quod in parrochia Sancti-Martini deu Got habet quandam terrain liberam seu allodium, videlicet in loco appellato a Holhoed de quo nunquam dedit alicum censum nec sporlam. Dixit quod credebat quod si aliquis sibi moveret questionem coram dicto rege habet respondere; et jurisdictionem habet ratione allodiorum in talibus realibus questionibus ; et etiam plus credit quod si delinqueret tali crimine propter quod debet perdere persona et bona, quod Deus avertat, quod illa terra seu allodium ad dictum regem devolveretur.

Dixit tamen quod ista audivit et intellexit a majoribus suis et sapientioribus suis, protestans nichilomiuus quod si aliqua deveria debentur ratione allodiorum paratus erat adimplere.

Dixit quod nichil aliud tenet nec debet tenere a domino Rege et quod pro istis debet facere jus coram domino Rege seu senescallo Vasconie.

Actum et datum Burdegalae, ut supra. Testes, Petrus de Lematz, miles, Petrus Bertrandi de Berssiaco, Johannes Picardi, Joh. Alegre, Vigorosus Beneir, Otho de Perdelhan..., etc. (5.)

116

Idem. — Gombaldus de Sparra, domicellus... quod ipse est homo et miles vicecomes (sic) Fronsiaci.

Item, quod ipse tenet ab eodem quidquid habet in parrochia de Sezac excepto feudo quod tenet a domino Mileto deu Bolhau.

Item, quod tenet ab eodem quidquid habet in parrochia de Cairac et in parrochia de Venssac.

Item, tenet ista omnia cum centum solidos sporle... tamen illos centum solidos solvit tempore quo magister Guillelmus de Rama erat castellanus.

Dixit.., quod non habet allodia, nec debet alia deveria..., etc. (6.)

117 Idem. — Remundus de Carinhano, miles, ... dixit quod nichil tenet a dicto rege, nec habet allodia; et non debet facere homagium nec sacramentum fidelitatis... (7.)

118

Idem. — ... Dominus Amalvinus de Baresio, miles, tutor ut dicitur Petri Amanei de Burdigala... tenere quidquid habet in Bogio et quidquid homo tenet ab eo.

Item, ea que Bertrandus Calculi et Amaneus Pessac tenent ab eo apud Pessac.

Item, quod dictus Petrus Amaneus est homo et miles domini Regis cum uno austuro sauro sporle, quem austurum, ut dicitur, ipse solvit; et cum uno milite de exercitu.

Item, est homo et miles pro... que tenet apud Mestras a Mestrasson, et a Capius, cum medio milite de exercitu et una lancea sporle, quam lanceam, ut dicitur, ipse solvit. (8.)

119

Idem. — Petrus de Riuncio, domicellus, ... tenere... ratione uxoris sue filie Guillelmi Gombaldi, cum una lancea sporle in mutatione domini, quidquid habet seu habere potest in parrochia Sancti-Sulpicii in districtum Castellione, videlicet : homines, census, agreria, quartos, quintos, communia, homagia et alia jura, terras cultas et non cultas, aquas, riparias, prata et virgulta, nemora et paludes.

Item, in villa Sancti-Emiliani et in honore...

Et habet, ut dicitur, in parrochia de Brana affeuatos qui debent dicto Petro denarios censuales et pedagium quod apud Petramfixam, et quidquid dictus dominus miles habebat a Lodoyra usque ad Petramfixam, et omnia que dictus Petrus habet et tenet pacifice tenuit per sex annos vel amplius.

Item, ... quidquid in parrochia de Montagnes.

Dixit tamen quod non debet alia deveria, nec habet allodia, nec aliquid alienaverat. (18.)

120

Idem. — Petrus de Burdigala, domicelus... tenere in feudum... Tudelam qum platea que est ante eam et cum hominibus feodataris suis qui circum predictam Tudelam morantur.

Item, vineas quecumque tenentur ab eodem in loco appellato au Prat.

Ilem, in loco appellato a Talanssa.

Omnia ista cum centum solidis sporle... est homo et miles dicti regis... debet exercitum unius militis. Super allodiis requisitus (dixit) quod habere volebat diem usque ad diem dominicam, quam diem dominus senescallus eidem concessit... (19.)

121

Idem. — Frater Bertrandus, abbas de Fonte-Guillelmi... nihil tenet... immo abbatiam et membra tenet libere. (20.)

122

Hem. — Amaneus de Curton, domicellus, et Arnaldus Bernardus de Preyssaco, domicellus... tenere... terram de Lanhac. Illa terra debet facere unum militem de exercitu, videlicet dictus Elias de Lanhac qui est portionarius ejusdem terras debet facere medietatem... Tamen dixit dictus Amaneus quod ipse debet garantizare pro dictis portionariis qui est homo et miles domini Regis cum una lancea sporle in mutatione domini. Debent facere jus coram senescallo Vasconie... (21.)

123

Idem. -— Petrus Fferandi et Arnaldus Garsie, fratres, ... tenere... quidquid habent in diocesem Burdigalensem ex donatione Regis cum uno pari calcarum deauratorum et cum uno pari cirothecarum annuatim.

Item, quidquid habent in diocesi Vasatensi ex donatione Regis cum uno scuto et cum uno pari cirothecarum sporle. (22.)

124

Idem. — Amanenus de Brana... quidquid tenebat in parrochia de Brana, excepto usque ad quatuor jornalia terre que dixit se tenere ab Artaldo de Narigano et exceptis una domo et casale que sunt inter ecclesiam et portum de Brana et usque ad tria jornalia terrae que sunt prope suam stagiam que dixit se tenere a domo de Silva-Majori.

Item, se tenere quidquid habet in parrochia de Sancta-Terra, de Lenghac, Narigiano.

Item, in parrochia Sancti-Quintini propter stagiam seu maris, de qua dixit se tenere usque ad medietatem illius, quam tenet Vitalis de Mars ab Artaldo predicto; pro quibus omnibus feodis, terris et tenementis recognovit quod debebat cum suis portionariis; videlicet cum Petro de Brana, Augero de Luganhac, Arnaldo Guillelmo de Luganhac, Valterio de Luganhac cum suis portionariis Elya Gaillardi et heredibus Remundi de Brana, Vigorosio de Luganhac filio Bertrandi de Melhormorte, transvehere (regem) apud Branam per aquam de Deidonia (Dordonia), se tertio de militibus. Qua de causa quando ibi transire voluerit debebat habere juncatam in navi seu vase in quo ipse dominus Rex vellet transire, de festo Pasche usque ad festum beati Martini, et de eodem festo beati Martini paleare usque ad festum Pasche, omnibus vicibus. Debebat etiam pro pre-dictis dicti domino Regi fidelitatem facere, et recipere jus coram eo vel ejus baillivo. (161.) (Voyez §§ 125, 127, 128.)

125

Idem. — Eodem die Augerius de Laibenhac (on lit dans la marge du manuscrit : Lucganhac, et dans la table : Leukanhac) domicellus... tenere... quidquid habet in parrochia Sancti-Philippi de Brane, vasatensi diocesi et quidquid habet in parrochia Sancti-Martini de Narigano, burdegalensi diocesi. Pro quibus omnibus recognovit quod debebat cum suis portionariis Amaneo de Brane et aliis in precedenti instrumenta nominatis transvehere apud portum de Brane per aquam de Dortercia (Dordonia) dictum regem se tercio de militibus et debebat juncare tempore estatis vas in quo dominus Rex vellet transire et tempore yemali paleare.

Debebat etiam sibi fidelitatem jurare, et jus facere et recipere coram preposito Blanhadesensi pro Rege. (162.) (Voyez § 124.)

126

Idem. — Item eodem die Vigorosus de Lugenhac, domicellus... tenere... quidquid habet in parrochia Santi-Stephani de Brana, apud Sanctum-Emilianum et quidquid in parrochia de Lugenhac, exceptis duabus estagiis cum pertinentes (portionariis?) videlicet Arnaldus de Pessact et Tom. m. Arnaldus Roberti, quas dixit se tenere a Vigorosio de Ranhas, et exceptis usque ad unum jornale terre quod dicit se tenere a Bernardo de Luganhac.

Pro omnibus debebat cum suis portionariis transvehere apud portum de Brana; et debet etiam fidelitatem juratam; et jus facere et recipere coram preposito Blanhadesii pro Rege.

Item, debebat pro hiis que tenebat a domino Rege in parrochia de Luganhac pro regressu retorneve seu in adjutoiïum exercitus, quando dominus Geraldus de Monte-Crepilanti faciebat exercitum dicto domino regi Anglie sex solidos octo denarios quos solvere debet eidem domino Geraldo una vice et alia vice non, et sic continue, si idem dominus Geraldus faceret plures obsequium exercitus prefato domino Regi . (163.)

127

Idem. — Item, Arnaldus Guillelmus de Lugenhac, domicellus... quidquid habet in parrochia Santi-Stephani de Brana, exceptis usque ad septem jornalia terre quod dixit se tenere ab heredibus Elyas de Blanhac. Item, quidquid in parrochia Sancti-Albini exceptis vinea que vocatur apud planterium Santi-Albini ; et usque ad quatuor alia journalia, intra terram et pratum quod dixit se tenere ab eisdem heredibus; et usque ad quatuor jornalia de terre quod dixit se tenere a Raymundo de Prato de Crespac ; et una stagia que est intra cruces Sancti-Albini quod tenet a domino Sancte-Crucis burdegalensis.

Item, tenet a domino Rege... quidquid habebat in parrochia de Lugaghac exceptis duabus partibus unius stagie que est intra Vigerosus de Luganhac a quo dixit se eas tenere et intra stagiam que fuit Arnaldi de Landa.

Pro quibus que tenet sic ab ipso Rege recognovit quod debebat cum suis portionariis transvehere et cum ut supra recognovit Augustinus de Luganhac. Debebat... fidelitatem et jus coram preposito Blanhadesii pro Rege.

Item, debebat pro hiis que tenebat in parrochia Sancti-Albini et de Luganhac, pro regressu retornove, seu in adjutorium quando dominus Geraldus de Montecrepitanti faciebat exercitum domino Regi  sex solidos octo denarios quod solvebat eidem domino Geraldo ut supra. Insuper recognovit quod tenebat sub dominio et posse predicti Regis, in allodium liberum quidquid habet in parrochia de Naugia et debebat inde facere jus coram eo et alia deveria que debent facere alii alliodarii diocesis Vasatensis. (164.)

128

Idem. — Item, Petrus de Brana... quidquid habet in parrochia Sancti-Stephani de Brana excepta una stagia que fuit Raymundi Odonis et quadam alia stagia que est apud predictum de Brana, quos tenet a domino Silve-Majoris.

Item, a domino Rege quidquid habebat in parrochia Sancta-Certa et de Maures, exceptis quatuor vel quinque stagiis desertis quas dixit tenere ab Artone.

Item, quidquid in parrochia de Luganhac propter id quod habet in vinea et prato Helie de Bursac.

Pro quibus omnibus debebat cum suis portionariis transvehere apud portum de Brana per aquam de Dordonia dominum regem predictum, se tercio de militibus et debebat juncare tempore estatis vas in quo dictus rex vellet transire et tempore hyemis paleare. (165.)

129

Idem. — Nobilis domina Margarita de Turenna, domina Brageriaci et Genciaci... tenere... castrum de Brageriaco cum pertinentiis suis videlicet castro de Monte-Acuto, de Gardona, de Bridoyra, de Montis-Leyderii... quidquid apud Yssigiacum, Cunhac, Biron, Badafol..., etc., cum pertinentiis vicecomitatus de Castellione videlicet castris de Castellione, de Podio-Normani, cum eorum castellaniis et pertinentiis, preter affarum de Gurson quod non est de ipso vicecomitatu.

Pro quibus omnibus et affario de Monterevello si ipsum teneret debebat dicto domino... homagium, fidelitatem, exercitum cum tribus militibus, per quadraginta dies, ad expensas suas; et completos, si Rex vult retinere... ad expensas suas.

Item, castrum de Genciaco, cum pertinentiis videlicet castrum de Montcuir, jure feodagii, in honore de Turri, quod garentit sibi Guillelmus de Genciaco et domo Bernardi de Genciaco Auriola qui fuit.

Item, castrum de Castromontorie cum honore et pertinentiis et quidquid apud Regulam, intus et extra. Et propter castris de Genciaco et de Castromontorie debet similiter homagium, fidelitatem, unum militem, jus coram senescallo... etc. (166.)

130

Idem. — la eodem die dominus Willelmus, Dei gratia, episcopus Vasatensis (Guillaume de Piis)... tenere... manerium vocatum de Belders, cum pertinentiis quod habuit Petrus de Sancto-Roberto, miles... cum centum solidos sporle et unum servitium exercitus et non aliud. Interrogatus si aliud, etc., dixit quod non tenebatur rindere (respondere?) ulterius pro eo quia spoliatus erat per dominum regem, vel sua justicia vasatensis et multis aliis, donec restitutus fuit : qua responsione (reparatione?) sibi facta paratus erat facere quod deberet, et adjecit ut dixit quod predictam recognitionem fecerat ex gratia, cum non tenetur ratione predicta. (167.)

131

Idem. — In eodem die Guillelmus Remundus de Genciaco, domicellus... tenere... castrum de Pujolos, castrum de Boara et castrum de Pelagrua cum eorum castellaniis; et quidquid habet in diocesi Vasatense et tenet ipse vel alius ab eo, videlicet in juribus feodagiorum, homagiis, mero et mixto imperio vel aliis quibuscomque; pro quibus omnibus debet facere dicto domino regi homagium ligium, fidelitatem juratam, et facere jus et recipere coram eo et suo mandato.

Insuper recognovit quod tenet ab eo honorem de Turri, in diocesi Burdegalense et quod debet pro eo facere servitium domini regi Anglie, homagium ligium, fidelitatem juratam et exercitum. Tamen de eodem exercitum dixit ipsum garentire domina Margarita de Catenae (Turenœ?) domina de Brageriaco et Gensiaco ; et ipse contribuera et facere adjutorium eidem domine in ipso exercitu quatenus respicit honor de Turri, jus baronnie de Gensiaco. (168.)

132

Idem. — Item, eodem die Bernardus de Monteclaro seu Monte-Leyderio, domicellus, cum auctoritate et assensu domine Agnetis matris sue, tutricis legitime et in cujus manu pater qui fuit dicti Bernardi eum dimiserat nutriendum, qui presens ibidem  hec ita fieri concessit et auctorisavit... tenere... castrum de Monteclaro sive castellania cum honore et pertinentiis... Tamen protestatus est quod si plus posseut invenire hoc sibi non noceret qum semper posset uti veritate. (169.)

133

Idem. — Item... Guillelmus Gombaldus, miles... quidquid habet in honore castri de Gorson... cum duodecim denarios sporle : jus facere et recipere in Gorosensio (Gorsonesio). (170.)

134

Idem. — Item... frater Petrus (Pierre de Saint-Michel), divina permissione, abbas Sancti-Fremerii, pro se et toto conventu monasterii sui... dixit quod in vita seu legenda Sancti-Fremerii invenitur quod Fremindus, qui cum a temporis etas rex Burdegale, fundavit abbathiam eorum de monachis nigris et in ipsius fundatione dedit eidem abbatie quidquid habebat et est inter Duregiam et Drolum, unde quidquid habet ibi abbathia, et ipse abbas et conventus, tenent totum illud, cum justicia alta et bassa, et omnibus aliis suis juribus et pertinentiis tenent et eorum ante-cessores tenuerunt a domino Rege immediate, ex causa donationis predicte. Et ipse abbas et conventus debent pro eo orare ad Deum pro anima ejus donatoris et successorum suorum, et facere et recipere jus coram domino Rege et suis eidem domino et cuilibet alius conquerenti. (171.)

135

Idem. — Item, frater de Agennio (Guillaume d’), divina permissione abbas monasterii de Blavimonte, pro se et toto conventu ejusdem monasterii... tenere... castrum de Blavimonte, cum justicia alta et bassa... Debent pro eo tradere dicto domino Regi  vel suo senescallo Vasconie, si re-quirantur, unum conmonachum eorum presbiterum anhac (sic) seu paratum cum una equitatura et garcione suo, qui eat et stet cum eis ad eorum expensas et celebret eis missas et dicat horas quamdiu eis placuerit. Debent etiam tradere ipsum castrum ipsi domino, irato et paccato.

Item et orare ad Deum pro eo, et facere jus et recipere jus coram eo.

Item recognovit similiter... tenere...  quidquid habet in parrochiis de Blavimonte, de Marinhac, de Labalia de Cleracs et in honore castri de Pujols et castri de Roaza, sub deveriis predictis. (172.)

136

Idem. —Item... Bertrandus de Cavomonte, domicellus... quidquid... in castro de Boglonio et honore.

Item in parrochiis de Codz (Cours?) et Boglonio, sint terre, vineœ, oblie, nemora... pro quibus debet facere homagium ligium, tam pro se quam pro Arnaldo de Marmanda, Petro de Lobenx, Arnaldo Bernardo de Laurz et Petro Grimoardi, unum militem exercitus.

In super... terras, vineas, oblias, prata et quidquid ipse tenet de feudo Dargento, proquibus debet eidem domino regi facere suam partem in comestione Dargento, cum aliis dominibus de Boglonio...

Item... facere jus coram eo vel senescallo. (173.)

137

Idem. — Item... Geraldus de La Mota, domicellus, dominus sue partis de Rohelalhada (Roquetaillade)... Arnaldus Ramundus de Lamota, suus avunculus, et frater ejusdem Arnaldi Ramundi, vel sint milites, vel burgenses de Rocatalhada, vel sint affouati tenent ab ipso alicubi in episcopatu Vasatense, Burdegalense et Adhurense seu Marciano... excepta sua parte decima quam habebat in parrochia Damasan... quam tenet ab eclesia Vasatense...

Dixit quod debebat esse baro et homo ligius domini Regis... pro quinquaginta solidos Burdegalenses sporle... uno milite, armato perpuncto et gamone, et si militem non mittebant, unius de ipsis dominis debebat facere ipsum exercitum de sua personna. (174.)

138

Idem. — Item... Amaneus de Mota, domicellus, dominus suae partis de Roquatalhada et de Langonio... excepta de Boltanrano quod dixit se tenere a domino de Labroto (d'Albret), et excepta parte sua decimas de Lobyac quod tenet ab episcopo Vasatense.

Item, tenet quidguid fuit de affario Bernardi de Bovisvilla, medietatem partem justicie de Longonio et medietatem de Ferrociudo et feodum de Boler : fecit et solvit homagium et sporlam domino Johanni de Greyhaco post donum sibi factum per dictum regem de dicto affario.

Pro omnibus... debet esse baro et homo ligius..., etc. (175.)

139

Idem. — Item... nobilis vir Anessantius de Cavomonte, miles, dominus de Sancta-Basilia... (176.)

140

Idem. — Item...  Seneronius de Mauret... tenet...  apud Baslada.... (177.)

141

Idem. — Item... Hugo de Malovicino... castrum de Malovicino, cum justicia alta et bassa, et quidquid babet... ex una domo quam dixit se habere infra villam de Sancta-Basilia, quod tenet a domino villae... Debet facere jus coram preposito de Regula. (178.)

142

Idem. Reconnaissance de l'abbé de Cadouin. (179.)

143

Idem. — Item... Garsias de Angulis et Arnaldus de Pussac, fratres, milites, et Raymundus Guillelmus de Lados... castrum de Lados, intus et extra, ... facere obsequium exercitus de uno milite vel de uno domicello qui sit dominus in totum vel in parte dicti loci... (180.)

144

Idem. — Item... Garsias de Angulis... quidquid habet in parrochia de Orozalet, cum uno pari cirothecarum de sporle...

In super, quod tenet ab eodem domino Regi in allodium liberum et sub ejusdem dominio et posse, quidquid habet apud Milhanum, excepto uno bordili cum casali quod dixit tenere in feudum a Bernardo de Gyorans. (181.)

145

Idem. — Item... frater Guillelmus (inconnu aux auteurs du Gallia Christiana), abbas de Liveto (Rivet)... quod abbatia de Liveto tenet in allodium libere, sub dominio et posse domini Regis quidquid habet... ita quod neminem alium in dominum recognoscunt nec faciunt aliud deverium, excepta eorum parte de quinque libras cere quam debent pro hiis que tenet abbatia apud Bedilhan. (182.)

146

Idem. — Item, frater Bertrandus, abbas Fontis-Guillelmi... quidquid in diocesi Vasatense et Burdigalense sub posse et dominio de districtu domini regis Anglias, tam ab ipso vel ab aliquo vivente aliquid non tenebant, nec aliquo deverio se recognoscebant teneri nec tenebantur. (183.)

147

Idem. — Item, Arnaldus de Gyronda, domicellus, juratus recognovit quod tenet et tenuit in feodum immediate ab illustri regi Anglie et tenet ipse cum suis partionariis aliarum de Lobenx, ut credit.

Item, tenet ipse solus ab eodem domino rege affarum de Vlabrocel et quidquid habet apud Causdrotum, pro quibus debet facere dicto domino regi Anglie hornagium ligium, fidelitatem juratam et obsequium exercitus de uno milite, ut alii barones de Vasconia; in sporlam unius paris cirothecarum albarum in mutatione domini.

Recognovit insuper quod tenet in allodium liberum... unam domum apud Regulam. Et protestatus fuit quod si plura possent inveniri quod ipse deberet tenere, vel in pluribus deveriis aut majoribus tenetur, quod presens recognitio sibi non noceretquum posset uti veritate. (184.)

148

Idem. — Item... frater Guillelmus, preceptor de hospitale de Bacilad... tenet... hospitale in allodium... (185.)

149

Idem. — Item, Doatus Amaneus et Petrus de Bosonio (Boglonio?) juratus recognovit quod ipsi et eorum portionarii tenentin feodum immédiate castrum de Boglonio cum pertinentiis et quidquid habent in diocesi Vasatense, exceptis hiis que tenent inter Sanctam-Basiliam et Marmandam que dixerunt se tenere a domino Sancte-Basilie. Pro quo Castro et aliis supra cognitis ipsi et eorum portionarii debent facere dicto domino regi Angliae homagium ligium, et fidelitalem juratam et obsequium exercitus de uno milite. (186.)

150

Idem. — Item Sancius Amaneus (de Boglonio?) juratus recognovit quod tenet... quidquid habet in parrochia de Mozerel (Mazerolles) et in parrochia de Codz (Goûts).

Tenet insuper ipse et sui portionarii... castrum de Blogonio cum pertinentiis, pro quo cum portionariis et pro aliis que ipse solus habet in dictis parrochiis debet facere dicto domino regi Anglie homagium et fidelitatem juratam et obsequium exercitus de uno milite. Requisitus si tenebat aliquid in allodium dixit quod non. (187.)

151

Idem. — Item, eodem die Arnaldus de Marmanda, miles, juratus recognovit... suam partem de Blogonio... et facere et recipere jus coram eo; obsequium exercitus de quo eum gareant (sic) Bertrandus de Cavomonte.

Insuper.... castrum de Calbacanal.... cum Theobaldo de Rumoldz et Arnaldo de Caster... debet unum militem Bertrandus de Gavomonte, Vital de Miralho, W. Arn. de Angulis, Bertrandus de Lados, Petrus Amalvinus et Petrus de Lengonio per A. B. C. (sic). (C'est probablement le nom des co-seigneurs de Bouglon). (188.)

152

Idem. — Item, Bertrandus de Lalana, miles, ... ratione eorum que tenet in Gorsonesio et que fuerunt vicecomitis de Castellione et predecessores ipsius Bertrandi tenuerunt ab antiquo vicecomites de Castellione ab ejus antecessoribus in Gorsonesio, stagiam Petri Yterii qui est in parrochia Sancti-Medardi et debet inde homagium ligium, fidelitatem juratam, et jus coram eo et in curia sua. (189.)

153

Idem. — Item, Rogerius de Montebruno... quod habet in Gorssenesio et vicecomes de Castellione ibi solebat habere; terras, landas, aquas, nemora, possessiones alias quas habet in Garssonesio... pro inde duas cirothecas atbas de sporla seu de acaptamento in mutatione domini. (190).

154

Idem. — Item, Rostandus Prepositus, juratus et requisitus si tenebat... dixit quod non ; protestando tamen quod si posset contrarium in aliquo invenire quod habet, sibi non noceret quum posset uti veritate. (191.)

155

Idem. —Item, Arnaldus Vigerii, miles, ... quidquid habet in parrochiis de Layjac (Tayac?) et de Muzac (Minzac?)... cum duobus cirothecis de acaptamento. (192.)

156

Idem. — Idem, Geraldus de Labardi, miles, ... quidquid habet in parrochiis de Sancte-Marie de Loyshac et de Sancti-YIlarii de Minzac. (193.)

157

Idem. — Item, Galterius de Cauzac, domicellus, ... tenet in parrochia Sancti-Martini de Sinert et in parrochia Sancte-Crucis de Lamahac et Darcin, pro quibus debet solvere, annis singulis, in die Sancti Martini yemalis, duos solidos preposito de Regula; et idem prepositus debet illos recipere ab ipso vel ejus nuncio et hec vel simile dixit con (tineri) in rotulis castri de Regula. (194.)

158

Idem. — Item, Petrus Cayonel... dixit quod nichil tenebat et ea que habet in honore Podii-Willelmi tenet a Grimoardo de Galenx et ab Hugone de Canandini, filio Geraldi de Canandini. (195.)

159

Idem. — Item, Arnaldus de Gorson, miles, ... tenet ratione domina quod vicecomes de Castellione solebat habere in Gorssenesio et unam stagiam in parrochia Sancti-Petri de Garssonio, et unam pleiduram in castellario ad pedem montis de Garson, et duo casalia prope ipsum castellare...sine sporla... et tenet ab abbatia Sancti-Medardi quatuor stagia in honore de Gorsson. (196.)

160

Idem. — Item, Petrus de Tere, prepositus de Themato, ordinis Sancti-Benedicti, dixit quod nullum feodum tenet a domino rege quod sibi displicet, nec ulla deveria seu servicia tenetur ei facere nisi pro ipso domino exorare sabbato et die lune qualibet septimana. (197.)

161

Idem. — Item, Guillelmus Arnaldus de Cantalone (Cantalove?) domicellus... castrum de Cantalone cum castellania et pertinentiis suis in Martiano vel alibi, affarum de Artigol et de Camperlau, et quidquid in diocesi Vasatense, prœter affarum de Brecarac, quod dixit se tenere ab archiepiscopo Burdegalense et prœter affarum de Capsius quod dixit tenere a domino Gastone de Bernes (Bearn). Et pro his omnibus debet homagium, fidelitatem, et jus coram eo.

Insuper, tenet suam partem de Blogonio cum pertinentiis, pro quo debet homagium, fidelitatem et jus. Debet etiam pro eodem feodo quam pro Reymundo Bernardi de Celans (Celaus), suo portionario, de sporla unum equum album vel centum solidos morlanenses.

Dixit etiam quod mater sua fecerat fieri pro eo obsequium exercitus cum non deberet. (198.)

162

Idem. — Item, Reymundus Bernardi de Gelaus... partem suam de Bolglonio... debet etiam sporlam set de ea ipsum debet garentire Guillelmus Arnaldus de Cantaleone qui tam pro se quam pro eodem Reymundo suivit, pro hiis que ibi tenent ambo, unum equum album vel C. solidos morlanenses de sporla. (199.)

163

20 mars 1273/4. — Noverint universi Garsias Arnaldus de Sescars, miles, … tenet in allodium liberum, sub dominio et districtu domini regis Anglie quidquid habet apud Ylon, extra fossata seu villata. Et ea que sunt in ea ipsa fossata dixit quod tenebat in feodum a domino de Lebreto.

Item, tenet similiter in allodium … quidquid habet in parrochia Beate Marie de Husesta; excepto affaro de Brusc, quod tenet a vicecomite de Cavardano, et excepto eo quod tenebat circa cimiterium seu sacratum dicte ecclesie de Husesta.

Requisitus utrum tenet plura in allodium dixit quod sic, set super hoc volebat habere consilium; et petiit diem ad consulendum, usque in crastinum, quod fuit sibi concessum (200).

164

Meme date. — Wuillelmus Sancius de Pomeriis, domicellus, cum suis portionariis, videlicet : Petro de Pomeriis, Petro Amaneo de Pomeriis … castrum de Pomeriis et quidquid habent in parrochia de Maurihazels, et iu Cauda, et apud Tremblet, et pedagium quod percipiunt pro terram de Garsas, apud Regulam.

Item, quicquid habent in parrochiis de Messalhos et de Caurihac.

Item, a Ffoylhet, et in Loncagio, et in Fonte-Guillelmi.

Item, medietatem decime ecclesie de Aures, et quidquid habent apud Seyurac et honorem, apud Boyriors, et in parrochiis Sancti-Petri de Castehz, Sancte-Florencie de Aruscha, de Maurihac et de Delheron.

Item, quidquid tenet ab eis in feodum Guillelmus de Arrobert.

Item, quidquid tenet … Garcias de Lomages.

Item, quidquid … Petrus de Burdegala.

Item,  quidquid … Bertrandus de Cinac, miles, in parrochia de Codinagt.

Item, quidquid ipsi habent in parrochia de Sorsac, et apud Bernoyl, et in parrochia Sancte-Fidis.

Et pro hiis, debent … obsequium exercitus de uno milite, ex se ipsis, de quo michi placuerit. Debent etiam ccc. solidos burdegalenses sporle.

Item, debent dicto Regi unum cibum, cum x. militibus, quando veniet in Vasconia, apud castrum Redorte, si ipse eis [non] precipit qualis cibus, debet esse cum carnibus porcinis et vaccinis, cum caulibus et cinapi et cum gallinis assalis. Et si unus de eorum sit miles, debet servire dicto domino Regi, dum commedit, cum caligis rubeis de scarleto et calcaribus deauratis, sine socularibus, et si aliquis eorum non sit miles, unus eorum debet servire dicto domino Regi, dum commedit, cum caligis albis de scarleto et calcaribus argentatis.

Et cum isto deverio predictus Willelmus Sancius dixit et asseruit quod ipse et sui portionarii debent tenere totum illud quod Willelmus Remundus de Genciaco tenet apud Pujols et deverium quod ipse accipit ratione de Pugiols.

Item, magnam justiciam de Castro, de honor et de Redorte…

Item, magnam justiciam et parvam de Labrisa; salva justicia suorum affeuatorurn et suorum hominum, quam dixit se tenere.

Et petiit idem Guillelmus Sancius sibi et suis partionariis restitutionem facere fieri, vel judicium curie de predictis (201).

165

Meme date. — Item, Willelmus Arnaldus Daula … quidquid habet in parrochia de Sybert, pro xii. denarios annuatim, apud castrum de Regula, et nihil aliud (202).

166

Même date.—Item,  Bernardus de Lyons,   domicellus,  quod Remundus de Monte-Albo, pro uxore sua, Maria, et sorore dicti Bernardi  tenere castrum de Blanac et quidquid habet in Blanedesio, per mare et per terram, et quidquid habet apud Roaram (Rauzan?) et in honore.

Item, quartam partem castri de Halhas, sive burgo et homines de Lalogueda. Et quidquid habet Inter-Dordoya, in parrochiis Sancte-Terre, Sancti-Laurencii, Sancti-Sulpicii, et apud insulam de Brana.

Pro quibus omnibus alter ipsorum debet  homagium, fidelitatem et obsequium exercitus de uno milite vel de se, quod magis alteri ipsorum placuerit et l. solidos m. denarios et unam lanceam sporle. Et istud hommagium ac sporlam dixerunt quod fecerunt dicto Regi, alia vice qua fuit in Vasconia et transfretavit.

Insuper dixerunt quod ipsi deberent tenere castrum de Saunhac, cum honore, cum homagio ligio quod ab uno ipsorum inde faceret dicto domino Regi et cum uno bove vayr de sporla; et petierunt sibi de hoc facere fieri restitutionem, et eis reslitutis, optulerunt se paratos facere predicta deveria. Vel autem, si hoc congruum fuerit eos debere facere hoc prius, vel petierunt de hoc fieri justicie complementum.

167

Même date. — Item, Guillelmus de Bissac, domicellus, filius quondam Guillelmi de Lussac (sic), militis defuncti … tenet … ratione domiquod vicecomes de Castellione olim habuit, in Gorssonesio, et idem Rex tenet nunc in manu sua, quidquid idem domicellus habet … in Gorssonesio … exceptis stagia vocata Alciadamaria-Velha,  vel stagiis quas habet in loco, qui appellaturin Artigas, in parrochia Sancti-Martini Lerms, et excepta una pecia terre que est ubi vocatur : Au Granollet. Que omnia sic excepta dixit se tenere a comite Petrogoricense.

Item, tenet totam terram que fuit olim Oliveri de Lussac, militis, in Gorssonesio, exceptis illis quod idem Oliverius habebat in parrochia Beate-Marie de Montels.

Item, tenet quidquid habet in parrochiis de Lophac et Beati-Ylarii de Minzac. Pro quibus debet homagium ligium et cirothecas albas de sporla. (204.)

168

Item, Geraldus Dorgal, domicellus de Monterevello, … tenere … ratione dominii quod vicecomes de Castellione olim babuit in honoribus de Gorson et de Monterevello, et quod idem Rex tenet nunc in manu sua … in parrochiis del Fleys, de La Rogerta et Sancti-Aviti de Tyrac, exceptis terris … quod dixit se tenere in dicta parrochia de Fleys a domino Armando Prepositi, milite.

Pro quibus debet: homagium ligium, fidelitalem juratam et xxx. solidos Petrogorum sporle.

Et tenet octavam partem pedagii de Fleys, in mari et in terra, sub deveriis ante dictis, excepto quod dominus Rex, vel mandatum suum recepit ad manum suam et tenet, pro suo libito voluntatis, partem illam pedagii predicti, quam dictus domicellus et ejus predecessores solebant ibidem in mari percipere et habere. Dixit, petiit et supplicavit sibi super hoc justiciam exhiberi. (205.)

169

Item, Gausbertus de Vaus … tenere … ratione dominii quod vicecomes de Castellione olim  habuit  in  Gorssonesio,   omnes  illas  terras, prata, … quod idem Gausbertus habet in parrochiis Sancti-Martini de Lerni et Sancti-Petri de Carssac. Et debet pro eo facere … homagium ligium, fidelitatem juratam et xiii. solidos et viii. denarios de sporle, in mutatione domini, et jus facere et recipere coram eo, in manu ipsius, et sue curie. (206.)

170

De censibus debitis in Vasatensi solvendis preposito ejusdem loci annuatim  in festo Beati-Michaelis.

Item, in eodem die, Petrus de Surbet, procurator, Gaillardi de Surbel, Guillelmi Del Claus, Garsie Del Claus, Johannis de Laglise, Arnaldi de Laglise, Guillelmi de Lugat, Araaldi de Lugat, Johannis de Gaillart, Arnaldi de Lugat, parrochianorum Sancte-Praxedis de Sobyac, Vitalis Lambrot, Petri Lambrot, Arnaldi Lambrot, Petri de Langlade, Arnaldi de Langlade, Vitalis de Langlade, Marie del Faures, Petri Del Bernet, parrochianorum Sancti-Laurentii de Artigavelha, Vidonis de Laglisa, Arnaldi de Laglisa, suo nepote, parrochianorum Sancti-Laurentii de Sauros, auctoritate potestatis et licencie per eos sibi concesse in quodam procurators, quod exhibuit, in forma publici instrument inquisiti per B. de Rotam, tabellionem, ut in ipso instrumento visum fuit contineri, juratus recognovit et dixit quod in predicta parrochia Sancte-Praxedis de Saubiac et contra, erant et sunt in stagie, videlicet : stagia Petri del Sorber, Fortonis del Sorber, Wilhelmi de Claus, Garsie de Claus, Johannis de Ecclesia, Arnaldi de Ecclesia, Willelmi Lugat, Arnaldi de Lugat, et has viii. stagias, cum pertinenciis eorum, domini, quorum ipse erat procurator, tenebant et eorum antecessores lenuerunt, ab antiquo, in feodum immediate, ab illustri domino regi Anglie, domino Hibernie et duce Aquitanie, domino Eddwardo et ab ejus antecessoribus, et debebant pro eis solvere annuatim, in festo Sancti-Michaelis, vel in octavo, dicto domino regi, vel suo preposito Vasconie, x. solidos de illis viginti libris quas omnes homines franchos vasatenses, debent et solvunt annuatim in festo predicto, et predictis personnis, scilicet :

Petrus del Sorber pro casali Del Claus, cum pertinenciis, terris cultis et incultis, in dicta parrochia Sancte-Praxedis, ix. denarios burdegalenses solvere annuatim apud Vasatum, in festo predicto; obsequium exercitus sicut villa Vasatensis; sacramentum fidelitatis, preposito mutanli, et ipse prepositus ei, quod eum custodiat a vi, de se et aliis, suo legali posse.

Item, debet partem suam unius procurationis debite, semel in anno, eidem preposito cum suis servientibus; etidem prepositus potest et debet in eum exigere omnem justiciam, parvam et magnam; nec idem tenet ab alio aliquid, nec tenetur in aliquo deverio; exceptis duabus concatis terre quas tenet ab Amaneo de Mossiaco et sub quo debet tenere focum vivum; et exceptis tribus jurnalibus terre quas tenet a Bertrando de Ladalo; et excepto quod iidem Petrus et Forto del Sorber debent dicto Amaneo, pro hiis que tenent ab ipso lxiv. solidos Burdegalenses.

Fortis del Sorber debet similiter pro dicto casali Del Claus ix. denarios et alia deveria, ut supradictus Petrus,  nec aliquid tenet ab alio quam a Rege, exceptis similiter duabus concalis terre, quas tenet a dicto Amaneo de Messiaco et tribus jornalibus terre a Bertrando de Ladils.

Et Guillelmus de Claus debet similiter, cum suo fratre Garsione, pro dicto casali, xviii. denarios solvere annuatim, termino et personnis predictis, et alia deveria : exercitus, in procuratione, et sacramento, et de justicia; nec aliquid tenet ab alio in dicta parrochia, exceptis quibusdam aliis feodis, pro quibus debet Bertrando de Ladils duos denarios Burdegalenses et tenere sub eum focum vivum; ecclesie Vasatensi unum quar-tale frumenti; Wuillelmo de Lafurcade duos denarios Burdegalenses; a Sancta-Presexlia sex denarios Burdegalenses; Remundo Morlani duos denarios Burdegalenses.

Item, Johannes de Ecclesia et Arnaldus de Ecclesia tenent in feodum immediate a dicto domino Rege quidquid habent in dicta parrochia de Sancte-Praxedis et debent inde, quisque eorum duos solidos Burdegalenses … et alia deveria : exercitus, in procuratione, et sacramentum et justicia.

Item, Guillelmus de Lugat debet  xviii. den. Burdeg. exceptis … quod tenet a Remundo Morlan et suo fratre, pro qua debet sibi i. den. Morlanensem; et eo quod tenet a cantore Vasatense, pro quo debet xiii. den. obol. Morlan.

Item, Arnaldus de Lugat …debet … xviii. den. … excepta quod tenet alia feoda, pro quibus debet Remundo Morlan predicto xviii. den. Mori.; cantori Vasatensi iv. den. Morlan., et Beate-Marie iv. den. et obol. Morlan. cum suis portionariis.

Item, Johannes de Gaillardi … cum iv. solid. Burd. annuatim; nec debet exercitum, nec cavalogadam, nec alligadam.

Item, Wuillelmus Remundus de Garn, nomine uxoris sue et Monende Lugat,  … quidquid habent in stagia de Lugat; et debent solvere annuatim : dominus Wuillelmus Remundus iv. solid. Burd. et dictus Monende alios iv. sol.; et alia deveria : exercitus, sacramenti, in procuratione et de justicia supradictis.

Insuper recognovit procurator Petrus quod in parrochia Sancti-Laurentii de Artiguavilha erant iv. stagie, videlicet : Remundi de Langlada, Petri de Langlada, Vitalis Lambroc, et Fabri de Artigaveteri; et has quatuor stagias, cum pertinenciis earum, domini quorum erat procurator tenebant  et debebant pro iidem stagiis solvere annuatim ... iv. solid.

Burd. de illis viginti libris quas omnes homines francalles Vasatenses debent et solvunt in dicto festo, annuatim, dicto Regi, videlicet : stagia Fabri xii. denarios... Vitalis Lambroc... Petri de Anglada... Arnaldi de Anglada... xii. den. et debebant pro eisdem stagiis, semel in anno, procurationem prepositoVasatensi, cum suis servientibus errantibus, et istius procurationis seu sibi (cibi) quilibet dictorum iv. stagiorum debebat per-solvere suum quartum.

Item, debebant facere juramentum fidelitatis preposito Vasatensi quando cumque constituebatur de novo, et ipse prepositus debebat similiter eis jurare quod esset bonus et legalis et eos custodiet de violencia, a se et ab aliis, suo posse. Debebant etiam plus esse et erant justiciaries ipsius domini Regis, de magna et  parva justicia, et in hiis deveriis, dixit quod tenebantur domino Regi et nulli alio in aliquo : exceptis ii. solid. in. den. I. obol. Morlan. quos stagia Fabri debet abbati Fontisguillelmi pro terra de Lagrange et de Lagotere, quam tenet ab eodem abbatem; et iv. sol. vi. den. Morlan. Reymundo Marchesii; et exceptis feodis quod dictus Vitalis Lembroc tenet ab abbathia Fontisguillelmi, videlicet duabus concalisterre pro quibus solvit ei xvii. solid, iv. deu. obol. Morlan.; et feodis quod tenet Reymundus Marchesii, pro quibus solvit, -cum suis portionariis eidem Reymundo in. sol. vi. den. Morlan.; et exceptis feodis quod Petrus de Langlada tenet ab ipsa abbathia cum x. den. Morlan.; et feodo de Lagrange, pro quo ipse solvit dicte abbatie xv. den. obol. Morlan.; et feodis quod tenet a Vitali Lambroc et suis fratribus exceptis, pro quibus solvit eis xii. den. Morlan.; et exceptis etiam feodis quod tenet Arnaldus de Soboars, pro quibus solvit eidem vi. den. Morlanenses.

Insuper predictus procurator Petrus recognovit quod Vitalis de Lambroc, Petrus de Langlade et Arnaldus de Langlade debent dicto domino Regi, annuatim, unum quartale avene, pro terris et tenementis quod ipsi habent in parrochia Sancti-Laurentii de Artigaveteri, in loco vocato al Bernet, videlicet quilibet de ipsis suum terciura.

Recognovit similiter idem procurator Petrus quod Petrus Del Varnet tenet … terras quas habet in dicta parrochia cum, annuatim, vi. den. Burdeg.

Preterea, quod Vydonis de Ecclesia tenet … quidquid habet in parrochia Sancti-Laurentii de Sauros, excepto uno jornali terre quod tenet de ecclesia de Sauros, et alio jornali a Petro de Sauros, et a Vitali Gilhani tribus jornalibus, et a Garcione de Githam una cartalada Vasadali; et debet pro biis que sic tenet ab eodem domino Rege ii. solidos solvere annuatim, et alia deveria : exercitus, in procuratione, et de justicia; et quod est casatus sub Rege.

Item, Arnaldus de Ecclesia tenet... quidquid habet in dicta parrochia, cum ii. sol. Burdeg. excepto uno jornali terre quod tenet ab ecclesia de Sauros, et aliud a Petro de Sauros, et  tria jornalia a Vitali Gicham et Petro dePomeriis, et una cartaladeVasadanli, et iii. jornalibus a P. deLane.

Ita enim et in hunc modum dictus Petrus Del Surbet, procurator, pro se et pro aliis procuratorio nomine recognovit et alie prenominate persone erant homines franchos dicti domini Regis : tenebant ab eo predicta feoda, et cum deveriis, sicut in hoc, infra plenius continetur.

Testes : Bertrandus de Ladils de Monteacuto, Remundus Cosyn, Gaillardus de Podio, Russinolus Dorta et Geraldus Amaneus. (207.)

171

Item, eodem die, Guillelmus de Lacape, procurator, ut asseruit hominum parrochie de Cantalon, videlicet: Vitalis de Experta, Petri de Esparre et Laberre, Petri del Esperra, sui consanguinei, Garcie de Lesparre, Bernardi de Lacapa, pro se Arnaldus de Lacapa et Fortii de Lacapa de Cantelon, ad hoc datus et constitutus, cum quodam instrumento publico quod exibuit, sive procurationis inquisito per W. de Rotam, tabellionem, juratus … quod Guillelmus de Lacape, … cum suis portionariis, et Vitalis de Sparra, cum suis portionariis, debent II. solid. Burdeg. annuatim … pro terris in parrochia de Cantalou.

Item, quod dictus Garcias del Esparre debet xii. denar. Burdeg. … in dicta parrochia. (208.)

172

Item, Johannes de Bernes, presbiter, Vitalis de Certa et Arnaldus de Grenilly et Petrus de Viamaleira, procuratores hominum parrochie Beate-Marie de Bernes, ut asseruit, videlicet : Bernardi de Bernes, presbiteris, pro se et suis fratribus et Remundi de Bernes, sui avunculi, Arnaldi de Gasens et Gilberti, sui nepotis, Menaldi de Cassens pro se et Menaldo de Bernes, Ramundi de Cassenes, Fortii de Cassenes, eorum fratres, Vitalis de Lavia, Willelmi de Lavia, Willelmi de Cassenes pro se et Vilali de Pradi, Petri de Hugas, Johanni de Hugas, Arnaldi de Laserra, Vitalis de Laubareda, Doati de Laubareda, Johanni de Laubareda, pro se et Johana de Laubareda, filla Petri de Laubareda qui fuit, Arnaldi de Labadi, pro se et W. de Labad, suo fratre, et Johannis de Labadi, ipsorum fratres, Geraldi Sabateri, Arnaldi de Angelsede et Garsie sui fratris, Johannis de Angelsede, Vitalis de Genoartiga, Petri de Genoartiga, Arnaldi de Genoartiga, Johannis de Grenilly, Vitalis de Grenilly, Johannis et Remundi de Grenilli, Joh. de Bernadedi et Arn. de Bernadedi, Joh. de Viameylora, Arn. de Lagota, Rem. de Vitali, Vidoti de Vitalis, Vitalis de Baraut, Pet. de Greyville et Arnaldi de Greyville, predicti procuratores ad hoc dati  recognoverunt quod homines de parrochia de Bernos sunt homines francales dicti domini regis Anglie debent l. solid. Burdeg. annuatim in festo Sancti-Michaelis de illis viginti libris quas francales Vasatenses solverunt quolibet anno in dicto festo et Rex habet super dictos homines omnem justiciam, magnam et parvam debent etiam facere exercitus, sicut villa de Vasato.

Item, debent procurare bis in anno prepositum Vasatensem, cum suis servientibus errantibus.

Item, debent facere sacramentum fidelitalis preposito et ipse propositus debet ipsis jurare primo quod eos custodiat ab injuria et violentia, de se et aliis, suo posse.

Petrus de Genoartiga, Wuillelmus, Arnaldus, Vitalis, Petrus et Arnaldus de Genoartiga tenent quidquid habent in parrochia de Bernos, alicubi, sive terre, vinea, nemora, plana, pascua, segetes, molaria vel quolibet aliud pro quibus debent x. sol. vi. den. Burdeg. scilicet :

(Le manuscrit donne le detail des sommes dues par chacun)  debent etiam et partem suam in dictis procurationibus seu alleganciis prepositi etc. (209.)

173

Arnaldus de Dorgelsede et Garsias ejus frater et Johannes de Orgelsede eorum consanguineus tenent quidquid habent in parrochia de Bernos debent iv. sol. vi. den. obol., etc. Insuper predictus Arnaldus de Orgelsede tenet a Rege medietalem illius totius quod idem Rex habet in parrochia de Codz, in loco vocato Affermat, cum ii. solidos Burdegalenses census. Tenet in feodum ab abbatia seu domo Fontis-Guillelmi tertiam partem mililiarii d'Artigavelha.

Item, Johanes, Vitalis, Johanes, Vitalis juniores, Petrus, Arnaldus de Greville tenent quidquid habent in parrochia de Bernos excepto quod Petrus et Arnaldus de Grevilla tenent a domina d'Arcinal vel ab eo qui domum d'Arcinal tenebit, usque ad vi. jornalia terre culte et inculte, in loco vocato Abtirant, pro viii. den. Burdeg. annuatim, et excepto quod idem Arnaldus tenet de Arnaudo de Sesears, usque ad x. jornalia in loco vocato a Labatud, in dicta parrochia, pro x. sol. burdeg. annuatim. Et predicti feodotarii debent Regi de predictis l. sol. burdegal. dictus Johannes de Greville cum Geraldo, suo nepote, et dictus Vitalis cum

Malheo de Greville et Guissino ...(Detail des sommes)  Preter  hoc Johannes et Vitalis tenent a Rege quidquid habent in parrochia de Gods de affario de Sernhac cum xii. den. burdeg. de feodo.

Arnaldus de Bemadede et Johannes sui nepos tenent quidquid habent in parrochia deBernes et debent ... iv. sol. vi. den. ... ut supra.

Petrus de Viamoleira,  procurator predictus, tenet, cum fratre suo Johanni, quidquid habent in parrochia de Bernos, excepto ad unum jornale terre quod tenent a domino de Artinal, cum vi. den. Burdeg., et pro hiis que tenent a Rege debent de predictis l. sol. Burdeg. ii. sol. viii. den. obol. annuatim  ut supra.

Aprilis (Aprl.) de Lagota et Arnaldus de Lagota debent ... vii. sol. x. den... etc.

Rem. de Vidas, frater Guillelmi de Vidas, Vidal, frater Johannis de Vidal, tenent et debent vi. sol. ... ut supra. Preter hec, Reymundus de Vidal debet ii. sol. pro hiis que tenet in parrochia supradicta.

Vitalis de Barraut  et debet . ii. sol. ut supra.

Et predicti procuratores asseruerunt quod predicta feoda, que sic tenebantur a Rege, debebunt dictos l. solidos del affar de Greville, pro uno feodo dominio (sic) et omnes predicti feodotarii debebant contribuere in duabus comestionibus de Greville, de albergata prepositi et suorum servientium qui cum eo stant in mensa sua. Ita, quod predicti homines de Greville non debebant nisi predictas duas albergatas.

Preterea, predicti procuratores recognoverunt, spontanea voluntate, et concesserunt quod homines infranominati, in predicta parrochia de Bernos, sunt similiter homines francales domini Regis, et tenent et eorum antecessores tenuerunt ab antiquo in feudum immediate, ab eodem domino rege Anglie et suis antecessoribus, quidquid habent preter exceptata inferius, et debent pro eo l. sol. burdegalenses, annuatim, in festo Beali-Michaelis, de illis viginti libris quas francales Vasatenses solverunt quolibet anno, in dicto festo, predicto domino Regi, vel suo mandato, in ipsa parrochia, vel apud Vasatum. Et habet idem dominus Rex... omnem justiciam, magnam et parvam; debent etiam facere dicto Regi obsequium exercilus; et procurare bis in anno prepositum Vasatensem cum suis servientibus errantibus, vel illis qui secuntur preposituram etc.

Johannes Hugos debet ii. solid, iv. den. de predictis l. solid. exceptis feodis quod tenet a Gaillardo de Podio, et II. quartalades terre quas habebat ubi vocatur a Bigarossa et tenebat a Matheo de Montegonde, cum x. sol. burdeg.

Petrus Hugos et frater ejus debent ii. sol. iv. den. excepto usque ad sex quartaladas, vel plus, quas habet in loco vocato a Hugos et tenet a Bertrando de Ladils, cum xxx. sol. de feodo.

Vital de Lajerte, procurator predictus, dixit pro se, quod debet iii. solid excepto usque ad v. jornalia terre, vinee et sostrat, quod ipse et Dodatus de Laserte tenent, in parrochia de Bernos, apud casale de Laserte a Raymundo Garsia de Sancto-Salvatore.... cum II. sol. vi. den. burdeg. de feodo.

Doatus de Laserte debet iv. sol. vi. den. excepto v. jornalibus terre quas tenet ab hospitali  de Bauladz,  apud dictum casale de Laserte, cum II. sol. burdeg. et preter terras quas tenet a Petro de Ladils, cum iv. denar. apud Cerium casale.

Johannes de Laubarede debet iii. sol. x. den. et obol. excepto usque ad iv. jurnalia terre, in loco vocato a La Berneda, in parrochia de Bernos, que tenet a Petro Del Oron, cum xx. den. burdeg., et exceptis x. arregiis seul sulcis vinee quas tenet ab hospitali de Bauladz, apud casale de Laubarede,   cum xii. den. burdeg., et exceptis xx. arregiis censulas (seu sulcis?) terre quas tenet a Bonifacio de Cunhos, in loco vocato Aspetecul, cum xiv. den. burd. de feodo.

Doatus de Lalbarede in. sol. in. den. pro omne quod habet et hii sunt de predictis l. solid.

Item, ii. sol. pro terra quam tenet in loco vocato Allug, in parrochia de Guros, exceptas xiv. sulcas terre a Guillelmo de Grench, filio Sancii, cum viii. denar. apud casale del Aubarede.

Alter Johannes de Aubarede xix. den. obol. pro omne, exceptis duobus jornalibus terre ab hospitali de Baulatz, al Dug. de Cor, cum sex sol. burdeg. de feodo.

Vitalis de Aubarede debet ii. sol. iii. den. exceptis tribus estironibus quos tenet a Bonifacio de Cunhac, in loco vocato Aspetecul, cum xv. den.; et exceptis terris quas tenet a Petro Dellvin, in diversis locis, in parrochia de Bernos, cum xviii. den.; et excepta terra quam tenet ab hospitali de Baulads, in loco vocato a La Grenessia, cum vi. den.; et exceptis xii. arregiis terre seu sulcis quas tenet a Gaillardo de Bernos, cum iiii. den. burdeg. in feodo.

Guillelmus et Johannes Del Abadi et Arnaldus ds Labad, clericus, frater eorum, debent, quilibet eorum xii. den.; exceptis iv. jurnalibus terre ab hospitali de Baulads cum xiii. sol. burd.; et excepta dimidia quartalada terre  ab Amaneo de Noailhano, in parrochia de Luiban, cum xiii. den. burdeg.

Arnald de Cassenes debet xviii. den. pro omnia excepto casali de Laserre quod tenet a Petro de Ladils et Arnaldo de Ladils, cum xviii. den.; et exceptis x. arregiis terre infra corrigiam de Ladils, quas tenet a Menaldo de Turre, cum iv. den.

Guillelmus de Cassenes, nepos ejus, debet xviii. den. et omnia tenet immediate.

Doatus de Cassenes, vii. den.

Guillelmus de Cassenes, suus nepos, m. sol. ix. den. et tenet omnia immediate; exceptis xii. estironibus terre .... a Menaldo de Bernos, presbitero, in parrochia de Bernos, apud Al Cassones, cum iii. den.; et exceptis iv. estironibus terre et vinee inter terrain de feodo de Folsmanno et casilie de Lavia; et ix. arregiis terre, in loco vocato Al Cassons, a Menaldo de Bernos, cum xii. sol. de feodo.

Vitalis de Prato debet tres solidos et tenet immediate quidquid habet, exceptis tribus jornalibus terre, a Peiro de Laroque, in loco A la Place del Feus, cum xviii. den. de feodo.

Reymundus de Cassones debet ii. sol. vii. den. obol. et Fortis de Cassones xiii. den. obol.; hoc salvo quod quum Johannes, eorum frater, rendet cum eis et recipiet suam partem, persolvet similiter partem sibi contingintem de predictis deveriis. Et tenent ipsi, Remundus et Fortis, in feodo immediate quidquid habent; excepta pecia saltuum seu lande quara tenent a Bernardo de Montegondi, in loco Arroigorsa, cum iv. sol. de feodo : et excepto uno jurnali terre quod est a La Corege de Ladilz, quod tenet a Bertrando de Ladils, cum viii. den. : et exceptis tribus estironibus terre supra dictam Correge de Ladils, quos ipse Remundus et Menaldus, consanguineus, tenent a Galhardo et Arnaldo de Ladilz, fratribus, cum viii. den. : et excepto uno jornali terre quod ipsi, Remundus et Fortis, fratres, et Menaldus, consanguineus, tenent a Peiro de Ladils, in loco vocato Al Saralham, cum ii. denar. : et ii. jornalia terre quod tenent a Thoma de Vinhas, in loco Cassenes, cum ii. sol. vii. den.; et xii. estironibus terre quos ab Arnado Escuder, presbitero, in loco Al Cassenes, cum III. dener. : et saltibus seu landis  a Jordano de Lartiga, prope le Montellus de Bernos, cum vi. dener. : et xv. jornalia terre quod Remundus de Gassanes et portionariis tenent a nobili domina Constancia, in parrochia de Bernos-de-ultra-Syronem, cum ii. solid.

Guillelmus de Lavia …. debet xviii. dener.  Vitalis de Lavia, suus nepos, debet xviii. denar. et tenent immediate quidquid habent; excepta terra ab ecclesia Sancti-Johannes de Vasato, in loco A la Roseireiora, cum xviii. den. : et landa a Bernardo de Montecogud, in loco Arreigorsa, cum iv. solid.

Menaldus de Cassenes … debet ii. solid, iii.  den. et tenet omnia immediate.

Menaldus de Bernos … debet ii. solid.: exceptis, vinea et terra, prope molendinum Petri de Bernos cum ii. solid.

Item, dixerunt dicti procurators quod ad solvendum predictos l. solidos feodi quos proxime nominati francales debebant, ipse Johannes de Bernos, presbiter, et unus de procuratoribus supradictis, ipse et sui fratres, et Remundus de Bernos, eorum consanguineus, et eorum nepotes, Remundus de Bernos, presbiter et sui fratres, solvere xii. den. feodi, in predicto termino, cum partem quam tenebant in affario de Labarria, circa Sironem, et pro parte quam tenebant in molendino de Labarie, sicut est illud de Barriaca, inter terram hominum de Bernos, ex omnibus partibus et ultra Syronem sunt inter terram hominum de Cassenx, ex una parte, et terram Sancte-Marie, ex altera.

Item, et  pro terra quam tenet al Barriac, inter terram hominum de Cassenes et terram ejusdem Johannis de Bernos,  presbiter et fratrum suorum, ex altera sine omni alio deverio; quod non debebant inde facere alicui, preter dictos xii. denarios etc.

Gaillardus Sabaterii debebat xii. den. … in loco Al Sostar, in parrochia de Bernos.

Guillelmus de Truch, Alius Sancii … vi. den.  pro sex jornalia in eadem parrochia, et ita Johannes de Bernos, presbiter, Vitalis de Laserre, Arnaldus de Greville, Petrus de Viamolara.

Procuratores pro se et pro aliis, procuratorio nomine, recognoverunt et concesserunt quod omnes personne superius dicte, erant francales Regis, et tenent immediate omnia que habem in parrochiis de Bernos, Tusos, Taleyron. (210.)

174

Item, eodem die, Petrus de Montaner et Petrus de Cabanes, procuratores hominum de parrochiis infra scriptis, videlicet : Johannes de Marnes, Willelmus Arnaldi de Marnes, pro se et fratre suo, W. de Monteneyr, Hem. Arn. de Mames, Vuillel. de Mames, Arn. de Marnes, Vital de Mames, Arnaldus de Mames, alterius, Petrus de Mames, in parrochia Sancti-Saturnini de Pompegiac, Johannes de Corned, alius Johannes de Corned, Arnaldus de Corned, Guill. de Lugnac, Gilbertus de Brunac, pro se et Bernard, de Brunac et Bernard, de Brenac, consanguineus, Arnald. de Brenac, pro se et Johan. de Brenac, de parrochia de Taloyrano, Guillelmus de Cabanes, Guill. de Lugarossa, Fortis de Lugarossa, Joh. de Lugarossa, de parrochia de Capseus; Arn. de Lugbert, Arnal. de Lugbert, alterius, Petrus de Lugbert, pro se et Petro, nepote, de parrochia de Stanzas; Arnaldus del Sauboar, Vital del Sauboar, Arn. de Lagnazade, Garsias de Lagnazade, Guillelmus de Lagnazade, de parrochia de Bernos, recognoverunt quod omnes sunt homines francales et tenent immediate quidquid habent in parrochia de Pomegiac, Taleyron, sicut est totum inter parrochiam de Bernos et parrochiam de Pissac, et sicut itur de Lasoyras-Comtals, que sunt ultra Syronem, donec sursum parrochiam de Marinbalt.

Nec aliquid tenent ab alio et pro hiis debent xxxiv. sol. pro particulas infra expressas de illis xx. lib. quas omnes homines francales Vasatenses debent … Et dominus Rex habet supra eos justiciam et procurare ... preposito cum suis servientibus erranlibus, seu cum quibus regit et ducit causas et negocia sue prepositure.

Persone sunt hec :

P. de Monteneyr, G. de Monteneir, predictus; sunt casati et habitantes in terra quam tenent a domino Rege, sicut assignatur inter ecclesiam de Pompegiac, ex una parte et iter Molei, et debent in partem solutionis predictorum xxxiv. solid., de predictis xx. lib., v. solidos solvere. Nec aliquid tenent; excepto uno jornali terre quod idem Petrus tenet a P. de Casted Lobeire, in parrochia de Makinbald.

Guillelmus Arnaldus de Mames est similiter casalus in terra Regis, a quo tenet quidquid habet in parroquia de Pongeiac et de Taleyson; excepto uno jornali terre ab ecclesia de Pompegiac et debet de predictis vi. den.

Guillelmus de Mames;  exceptis xii. jornalia terre quod ipse et Arnaldus de Mames tenent ab Arnaldo de Ladils et Amaneo de Noalhan, in parrochia de Taleyron, cum iii. sol. ii. den. et de hiis xxxiv. sol. debet xII. den.

Amon de Lugbert, qui vocatur de Mames debet iv. den.

Vitalis de Lugbert, est casatus in terra quam tenet a Rege  debet ii. solid.

Arnaldus de Mames, est casatus exceptis que tenet a Fortoni d'Agun et a Johanni Comet  debet ii. den.

Petrus de Mames, est casatus debet ii. den. et insuper, in eodem termino i. den.

Praeter hec, predicti procurators recognoverunt et concesserunt quod omnes personne prenominate sunt homines francales et debent pro feodis quod sic tenent xxvi. sol   ut alii.

Petrus de Lagnar, predictus, Garssionus de Lagnar et Guillelmus de Lagnar, sunt casati … tenent quidquid habent in parrochia de Taleyron, inter domum de Montaubey et vadium de Gualampeze et domum Draconi

de Mames; exceptis que Petrusa Remundo de Morlan et hiis que Garcionus tenet ab eodem Remundo.

Item, ab Arnaldo Bernardi et ab hominibus de Cazeux debent Regi; dictus Petrus xxi. den., Garssionnis xxi. den., Guillelmus iv. sol. vi. den. et cetera deveria.

Guillelmus, Bernardus, Arnaldus et Johannes Del Brenar,  sunt casati   quidquid habent inter domum Petri de Lacosane et vadium de Gualempere, in parrochia de Thaleyron; exceptis feodis que Guillelmus tenet a Petro de Pessac, Arnaldo Bernardo de Pessac, Guillelmo et Arnaldo de Mames; et que dicti Bernardus et Arnaldus tenent a Petro de Pessac; et que Johannes tenet ab eodem Petro de Pissac et Reymundo Barbe; et debent : Guillelmus ii. sol. vii. den. obol.; Bernardus, Arnaldus et Johannes, quilibet eorum xviii. den. obol. et cetera deveria.

Johannes Comedi et alter Johannes Corned, sunt casati quidquid habent in diversis comitalibus et de ultra Sironem, donec ad parrochias de Marunbad, de Pissac et de Bernos, vel alibi in parrochia de Taleyston; exceptis feodis quod tenent a Galhardo de Podio et Petro de Ladils et Gernone de Algas, et debent: Johannes iii. sol., Arnaldus in. sol. vi. den., alter Johannes v. sol. iii. den. et cetera deveria.

Item, dicti procuratores recognoverunt quod in parrochia Sancti-Martini de Capseus erant deu stagie, videlicet: de Cabanes et de Lugaiossa; in parrochia Sancte-Marie Descauzes una stagia vocata de Lugbert; in parrochia Sancte-Marie de Bernos due stagie : Del Sauboar et de Lagaadeds, et hec quinque stagie tenebantur immediate a domino Rege et erant homines francales et debebant xxvi. sol. de xx. lib. et cetera deveria.

De illis xxvi. sol. debent solvere : Petrus de Cabanes ii. sol., Guillelmus de Lugaiossa ii. sol. pro stagia de Cabanes, Gualhardus de Lugaiossa ii. sol., Fortis de Lugaiossa ii. sol.; Guillelmus de Lugaiossa ii. sol. pro stagia de Lugaiossa, Arnaldus de Lugbert xviii. den., Petrus de Lugbert xviii. den. pro stagia de Lugbert; Arnaldus de Sauboar iv. sol., Vitalis de Saboar ii. sol. pro stagia de Saboar; Arnaldus de Lagnaded xii. den., Guillelmus de Lagnaded xii. den., et Garsias de Lagnaded ii. sol. pro stagia de Lagnaded; et cetera deveria ut alii de Vasato.

Exceptis x. estironibus terre quos Arnaldus et Vitalis de Sauboar tenent ab Amaneo de Moysiaco, in parrochia de Bernos, in loco Abtenblador, cum iii. den.; et exceptis xii. jornalibus terre quos dictus Gailhardus de Lugaiossa et  Forlis et Guillelmus, sui filii, tenent a Arcumalo, in parrochia de Capseus, a Lagaiossera, cum vi. den. burd. census; et exceptis vii. estironibus terre quos dictus Petrus de Cabanes tenet a domino Guillelmo de Cabanes, cum iv. den. et ita       eos esse homines francales, etc.

175

Eadem die, Arnaldus de Casa, procurator hominum parrochie Sancti-Johannis de Tuscis, videlicet : Menaldus de Saroag, Bern. Marted, Joh. de Casa, Garcie de Langlade, Guill. de Rival, Vital de Lartigua, Guill. Maures, Rixenda de Sarciag, Guillamotus de Langlade, Agnes de Lapinade, Marquesia de Sarciag pro Martha, matre sua, Guillelmus de Mauros, Arn. Amaneni, Wuill., filius fratris Vitalis de Casa, Rem. de Casa, Guill. de Marnos, Geraldus de Mauros, Remundus de Mauros, recognovit omnes sunt homines francales;  tenent immediate  debent xxx. sol. de illis xx. lib … Excepitur Guillamotus de Langlade, qui in hiis nichil debet solvere, quia est mandatus parrochie.

Guillelmus, Geraldus et Remundus de Mauros tenent terram de Lessius, apud Noguer Dominga, inter terram Johannis de Cabanac et hominum de Casa et inter Arnaldum de Cabanac et viam vocatam Lagleysera, inter terram de Lacompre et terram Johannis de Cabanac et Petri Willelmi de Cabanac et Arn. de Cabanac et de Laboirie, etc.

Item, terram Al Piczat, inter terram Petri Willelmi de Cabanac et viam a Viestube.

Item, terram de Viestube, inter terram hospitalis de Gaulade et terram hominum d'Arriol et pro hiis debent ii. sol.

Arnaldus Amaneus et Guillelmus Amaneus, fratres unam petiam terre a Buscos           aliam terram inter Donat. de Buscos et viam Ecclesie; item, a Lasale; item, a Lacoste, inter viam Fontis et Ecclesie debent ii. sol., ex hiis etc.

Guillelmus et Galhardus et Remundus de Marcos et Menaldus de Marcos tenent casale de Marcos, usque ad rivum del Drou et terram de Podio, terrain a Pradihei: xx. regas terre a Lespiaub   unam petiam terre in prato d'Auzinbou iii. estirones terre a Laplasse unam peciam terre al Perei de Bazeds a Camalhon a Absoguerrieu al sorber de Cabanec in placea de Durebat al Pizat a Biesube a Dugal            et pro hiis debent iv. Sol etc.

Vitalis de Casa tenet tres estirones apud Viesilve  a La Forcada de Glaus debet vi. den.

Remundus de Casa in placea de Cabanag apud Durielad debet iii. den.

Arnaldus de Casa apud Auriebad tamen domus in qua manet non est in dictis tribus estironibus debet iii. den.

Bernardus de Marced et Menaldus de Sarciag, cum suis partionariis, videlicet : Guillelmus de Sarciag, Matha, Rixenda, et Garcia de Weer, et Guillelmus de Larrivel tenent casale de Sarciag... inter rivum de Laniarthide et terram Amanei de Mosiaco, domicelli, et inter terram hominum d'Alerera et terram Johannis et Reymundi Marquesii.

Item, apud Bieuseube, terram inter P. de Casa et hominum de Marcos pro xii. den.

Arnaldus et Johannes de Casa tenent casale de Casa inter casale de Langlade et viam publicam et debent v. sol.

Guillelmus de Langlade tenet casale de Langlade inter aliud casale de Langlade quod tenet et movet a Sancto-Johanne … Ipse debet mandare pro negocio domini Regis vel mandati sui, apud Salmagum unum hominem et alium apud Artiguam veterem et francales de Cuzos; debet exercilus, nisi prepositus Vasatum ipsum requirat ad aliud negocium faciendum, et suam partem de predictis etc.

Vitalis de Arliga et Guillelmus, nepos ejus, tenent casale de Lartigue; inter rivum de Artiga, paduentium et viam communem, quandam landam interpositam  debet xi. den.

Agnes de Lapinade tenet casale Deulug debet ii. sol.

Vital et Fortis de Larrival, fratres, nichil tenent a Rege, tamen debent annuatim pro Caberino et Amperancio ii. sol. pro quibus Rex debet eos defendere. Et omnes isti homines sunt francales etc. (211.).

176

Item, eodem die, Johannes de Comeres, procurator Arnaldi, Bernardi, Petri, Wuillelmi de Comeres et Wuillelmi de Lana  sunt homines francales tenent immediate terras suas, in parrochia Beate-Marie de Mathas pro quibus debent, semel quolibet anno, exercitus quando ipsum prepositum facit villa Vasatum.

Item, unam comestionem mandatam preposito Vasatum pro domino Rege, ad quam comestionem idem prepositus potest venire et secum ducere de quatuor personnis usque ad sex : debent etiam mandare ad mandatum Domini omnes alios de parrochia predicta. (212.)

177

Item, eodem die, Arnaldus Arroial, procurator Vitalis de Arrabaud, Arnaldi de Arrabaud, nepotes, Menoti Deychedanges, Guill. de Ychedrugol, Geraldi de Gui, Am. de Gui, Joh. de Prato, Vital, de Gui, Gaillard. deMonteruj, Pet. Delba, Joh. d'Arroial, parrochianorum Beate-Marie de Malhous sunt francales xxiv. sol. de illis xx. lib. (213.)

178

Item, eodem die, Arnaldus del Creneh., procurator Vitalis de Camps, Wuillelmi del Creneh., parrochianorum Beate-Marie de Bernos debent xxiv. den etc. (214.)

179

Item, Arnaldus Garcias de Sescars,  miles,  interrogatus in presentia domini Anesancii de Cavomonte, Arnaldi de Gironda, et aliorum militum, et domicellorum, ac burgensium dicte diocesis dixit quod omnes allodiarii, seu qui habebant allodia, debebant domino Regi, si mandet campum vel bellum campestre, vel ei mandalus, inter portus et flumen Garonne, vel inter ipsum flumen Garionne et flumen Harentensem, vel suo castro obsesso velit succurrere, omnes allodiarii debent, suis expensis, ad ipsum venire et cum eo esse per unum diem et ex inde ad expensas ipsius Regis, si eos velit retinere.

Item, debent pro ipsis allodiis stare juri coram ipso Rege et eorum suibditis coram eis qui habent justiciam altam et bassam. (215.)

180

Item, feria tercia, xii. die in exitu Martii, Gaionesius de Moleras, prose et uxore sua, Seguina, filia Reymundi de Floirac tenent immediate casale vocatus Casau-Seguret, apud Gloder debent xii den.

Item, in allodium liberum medietatem domus sue, in civitate Vasatum et unam vineam apud Gaubiet. (216.)

181

Item, Bernardus de Tyharos, miles,  tenet immediate stagiam Del Cadouhdel, Caudanhet et de La Breteria et quidquid apud Pelagrua, nomine domine Beatricis, uxoris sue pro uno pari cirothecarum albarum. (217.)

182

Item, Remundus Barba, procurator Bernardi de Casanova, et Johane uxore sua, Arnaldi de Thalayson, Job. Arrostancb, Pet. de Talayson, Wuill. de Talayson, Pet. de Labat, parrochianorum Sancti-Petri de Talayson quod Arnaldus de Talayson et Lambreda, soror sua, uxor dicti Bernardi, debent annuatim vi. den. pro medietate molendini novi. in dicta parrochia.  Pet. de Talayson iv. den., Joh. Arrostanch ii. den. pro terra que est in eadem carpe, P. de Labat x. den. pro …quam tenet nomine uxoris. (218.)

183

Item, Bernardus de Montibus, miles, (enere justiciam magnam et parvam Sancti-Albani in Barssanesio....................................................................................

Item, omnes terras in parrochia de Monlimadaled;  excepto Lomopodi-Veteri quod tenet a Guillelmo Remundi de Sancto-Desiderio, et justicia ecclesie ipsius de  Montimadaled a Bernardo de  Bovisvilla, domino de Limolio (?) et suis fratribus et a domina Marquesia, uxore que fuit domini Gastonis de Gontaldo.

Item, quidquid in parrochia de Cavart et Sancti-Quintini et alibi, inter Drocum et Dordoniam; excepto quod habet in castro de Montibus quod tenet a domino Brageriaci; et pro hiis debet esse miles et homo  Regis et facere jus coram ipso. (219.)

184

Item, Stephanus Cosin, presbiter, tenet terram vocatam A La Brolia, in parrochia de Monteacon, in Baianesio, inter terram et molendinum de En La Fornagera, in honore de Rocapine ... pro v. sol. sporle.

(220.)

185

Item, eodem die, Elias de Scodacan, miles, nichil tenebat a Rege,

imo tenebat a Bernardo de Bovisvilla, domino de Lunols, et suis fratribus et a domina Marquesia, uxore que fuit domini Gastonis de Gontaldo quid-quid habebat apud Rocapinam et in honore; excepto feodo quod tenebat a Guillelmo Remundo de Sancto-Desiderio et quidquid habebat in Baionensio; pro quibus omnibus erat eorum miles et debebat eis unam lan-ceam de acapte. (221.)

186

Item, Bernardus de Guria, miles,  tenet quidquid in parrochiis d'Artu, de Bellopodio, Castellinovi, de Gelagupia, Talhacavat, de Sybyrt et quidquid habet;  propter unam  domum quod habet apud Sanctam-Basiliam et unam vineam apud Bellum podium  pro hiis debet unum militem de exercitus, quum fit exercitus ab aliis militibus Vasatumsibus, cum suis partionariis : domina de Pinu et Caittor. de Gupia, et Petro de Gupia et sorore sua, Bernardo Hungone, milite, et Guill0 Hugone, nepote suo, Vitali de Mas et aliis tornaleriis. (222.)

187

Item, Geraldus de Cosoux, quidquid in castellaniis et honore de Racopina et in ecclesia Goanglas; scilicet unum quarterium dominii excepto quod habet apud Podium-Montis quod tenet a Bernardo de Bovisvilla, domino de Limolh et suis partionariis.

Item ... a Rege quidquid  inter Drocum et Dordoniam; exceptis que tenet a domino de Bernagiaco [Bergerac?] et a domino de Montis-ferand, in loco vocato Podium-Lecon,  et excepto quod habet in honore de Canzau; et pro omnibus .... et lanceam sporle. (223.)

188

Declaration des hommes de Puy-Guillem. (Notice..., p. 86.) — (224.)

Item,  Petrus de Semila, tenet affarium  de Brunghag et debet hommagium, fidelitatem et unam lanceam sporle. (225.)

Item, Augerius de Podioacuto, miles quidquid apud Podium-Willelmi    et unum par cyrothecarum albarum sporle. (226.)

Item, Grincardus de Pico Id..., id... (227.)

Item, Bertrandus de Ponsars, pro se et fratribus suis quidquid apud Podium-Willelmi;  exceptis que tenet in parrochia de Lesthac et Hemvilla ab Arnaldo de Maurelhac et debet Regi unum mensem castellanie, et jus facere coram eo. (228.)

189

Item, Elyas de Genule (?) pro se et Vuillelmus, frater suus,  tenet feodum de Laboeria, cum vi. solid, obliarum, quolibet anno, et vi. solid. de acapte in mutatione domini.

Item, feodum de Lacassa Armandia cum vi. sol.

Item, in. solid, de firma de molino fabrili cum una quartonata terre.

Item, ii. sol. ii. den. de pleidura Castri-Willelmi.

Item, ii. solid, de Lugac.

Ilem, ii. sol. de una sexteriata terre apud Naugiac. Debent etiam pro hiis xiv. solid, de acapte.

Item, habent in allodium liberum oblias et terras quas eorum pater et mater et ipsimet adquisierant, pro quibus debent facere jus coram domino, et ex nunc recepit in feodum immediate, ab ipso, cum uno pari cirothecarum albarum quas pro sporla exinde reddere promisit in mutacione domini, et obsequium exercitus. (229.)

190

Item, Elias de Scorro quidquid apud Podium-Wuillelmi et in honore; excepto manso Cornar, et mansa Girardeno, et casale de Mercadili, et Filholia, et pleidura castri Wuillelmi pro quibus debet Regi et unum mensem castellani et quando alii; et debet eum garentire R. Brast et Heliam, fratrem suum de eo. (230.)

191

Item, Bos de Rocafort et frater suus quidquid apud Podium-Guillelmi  (231.)

Item, Sanies de Galenx, miles et Americus de Biron tenent castrum de Monteferrando[1]  cum honore et pertinenciis et quidquid apud Biron...(232.)

192

Item, Guillelmus[2] de Bovisvilla, domicellus, dominus sue partis de Lengonio dixit quod dominus Rogerius de Gavarreto, fratre suo, patre Bernardi de Bovisvilla, qui fuit, quod (sic) habebat apud Langonium justiciam et pedagium et alia deveria que eis debenlur apud Langonium vel in honore, et ipsi habent vel habere debebant, ibidem, in parrochia Sancti-Petri-a-Monte, et in pertinentiis, et in parrochia Sancti-Lupercii, et salvo castellario Sancti-Lupercii, quod dictus dominus Rogerius babuit ad suam partem, pro terris et rebus aliis quas dominus Petrus pro eo tunc habuit in avantagium. Diviserunt etiam inter se et militias; de quibus habuit dictus Rogerius solummodo duas, scilicet : unam Bertrandi de Ladils et  aliam Arnaldi de Ladils; et dominus Petrus habuit, sicut frater primogenitus mililiam domini de Lebreto, domini Petri de Mola, Guillelmi Amanei de Pomeriis et Vigerii de Monzano; et de omnibus hiis debebant similiter unum militem exercitus domino regi Anglie, quem debebat facere Petrus de Gavarreto, pater Bernardi de Bovisvilla, qui fuit.

Qua partitione facta pro avantagiis et terra quam pater ipsorum Petri et Rogerii habuit in Burdegalensio, et per banc divisionem post habuit totum dictus Petrus, ratione patris ipsoruin, fuit factum compromissum taliler, super terra eadem, cum esset in Burdegalesio; et terra ex parte patris, quod si idem dominus Petrus de Gavareto decederet sine herede masculo quod ejus terra devolveretur ad dominum Rogerium fratrem suum et hejus heredes; et versa vice quecumque dominus Rogerius de Gavarreto, paler Petri de Gavareto, patris ejusdem Guillelmi de Bovisvilla moreretur sine herede, quod dominus Bernardus de Bovisvilla haberet terram ipsius, que fuerat dicti patris eorum in Burdegalesio. Unde dixit dominus Guillelmus de Bovisvilla quod Bernardus de Bovisvilla, filius Petri, fratris primogenili dicti Rogerii avi sui, heredem seu ejus locum lenentem in predictis, debet garentire ipsi Guillelmo ea que habet ipsa et tenet de predictis.

Que omnia recognovit se tenere in feodum immediate a Rege et debere fidelitatem juratam, et jus facere et recipere coram eo de homagio et sporla. Tamen dixit quod debebat eum garentire dictus Bernardus de Bovisvilla, dominus de Sancti-Macharii seu successor ipsius Guillelmus de Bovisvilla ut est dictum. Testes predicti. (233.)

193

Item, eodem die, Guillelmus Amanei,  Geraldus Amaneni et Amaneus de Labarta quod tenebant ipsi et eorum partiarii castrum de Blogonio, cum pertinentiis et quidquid in diocesi Vasatense; exceptis que tenent inter Sanctam-Basiliam et Marmandam a domino Sancte-Basilie; et debent facere inde, ipsi, una cum Doalo-Amaneo et Petro de Blogonio, eorum parliariis, unum homagium ligium, et fidelitalem juratam, et obsequium exercitus de uno milite. Testes predicti. (234.)

194

Item, Remundus de Rozac ... quidquid habet in parrochiis de Percusio, de Lestinac et in honore Podii-Wuillelmi et debet et unum par cirothecarum sporle. (235.)

Item, Petrus de Lagranelert, domicellus,  quidquid apud castrum Podii-Guillelmi et honore; excepto quod habet apud mansum Gerardmg et debet et unum mensem castellauie quando alii mandantur.(236.)

Item, Petrus de Graulet de Racopina,  pro se et Wuillelmo fratre et Carbo de Somessac quidquid in parrochia de Monhos; excepto quod habent mansi Gerardene,  quod  tenent a Grimoardo de Pico et debent eidem regi facere alter de ipsis partiariis quem dominus Rex perelegerit aut magis voluerit,  homagium ligium,   et xxx. sol. sporle,  et ille qui homagium fecerit debet aliis suis conpartiariis sua feoda garentire. (237.)

195

Wuillelmus de Racopina, nomine uxoris sui filii et que fuit Gautheri de Fferis, militis, tenet quedam feoda apud Podium-Willelmi et debet unum mensem castellanie quum mandatur aliis castellanis.

Item, ipse et Wuillelmus Seguini, cum omnibus aliis Seguinenquis debent pro hiis que habent apud castrum Podii-Wuillelmi alium mensem castellanie, in dicto castri, domino Regi, sen domino Podii-Wuillelmi. (238.)

196

Item, Elias de Sancto-Michaele et Guillelmus de Lagarruga quidquid apud Podium-Guillelmi, cum uno mense castellanie et cum hoc mense debent suos subditos garentire. (239.)

Guilhelmus et Arnaldus de Maurilhac, fratres, quidquid in castro Podii-Wuillelmi et debent inde unas cirotecas de sporla, et jus etc. (240.)

Gasquinus de Podio-Rotundo, nomine Arnaldi, filii sui, et Guillelmus de Monbos,  quidquid in  parrochia de Monbos    debeot unum mensem de castellania      et unas cirotecas de sporla. (241.)

Hugo de Gavandino et uxor ejus quidquid apud Podium-Willelmi  debent unum mensem castellanie unas cirotecas albas et garentire Petrum et Guillelmum de Caironel. (242.)

Arnaldus de Tenac et fratres ejus quidquid apud Podium-Willelmi debent unum mensem... etc. (243.)

Seguinus de Gadona quidquid etc (244.)

Helias de Roquafort quidquid unum mensem castellanie sicut alii milites ejusdem castri et unam quarteriam avene. (245.)

197

Guillelmus-Doatus, filius Mouachi de Somensac, procurator constitutus ab ipso coram preposito Podii-Wuillelmi  recognovit quod pater suus et ejus nepotes quidquid apud Podium-Wuillelmi; exceptis manso de Gressache  debent sicut alii milites castri. (246.)

Arnaldus-Remundus d'Arroasta ... quidquid apud Podium-Wuillelmi ... sicut alii milites et ix. sol. obliarum et vi. sol. de acapte. (247.)

Remundus de Roquaford  tenet boariam de Lansac,  in parrochia de Plangiac et debet Regi pro domino de Podii-Guillelmi duas cirotecas albas de acapte, Bdelitatem... etc. (248.)

Augerius Brocard et Arnaldus Brocard  quidquid apud Podium-Wuillelmi, unde debent unum mensem castellanie et garentire Oliverium de Gardona. (249.)

Bertrandus Pelagus tenet duas  pleiduras seu localia domorum apud... etc. (250.)

Remundus Gausbertus, presbiter, quidquid in parrochiis Sancte-Elalie, Sancti-Sulpicii, Sancti-Aviti de Laroquerta et pleiduras de Racopanota  debet sicut alii milites in castro Podii-Wuillelmi. (251.)

Stephanus Ffrahese  quidquid apud Podium-Wuillelmi (252.)

Remundus de Monsac quidquid in parrochiis Sancte-Eulalie, Sancti-Sulpicii et honore Podii-Wuillelmi, sicut alii (253.)

198

Reconnaissance feodale des habitants de Bazas. (Notice..., p. 91.) — (254.)

199

Item, eodem die, domina Alarardis de Lergonhagias … tenet … quidquid apud Podium-Wuillelmi et debet inde cum Aymundo, suo partiario, unum mensem castellanie … Testes : Valterius  de Thanacher, castellanus de Regula, Petrus de Mangon, prepositus de Pellagrua, Bernardus de Pinibus de Regula, Augerius Gat, miles et Galhard de Podio, Vasatense. (255.)

200

Bertrandus de Juribus,  domicellus … quidquid apud Melhan …debet … unam lanceam sporle. Testes predicti et Galterius de Taney. (256.)

Geraldus de Juribus, miles … quidquid  apud  Guillaregos; mota execpta, et quidquid apud Mirohant et Sancti-Illarii et Montegedi pro  una lancea sporle. (237.)

Remundus Ffurli de Lados, miles quidquid apud Milhan  et debet unas cirotecas sporle : dixit quod habet allodia libera in parrochia de Gaugiac. (258.)

Geraldus de Mota, domicellus, Alius quondam Gailhardi de Mota quidquid apud Castrum-Novum de Manig., in parrochiis de Grescos, de de Lartiga, de Sancto-Severino, de Galada, de Bernos, de Cuzos, etc.; et debet, cum suis partiariis C. sol. burdegalenses... etc. (259.)

Guillelmus de Mames, miles,  quidquid apud Castrum-Novum et alibi, cum C. sol. burdegalenses sporle.

Item, cum suis partiariis, unum militem exercitus armatum : preponcto, gamone, et lancea, cotello, clipeo et ense; vel [si] unus de partiariis ipsis sit miles vel domicellus debet illud obsequium facere personnaliter et armatus dictis armis. (260.)

Remundus Garcias de Sancto-Salvatore, domicellus quidquid apud Sanctum-Salvatorem et affarum de Blogonio veleri cum C. sol. sporle. (261.)

Johannes Marquesius quidquid apud Agusan, Podium Ensenhac, et Luganhac cum unum marbotinum auri sporle.  Requisitus si tenebat aliquid in allodium liberum dixit sic, set quod noluit exprimere. (262.)

Guillelmus de Montecrepitanti, miles, medietatem castri deBlanhac, cum unum militem de exercitus et l. solid. sporle. (263.)

201

Arnaldus de Sescar, miles, recepit in feodum immediate affarium de Habaret, de Saless., de Samagia, cum pertinenciis; excepto pedagio, quod habet ibi, quod tenet a domino de Lagreca, que omnia tenuerat hactenus in allodium, et promisit quod pro ipso feodo ex nunc facere, dicto domino Regi, hommagium ligium, fidelitatem juratam, jus coram eo et unas cirotecas albas de sporle. (264.)

Bernardus de Sescars quidquid in parrochia Beate-Marie de Huzesta; exceptis vinea et terra que tenet a Willelmo de Podio, et terra et vinea que tenebat ab ipsa ecclesia, et hiis que tenet ab hominibus Del Brusl, de Petro de Pissac, filio Petri de Pessac.

Item, affarum de Saleyss et de Sescars, et quidquid habet in parrochia de Pugihol …et unas cirotecas sporle. (265.)

Guillelmus de Monlado (Ce qu'il doitn'est pas rapporte.) (266.)

202

Item, eodem die, feria IIIa xii. die exitus mensis martii, regnante Philippo, rege Francorum, Bertrando, episcopo Tholosano,annoM.cc.Lxxiii.

Senhoronus Del God… quidquid … in parrochia Beate-Marie de Husesta; excepta decima, et debet inde dicto domino regi Anglie  et unas cirotecas sporle. Testes predicti : Galterius de Thaney, castellanus de Regula, Petrus Magister, prepositus de Pelagrua, Bernardus de Pinibus de Regula, Augerius Cat, miles, Galhardiis de Podio de Vasato, et Poncius Amati sunt. (267.)

Item, Guillelmus de Sescars, … quidquid apud Huseslam et alibi in Vasato; exceptis que tenet Guillelmo de Podio, ab ecclesia et ab hominibus Del Brusc et dominis de Pissac et eorum hominibus … unas cirotecas sporle. (268.)

Galhardus de Puisac, miles,  quidquid in parrochia de Allias, in loco vocato a Ziza cum in. sol. Morlan. census. (269.)

Galhardus de Campsogredi nichil tenere, nec in feodum immediate, nec in allodium, sub suo dominio. (270.)

203

Item, Bernardus de Luganhac quidquid in parrochia de Lugenhac; excepta quarta parte decime quam tenet ab abbate Sancti-Ffremerii pro quibus debet curn suis partiariis transvehere apud portum de Brana, per aquam Dordonea Regem, se tercio de militibus, in vase juncato tempore estatis et paleato tempore yemi Preterea debet idem Bernardus pro predictis de Torno exercitus seu ad in Torno, exercitus domino Guillelmo de Montecrepitante v. sol. de obsequiis duorum exercitus prestitorum, videlicet : pro obsequio unius exercitus v. sol. et pro secundo obsequio exercitus facto nichil, et sic deinceps continue. (271.)

204

Item, eodem die, Grimoard de Monteclerico nichil tenet. (272.)

Item, frater Wuillelmus de Noriaco, seu de Podio, monachus Gondomeri,  procurator Geraldi de Lauro,   monachi similiter Gondomeris et prioris de Causdreco,  prout in  quibusdam litterris,  sigillo venerabilis abbatis  Gondomerii  sigillatis quas exhibuit continetur … dixit quod prior, ratione sui prioratus, aliquid tenebat … se nescire … tamen se audivisse dici, et ita invenitur scriptum, in missale ecclesie aput Caus-drocum, quod Sendema et Tauriohac dedit in elemosinam dicto prioratui, illud quod hodie tenet idem prior et archiepiscopus Burdegal. apud Causdrocum. (273.)

Doatus de Lavadour, qui manet in parrochia de Maderac, … quidquid habet in dicta parrochia et apud Massanes, et pro hiis debet... xii. den. de Corrage annuatim. (274.)

Telrus de Scarhona ... quidquid apud Maderac cum xii. den. annuatim et Rex seu preposisus debet sibi imperare ne injuria sibi fiat. (275.)

Fortis de Lariu debet solvere Regi vel preposito de Regula xii. denar. pro capite suo. (275.)

Bernardus de Marcerulhs … debet xii. den. et amperamenta solvere annuatim eidem vel preposito de Regula. (276.)

205

Garcias de Boza pro Petro de Lacarera, pro terris in parrochia de Maderac xii, den. annuatim. (277.)

Garcias de Boza pro Vidali Beton,  uxore sua  xii. den. obliarum annuatim. (278.)

W. Rem. de Benqueto quidquid apud Cayssein, Manfurt, Castrumnovum de Mames et  alibi, in diocesi Vasatense vel Adhurense, pro quibus cum partionariis debet i. militem et c. sol. sporle. (279.)

206

Item, Remundus de Mames tenet  duodecimam partem castri de Cayseni et fecit inde partem suam unius militis de exercitu.

Item, … tenet …quidquid in parrochia de Gescos  quartam partem de Leyssen cum Arnaldo de Montelongo … in parrochia Castrinovi et inrer Tetam ibidem pastinum vocatum Casale Forcead … quidquid in parrochia de Heremo et inter terram ibidem duas estagias vocatas a Bays … item …. uoam vineam apud bolderium qui fuit Petri de Brenar … pro c. solid, sporle. (280.)

207

Item, Arnaldus-Guillelmus de Ffromadgesio … duodecimam partem Caysseni. (281.)

Bernardus de Cau …. quidquid in parrochia de Gaiac, cum vi. servientibus exercitus … in parrochia Sancti-Salvatoris …(282.)

W. Arnaldus de Cunhos, pro uxore sua Bertranda de Boarac et Senhorius de Pinsac, pro Agnete de Boarac … predicte mulieris tenent in allodium liberum … quidquid in parrochiis Sancti-Martini de Sescars, Sancti-Petri de Cassinohs, Sancte-Fedis et quidquid in Genaigens. (283.)

Petrus de Gaiac … quidquid in parrochia de Gaiac, Haylaux. Item, stagiam de Lulha pro qua… ii sol. sporle. (284.)

Arnaldus Delcrenh et Johannes de Laroqua … quidquid in parrochia de Gaiac …exceptis iv. bessanis terre ab Johanne de Sancto-Johanne de Vasato. (286.)

208

Reconnaissance feodale des hommes de Meilhan. {Notice..., p. 89.)—(288.)

209

Item, eodem die, Elyas Rotlandi, rector sive administrator prioratus Sancte-Crucis, prope Lenniham, diocesis Vasatensis, pro abbatia de Liguhfi, Petragorici diocesis, Vital de Manso et dictus Elias, pro se et Guillelmo fratre suo et Guillelmo nepote eorum, Petrus Bacon, Vilal de Gasconhe, R. de Sancta-Cruce, Doalus de Lapinada pro se et nepotibus suis, Fortis Bec, Joh. de Abbalia et fratribus, P. Lacaussade, Fortis Bacon et W. frater ejus, Guillelmus de Saubiac et sorore sua et particibus suis qui presentes non erant …         tenent … quidquid in parrochia Sancte-Crucis, dioces. Vasat. et debent Regi vel locum tenenli de Regula l. sol. burdeg. indivise et v. sol. pro una stagia vocata de Camlor… (287,)

210

W. de Bladin de parrochia de Hau, pro se et partionariis suis, scilicet pro Galhardo de Bladin, presbitero et pro Gascelino de Magnac de parrochia de Hau et pro Wuillelmo, fratre dicti Gailhardi et Wuillelmo de Bat, filio quondam Arnaldi de Bat, de parrochia de Cabanac, et Ramundo Peis de parrochia de Cabanac, et Arnaldus de Rynqut, filio quondam Remundi Dungut de Cabanac …. recognovit totas terras quas habet in parrochia de Torne et de Cabanac et de Hau et de Lagoyran et de Capian et de Baurigh; exceptis illis que tenet de ecclesia Beati-Andree Burdegal., in dicta parrochia de Hau; et excepto hoc quod tenet de R° de Casted, in parrochia de Cabanac, se tenere a domino rege Anglie, ratione ducatus Aquitanie, cum duabus ferraturis quarum una debet esse ad opus equi et altera ad opus palefridi, reddituris preposito de Inter-duo-Maria in quolibet exercitum. Nichil alienavit; nichil habet in allodium (491.)

211

Geraldus de Montis, miles … tenere ….cum v. sol. sporle stagiam, cum pertinentiis suis in qua ipse moratur, que est apud Montz, in parrochia de Cadujac et nemora.

Item, nemus quod appelatur Vital Arman, et partem quam habet et percipit in pasquerio forreste parrochialis (?) de Villanova, et nemus appellatum Au Bosc, et tres partes molendini novi, in dicta parrochia de Cadujac, cum vetero et pertinenciis dicti molini …(492)

212

Galhard Duran,  filius W. Remundi Duran, domicelli … tenet … domum suam de Arruan, et omnia que habet in parrochia Sancti-Medardi in Arruano; excepto feodo quod tenet a filiis et heredibus Bosonis de Rupe, domicelli defuncti … cum una lancea sporle … (493.)

Remundus de Seubalaura … dixit; quod non. Tamen habet in allodium terram in qua domus sua est in parrochia de Salabeu, et casale de Borani de Fonte-Salamon, et albaredam et omne illud quod habet in parrochia de Tressis et de Artigiis... (494.)

Bertrandus de Noalhan, domicellus,  et domina de Trencaleou, uxor Galhardi  Colombi … tenent quartam partem  castri  de Lamarqua  in Medulco et quartam partem justicie ejusdem castri, cum introitu et exitu castri.

Item, locum qui dicitur : Savinhan, cum una lancea sporle et exercitum unius militis, una cum Hugone de Castellione : Hugo medietatem et ipsi ambo aliam medietatem.

Item, hommagium pro feodo de Lassala. Stant juri coram... (495.)

Gaucelinus-Remundus de Burgo … se nichil tenere;   tamen habet allodia de quibus debet rendere dicto domino Regi sive senescallo suo in quindena pasche instantis... (496.)

213

Bertrandus de Mons, domicellus, …tenet …stagia in qua moratur … in parrochia de Cadauac … prope Villanova. (512.)

Helias de Laruscada, domicellus, … tenere a domino duce, ratione vicecomitatus Fronciaci, vigeriam quam habet in parrochia de Larruscada, et de Caminhaco, et  Cummariani, et locis vulgariter appellatis : Seugarsque, Fenestrat, in parrochia de Segat.

Item, bianum et locis predictis de loco vocato Mauriat, in parrochia Dissens, quod vianum debet feri castro et castellanie de Burgo.

Item, duo sola domorum in dicto castro de Burgo.

Item, quidquid habet inter naudam de Fonte-Augart, prout durat a rivo Ffuder, ex parte una et naudam Concendina ex altera; et prout durat Deu Lomedio ex parte una et Sayam ex parte altera, cum juribus et deveriis predictorum locorum. Pro quibus debet facere homagium et xx. sol. sporle.

Item, locum vulgariter appellatum Varet, in parrochia Sancti-Martini, cum omnibus juribus et deveriis in castellania Frunciaci, cum homagio et xxx. sol. sporle, stare juri coram senescallo... (513.)

214

Johannes de Terafort, miles, …  tenet a duce, ratione vicecomitatus Fronciaci, mandariam de Bia, in parrochia de Seissac, et  madariam (sic) de Tynades et de Siurac et de Marssas, et quod pro istis mandariis et tenementis est miles et homo ipsius, et debet vii. sol. sporle in mutatione domini, quod debet adimplere  recepto  mandato domini Regis… Si habet allodium, dixit ita : duo maneria, videlicet manerium de Terraforti et manerium de Mota,  in parrochia Sancti-Andree, et quidquid habet in parrochia Santi-Laurentii et castellania de Burgo. Debet stare juri coram senescallo de Burgo. (514.)

Gaucelinus Tort de Burgo … tenere, cum xii. den. sporle, in mari coram Burgo.

Item, stagiam de Logenhac cum pertinentiis suis et octavum quod partitur cum domino Mileto Deu Bulh, in loco vocato Barba, cum iii. sol. sporle … stare juri coram majore de Burgo cujus burgensis existit. (51 5.)

Remundus de Villanova, domicellus, nomine  patris sui … nichil tenere. (516.)

215

Item, die martis ante Ramos, …Petrus d'Arbenatz, miles, ... tenere quidquid habet in parrochiis d'Arberatz et de Porteto; exceptis feudis que tenet ab aliis dominis, videlicet, cum uno pari cirothecarum : in qualibet permutatione senescalli debet xii. den francalibus de Porteto ... jus coram senescallo. (535.)

Ayquardus Ffortonis, junior …tenet a Rege, ratione vicecomitatus de Ffronciaco quoddam cayum, in rupe apud Burgum, cum vi. den. sporle et cum vi. den. censuales … aliud cayum apud Paladon cum vi. den.

sporle et vi. den. cens. … jus coram majore de Burgo. (536.)

Thomas de Bordeu, de Burgo,   se habere in allodium quandam vineam in  locum  appellatum ad  Fontem-de-Maurin,   subtus Sanctum-Michaelem in honore de Burgo unum cayum subtus Sanctum-Gyrontz, prout durat a domo sua usque ad mare, ratione vicecomitatus de Fronsac, cum uno denario sporle et tribus obolis census jus coram majore...(537.)

Arnaldus Amaneni, miles, tutor, ut dixit, Ayquelini Andronis, nepotis sui … nepotem suum nichil  tenere quidquid  habet, in palude d'Ambes, habet in allodia libera            … jus coram domino de Blavia... (538.)

Guillelmus Danedat, domicellus, Amalvinus Junquiras, R.-W. de Junquiras,  filius Rostandi de Junquiras,   domicellus, et filius Bertrandi de Junquiras … tenere heridates quas habent in parrochiis Sancti Germani de Cronhon et de Bauregii, cum exercitu uuius militis, omnes insimul; ita quod unus predictorum faciens potest garentire alios.

Rem.-Wuill. de Junquiras dixit … quod quidquid habet in parrochia de Cronhs et Sancti-Germani de Camersac est allodium suum, preter ilia de quibus ipse, cum aliis portionariis, debet predictum exercitum, et propter ilia que tenet in feudum ab aliis dominis, pro quibus allodiis debet stare juri coram domino vel mandato suo.

Item …  habet novem denarios census in parrochia de Salabeu quos reddit Arnaldus de Castaneda... (539)

Arnaldus de Grissac, miles, junior, … tenet a duce, ratione dominii de Blancafort, mercatum de Seicosat, cum uno pari cirothecarum sporle … jus coram castellano de Burgo... (540.)

Petrus de Budos,  miles,   filius Rem.-Wuill.  de Budos, defuncti quidquid habet in parrochiis d'Austen et de Lassatz; excepto feudo quod tenet a domino de Landirans; et excepto illo quod tenet a domino de Novelhano, cum uno pari cirothecarum, et debet esse suus miles et homo. (541.)

216

Petrus de Lartiga, domicellus, … tenere a duce, ratione vicecomitatus de Castellione … totum illud quod Wuillelmus-Remundus habebat in parrochiis Benu. et Sancte-Columbe et Sancte-Margarite et de Castellione, de quibus tenetur facere, pro se et filio B. de Segur et Guillelmo Amaneo, partionariis suis v. sol. sporle.

Item, quod habet in parrochia Sancti-Stephani de Lassa; excepto uno jornalio terre, que est ad locum vocatum ad Sanctum-Fortem; et excepta una stagia que est in vico Sancti-Stephani de Lassa, cum ii. sol. et vi. den. sporle ... jus coram castellano de Castellione. (542.)

217

Johannes de Lalanda, miles, … tenere ratione Xine (Christine?) uxoris sue, quondam filie Ayquelini Andronis, militis, de Burgo, junioris, defuncti, quidquid habet, apud Burgum, in castrum et castellania, in terra, in mari et insulis, et in loco vulgariter appellato Ambes, Inter-duo-Maria, juribus, custumis, vigeriis altis et bassis, pedagiis, redditibus, proventibus, exitibus, justiciis, jurisdictionibus, hominibus et homagiis, questis, talliis, pascuis, paludibus, terris, pratis, vineis, nemoribus, salcibus, marreis, ribagiis, molendinis, aquis dulcibus et salcis, piscariis et quibuslibet aquarum rivulis et aliis expletis et deveriis cuibuscumque.

Item, nomine uxoris, quidquid habet in castellania de Fronciaco; exceptis decimis quas tenet ab archiepiscopo.

Item, ratione domini de Blancaford, quidquid tenet in tota castellania de Burgo; excepto quod habet in parrochia de Cessac, quod tenet a domino de Blancafort de Aurengia.

Pro omnibus debet homagium ligium et l. sol. sporle in mutatione domini vel vassali.

Item, tenet a duce, ratione vicecomitatus de Castellione, nomine uxoris sue, quidquid habet in loco appellato Inter-Dordoniam; exceptis decimis quas habet ab archiepiscopo … cum C. solid, sporle … jus coram senescallo. (543.)

218 Hommage de la commune de La Sauve. Notice..., p. 75. — (544.)

219

Guillelmus-Ramundus de Novelhano, tutor, ut dixit, Petri, captalis de Trena, domicelli, … castrum de Trena, cum pertinentiis … in parrochiis de Trena, de Quinsac, Cambas, Senac, et in locis appellatis a Mahat, a Lamesura, a Cantalop … et agrerias ... in parrochia de Tressas … insulam Galhardi de Bordeu... in parrochiis de Boliac, Lobaut, Cabanac, Cambas et feudum de Sarcinhan : totum cum centum solidos sporle … homagium et exercitum sui corporis et si non potest ire unum militem armatum... (546.)

220

Galhardus de Rupe, domicellus, … quidquid habet in parrochia de Cambis; excepta decima et feudo de Junquiers … quidquid in Quinsac; excepto prato et artiga … in Floriaco, Lenhan, Montinhac, in Medulco, Sancti-Caprasii, d'Avarren, et in loco appellato A Sent-Gerrenes, in parrochia d'Anarriano, et in parrochia de Baurech, et ea que Marestanus debet tenere ab eo …. pro quibus est homo … cum xx. sol. sporle...(601.)

221

Bernardus de Tressas, miles, … nihil tenet... nihil debet.... Testes : Petrus de Lematz, miles, Olho de Pardelhan. (602.)

Arnaldus-Wuillelmus de Melon, domicellus, … nihil tenet nec debet. (603.)

Amaneus de Longuenis, miles de Boliac tenetur facere exercitum una cum Bernardum d'Angludet, milite, portionario suo … pro ea que tenent in parrochia de Boliac; exceptis rebus quas tenet a captali de Trena et a domino Turris et Sancti-Severini et Sancti-Andree

Item, …  res quas habet in paludem Sancti-Lupi. (604.)

Domina n'Aurays, tutrix Guillelmi-Ramundi Columbi, filii sui... tenere cum una lancea sporle … quidquid habet de porta Subtus-Muro usque ad portale novum de Cayferna … quidquid  in parrochia de Beicla; execpt a decima, cum uno austuro sauro censuali solvendum die Beate-Marie de medio Augusti … unam stagiam et dimidiam in feudo de Valancinhan … dixit quod Helias Geraudi et Guillelmus de Sancto-Remigio tenent unam stagiam ejusdem cum suis tornalariis… Forto Bogesii et Johana de Raols et Petrus d'Yson, tenent unam stagiam ejusdem feudi … Forto Carpentarii … mediam stagiam ejusdem feudi …pro quibus debet …unius armigeri exercitus cum suis partionariis…

Item, quidquid in parrochia de Budos, ratione affarii de Benaujas, cum v. sol. sporle … habuit diem pro allodiis. (605.)

Vital Cabanac, clericus, … recognovit  quod domina Comptoria de Cabanaco, mater sua, tenet … quidquid habet cum sororibus suis, in allodio, in parrochiis de Camarsac, Salabove et Lopa, pro quibus facit partem suam unius militis, cum sororibus et alteram partem Arnaldus-Guillelmus Bramon … jus coram preposito de Inter-duo-Maria. (606.)

Bernardus d'Arrequier de Carinhan, domicellus, …tenere in parrochiis de Tome et Cabanac … pro unam ferraturam unius equi sporle, videlicet de ferris et clavibus ... jus oram preposito de Inter-duo-Maria. (607.)

222

Gualhardus de Soleiio … esse homo … ratione castri de Belino, cum honore et pertinenciis. Debet exercitura de persona vel unum militem...  cum una lancea sporle.

Item, est homo … pro affario de Lafforest et pro affario de Corberac et de Lascomas; et debet census unum austurum saurum in festo Sancti-Michaelis, solvendo in castro Burdegale … super allodiis, quod ipse est paccatus de responsione aliorum burgensium Burdegalensium, et recognovit quod dominus Rex investivit eum de omnibus predictis.

Testes : Johannes Picardi, Vigorosus Bener, Johannes Alegre, Amalvinus de Barresio, junior, Petrus-Bertraiidi de Barssiaco, Oliverius de Lohan, milites. (608.)

223

Helias Vigerii de Sancto-Petro, nomine suo et pro Petro Vigerii fratre suo … tenere cum perssionariis suis domum suam de Sancto-Petro Burdigale sitam, inter domum Remundi de Camparriano ex parte una et portam Sancti-Petri ex parte altera, prout durat in longum dicta domus cum pertinentiis, a magna carreria ex parte anteriori usque ad ymam maris ex parte posteriori, cum xii. denar. sporle, et dixit quod nihil aliud debet facere dicti domini Regi, ratione dicte domus. Super allodiis requisitus dixit quod ipse est contentus responsione aliorum burgensium. (619.)

224

Guillelmus de Boca de Fronsiaco … tenere tres homines a Rromagnac et unum hominem a Rrions, cum decima parte cujusdam militis de exercitu, ratione castellanie Ffronciaci, et tenet vineam de Grava, cum octo denariis de obliis exsolvendis annuatim in festo Nativitatis, et cum i. denarium sporle ad castrum Fronciaci.

Item, tenet terram de Cortes, cum ii. solid, de obliis exsolvendis in festura Pasche annuatim ad castrum Burdegale.

Item, … vineam de Podiocogut, apud Sanctum-Emilianum cum quarto fructuum portato infra villam.

Item, … terram d'Anguille,  cum tribus den. obliis, portatis apud Fronciacum in festo Natalis Domini et cum ii. den. sporle.

Item, … stagiam Arnaldi Bogerii et Petri Bogerii, cum uno pari cirothecarum albarum sporle, ad castrum Frunciaci. (610.)

225

Guillelmus de Curssan … debet exercitum de suo corpore, de stagia, nemore et vineis que tenet in parrochia de Boliac; exceptis feudis quod tenet a captano de Trena et Amaneno de Candiars. (611.)

Gaufredus Gombaudi, domicellus … se tenere a vicecomite de Fronciaco, ratione domine Yspanie de Burgo, matris domini vicecomitis, medietatem decime parrochie Sancti-Mariani Enboyres (en Bourgès).

Item, … quidquid in parrochia Sancti-Babiani, excepta domo de Biano que non tenet ab eo, et de hoc debet eidem homagium et ii. sol. sporle.

Item, … quidquid apud Frunciacum cum ii. solid, sporle. (612.)

Petronilla de Mota et Gualhardus d'Arians, domicellus, nomine, Gailhardi

Ramondi d'Arriano, patris suis … omnia bona que habent in parrochia Sancti-Quintini et de Baron, et omne quod predicta Petronilla dividit in parrochia deSancto-Germano, cum Guillelrno-Raymundo d'Ayrano; excepta decima de Sancto-Quintino.

Item, dixit dominus Gualhardus quod Guillelmus-Ramundus, domicellus, tenet omnia bona quod ipse habet in parrochiis de Sancto-Quintino d'Anaron d'Anariano, de Sancto-Germano, de Sancto-Capresio et de Cambis; videlicet quod dicta Petronilla [et] dictus domicellus debent facere de premisis, semel in anno, exercitum unius militis, spatio xl. dierum, et Gualhardus d'Ayrano, filius dicti Guillelmi-Remundi recognovit quod omnia et singula premissa pater suus tenebat a Rege. (613.)

226

Bernardus de Rupe … quidquid in parrochiis Sancti-Petri de Quinsac in Barresio et de Bassens et Sancti-Eulalii in Baresio, Jungua in Baresio; excepto hoc quod tenet a venerabili domino Amalvino de Baresio et a Johane de Lalande et domina Fina, uxor ejus, excepto (sic) Ayquelino-Guillelrui de Dampiano, domicello; excepto illud quod tenet a Poncio de Cantameila et de Nadalem de Uriac (Ivrac?) et de Arnaldi-Petri de Cogniac et a Johane de Sancto-Lupo, … omnia cum xii. den. et exercitum           …(614.)

Arnaldus de Bautirac de Aquestris … tenet, Inter-Dordoniam, in parrochia de Sablo, stagiam de Bordel de Merseir, stagiam Papon, de Rua, de Thoyhac, de Langaubaudaria, stagiam de Bioris, cum v. solid, sporle. Ista omnia tenet a domino de Fronciaco, et debet solvere Fronciaco. (61 B.)

227

Arnaldus-Guillelmus de Stagia, Ramundus, dictus comes de Bernac, Ramundus de Stagia, domicelli, Nicolas d'Avinhan, pro se et partiariis suis … debent exercitum,  videlicet alter ipsorum pro omnibus, pro terris et possessionibus que tenent Inter-duo-Maria, et de ipsis sunt partionarii : Arnaldus de Fonte-Cornela, Ramundus, frater ejus, Petrus Servientis, Thomas de Ceramia, ratione uxoris sue, Guillelmus Bogesii pro uxore sua, Trencardus et Guillelmus de Grissau et uxor Guillelmi Garnerii Juinens, Maria de Peratge, Heliona de Moyssac, Andreas de Moyssac, et omnes isti debent eidem domino exercitum, videlicet alter ipsorum pro omnibus, pro terris et possessionibus in parrochiis de Salabove, Pompinhac, Lopa et de Sancto-Germano ... jus coram preposito de Inter-duo-Maria. (625.)

228

Ayquardus Audonii, miles … tenere a Rege, ratione vicecomitis de Fronciaco, homines, artigas, cum pertinentiis et quidquid juris habet in nemora de Marianis, quod habet ut heres Amalvini de Burgo, domicelli.

Item, quartam partem vigerie quam habet in parrochiis de Cubsac, Sancti-Gervasii, de Caselas, de Prinsaco, de Martanis, Sancti-I.aurencii, de Virzac et de Albia, et quartam partem nundinarum et pedagiorum que proveniunt de dictis parrochiis … cum homagio et x. sol. sporle,   super allodiis eras respondere. (626.)

229

Domina Alaldis de Blancafort … cum auctoritate et assensu Bernardi Trencaleonis, mariti, se tenere castrum de Blancafort, cum pertinentiis et honore, de quibus debet homagium et mittere duos milites ad exercitum Regis.

Item, tenet cum homagium et unum militem exercitus et centum solidos sporle in mutatione domini : tamen dominus Rex tenet ad manum suam medietatem premissorum castri et discaus (districtus?) de Marchia, ratione domini Elie de Thalamone, milite defuncti, fratris dicte domine.

Item, tenet ipsa que habet apud Castrum-Novum et in districtu castri ejusdem, cum xv. solid, sporle et homagium : tamen Rex tenet ad manum suam medietatem premissorum, ratione dicti fratris.

Item, eadem domina tenet medietatem Insule-in-Arruano; tamen in ilia medietate idem dominus Rex, ratione dicti fratris, tenet ad manum suam medietatem; unde dicit eadem domina quod cum tota Insula supradicta, ratione successions domini Ayquelini-Guillelmi de Blancafort, avunculi sui defuncti, qui dum vivebat eandem Insulam tenebat ad (ab?) ipsam dominam medietatem Insule predicte, petit et supplicat eadem domina domino Regi, quod super medietatem predictam et pertinentiis ipsius debent tenere a domino Rege, et hoc tenet ab ipso Rege cum homagio tantum. Verum tamen dicit eadem domina quod si aliqua alia tenet que possint ad ejus noticiam pervenire vol que idem dominus Rex, vel mandatum suum possit invenire, quod ipsa exhibebit Regi vel mandato suo, loco et tempore hostendet … jus coram senescallo. (627.)

230

21 mars 1275. — Item, feria quarta, xi. die in exilu mensis marcii, Augerius Cot, miles …tenere … castrum de Pelagrua, cum castellania et quidquid in parrochiis Dels Angels, Del Roqueta et de Salvinhac, in loco A la Mocaberto … cum partiariis, scilicet: Arnaldus, Arrnardus et Remundus de Pelagrua et  Bernardus de Lugass. qui debet exercitus de uno milite. Testes : Wuillelmus de Manes, Petrus de Novelhano, milites, Vital de Miganh, Wuillelmus Vivent. (289.)

Arnaldus de Pelagrua, miles … exceptis que tenet ab aliis. (290.)

Arnaldus de Pelagrua, Remundus de Pelagrua et Bernardus de Logarfitz, ratione uxoris... cum eorum partionariis de Milhano, quod habuerunt ea que ibi habent a dominis de Pelagrua ex maritagio, et debent ipsi cum eorum partiariis, omnibus insimul, obsequium unius militis exercitus; tamen dixerunt quod eorum antecessors fecerunt et reddiderunt istum militem domino Regi donec ad tempus quod idem dominus Rex precepit eis quod illud obsequium facerent Helia Rudelli, domino de Brageriac, et post mortem ejus fecerunt dictum militem Rudelli … suo, et post mortem ejus Guillelmo-Remundo de Genciaco, filio ejusdem Rudelli, donec  ab ipso [tempore] in quo incepit ibi edificare bastida; quo tempore dominus Hugo de Turbeville inhibuit eisdem recognoscentibus et omnibus aliis partiariis ne ulterius facerent obsequium predicto Wuillelmo-Remundo. (291.)

231

Item, eodem die, Bernardus Lambert, miles, Doatus de Boverer, Forto Del Seguer, Arnaldus de Riparia, procuratores : Vitalis dicti Gastariol, Bernonis, fratris sui, Monini de Ariza, Arnaldi de Labescal, Remundi de Mota, Doati Mota Del Seguer, Galhardi de Lait-Savoidaitz, Albedonis de Cadunb, Vidoti de Moissac, War., fratris sui, Wuillelmi de Bosco, Guillelmi de Ariza, Vitalis, fratris Monimeri de Cramalhag, Arnaldi Del Boscadge, Wuillelmi de Bernes, qui manet in parrochia de Alhas ... tenentur sequi Regem de omni guerra, per unum diem, extra eorum hospicia, ita tamen quod possint ipsi die redire retro ad eadem hospicia et cum eorum expensis si dominus Rex velit eos retinere tenetur tunc eos in expensis prindere et in crastinum possunt ipsi burgenses inde redire, et Rex debet eos omnes et res custodire … jus coram preposito de Milhano. Testes : Wuillelmus de Bovisvilla, dominus sue partis de Longonio, Arnaldus-Garsias de Sescars, miles, Remundus Cosin, magister Gualhardus de Burdegala et Poncius Amati. (292.)

232

Galhardus de Lengonio et Petrus de Lengonio, filii quondam Galhardi de Lengonio … tenent a Rege, ratione domini Bernardi de Bovisvilla... quidquid in parrochia Sancti-Lupercii, et sextam partem nasse veteris de Scotarac cum vi. den. sporle. Et idem dominus Rex, ratione dicti Bernardi de Bovisvilla [debet] inde reddere medietatem Guillelmo de Bovisvilla.

Item, tenent similiter cum partiarii : Petrus de Lengonio, domicellus, Johannes de Lengonio, Vital de Lengonio et Geraldus (Geralda?) de Lengonio, uxor Remundi-Wuillelmi de Bria, nassam vocatam Galhardeuga, cum unis caligis rubeis de scarleto, quas dictus Petrus de Lengonio, domicellus, filius quondam Fortii de Lengonio debet et solvet pro se et aliis partiariis dicto Regi, ratione Bernardi de Bovisvilla. (293.)

233

Grualhardus de Lengonio et Petrus de Lengonio, filii quondam Galhardi de Lengonio, Petrus Amalvini, Petrus Vigorosus, Galhardus d'Urla, pro se ipsis et villa de Lengonio  (Notice..., p. 88. II faut y ajouter les passages suivants :) …  quartam partem totius justicie alte, videlicet iii lxvi. solidos : vi. solidos justicia parva que est domini de Mota et lx. sol. que remanent, et omnibus incrementis quartam partem (sic) per manum parve justicie prout in carta Lengouii dixerunt plenius continetur. Et cum hiis deveriis et quibusdam aliis, que dixerunt deberi, sed non recolebant de eis, domino de Lengonio debent habitatores, ratione districlus de Lengonio garentire. Insuper dixerunt predicti recognoscentes quod pro aliis que homines et habitatores ville in allodiis, sub dominio dicti Regis, ipsi debent facere, pro hiis que habent in Burdegalesio, sicut alii de Burdigala; et pro hiis que habent in Vasatesio, sicut alii de Vasatum. Testes predicti. (294.)

234

Wuillelmus-Arnaldus de Gontaldo, juratus pro Petro de Gontaldo, fratre suo de Biron, cujus se dixit esse ordenerium in testi certo, dixit se nescire pro certo si dominus frater suus aliquid in feudo immediate a Rege teneret vel alitor, sed petiit diem quam habuisset recordium cum domino Petro de Gontaldo patruo suo, que non fuit ei concessa. (295.)

235

Arnaldus de Fagia, pro se et Wuillelmo, fratre suo … tenet in parrochia de Marcerust, tres pecias terre : una vocata Marphoc, cum unam mensurarn veterem frumenti, cum unius barili vini, cum tertia parte aque que inde debet : aliam apud Lugat, cum unam punheram frumenti rasam : tertiam apud Estagiam ecclesie, cum unam punheriam rasam frumenti. (296.)

Petrus de Novelhano, miles, … quidquid in parrochia de Pissac … unas cirothecas sporle. (297.)

Ridoc Bassecon et Remundus, frater ejus … affarium de La Fortina et de Guiate, et debent cum Vital de Cruce et aliis partiariis : vii. sol. vi. den. Morlanenses pro predictis et aliis que lenent apud Gozet, de censu, et viii. mensuras frumenti et viii. avene; et  mensuram veterem solvere [debet] frumentum ad mensuram rossam [rasam] et avenam ad mensuram currentem; et de hiis Bidocus et Remundus debent medietatem et Vital et alii partiarii aliam medietatem. (298.)

236

Geraldus de Assalvit … quidquid habet in castro de Boglonio, ratione Galharde de Elia, uxor sua, sub tali tributo seu deverio quod debet facere partem suam in conmestione vocato d'Argento, quod pro ipso feodo d'Argento debent ipsi domino Regi. (299.)

Petrus d'Arriol, Arnaldus d'Arriol, qui manent in parrochia Beate-Marie de Bernos … casale d'Oriol, cum vii. denarios de questa, quos inde debent annuatim et eorum parte quam faciunt in comestione debita preposito de Vasato, sicut alii francales. (300.)

Ramundus-Bernardus et sui partiarii … stagiam de Pujols, in parrochia de Terssac … cum uno barili vini xx. cartonum, cum tertia parte aque quod inde debent domino, ratione dominii suo de Milhano. (301.)

Oliverius de Rivubers  … molendina supra Cyronem, in parrochia Sancti-Johannis de Godez et quartam partem terrarum de Serinac ... cum ii. solid, census.

Item, quidquid in parrochia Sancti-Romani de Lartiga,  cum i. cirothecam sporle. (302.)

237

Galhardus Frosium et Amaneus, frater ejus … quidquid apud Vasatuni et in honore, apud Causdrocum et in honore, apud Sanctum-Macariuui et in honore, in parrochiis de Lessadz, Benauges, Silvam et Inter-duo-Maria… pro quibus debet obsequium exercitus sicut homines de Burdigala et de Basato; et cum non potest ipse facere, debet mittere unum equitem armatum : propuncto, cappello, et gomone, et lancea et sparata.

Tenent in allodium liberum, sub dominio domini Regis …quidquid apud Sanctum-Martinum de Curton, Sanctum-Gervasium, apud Mosiacum de Gloyros, apud Dauzat, apud Borssa, in diocesim Adhurensem; ita quod nichil debent inde facere, sibi facere, nec alicui alii viventi. (303.)

238

Ruffatus de Breteux et Vigorosus de Brecenx et alii partiarii, in diocesimVasatensem, videlicet: Geraldusde Cau, Geraldus et Petrus-Arnaldus de Artigamala …tenementum de Bretenx …de uno serviente quando homines de Hoiosio et de Vasato vadunt pro dicto domino Rege in exercitum et quando cumque Rex venit de Anglia in Vasconia unam Iibram cere. Hanc causam, libram cere, cepit dominus castri de Orosio, ex dono Regis, ut dicit, et hec sciunt quia preposituram Vasatum tenuerunt. (304.)

239

Simon de Monthebretonis … quidquid in honore de Gorson et specialiter in parrochiis Sancti-Martini Alerri, Sancti-Petri de Barssac cum i. cirothecarum sporle. (305.)

Remundus Decantator et partiarii : Ramundus et Bernardus et Arnaldus Willelmi de Canlatores   stagiam de Cantator,  in parrochia Sancti-Johannis de Cotz, cum xii. den. census ... quidquid apud Coqumont cum eodem deverio, et vendis quas inde debet solvere, si res venditur. (306.)

Arnaldus de Moulezer … quidquid in parrochia de Maderac,  cum xii. denar. census. (307.)

Sancius Borei, Bidon Borei frater suus, Arnaldus Borei consanguineus eorum … quidquid in parrochia Sancti-Subini, cum v. sol. census. (308.) Guillelmus-Arnaldus Bertrandi … ii. jurnalia  prope Labiuhaga  et affarium Reymundi de Fecum, qui fuit et tres jurnalia terre apud Podium Cralley, cum v. solid, census. (309.)

Arnaldus de Consabel … quidquid apud Milhanum … sicut ceteri burgenses.

Item, Doatus del Causabil . quidquid in parrochia de Vidalh. (310.)

Bernon de Casaubil … quidquid de nemore Del Perer, in parrochia de Vidalh, cum duabus mensuris ucarib. seu veteribus, una rasa frumenti et alia avene ad cumulum seu currentis et xv. quarterionibus vini pure. (311.)

Vital de Gauziar, Ramundus, filius Wuillelmi, pro patre suo et Arnaldus cum partiariis … quidquid de nemore Del Perer (312.)

Vigorosus Deuhonor, filius Bidonis Deu Honor, Arnaldus Deu Honor, 

Remundus Deu Honor … quidquid de nemore Del Perer... cum iv. cares bladi. (313.)

Helias de Puralh … (ne doit rien et ne possede rien, pres de Puyguilhem. (314.)

Bidon de Gravetlong … cum suis consanguineis … debet Regi unam mensuram ucaream (succusam?) et rasam frumenti et aliam mensuram avene currentem et xxxii. quartones vini puri et ii. solid, morlan. census, pro nemore Del Perer et prato quod tenet obliale in tenemento de Cogumont. (315.)

240

Vital de Fontevaqueria et omnes alii infra nominati …,

Idem, Vital xii. den. obliarum pro ii. concatis terre et viii. punheria bladi pro terra que est in parrochia Siberti, in prepositura Regule.

Petrus de Fontevaqueria … xviii.  den.  obliarum pro ii. concatis terre.

Petrus Sabri de Lennihac … vi. denar. obliarum pro ii. concatis terre.

Petrus Geraldus … xviii. den. obliarum pro i. ennerata terre, sine blado.

Arnaldus de Labadia, Guillelmus de Caulorn, Guillelmus de Saubzac, Bernardus-Guillelmus Garssi, Guillelmus Baco, Guill. de Larauza, Petrus de Barra … (doivent de 4 a 15 deniers). Remundus de Ugorii pro ii. conquatis et una espensalata terre, Johannes Deu Ugorii, Forto Baconis, P. Geraldi, P. Forcabot … (doivent de 5 a 8 deniers).  (316.)

241

Petrus de Gonac, PetrusFaber, procurators Arnaldi et Fortii de Brenas, fratres, Arnaldi de Monteforti, Guillelmi de Queron, Bernoni de Plan, P. Del Plan, Guill. Del Plan, Mononii de Comvians, J. de Angel, Reinondi

Johannis de Tapierii, parrochiani de Treizas … stagiam de Bugeram, in dicta parrochia de Tresig., et debent m. solidos morlanenses de feodo, apud Vasatum vel Bolguiram. (317.)

242

Arnaldus de Monlezer, Guillelmus de Lolom, procuratores xvi. Hominum de Sancto-Johanne de Savinhac … omnes homines sunt liberi et tenent quidquid habent in dicta parrochia; et quisquis eorum debet exercitum et cavalgatam venire ad sua mandata, de die et de nocte; et unam gallinam annuatim; et dominus habet vendas … turri de Regula.

Item, in parrochia de Bissano unam peciam terre et quidquid apud Pontum-Deauratum. (318.)

243

Bernardus de Bovisvilla, domicellus, et sui fratres : Remundus de Bovisvilla, archidiaconus Agennensis, Bernardus de Bovisvilla, canonicus Petragorincensis, tenent per indiviso … castallarium de Sancta-Genna, parrochias de Nuron, de Montehac et de Currus.

Item, pedagium terre quod percipiatur apud Regulam.

Item, eandem parrochiam de Nuron in qua est bastida.

Item, Landarroacum et parrochiam de Larrera, parrochiam de Las Clocas, de Balaiagas, de Dioulo, parrochiam Sancte-Columbe et quidquid alibi in diocesi Vasatum.

Et debent obsequium exercitus cum uno milite, cum dictus Rex mandabit exercitum in castro de Duras.

Item, tenent quidquid habent in Baianesio et Marmontesio et medietatem dominii de Limolio.

Item, Allugasendres, Pannatz, Sanctam-Almeram, Alaus.

Item, medietatem parrochie de Cussac et plures alias parrochias in honore de Limolio.

Item, quidquid in Petracoricensi diocesi, salvo quod domina Marquesia, uxor Guilberneti Fferriolli, habet partem suam in Baianesio et Marmontesio … (319.)

244

Galhardus Delcau et alii Del Cauz … quidquid in parrochia de Podio-Barbalz, Pootis Deaurati et Maderach; exceptis vineis quas nunc tenent in parrochia de Maderach a domino Geraldo de Pinsac, milite, ecclesie de Maderac et filie Sercii de Castet, militis.

Item, a Rege … quidquid in castrum Andorta. Et pro omnibus debent  xx. solidos redditos ad turrim de Regula… (320.)

Galhardus de Burdegala et frater Vital de Lengonio pro hospitali Pontis Deaurati … bona que habent lemporalia in diocesi Vasatensi habent ex elernosinis a personnis devotis Deo, morluis atque vivis, in remissionem suorum peccatorum    … usui pauperum … et hec possidere pacifice et quiete, nec aliud jus ordinarium vel extraordinarium faciunt nullo tempore Regi vel suis, nisi ipsum uxoremque suam et familiam et alios benefactores … suis orationibus et vigiliis commendare. (321.)

246

Galhardus de Durcan de Lengonio et Caritor, uxor sua, ratione Bernardi de Bovisvilla qui fuit … totam domum … in vico Sancti-Gervasii de Lengonio, cum ii. solid, census et ii. denar. sporle, et medietatem scilicet xii. den. Guillelmus de Bovisvilla.

Item, xviii. arreas terre apud Sanctum-Petrum de Monte, cum iii. den. morlan. census et ii. den. burdegal. sporle. (322.)

247 Reconnaissance des hommes de Cauderot. Notice..., p. 91. (323, 324.)

248

Vital Aurioli qui manet apud Causdrocum et Bernardus, frater suus … tenent in allodium liberum : x. denaratas vinee in honore de Gironda; xii. sadones terre in parrochia Sancte-Petronille; ix. sadones in parrochia Sancti-Petri de Cassiols. (325.)

249

Die mercuris ante Ramos … Miletus de Noalhan, domicellus, pro se et domino Carrenano, domino dicti loci de Correiano … tenere dictum locum in parrochia de Cadauac et de Villanova et de Leninhan [3] et deveria que habent in foresta Regis, in parrochia Villenove cum iv. sol. sporle et homagium. De quibus deveriis ipse debet pro se facere medietatem et pro Bertrando de Novelliano, et dominus Guitardus de Burgo aliam medietatem, pro parte sua ejusdem loci.

Dominus de Correjano debet unam lanceam sporle et exercitum pro sola Burdegale, quo est in parrochia Sancti-Progetti Burdegalensis; de quo, ipse Miletus, debet, pro se et Bertrando de Noalhano, medietatem et heredes Marquessie de Correjano aliam medietatem. Stare juri coram senescallo … (525.)

Guillelmus de Castainh, Petrus Deu Castainh, Guill. de Castis,  B. de Castis, W. de Castis, P. Deu Castanih, Vital de Laffaurgo quod nichil tenebant … stare juri coram domino de Novelliano... (326.)

250

Geraldus de Mota, domicellus, de Trena, … se tenere quidquid habet in parrochia de Senac; excepta decima quam tenet ab archiepiscopo Burdegalense; et excepta justicia, magna et parva, quam tenet a capitali de Latrena.

Item, quidquid habet in parrochiis de Salabeu, de Pompenhac, de Complanis, usque ad aquam molendini de Ponte, in parrochia de Latrena; cum homagio et uno pari cirothecarum. Pro hiis de Camplanis debet dare x. denar. ad questam que fit in festo Beati-Michaelis … stare juri coram senescallo... (527).

251

Rostandus de Landirans, domicellus, pro se et nepote suo … quidquid habent in honore et districtu de Landirans,  cum una lancea sporle et exercitum unius militis … quidquid in honore de Rupecissa, de Lengonio vel aliquo alio [loco] in diocesim Vasatensem, cum xxv. solid, sporle et exercitum unius militis cum Amaneo de Mota et Geraldo de Mota, domicellis, portionariis suis... (528.)

Bonafosus Daulaeda,  miles, … tenere ratione B. de Beuvilla illud quod habet, cum fratre suo, in pedagio Sancti-Macharii, cum x. solid. sporle … super allodia, confessus fuit quod habet, in Benagesio, in parrochia Sancti-Macharii; que allodia debet dare in scriplis in quindena instantis Pasche... (529.)

Petrus Guarruaut, de parrochia Sancti-Lupi, Guaruaut fratres, pro se et heredibus ejusdem parrochie Sancti-Lupi … debent xx. sol. censuales, quolibet anno, in crastino nativitatis Domini, in cimiterio dicte ecclesie, preposito de Inter-duo-Maria, pro quibusdam terris que sunt in dicta parrochia; et quod idem dominus debet habere ibidem magnam justiciam et parvam in multis hominibus et sicut in omnibus hominibus... (530.)

Ayrinus Dauleda, domicellus, de Sancti-Macharii … tenere, ratione B. de Bovisvilla, illud quod habet in pedagio Sancti-Macharii, cum x. sol. sporle … dixit et confessus fuit quod allodia habet in Benaugesio et Sancto-Machario, que debet dare in scripto … jus coram senescallo… (531.)

252

Poncius de Bautiron, domicellus, Arnaldus de Cabanac, miles, Petrus de Cabanac, domicellus de Rioncio … tenere feudum de Liba,   per omnibus locis, ubicumque se extendit et quod debent facere exercitum unius mililis, sicut consuetum est in Burdigala. Dictus Poncius debet medietatem, Arnaldus de Cabanac quartam partem et P. de Cabanac aliam quartam partem.   Et uichil aliud deverium debent;  excepto dicto Petro de Cabanac qui debet pro parte sua duo paria cirothecarum sporle … jus coram senescallo... (547.)

253

Petrus de Betalha, pater et tutor, ut dixit, Petri de Betalha, filii sui et Yspanie, quondam filie Ysarndi de Pompenhac … tenere totas terras, domos, prata, agreria … que habet in Pompenhac. Pro quibus debet facere, una cum Petronilla, sorore sue matris, exercitum unius armigerii: jus coram preposito de Inter-duo-Maria. (564.)

254

Guillelmus-Arnaldus de Castis, miles, Galhardus de Podio, domicellus, Guillelmus de Castaneda, domicellus, Petrus de Prato, pro se et parrochiani Deu Brulhet, Johanes de Lopa, P. de Lalanda, presbiter, Arnaldus de Bonofonte, defuncti B. Vigorosi, B. Vital … recognoverunt debere domino duci exercitum uaius servients, cum runcinio et  cum lancea, quotiens comunis exercitus Vasconie sequitur dictum dominum vel ejus mandatum.

Dictus vero miles recognovit se tenere omnes possessiones quas habet in prepositura de Inter-duo-Maria, ratione predicti exercitus.

Galhardus de Podio … omnes … in parrochiis Sancti-Germani et Sancti-Quintini; excepta vineata in parrochia Sancti-Germani quam tenet a domino de Variis (Vayres); et excepto feudo quod tenet a domina Petronilla de Lamota.

Dictus Helias de Cassis, domicellus de Silva ... omnes ... in parrochia Sancti-Germani.

Dictus G. de Castaneta … omnes … apud Segrensan, eadem ratione, exceptis saltu et prato de Camilhan que tenet ab abbate Silve-Majoris; et vinea quam tenet ab ecclesia Sancti-Germani, in loco appellato Au Bedat; et prata que tenet ab ecclesia Dabaron, que sunt inter Bedatum et Rivis.

Dictus vero Arnaldus Deu Brulhet tenet stagia sua ratione dicti exercitus.

Dictus Joh. de Lopa … stagia sua, eadem ratione.

Dictus presbiter...; excepto feodo quod tenet a domino Petro Vanedat, domicello, in loco appellato A Caneyan; et excepta terra quam habet a Cressan.

Arnaldus de Bonefonte, B. Vital, B. Vigorosi, P. de Prato … stagia sua … ratione dicti exercitus.

Et omnes isti supradicti sunt de parrochia Sancti-Germani de Podio; excepto dicto presbitero … jus coram preposito de Inter-duo-Maria (365.)

255

Poncius de Scaleta, miles, Aubertus de Comps, miles, M. de Mota, miles, P. Vigerii, domicellus, Gaucelinus-Wuillelmus de Sancto-Gervasio, miles, P. Gombaudi de Labatut, P. Augerii, Amaneus de Sancto-Albano, Augerius de Pratoveteri, W. Segini de Marcamps, W.-Arn. de Sancto-Laurentio, Amaneus de Sancto-Sircs, Robertus Gombaudi de Mercato, de Burgo, Gaucelinus Humberli, Helias de Bayon, Gaucelinus Ayquelini deMota, Remundus Girardi, Gaucelinus Gayvuari, W. Arquardi... dixerunt se nichil tenere; tamen dixit predictus Robertus Gombaudi habere allodia, super quibus est ei assignala dies in rotulo castellani de Burgo …  jus coram castellano de Burgo … (566.)

256

XI. die exitus martii … in presentia Petri Roberti … Guillelmus-Arnaldus de Syman,  miles, … tenet quidquid habet in parrochiis de Sancti-Caprani, Cambis, Quinsac, Maynac, Bauregio, Tabanac, cum exercitura de armigerio sive de escuderio, et de uno runcinio, et homagium... jus coram preposito de Inter-duo-Maria et debet facere sacramentum fidelitatis... (572.)

257

Galhardus de Cantamerla … tenet quidquid habet in parrochiis de Sseron, d'Eglatz, Potensac, Sancti-Macharii; excepto feudo quod tenet a Geraldo de Montetremulo, milite, in parrochiis de Sseron et de Barsaco; et excepto feudo quod habet in parrochia de Podensac a Bertrando de Podensac, domicello.

Item, Amaneus Artaudi de Seron, domicellus, … quidquid tenet in parrochia de Lassatz, d'Oylatz, de Seron et de Podensac; excepto feudo quod habet in parrochia de Seron a Bertrando de Puisac, domicello.

De predictis autem possessionibus … que idem Galhardus et Amaneus habent in allodio a predicto Rege, et per aquis et paduentiis quibus ipsi et eorum animalia utuntur (sic), in parrochiis ante dictis … tenentur, infra melas prepositure de Barsiaco, preposito de Barsiaco juramentum fidelitatis facere et prestare, pro omnibus mandatis; seu dare fidejussores eidem preposito; et propositus habet altam et bassam justiciam in eisdem; et tenentur sequi eum per imam diem, si eidem, in eadem prepositura aliqua violentia inferetur.

Item, dixerunt quod non habent allodia. (573.)

258

Bernardus de Possinhan de Villalata [cum] fratre suo dixerunt quod ipsi sunt homines francales dicti Regis; tenent ab ipso septem sazones terre et vinee, et propter hoc debent paduire vias, aquas, vineas, nemora, prata et alia paduentia.

Item, debent dare fidejussores pro omnibus mandatis et debent facere cetera deveria sicut ceteri homines francales prepositure de Barsiaco faciunt. (580.)

259

Ramundus de Pujol, domicellus … tenere prata et albaredas, aquas et stagias,… que homines dicti domicelli habent et possident: et nemus quod est in loco vulgariter appellato Au Casale Vital-Ayquerii: et terras Artigie Escanulhon, usque ad terras de Lida : et stagias hominum de Supercamps : et vineas dictorum hominum Deus Escudereus : et terram et nemus, et stagias de Ffrayssiet : et que tenet et possidet in loco vulgariter appellato a Lafar, juxta domos de Ffrayssinet : et terras, et nemora, et aquas, et prata que habet in loco appellato A Laffonteira : et nemus quod est in loco appellato A La Ffossa : et nemora et terras Dartiguma-Vital que durat de Pujou usque ad Fossacava, et a Licto et terras De-Las-Coriogades, que durant de loco appellato A Prade usque au Pujon. Et hec omnia tenet pro quinque obliis, quas dictus Ramon de Pujol, domicellus, debet ferre in loco appellato Au Muret, in festo Natali Domini et debet tradere hominibus domini Deu Muret. Debet ferre xii. oblias, in crastinum dicti festi, apud castrum Burdegale; cum una lancea sporle … debet stare juri coram castellano Burdegale.

Testes : Vigorosus Ben°., Johannes Alegre, Geraldus de Budos, Petrus Bertrandi, Pet. de Villa de Centud, Bern, de Villa de Centud. (582.)

260

Bernardus Calculi, Ramundus Guillelmi, Vital Costalli, Guill. Costalli, Pet. Costalli,   P. de Bans,  B. Faber,   G. de Casteneth, Vital Betoatz, G. Gadanh de Baux, parrochiani de Villalata et de Podensac dixerunt quod sunt homines domini Regis, videlicet :

Bernardus Calculi pro stagia in qua ipse moratur et terris et vineis, in loco appellato A Baux.

Remundus Guillelmi pro stagia … au Brau et au Sauben.

Guillelmus Vital et Petrus Costalli medietatem stagii in qua morantur et medietatem casali et vinee existentium in eadem stagia.

Gernustus et Guillelmus de Cassaneth personnas suas tantum tenent a domino.

Vital Betoatz personam suam tantum tenet.

G. et R. Gadonh., fratres, tenent et habent stagia in a qua (sic) morantur, in loco appellato A Gadanher, et terras et vineas que sunt in locis au Brau et au Sablon.

Item, iidem homines tenent … aquas et paduentia, quibus utuntur; pro quibus omnibus prepositus Barssiaci habet in eis altam et bassam justiciam; et dant fidejussores eidem preposito pro omnibus mandatis; et sequuntur ipsum prepositum armati, per dictam prepositurara dum sunt per eum requisiti; et omnes isti homines debent facere preposito Barssiaci sacramentum fidelitatis. (583.)

261

Guillelmus de Cornali, de Villalata, senior, dixit quod est homo domini Regis et tenet corpus suum ab ipso … tenet ab eo stagiam in qua moratur …xxx. regas vinee et xxxx. regas de terre … jus coram preposito de Barsaco; et Rex debet eos ab omni injuria et garantiam asportare. (583 bis.)

262

Ramundus Boziatus de Prinzac, Ram. Martini, Ram. Domozas, Pet. Montazen, G. Bogesii, Ram. de Siran … quod ipsi sunt homines ligii franci domini regis Anglie et tenent corpora ab eo, et paduentia, et aquas, et itinera regalia …corpora eorum sunt in protectione domini Regis quando prepositus de Barssiaco habet dissensionem seu fit injuria domino Regi, ipsi homines sequuntur cum armis ad defendendum jurisdictionem et dominium dicti domini … debent alia deveria sicut alii homines Regis in dicta prepositura.

Dixerunt tamen quod terras, stagias, domos, nemora, prata et alias possessiones, quas habent, tenent a diversis dominis sub certis censibus et deveriis quos faciunt ab antiquo. (584.)

263

Petrus de Larongi, R. de Larongir, P. de Surssans, pro se et Vitali de Sursans, Arn. Cosin, Guillelmus Filhon, pro se et fratre suo, Petrus de Filhon, P. de Gassans, dixerunt … quod sunt homines francales de Possinhan et tenent corpora eorum a domino Rege … debent sibi dare vel mandato ipsius fidejussores ad ipsius mandatum... (585.)

264

Guarsias de Sales … tenere quidquid habet in parrochia de Salternis et de Pujols; exceptis feudis que tenet de dominis alienis, et que tenet a Guillelmo-Arnaldo de Sescars, domicello … debet facere sicut ceteri homines francales... (586.)

Bernardus de Gotz …quidquid habet in parrochia de Barssiaco, cum uno pari cirothecarum … jus coram preposito de Barssaco. (587.)

Arnaldus Bibiani d'Arieto de Sancto-Maurilio … tenere stagia cum terris et vineis que sunt circa, videlicet supra iter; et amplius tenet idem Arnaldus a domino, in dicta parrochia, arrcgatges, in loco appellato A Gita-Pena; et prope ecclesiam unam peciam terre. Et de omnibus istis debet esse homo francalis... (588.)

265

Johannes de Syreys de Sancto-Emiliano … tenere in feodum a vicecomite de Frunciaco preposituram pedagii piscium de Inter-duo-Maria cum v. sol. sporle … jus coram majore [Sancti-Emiliani]. (628.)

Gualhardus de Lenyan, miles, ratione Pelegrine, uxoris sue, et Petrus

de Cabanaco, ratione Comptoris, uxoris sue … tenere stagiam de Malebouy, cum suis pertinentiis; excepta decima de Largarosa et rebus Deu Casterar … jus coram preposito do Inter-duo-Maria. (629.)

Guillelmus-Ramundus de Budos, miles, filius quondam Wuillelmi-Ramundi de Budos … tenere omnes que habet in parrochiis de Preinhaco et Lassatz; excepta decima quam tenet ab archiepiscopo … omne in parrochia d'Austeri, in loco appellato A Curcio, pro se fratre suo, videlicet : Montazino. Et ista tenet cum una lancea sporle … quidquid apud Bruncium (Riuncio?) … jus coram senescallo. (630.)

Helias Johannes, prior Sancti-Laurentii de Meris … debet solvere tres obolos de Vegesral, vicecomiti de Castellione diocesis Burdegalensis, vel domino Regi, loco dicti vicecomitis, in crastinum beati Laurentii, apud Castellionem, et non alibi, de feodo quod Raymundus Aymericus, burgensis de Sancto-Emiliano tenet a dicto priori. (631.)

266

Petrus de Sernac et Johannes Calculi … omnia ilia que habent in parrochiis Sancti-Lupi, Templi de Grava, Sancte-Eulalie in Baresio, et d'Izon; excepto Le Grissulh, in parrochia Sancti-Sulpicii, que movet a domino Arnaldo de Montepesato, milite; et excepta stagia Petri, cavoir de Larruada qui movet a Raymundo de Bugueto; et excepto molendino de Lagraveta, in parrochia Sancti-Lupi; et excepta Lascinbiola, cum boeriis, que sunt inferius, que movet a domino Ayquardo de Mota, milite. Et pro istis debet exercitus unius militis … jus coram senescallo. (632.)

267

Petrus de Larroquir, R. de Larroquir de Surssaus, pro se et Vitalis de Sursans, Am. Cosyn, G. Filhon, pro se et Petro Filhon, fratre suo, P. de Casaus … quod ipsi sunt homines francales de Possinhan et tenent corpora eorum a Rege et cetera, ut alii homines de Barssiaco. (633.)

Bernardus de Pinolet, P. de Crota, Bern. Estiu, P. de Pinolet, G. de Crota, G. de Pinolet, Geraldus de Pinolet, P. Boraldi, Doatus de Pinolet, Bern, de Popiac, Bern. Doati, Bern. de Bomes, G. Falcor, Arn. de Petra, G. Toartz, R. de Coleras, P. Brochon, Geraldus de Pynolet, Vital Ayquelinus, pro se et P. Ayquelini, fratre suo, G. Tizon, pro se et Fortone Tizon, fratre suo, R. de Bordes, Gualhardus Tizon, R. Tizon, G.-Arn. De Bigart, G. de Boste, clericus, R. d'Arrossa … se esse homines et tenere quidquid habent, ubicumque … cum deveriis que ceteri homines francales de Barssiaco faciunt. Excepto feodo quod Bern. Estiu tenet a domino P. Parrant, milite … Arn. Estiu … a dicto domino … Geraldus de Pinolet … a G°. R°. de Budos … P. de Pinolet … a G°. de Assant de Fargis … B. de Coleyras … a Vitali Amoros … Joh. de Petra … ab Arnaldo de Podenssac, domicello et de Bern, de Villacentud, milite et de Arnulpho Marquet … Petrus de Toarts … ab Assant de Faurgis B. de Popiac … a Gailhardo de Lengonio et de ecclesia de Puyol et casale a capellano de Pynol; et pecia de bosco quam homines de Bordis tenent a Guill0.  de Ffaurgis, domicello …; et excepta stagia quam Ramundus Tizon tenet a Petro et Bernardo de Villacentud, militibus. Et pro istis omnibus... debent uti et espelitari : viis, aquis, paduentis, pratis et nemoribus que sunt in parrochia de Pujol, et etiam alibi ubi de predicto Rege terras tenent. Et cetera ut alii homines de Barssiaco. (634.)

268

Bertrandus Beraudi, de parrochia Sancti-Maurilii … quod est homo francalis Regis et tenet stagiam in qua moratur et aliquas terras circumque... deveria ut ceteri de Barssiaco … et debet uti et espelitari; viis, aquis … parrochie Sancti-Maurilii.

Petrus, frater Bertrandi Beraudi .... idem … sed frater suus debet degarire omnes res supradictas.

Arnaldus Beraudi … terras circa stagiam Bertrandi Beraudi…

Petrus Esclau … tenere in loco appellato A Gitapera…

Guillelmus Esclau, frater ejus … et Vigorosus Esclau, etiam frater...

Petrus de Labasta et Guill. frater suus tenent corpora sua…

R. Esclau … quod nihil tenet nisi corpus suum.

P. Esclau junior, pro se et Arn. deu Maureys, consanguineo suo …

Arnulphus Gasto, Vitalis Gasto et Michael Gasto, nepos ejus … nihil tenent nisi corpora sua. (635.)

269

22 mars 1273. — Guillelmus de Bovisvilla, domicellus, … tenere a domino duce castrum de Auston et pertinentiis suis.

Item homines, census … in parrochia d'Austen … in parrochia de Cabanac et de Viliangrins … medietatem hominum questarum … in parroquia de Guilles que fuerunt domini Petri de Mota, defuncti, quam medietatem, ut dixit, domina Geralda, uxor quondam dicti Petri habuit, et fuerunt tradite dicte domine per osculo suo.

Que omnia premissa idem domicellus dixit quod habet … ratione domus de Landyrans : pro quibus … facit  … tertiam partem exercitus unius militis et tertiam partem xx. solid, sporle, et dominus de Landyrans duas partes residuas, pro rebus quas habet vel habere debet in diocesim Burdegalensem, ratione dicte domus de Landyrans. De quibus rebus que habet et tenet, dictus domicellus, ratione domus de Landyrans, vos, domine dux predictus, Wuillelmum de Bovisvilla, domicellum, cum tertia parte dicti hominis d'ost, vobis facienda et  cum tertia parte predictorum xx. solidorum, involvistis, et homagium recepistis ab ipso.

Protestatur tamen prefatus W. de Bovisvilla quod si forte inveniatur quod idem Wuillelmus in Burdegalensi diocesi teneat vel tenere debeat a vobis, domine dux, ipse est paratus vobis facere quod debebit.

Dicit tamen et proponit predictus Bovisvilla quod ipse debet habere medietatem totius terre et omnium rerum bonorum quam dominus de Landyras habet ratione successionis paterne et materne in Burdegale et Vasconie dioceseos; quam medietatem terre, rerum et bonorum ad domum de Landyrans ratione successionis paterne et materne pertinentium.

Item, W. de Bovisvilla petit, et est in causa coram senescallo vestro Vasconie, et sic dictam medietatem ipsum Wuillelmum coram senescallo vestro optinere contingat, ipse Wuillelmus, paratus est vobis facere de dicta medietate, dum obtinuerit deveria que debebit (484.)

270

B. de Lagardera, abbas ecclesie Sancte-Crucis Burdegale, dixit quod ecclesia seu membra ad ipsam ecclesiam pertinentia nec tenent nec tenere debent a dicto domino duce, set ea que habent [sunt] libera.

Item, rogatus a quo tenet justiciam de Maquau et de Soloc (Soulac) et de Sancto-Machario dixit quod a domino Papa. (485.)

Fraler Aymericus Seyrarus de Faurga … dixit quod ecclesia de Faurga nichil tenebat… Testes: Johannes de Lalanda, miles, Amalvinus de Barres, junior, Petrus de Montreveu, P. de Riontz, domicelli. (486.)

Abbas Sancti-Emiliani … nichil tenet … tamen dixit quod quedam tenet a domino vicecomiti Ffronciaci, que debet dare in scriptis castellano de Ffronsac in quindena Pasche. (487.)

271

Reconnaissance de la commune de Bourg. Notice..., p. 73. (488.)

272

Abbas Sancti-Romani de Blavia, … nichil tenet, nec tenere debet (489.)

Abbas Sancti-Salvatoris de Blavia … nichil tenet... (490.)

Abbas de Bertulio … quod sunt libera et quod nihil debent facere, nisi orare et pro ipso et pro genere suo. (518.)

273

Bernardus Poiron, R. de Bosco, P. de Labauria, B. Helias, Bertrandus de Melac, P. Forton, P. Deu Planter, pro se et aliis de parrochiis de Tressas et de Melac .... tenere totas terras quas habent in dictis parrochiis, cum exercitum unius militis jus coram preposito de Inter-duo-Maria... (548.)

Bernardus de Pins, Am. de Bairan, W.  et B. de Marcat, Helias de Castis, W. Bairan, P. Gombaudi de Silva  tenere laicium de Trena, pro quo debent facere et rendere vii. brosses oneratos de circulis, extractis ab eodem loco vel bosco, in festo beati Michaelis, conductos ad portum de Cambis : tamen dixerunt quod portionarii sui de parrochia de Lobaut debent deferre et trahere dictos circulos ad dictum portum de Cambis jus coram preposito de Inter-duo-Maria... (549.)

Frater Vital de Lengonio, prior hospitalis Pontis-Daurati, dixit quod quidquid habent de temporalibus in diocesi Vasatense habent ex elemosinis a personnis a Deo devotis, mortuis atque vivis, misericorditer sibi factis, usui pauperum, ibidem degentium, et quod ita possiderant et adhuc possident ilia bona... (550.)

274

Amalvinus de Blancafort, domicellus, tutor ut dixit, B. de Blancafort, nepotis sui … tenere a domino duce, ratione vicecomitatus Fronciaci, vigeriam de Burgo, cum homagio et xxx. sol. sporle... jus coram senes-callo... (551.)

W. de Moissac et Martinus de Larramonenga, de parrochia de Pompenhac … pro se et P. de Larromonenga, tenere omnes stagias in quibus habitant, in loco appellato A Larromonenga … pro quibus iidem tres homines debent facere exercitum unius hominis deferrentis unum cultellum et duo tela, et debent esse sui homines … jus coram preposito de Inter-duo-Maria... (552.)

Helias de Casa, domicellus, de Silva … se hahere in allodia omnia que habet in parrochia de Ffaurgas; excepto hoc quod tenet a capellano de Ffaurgas, et a Boisone de Treua, milite, et quidquid habet in parrochiis de Camplanis, Cambis, de Sancto-Capresio, Narriano, de Tremho., de Camarsac, de Lopa... (553.)

Petrus de Cabanac, miles, de Burgo … tenere a domino duce, ratione comitatus de Fronciaco, parvam justiciam quam exercet in homines commorantes in loco appellato A La Meleira, in parrochia de Podio-Yzarndi, cum vi. den. sporle … jus coram castellano de Burgo... (554.)

Galhardus de Podio … super allodiis dixit se habere vii. solid, censuales in parrochia de Nairjano... (555.)

Ramundus de Marsan, miles, … nichil tenere … dixit tamen quod habebat allodia, super quibus dies est assignata post quindena Pasche... jus coram castellano de Burgo... (556.)

275

Reconnaissance de la commune de Libourne. Notice..., p. 78. (557.)

Reconnaissance de la commune de Saint-Macaire. Notice..., p. 90. (558.)

Wuillelmus, abbas de Aquistris … requisitus dixit quod abbatia et omnia membra ipsius abbatie habet libera. Requisitus de justicia, dixit : idem... (559.)

Abbas de Burgo dixit quod ecclesia de Burgo nichil tenet, nec tenere debet... (571.)

276

Guitardus de Burgo, dominus de Correiano,  pro parte sua … quos habet in parrochia de Cadaujac et de Lounham, et in foresta de Villanova et in forestagio, cum xxv. sol. sporle et homagium…

Item, illud quod habet in affarium de Sala, qui est in parrochia Sancti-Petri Burdegale, cum octava parte unius lance sporle et octava unius exercitus … jus coram senescallo... (567.)

Arn.-Guill. Bramon,  miles, et Vital Bramon, domicellus, fratres …tenere … omnes homines, res, … in parrochiis de Sadirac, de Sancti-Capresii, de Camarsac, de Canac, de Hau, de Narijano, Sancti-Quintini : debent facere exercitum proprii corporis et unius armigeri et nihil plus... (568.)

Petrus-Arnaldus Davedat (Deu Bedat), domicellus, … omnia stagia, homines, census … que habet in parrochiis Sancti-Quintini, Deu Pot, de Curssan, d'Avaron (de Baron?) de Nariano, de Sancti-Germani, Lopa, Lonhan, Sadirac, Faurgis et Bonetan; cum exercitu... (569.)

Rostandus de Solio, filius quondam Rostandi de Solio … tenere preposituram Sancte-Eulalie in Baresio,  de Ivraco et de Sancti-Petri de Quinsac, cum pertinenciis … cum una lancea sporle et pro hiis debet stare juri coram senescallo... (570.)

277

Ramundus-Guillelmus d'Oraiha, domicellus … quidquid habet in parrochia de Seron; excepta decima quam tenet ab archiepiscopo; et feodo excepto quod tenet a Bertrando de Pinsac; et tenet a Rege terras... apud Podensac, Ylats, Salers, Villalata. Pro predictis debet esse homo et domicellus Regis et facere juramentum fidelitatis preposito de Barsaco et ipsum prepositum sequi cum armis, in prepositura, per unum diem, et debet dare eidem fidejussores pro omnibus mandatis; et habet altam et bassam justiciam. (574.)

Arnaldus Deu Poian, faber Sancti-Michaelis … tenere tertiam partem cujusdam pecie terre, in parrochia de Gradinhan, in loco vocato Au Bosqueteu, inter viam communem de Bracinam et iter quo tendit versus Leunhan, cum ii.  den. sporle et ii. den. census, solvendis in festo Omnium-Sanctorum in castro Burdigale… Testes : Petrus de Villacentula, P. Parian, milites, Galh. d'Arretto, domicellus, P. de Lussatz, miles… (575.)

278

25 mars 1275. — Aymericus de Burgo, domicellus de Sparra … dixit se habere in allodio totum illud quod habet apud Carquans et de Bertholio;  excepto molendino de Lacodella et totum quod … in parrochia Sancti-Stephani  et  de Cadorna … Testes : Guillelmus Furti de Cassanet, Ramundus Vigerii, milites, Geraldus de Cassaneto, Giraldus de Miralh et ego P. Roberti... (576.)

279

Meme date.— Helionora, uxor Vigorosi Bener, cum assensu mariti, … tenere totum illud quod tenet in loco Alobosin et a Lamota, cum xii. den. sporle.

Item, habet in allodium unam peciam terre, in loco appellato A Laubareda, in parrochia de Barssac.

Item, unam peciam terre in loco appellato Au Puch de Grava in eadem parrochia.

Item, dixit se habere in allodio libero, in eadem parrochia medietatem planterii appellati Le Planter de Laubareda; cum pertinentiis et cum medietate viridarii et omnes affeuatos de Longars; et affarum de Piadetz, in dicta parrochia; et omnem terram lauratam que est contra lo Syron, usque ad ecclesiam de Varressac; et exceptis casale Petri Gyraidi, et quadam pecia terre que est apud Podium de Grava, et aliud frustrum terre, in loco appellalo A Laubareda.

Que predicta allodia predicta domina cepit a domino, totum in feudum, cum uno pari cirothecarum albarum, etpromisit pro predictis se facturam jus coram preposito de Barsiaco.

Dixit etiam quod nichil alienaverat, nec credit magis habere allodia, nec alia tenere a domino Rege, et si sciret quod plus deberet tenere a domino, non intendit ipsum prejudicare. Dixit tamen quod dominus Rex debet eam et bona ejus ab omni injuria et violentia defendere et bonam garentiam apportare. (577.)

280

Gualbardus d'Arrieto, domicellus,  tenere quidquid habet in parrochia Sancti-Maurilii, de Barsiaco et Pujols; exceptis illis que tenet de alienis dominis … jus coram preposito de Barsiaco … debet sequi cum armis una die, ad expensis prepositi... (589.)

Petrus Parran, miles … quidquid … in parrochiis de Budos, Pujols, Barssaco, Ylatz, Salternes; exceptis feodis que tenet ab aliis dominis, videlicet: feodum … ab archiepiscopo Burdegalense, in parrochia de Budos et ab Arnaldo-Guillelmo  de Marselhas, milite, in parrochia de Barssiaco … cum uno pari cirothecarum, etc., cum ceteri milites. (590.)

Petrus de  Villasentuli … quidquid … in parrochiis de Pujols, Barssac, Ylats, Linhan, Puihaco; exceptis … ab archiepiscopo feodum in parrochia d'Ylatz et a domino de Sirlione in parrochia de Barssiaco et in eadem parrochia de domino de Monteprunhan, et quod a domino de Rioncio … cum uno pari cirothecarum, etc. (591.)

Bernardus Petri, domicellus, et Petrus de Loissatz, miles … habere allodia insimul de Budos.

Idem, Petrus habet quedam allodia in parrochia de Austen, in loco A Loyssat : homines, terras et  alias res. Pro istis allodiis debent facere talia deveria sicut ceteri milites de Barsiaco.

Testes... : Gualhardus d'Arrieto, domicellus, Ram. de Pujols, Bern, de Montibus. (592.)

281

Guillelmus de Ffaurgis, domicellus, et Gualhardus, [miles] ... dixerunt tenere castrum de Faurgis, cum suis pertinentiis universis, et homines, redditus, … quod habent in parrochiis de Prinhac, Salduas, Barsac et Tholena… et apud Lengonium … Item, dictus miles … homines, possessiones … in parrochiis de Sancto-Cormo et de Birac, diocesis Vasatensis

Item, ... in parrochia de Rions, diocesis Adurensis.

Item, dominus Gualhardus tenet homines … in parrochiis de Sent-Corme, Birac, Escaudes, Artigola, dicte diocesis Vasatensis, et de Langaunt et de Bigorssa, dicte diocesis Adurensis. Et pro predictis debent quilibet ipsorum quinquaginta solidos sporle in mutatione dominorum; et exercitum unius militis; ita tamen quod cum unus facit exercitum alter non teneatur. Gualhardus alienavit quedam apud Barsacum... (593.)

282

Petrus de Budos,  domicellus, … quidquid  habet in  parrochiis de Budos, Hilatz, Pujols, Salternas; exceptis feodis que tenet ab aliis dominis, et excepta inclina que tenet a Gualhardo de Grossinhac, milite, in parrochia de Budos … alia deveria sicut ceteri milites. (594.)

283

Petrus Bertrandi de Barsiaco, miles, …  tenere terras, census in parrochia de Barssiaco; excepto feudo quod tenet a Petro Vigorosos, burgense de Lengonio et excepto feudo quod tenet ab Amaneo de Villasentud, milite;  et feudis … a Guillelmo de Ffaurgis, Petro de Villacentuldi, Hernardo de Villacentuldi, Petro Parran, militibus, priore de Barsiaco, Arnaldo de Montepesato, milite, Bertrando de Podensaco, domicello, Vilale Seguin, Petro de Vasnto, Guillelmo-Ramundo Bernardi et Gualhardo de Solerio, cive burdegalense.

Amaneus de Villacentuldi, miles, … tenet … terras, vineas in parrochiis de Barssaco, Prinhac, Tholena, Faurgis, Salternas, Bomes, Sancti-Leodegarii; exceptis feudis quod habet in parrochia de Barssaco a domino de Lagoiran, domino Gualardho de Montetremulo, Guillelmo de Faurgis, militibus et in parrochia de Prinhac a Bertrando de Podensac, domicello, et in parrochia de Faurgis a domino de Cronone.

Geraldus de Budos, domicellus, … tenere : homines, terras, … in parrochiis de Cabanac, Balirac, Lassatz, Landirans, Sancti-Michaelis de Rivofrigido, et de Budos; excepta decima de Budos quam habet a Petro de Novelliano, milite; et feodo in eadem parrochia a Guillelmo-Ramundo Columbi, pupillo; et excepta decima in ipsa parrochia de Budos quam habet ab archiepiscopo Burdegalense.

Gualhardus de Rudos, domicellus … tenere terras, vineas … in parrochiis de Salternas, Pujol, Barsaco; excepto feodo quod habet in parrochia de Salternas a Guillelmo de Faurgis, milite; et feodo … a castellano de Pujol … et feodo a Petro de Villasentuldi, milite, in parrochia de Pujol.

Pro quibus … debent … ut ceteri milites de Barsiaco.

284

Et sunt possessiones quas homines [francales] domini regis Anglie habent et tenent ab eodem domino Rege infra fines seu limites parrochie de Barssiaco, quorum nomina inferius continentur :

Petrus de Puteo de Barssiaco juratus et requisitus dixit et recognovit quod ipse habet et tenet a domino Rege xii. sazones terre et xl. regas vinee.

Arnaldus Bordi... xii. sazones.

Guillelmus Garsie... xv. sazones et xx. regas vinee.

Constantinus de Puteo... P. de Possinhan, Gualhardus de Caturco, Vital de Pujol, Bidotus de Grava, P. Cossa, Ffortho de Goths de Barssiaco (tiennent chacun de 5 a 20 sadons de terre et de 2 a 40 reges de vigne.)

Petrus de Sanguet omnia que habet in parrochia de Salterna; excepto feodo quod tenet ab Arnaldo de Labaneira … xv. regas terre ubi est stagia in qua moratur et omnes terras quas habet a Pojous; excepta decima de Salternis quam tenet ab archiepiscopo Burdegalense.

Arnaldus-Remundus de Mirabello, de Barssaco... possessiones in parrochia de Salternis; excepto feodo … a domino de Fonte-Guillelmi et decima ab archiepiscopo Burdeg.

Petrus de Pinon … omnes possessiones in parrochia de Barssac; excepta stagia in qua moratur et ix. regiis vinee.

Guarsias Bernardi  possessiones ... . in parrochiis de Barsiaco et de Lassatz; excepta stagia in qua moratur quam tenet a priore de Barsiaco, et quadam vinea quam tenet a Bernardo de Montibus; et terra a domina Maria de Montepezato.

Remundus Maurini de Barsiaco... xii. sazones terre culte.

Guillelmus Johannis... xx. regas terre culte.

Vital de Grava … omnes possessiones in locis vocatis a Seron et Villasentud.

Ramundus Micol … peciam terre in loco vocato a Longars et aliam in loco vocato a Laperreyraduas pecias ad puteum de Villasentud.

Dictus Guarsias Bernardi... omniain parrochia de Lessatz.

Vital de Mensura Constancius de Barssac, Guillelmus-Ramundus de Marssan, R. de Lafossa, junior, P. Iterii de Barsac, Arnaldus de Vineasola et fratres ejus, P. Denarii, Guillelmus de Barssac, Gombaldus Deu Glaus, Arnaldus de Vineasola, fillius Guillelmi de Vineasola, Guill. Vigeri, P. de Porgat  (tiennent chacun de 4 a 27 reges ou sadons.) P. de Latinera... omnes... in Barssiaco; excepta stagia in qua moratur et quibusdam terris quas habet a Petro Molier, presbitero.

Ram. de Lafora, filius Ram. De Laffora, senior... viii. sazones terre.

Bernardus Andre, pro se et Vitalia, sorore sua … omnes … in parrochiis de Barsiaco, Prenhaco; excepto feodo quod tenet a Petro Sancti de Villacentuldi; et exceptis feudis … ab ecclesia de Barssiaco.

Guillelmus, Bernardus et Vital Ayquelinus … P. Johannis de Barssac, R. Amerii, P. Ferra, Guarsias Blanc, prose et fratre Petro, Am. de Motar P. Martini, B. Cossa, Bonetus de Cosnac, Ramundus Micol, tutor Vitaline, filie quondam Bernardi Ramundi,  defuncti, …(tiennent chacun de 3 a 40 reges ou sadons.J

Bernardus de Cansterans, pro se et Petro de Castera de Barssac … medietatem omnium bonorum suorum et ultra stagia quam habet in Barsac.

Bernardus de Montibus... omnes terras lauratas in parrochia de Barssac; excepta terra de Lalongars; et dixit quod habet allodia in parrochia de Prinhaco, in loco a Labat et de Horminha, et in parrochia de Sancto-Serrano : Assaleis et au Pus.

Arnaldus de Segas.... nihil tenere.

P. de Sanguet … omnes terras lauratas in parrochia de Pinous et Salternas; excepto casali quod habet apud Sallernas in loco vocato a Labraneira quod tenet ab Arnaldo Alabraneirs. In parrochia de Barssaco tenet stagia in allodio.

Pro quibus possessionibus et tenementis prenominati homines, nec non et pro paduentiis et aquis, quibus tarn ipsis quam animalia sua utuntur, sunt et esse debent homines francales dicti domini, et lenentur pro eodem, domino Regi [et] preposito de Barssiaco, ipsius domini Regis juramentum fidelitatis facere et dare fidejussores eidem preposito pro omnibus mandatis, et idem dominus Rex pro premissis habet altam et  bassam justiciam in eosdem.

Item, sciendum est quod Ramundus de Bezatz, Arnaldus de Vasato, Vital Ordei, Guillelmus de Vineasola, Vital de Pesquit, Arn. de Latinera, Guillelmus-Ramundi Bernardi, Costalus Servat, P. de Lassegas, Fortho Marssan, R. Marssan, Arnaldus de Vasato et Arnaldus de Maloburgo sunt homines francales pro aquis et paduentiis supradictis, et facere et prestare, tanquam ceteri homines, jura et deveria suprascripta. Et omnes homines supradicti debent jurare et sequi dictum prepositum, si in dicta prepositura aliqua injuria inferretur.

Item, Arnaldus Porgat.... octo sadones terre in parrochia de Barssaco.

Item, dixerunt quod pro predictis dominus Rex debet eos et bona eorum defendere ab omoi injuria et garantiam asportare. (596.)

285

Vital, Guillelmus, Petrus Vitalis, Deu Got tenent omnes possessions cum v. sol. census et sunt scripti in rotulo castri Burdegalensis, et debent solvere in festo Beati-Michaelis preposito de Barssiaco; et illi qui reddent illos quinque solidos prepositus debet dare eisdem ix. denarios vel prandium … sunt homines francales Regis;  exceptis feodis quod dixerunt se tenere ab alienis dominis... (597.)

Vitalis de Piniu, Vilalis Gaucelini,  Bernardus Laurentii, P. Deubas, P. Fabri, pro se et R. Fabri, fratre suo,  G. Reginaldi, P. de Rua … tenent corpora eorum, aquas, paduentia et herbas et pro hiis dixerunt se esse homines francales … ut ceteri de Barssiaco.

Bernardus de Braquadez,  pro se Petro de Broquatz, fratre Guillelmi de Broquatz, Ramundus Wuillelmi, Amaneus Doati,  Bern. Deu Castar … sunt homines... (598.)

Guillelmus Durandi,  Arn. Petri, Bern. Latinera, R. de Seron, R. de Hager, R. de Lasbordas … tenere corpora et cetera ut ceteri homines de Barssiaco. (599.)

Guillelmus Pujhol,  Bernardus Pinhol, pro se et Ramundus Fureirer, tutor ut dixit Petri Amalvini, de parrochia de Prinhac et Salternas … ut ceteri homines de Barsiaco et debent dare fidejussores seu cautiones ydoneas dicto preposito de stando juri coram ipso. (600.)

286

Amaneus de Curton, ratione Maussete, uxoris sue et Arnaldus Bernardi, ratione Thomasse,  uxoris sue … quod dicte mulieres habent terram Inter-Dordoniam de qua debent facere homagium domino de Castellione et v. sol. sporle. (616.)

Guillelmus de Branas,  P. de Branas, Vitalis de Branas, R. Ayquelini, Forto Feureir,  Arnaldus  de Bodio,  Ger. de Trabes, Vital, de Trabes, Garcias de Palu, Vital, Ramundus et Marlinus de Palu, P. Agutz, Garsias Darnaut, R. de Agud, R. de Gitan, P. de Gitan, G. Petri, W. Peir, filius P. Garassa … se esse homines dicti Regis et tenere ab eo domos, terras, nemora, vias, aquas, herbas, et omnia que habent in parrochiis de Salternas et Prenhaco et cetera ut alii homines francales de Barsiaco. (617.)

Petrus de Artiga, filius R. de Artiga, pro se et Wuillelmo de Artiga et Pet. et Arn. et Rem. de Artiga, pro se et W°. de Artiga, filio Arnaldi de Artiga, parochiani Sancti-Johannis de Scriptis … ipsi sunt homines Regis et tenent ab ipso stagias, terras, … cum xx. den. quos debent solvere preposito de Barssiaco quotiescumque dictus Rex exercitus suos mandet; et dictus prepositus debet eis dictus exercitus nunciare et ipsi solvere eidem preposito denarios predictos;  et alia jura  facere  non tenentur; et Rex debet eos defendere tanquam suos … debent sacramentum fidelitatis... (618.)

287

Bernardus Cossa,  pro se et Vilalis de Cassa,  fratre suo, … sunt homines francales … debent dare fidejussores pro omnibus mandatis habent allodia in parrochia d'llatz, videlicet terras cultas. (619.)

288

Bernardus Durriet, P. de Grava, Vitalis Leger, pro eis et aliis hominibus de la comptau de Porcello et de Castris … tenere terras, vinea et omnia que dictus dominus Rex habet in parrochiis de Porcello et de Castris; et de hoc dent tres porcos pellatos et mundos, videlicet pejorem et meliorem quos potuerunt invenire in foro Burdigale; et post unum porcum medie quanlitatis. Debent etiam xl. panes albos de quibus qui plus currant per villam Burdigale, ubicumque sit in villa.

Facta autem presentatione, Gaufredus de Blavia, sive mandatum suum, debet hoc capere. Postea dicti homines super hoc debent unam haubergatam manuo [baillivo?] illo qui tenent locum dicti domini Regis; et si ipse locumtenens non hauberget cum dictis hominibus, in anno, ipsi homines debent eidem solvere vi. libras monete burdigalensis pro haubergatam predictam. … Soluto cornagio predicto, ipse senescallus debet reddere portatoribus ejusdem juris unum carterium porci immediate precedent et octo panes; et pro isto deverio dominus Rex debet ipsos homines defendere et bonam garantiam asportare. (620.)

289

Arnaldus Regis et Helias Regis, parrochiani de Castris esse homines francales ... tenent corpora sua et paduentia dicte parrochie. Et Arnaldus Regis ix. sadones terre et Helias xii. sadones … et debent dare fidejussors … preposito de Barssaco. (621.)

Guillelmus-Ramundi de Bordis de Sancto-Severs, existens in prepositura de Barssiaco, nomine suo et Ramundi de Balirac, domicelli, patris sui, tenent a domino castri de Benangas stagiam in qua morantur, in loco a Las Bordas et molendinum suum, situm ibidem, et omnes terras in dicto loco de Las Bordas qui vocatur Ramundus de Bordis, cum xv. solidos sporle. Tamen prepositus de Barsaco habet in eis justiciam... (622.)

Amaneus Artaudi, tutor Guillelmi-Bernardi, filii Bernardi de Latinera ...est homo Regis … tenet corpus suum; item, totam terram quam habet in parrochia Sancti-Severii, videlicet de Latineri et cetera deveria hominum de Barssiaco. (623.)

Ramundus Cassanhas, miles de Burgo … habere in allodia terras et possessiones quas habet vel tenentur ab eo in parrochia de Lanssac.

Item, in loco A Chamon.

Item, pratum de Sancto-Cirico quod est prope illud quod tenet de Alberto de Burgo … jus coram castellano de Burgo. (624.)

290

Arnaldus Brulhon de Sancto-Maurilio stagiam suam in parrochia Sancti-Maurilii et ut ceteri homines de Barssiaco. (637.)

Remundus de Bosco,  G. et R. filius Gualardi et G. filius Vigorosi et P. et Ricardus de Bosco de parrochia Santi-Maurilii … terras, vineas et stagias que sunt inter aquam que vocatur Locyngl. et stagiam d'Artiganomans et Raymundum de Clayrac ex una parte et feodo quem Ramon de Bosco tenet a Poncio de Bautirano, domicello ex altera. sunt homines francales … debent habere paduentia prepositure de Barssaco et dare xii.  denarios monete Burdegalensis census … debent jurare pacem  castellano predicto annuatim et dare vi. denarios sporle et cetera sicut homines de Barssiaco … jus coram castellano Burdegale [Barssiaci?]. (637.)

291

Wuillelmus-Remundus de Monos, cum sui partionarii tenent omnes terras .— apud Memisano; exceptis duobus.

Item, tenet ab eo quod de talibus Barriosta sive curru, ollam debet, habet unam ollam (sic). Voyez, pour le reste de I'acte, Notice..., p. 76-78. (643 et 644.)

292

Segoronus de Moyssac, miles, … tenet terras et alia apud Balandarac, in parrochia de Senients … cum unam lanceam sporle  domos au Sasterar, in parrochia de Ponteuts... de Parencer... de Cera... Sancti-Pauli, apud Bossa et pro hiis debet juramentum, homagium, x. solidos sporle.

Item, dixit protestando quod ipse tenet de feodo deu Castet, quod est de feodo Regis, quidquid habet in parrochia de Haurenihano et Sancte-Eulalie et domum de Bolina et unam boeriam apud Lussa, in parrochia Sancti-Pauli. Pro quibus debet conferre tertiam partem in deveriis quod dictus Deu Castet debet facere pro dicto feodo et dictus Deu Castet debet garentire ipsum ut frater primus. (645.)

293

Gualardhus de Lamota de Bogio, domicellus tenere medietatem castri de Lamota in Bogio.

Item, homines et cetera in parrochiis : Donnes, Biganos, DeuTeys, de Gino, Bascarrossa, Sanginet, in loco appellato Meula, a loco que dicitur Garduny de Meula usque ad podium de Laleuga; et pro hiis debet: juramentum... homagium... cum una lancea sporle : dimidium militem in exercitu.

Item, debet tenere medietatem illorum que tenet Arnaldus Lupi de Besandiano, milite, in parrochia de Saunhac; non tamen habet quod dictus Arnaldus tenet, hoc totum injuriam ipsius ut dicit. (647.)

294

Amaneus de Podio, miles, vigerius de Mimissano, … tenet vigeriam de Mimissano, pro qua debet facere juramentum, homagium et CCC. solidos, monete Burdigalensis de sporla. Tenet … montam [motam?] de Mirapeis, in parrochia Sancte-Eulalie, pro quibus debet facere unam lanceam sporle terram d'Arbenhac,  in parrochia Sancti-Juliani quam dedit pro anima sua Lospitali Roncidewallis; nunc dictum Hospitale tenet a Rege cum uno capellano Pampilonensis sporle … jus coram Rege sui mandato ut miles Regis. (648.)

295

Gualhardhus de  Lugaten.,   Ispanius d'Artigameira,  Ispanius de Sis, Vilalis d'Artigameira, pro se et parsonariis de Mimisano … tenere … partem dimidiam decime de Mimisano et decime de Luas.

Item, omnia que habent apud Mimisano, scilicet : nemora, paduentia, montanas; excepto xii. denariis census quos predictus Ispanus tenet ab abbate de Sancto-Severo et quartam dicte medietatis decime de Mimisano a dicto abbate. Pro quibus debent unum hominem peditem de exercitu et v. solidos sporle.

Item, dictus Gualhardus tenet in parrochia de Biscarrossa, homines, terras et in parrochia de Meros in Borno cum una lancea de sporla.

Item, dictus Ispanus tenet … in parrochia de Parencias cum v. solidos sporle.

Item, dictus Gualhardus, cum partionariis suis, tenet in allodium boscum de Casa apud Lugaton., in parrochia de Lua, et tertiam partem in affario de Latorcia. (651.)

296

Arnaldus Amaneni de Campet, miles, tenet quidquid habet in parrochia de Poutencii in Borno; excepto affario de Maubourguet quod tenet a vicecomite de Tartas, et pro hiis debet : juramentum, homagium et nihil aliud. (652.)

Lambardus d'Ecossa, domicellus tenet [ratione] Pinis, uxorissue, domum suam in parrochia de Sanguinet et homines, terras …; excepto quod tenet apud Meula …homines, terras  apud Latorcia, in parrochia Ducera … apud Auleys in parrochia de Perencias. Et debet juramentum … et una lancea sporle. (653.)

Petrus de Monlanerio, domicellus, … tenet domus et motara de Montarerio, cum hominibus, … et pro hiis debet facere unum scutiferum equitem armatum de exercitu et unam lanceam de sporla. (654.)

297

25 mars 1275. — Notum sit quod anno domini mcclxxiii0, die veneris ante ramos palmarum, in presencia mei Gilberti de Miralho, publici notarii Burdegalensis et testium subscriptorum ad hoc vocatorum et rogatorum, Gualhardus de Lalanda, domicellus, juratus et requisitus recognovit se tenere et debere tenere a domino duce quandam domum cum edificiis et pertinentiis suis que est in castro Burdegale, in qua idem domicellus inhabitat et moratur cum familia sua de die et de nocte, exitum liberum et ingressum, et durat in longitudinem domus predicta a magno turi usque ad turim in quo Chitres inhabitatur et morabatur tempore quo vivebat.

Item, cayum quod Bernardus de Fflorraz, domicellus, tenet a dicto Galhardo in feudum.

Item, cayum quod Seguinus Barba, civis Burdegalensis tenet... cayum quod Bruna, uxor Wuillelmi de Monterebelli, domicelli, tenet cayum quod Rostandus Duran, civis Burdegalensis, tenet … duo caya quod Johannes de Castellione, campsor Burdegalensis, tenet.

Item, tenet domum in qua W. Bordes, cartulaiius Burdigalensis inhabitat … omnes domos que sunt a domo W. Bordes, predicti, usque ad domum dicti Galhardi, qua domus vulgariter appellalur Lefenuga … dictam domum que vocatur Lafeuniga … et exitibus suis … domos quas idem domicellus habet … inter domum quandam Wuillelmi de Sancto-Albino usque ad quadrivium omnes alias domos cum exilibus, edificiis et pertinentiis suis a predictis domibus suis usque ad domum Remundi Alauda, quas domos cum homines [qui] tenent ab ipso domicello in feudum.

Item, ..., novem libras reddituum turonenses apud Pontem Burdegale, super pedagio Pontis predicti.  Et omnia supradicta sunt in parrochia Sancti-Petri Burdegale.

Item, tenet preposituram monetarum.

Item … nemus quod vocatur Lohedensan, in parrochia de Villanova.

Item.... in parrochia de Greian in Medulco, omnes homines existentes in duobus locis, in parrochia predicta : Videlt. et Cassat…

Et de hiis omnibus est homo et miles dictus Gualhardus dicti Regis cum exercitu sui corporis et unius militis, videlicet quadraginta dierum, dum Rex vel ejus mandatum mandabit sibi exercilum et cum quadraginta solidos sporle in mutatione domini.

Item, tenet … omnes domos quas Ruffatus de Lalanda, miles, patruus suus, habet subtus castrum dicti Regis Burdigale, quas habet ex hereditate paterna et cum deveriis superius nominatis et hoc tenet ab ipso nomine ducatus Aquitanie.

Item, tenet … homines et cetera quod pater dicti domicelli legavit eidem Galhardo et fratribus suis in loco appellato apud Sanctum-Luperculum in parrochia Sancti-Johanis d'Estempis.

Item, tenet … homines de Talentar … nemora et alia quod dicti homines de Talentar habent … in parrochia de Tabanac…

Item, interrogatus … si alienavit aliquod de juribus domini, dixit quod non...; si habebat allodium, dixit: prout civis Burdegalensis; coram quo debet stare juri, dixit quod coram majore Burdegale.

Hujus vero recognitionis … sunt duo instrumenta.

Actum predictis die et anno, regnante Eddoardo, rege Anglie, sedde Burdegale vaccante. Petro Gondaumeri, majore. Testes vocati et rogati sunt : magisler Arnaldus de Lacasa, Geraldus de Montz, clericus, P. Goubert, clericus, P. de Riontz, domicellus, Joh. Alegre, Rostandus de Cuiniac et ego predictus Gilbertus de Miralho, qui presentem …(478.)

298

Declaration des bourgeois de Bordeaux. Notice..., p. 58. (479.)

299

Petrus Stephani, civis Burdegalensis, pro se et civibus quorum est portus de Trageto, juratus et requisitus dixit quod ipsi debent transire sive passare dominum Regem et senescallum suum et propriam familiam hospitii eorumdem, qui assidue morantur cum eis, ad expensas eorumdem, cum arnesio proprio eorumdem a Burdegala ad Tragetum et a Trajeto ad Burdegalam.

Item, si dominus vel senescallus voluit ire Lingonium, ipsi debent habere et portare unum barcellum, cum octo tiratoribus et uno gubernatore et ipsum portare Lingonium vel usque Lingonium, et si ipse, dominus vel senescallus, volunt homines retinere et barcellum citra illam marcam, ipsi debent eis facere impensas, alioquin homines possuut reverti cum barcello suo; et ipsi, dominus et senescallus, nichil eis dare tenentur.

Et propter hoc recipiunt dicti cives de Trageto bladum in parrochia de Terminac, et naulum consuetum, et abironem; et debent esse dictorum civium omnes portus que sunt de Laureomonte usque ad Salarga. (480.)

300

Amaneus de Benauges, juratus … tenere omnes terras, stagias, apud Sanctum-Macharium et apud locum appellatum Crossenham cum duabus cirothecis albis quidquid habet in Benaugesio habet in allodio libero … stare juri coram senescallo. (481.)

Aymo de Mota, miles, … tenere in libero allodio suum maynile de Sancto-Andrea, in loco appellato In Nomine-Domini et Dels Ayguat … stare juri coram preposito de Burgo …(482.)

301

Gonellus de Torne, pro se et parrochia de Torne, Guillelmus Soc de Cabanac, pro parrochia de Cabanac, P. de Claus... de Cambas, Margot... de Sancto-Capresio, P. Assin... de Quinsac, Bern. Deu Claus... de Camplanes, W. de Montz... de Senac, Gaucelinus Garhilh de Beninhan, pro eadem  parrochia, P. de Tandiu,  de Lopa,  pro … W. Stephanus de Sadirac... W. de Lasmadiras, de Bonetan... P. de Manhan de Mandarat seu Canoiac... P. de Fonte de Vico appellato d'Avinhan de Salabeu pro commorantibus in vico d'Aunihan, Helias Fabri, pro … Sancti-Quintini, Arnaldus Grosterar... de Boliac, de Floyrac et de Ffaurgis, R. Simon Deu Pot..., Arnaldus de Pouilh  pro parrochia de Pouilh,  P. de Gacias de Lobaut, pro se et hominibus commorantibus in loco appellato Lo Caigh. et Cuiruchan in parrochia de Nairiono; in loco appellato Durananda, in parrochia de Tressis, dixerunt et recognoverunt se debere domino Regi quadraginta libras que vulgariter appellantur : questa Regis, a festo Sancti-Michaelis usque ad festum Omnium-Sanctorum et solvuntur apud Silvam-Majorem preposito domini Regis; ita scilicet quod parrochia que tunc non solvent solvet gagium v. solidos pro toto anno et quod est cerium et scitum quod queque parrochia que solvit. Parrochia de Tornes habet solvere x. solidos, Tabana... xv. Lauregio... lx. Cambis... lxx. Sancti-Caprasii... iv. libras, Quinsac... iiii. libras, Camplans... lx. sol., Senac... xxx. sol., Vicus de Podio Salati qui est in parrochia de Trena... mi. sol., Lenhan... xl. sol., Lopa... l. de quibus solvunt stagia de Labatut, cum suis torneriis, que est in parrochia de Camarsac xv. den … Sadirac...iiii. … lib Bonetan xx. solidos, de quibus octo in festo beati Hilarii, Madirac seu Corcorac... iiii. sol … locus d'Aninhan in parrochia Sallabove... xx. sol Sancti-Quintini... xx. sol Sancte-Eulalie iu Baresio l. solid … Behac (Boliac?) xx. sol Fflurac... iii. sol Ffaurgis... x. solid … Deupac... xx. solidos et preter hoc debet octo solidos semel in adventu Regis nam qui dicuntur sporlam sive capteuium de Cursano... xl. sol. et preter hoc xx. sol. in adventu Regis, nam qui dicuntur sporlam sive captenium... de Lobaut... ii. sol.  et preter hoc debet octo solidos in adventu … locus de Gaigh. in parrochia Lobaut... xii. denar. Tuzinas in parrochia de Narriano... x. sol. … Durianda in parrochia de Tressis … xii. denarios.

Item, dixerunt et recognoverunt, pro se et parrochianis et parrochiis et locis predictis quod dictus Rex habet in hominibus commorantibus in locis predictis justiciam; et debent exercitum secundum quod homines (minores?) possunt et debent facere.

Item, debent jurare fidelitatem secundum quod populus Burdegalensis.

Item, dominus Rex debet habere prepositum Inter-duo-Maria et idem prepositus debet habere duos servientes : unum debet habere ab Ubterra (Sauveterre?) supra, et alium a Ubterra citra, custodiendum terram et citandum homines; et quod illi servientes debent recipi et procurare per domos, ita quod unus in una domo semel in anno.

Item, prepositus se altero, equis et cum uno garcione debet recipi per poalhos et procurari i. in anno.

Et quod pro premissis habent libertatem pascuorum, saltuum et ceterorum bujusmodi; et quod ila sunt liberi et habent terras suas modo predicto francas et liberas et quod de ipsis suam possunt facere voluntatem, et quod homines, ab Uberta supra commorantes, debent facere jus apud Silvam-Majorem et coram preposito de Inter-duo-Maria, et citra commorantes apud Burdegalam... (497.)

302

Bernardus de Moneto, domicellus, nomine uxoris, et Amalvinus de Maquau, tutor ut dixit Wuillelmi de Maquau, nepotis sui, et Rostandus de Cutinat, clericus, nomine Arnaldi-Wuillelmi de Cucinat, fratris sui, ut dixit, Danderon, uxor R. Arn. Mayensan et W. R. de Nonat, domicellus, … se tenere … omnes terras quas habent in parrochia de Ivrac et de Baresio; pro quibus debent facere sibi exercitum, videlicet : Danderonis, uxor R. Arn. quartam partem exercitus de Baresio; aliam quartam partem Amalvinus de Macquau dicto Guillelmo de Maquau, Rostandus de Cutinat, pro dicto fratre suo, quartam partem; W. R. de Nonat aliam quartam partem. Tamen si aliquis eorum sit miles, ipsi debent de milite facere exercitum.

Super allodia, debet stare in scriptis domino vel ejus mandato in quindena Pasche... (498.)

303

Geraldus de Saya, miles, tutor ut-dixit Gaufredi nepotis et heredis W. Aymerici de Burgo … tenere medietatem dominii quam dictus Wuillelmus habebat apud Borc; et medietatem vigerie de Burgo; et medietatem feudi quam filius Amaneni Gombaudi tenet, medietatem terre quam idem Wuillelmus habebat cum una proalea sporle et homagio plano … jus coram castellano de Burgo. (545.)

304

Geraldus, abbas Silve-Majoris, … confessus fuit quod domus Silve-Majoris debet domino Regi, pro dicta domus et membris ipsius, videlicet: cotidie celebrare missam pro defunctis genere ipsius domini.

Item, cotidie celebrare missam Beate-Marie, pro vivis; et quod debent providere eidem domino, dum erit apud Silvam-Majorem et dare [s….] duplicem prebendam de bonis quod ipse abbas habebit.

Item, uxori domini Regis aliam prebendam, si presens fuerit. (560.)

305

Guillelmus-Ramundus de Birac, miles, et L. Montet, et Ramundus de Stagia, nomine matris sue, uxoris quondam Petri de Stagia, militis … debere et facere exercitum cujusdam scuderii cum runcinno, pro rebus quas tenent in parrochiis Sancti-Lupi, Artigiis, Tressis, Ffloirac et Pompenhac, exceptis illis rebus quas tenent ab aliis dominis … jus coram preposito de Inter-duo-Maria. (561.)

Miletus de Bolio, miles  tenere, cum homagio et v. sol. spoiie, quidquid habet  in palude de Barba, ratione domini de Blancafort et ratione castellanie de Burgo … habet allodia … jus coram senescallo. (562.)

Wuillelmus Artaud, civis Burdegalensis, habet medietatem in portum Sancti-Johannis de Ponte. Dixit quod portant dominum Regem et senescallum suum et propriam familiam eorundem, cum navibus suis et propter hoc habent jura et perciperiunt (sic) que habent medietatem reddituum et pertinentium dicti portus ex donatione domini Regis. (563.)

Jordanus de Cabanaco, domicellus... nichil tenet … tamen stare juri coram preposito de Barssiaco; et ei facere sacramentum fidelitatis; et debet dare fidejussores in omnibus mandatis; et habere super cum magnam et parvam justiciam ; et dixit quod debet sequi eum sicut ceteri milites prepositure faciunt. (578.)

306

21 mars 1215. — …Guillelmus-Remundus de Birac, miles …debet tertiam partem exercitus cum Gombaudus et Bertrandus, fratribus suis, et cum B. et R. Senlot, fratribus et filiis Gombaudi Sentot, militis, et cum Perdelia, sorore dicti G.-R. de Birac, et  cum W° de Semenac, fratre suo, nepotibus ejusdem G. Remundi. Pro illis rebus quas tenent in parrochia Sancti-Lupi. (499.)

Ramundus de Bernac, domicellus,  dictus : Comes de Bernac, … tenere partem illius terre de qua Johannes de Sancto-Lupo debebat eidem domino tertiam partem exercitus unius militis et aliam vero partem terre dixit quod tenet, ratione emptionis, Wuillelmus   Daevressan, gener Ramundi Dlanda, civis Burdegalensis, qui emit unam vineam et unum casale; et in eadem terra sunt morantes : P. de Museias et R. de Museias; et habent stagias. Et de eadem terra emit olim Wi. Ri. Deu Neger unam peciam terre in qua fecit vineam, et de eadem terra emit olim Vivianus de Sancto-Lupo unam petiam et dictus Petrus de Musias unam peciam prati apud pratum Mortes in parrochia Sancti-Lupi, et filiastra Petri de Junquar tenet unum casale et unam vineam … jus coram senescallo. (500.)

307

Petrus de Montepessato, miles … tenere domum suam et stagia in qua idem moratur in parrochia de Salabove.

Item, homines, questas, agrerias, feoda, milicias et alia quod idem miles habet in dicta parrochia de Salabove et de Calhau; excepto uno de tiibus feudis quod tenet Bertrandus de Salabove, domicellus, de ipso rnilite in dicta parrochia, et de Calhau, et de Sancti-Germani; quod feudum exceptum tenet idem miles de dominis de Torne, et duo residuo feuda tenet idem miles a domino Rege; et exceptis decimis suis quas idem miles tenet ab archiepiscopo Burdegalense.

Item, tenet a Rege molendinum quod est in parrochia Sancti-Germani.

Item, homines, questas, … in parrochia de Calhau; excepta decima ipsius parrochie quam tenet ab archiepiscopo.

Item, homines, … que habet in locis vulgariter appellatis A Poiaus, in parrochiis de Ponpenhac et de Salabove.

Item, … in parrochiis de Ivrac et de Artigas.

Item, … agrerias quas habet in palude de Javastaus et Deu Sah, in parrochia d'Izon.

Item, … quandam Iandam que est inter ecclesiam de Tressas et de Panpenhac.

Item, feudum quod P. de Betalha, civis Burdegalensis, tenet et quadam placeam lande quam ipse habet ibidem, et feudum quod dictus civis tenet inter ecclesiam de Tressas et de Ponpenhac.

Item, … piscarias, census et jura quod habet apud Macharium,  de Ponte Laubiac usque ad Drocum, tarn in mari quam in terra.

Item, quod Wuillelmus de Quinsac, domicellus, tenet in parrochia de Camairac et quibusdam aliis locis.

Item, tenet seu tenere debet totam justiciam, altam et bassam, a ponte de Castainh de Lauransa usque ad aquam que vocatur Lubert in parrochia de Bonetan, et de passu de Birac usque ad ecclesiarn de Birac.

Et pro premissis omnibus debet fideliter homagium, et [cum] Armandus de Montepisato, miles, debent facere predicto Regi exercitum unius militis. Ita tamen quod cum alter ipsorum facit exercitum in propria persouna, alter post ipsum exercitum hujus facere debet. Et etiam idem Petrus de Montepesato solus [debet] domino Regi pro predictis omnibus l. solidos monete currentis Burdigale sporle.

Requisitus … si habebat allodium dixit quod non credebat … stare juri coram senescallo. (504.)

308

Amandus de Montepisato, miles,  domum suam et stagia ubi ipse inhabitat et moratur in parrochia de Salabeu.

Item, homines, questas, milicias,  …in eadem parrochia.

Item, … in parrochia de Calhou; exceptis decimis ab archiepiscopo.

Item, homines de Pojous qui sunt medietate de Ponpenhac et de Salabove; exceptis hominibus de Castainh et excepto feodo quod Remundus, dictus Comes de Bernac, domicellus, habet in parrochiis de Salabove et de Calhau; et medietate molendini vulgariter appelati de Montgalhar, siti in parrochia de Salabove; et agreriis ad ipsum feodaliter expectantibus exceptis.

Item, quasdam landas et terras inter ecclesias de Ponpenhac et de Tressas.

Et pro dictis debet l. solidos monete Burdegalensis sporle.

Item, tenet … prata que W.-R. de Junquiras et W. de Junquiras tenent ab ipso in parrochia de Sancti-Germani. (305.)

309

Dauderondis, uxor Raymundi-Arnaldi Mayensan, civis Burdegalensis, donavit et dedit, concessit et quittavit, in perpetuum, cum concensu dicti mariti sui Bertrando de Solio, civi burdegalensi, filio quondam domini Rostandi de Solio, defuncti, et ejus heredibus, vera et pura donatione facta inter vivos, nullo casu ingratitudinis revocanda preposituram quam habet, ut dixit, in parrochia Sancte-Eulalie in Baresio et in parrochia de Yviraco et Sancti-Petri de Quinsac in Baresio, cum omnibus pertinentiis … quam preposituram predicta Daudorondis tenebat a domino Rege cum una lancea sporle, unde de dicta prepositura ipsa devestivit se in manu dicti Regis, cum voluntate dicti sui mariti, ut dixit, et confessa fuit lotaliter simpliciter et de piano, supplicans eidem domino, humiliter et devote, ut eundem Rostandum, filium dicti Rostandi, de predicta prepositura et ejus pertinentiis investiatur, cum de propriis rebus suis.

Actum … Testes : magister Arn. de Lacasa, P. Roberti, W. de Villacentud, miles, Geraldus de Montz, clericus, G. de Montremblant, miles, B. de Casaubon, Galhardus Deus Paus, et ego... (506.)

310

Rostandus de Requeris … nichil tenere … stare juri coram senescallo (Parmi les temoins:) W.-R. de Sos, domicellus, Galhard Colomb, filius n'Arn. Colomb. (507.)

311

Bernardus d'Ecossan, dominus de Logoirano … tenere castrum de Logoiran, cum honore et pertinentiis et omnia que sibi et portionariis suis …[pertinent].

Item, quod habet in parrochiis de Logoiran, de Listriac et de Hau … onmem justiciam dictarum parrochiarum et omnia que habet cum portionariis suis; excepta stagia Remundi de Briniar deu Torne; et excepto quodam solo … apud Le Torne; et prato de Fauce-Torcerna quos non tenet a domino duce.

Item, … quidquid habet in Silvamajore, vel cetera Silvatu, vel sui portionarii.

Item, … in parrochia de Bauregio; excepto tamen decima de Bauragio; et feodo et Juncquerias apud Lingonium; excepta justicia.

Pro quibus omnibus supradictis debet facere homagium et c. solidos sporle, et exercitum in propria persona, si compos vel sanus fuerit, sin autem debet mittere unum militem armatum loco sui.

Item, … omnia cum portionariis que habet in Rioncio, Sancti-Hilarii, Lobaut, Sadirac, Cursan; et quod debet prestare juramentum fidelitatis et stare juri coram senescallo.

In omnibus supradictis dixit quod sunt portionarii sui, in quibusdam : Seguinus de Puteo, ratione uxoris sue, Geraldus de Montetremblant et quidam alii …Testes : Petrus d'Anglades, miles, Remundus de Nalhan, Paulinus de Lisa, W.-Rem. de Sos (508.)

312

Galhardus de Bladin, capellans de Hau, W. de Bladin de parrochia de Hau, pro se et parrochiani de Hau, dixerunt quod tota parrochia de Hau, debent pro bonis quod habent unam vaccam vairam et unum circulum gallinarum sporle et exercitum. (509.)

313

Arnaldus et Petrus de Castis (Tastis?) domicelli … tenere omnia … apud Sanctum-Macharium et in honore de abbatia Sancte-Crucis Burdegale; excepto quodam solo a Remundo Molinquin et quidquid habent in Benaugesio tenent de vicecomitatu de Benauges… Testes : Petrus d'Anglades, W. Remundus de Noalhan, miles …(483 et 510.)

314

Wuillelmus de Stagiis pro se et habitatoribus de Blandiant, ut dixit, qui locus est in territorio Herbe-Faviere et de Balices … dixit quod ipsi sunt in territorio Herbe-Famere et subsunt immediate, domino Regi et tenent immediate ab eodem terras, possessiones, … in parrochia Sancti-Johannis de Sauters, in territorio predicto et de Borites; et quod pro predictis debent sibi facere exercitum et solvere [p---a] sua et solvere pecuniam et alia in quibus sibi tenentur burgenses et habitatores Herbefamere et de Borites et territorii predicti.

Item, quod debent stare juri coram ipso domino vel baillivo Herbefamere et de Borites, et omnibus querelantibus de eisdem… Testes :magister Petrus de Meminsan, clericus, Vitalis de Rocalhalada, Godefrey de Thaney, Job. Lucas, P. de Condom …(511.)

315

Arnaldus Monetarius, tutor ut dixit Roberti de Floriac nepotis... tenere cum tertia parte unius militis homines deu Treugh, in parrochia Sancti-Lupi, cum stagiis et pertinentiis ipsorum hominum et quod nullum allodium credit habere et quod debet stare juri coram senescallo. (519.)

Geraldus d'Armanhac, tutor, ut dixit, Bernadeti, domicelli, eidem filii et heredis quondam domini Amaneni de Lebreto, tenere … (Suit l’enumeration des fiefs.) — (520.)

316

Galhardus de Casaneto, domicellus, films quondam Remundi-Wuillelmi de Cassaneto, militis, defuncti, … omnes terras et jura que Iterius Deu Bruilh habuit in parrochia de Talis, in loco appellato A Laregue, et alibi in eadem parrochia … omnes terras et jus que Constantius Solialdi habuit in parrochia Sancti-Christophori in Medulco … omnes terras, … que Wuillelmus-Aymerici de Guisquet, miles de Cosnaco, habuit in parrochia Sancti-Viscentz … cum uno osterio (austuro) sauro vel mutato sicarium ipsius domini, in mutatione domini, in Burdigala solvendo.

Item, … si habebat allodium; dixit quod habebat : quidquid habet in parrochia de Pinhac; excepto feodo de Tartugueyre, de Sanquat, de Cairon et quidquid a Cauginhac in parrochia Sancti-Theorlodii et quod de istis allodiis faciet domino secundum quod alii milites de Burdegala... Testes : Wuill. Ffurt de Cassaneto, miles, Aymericus de Burgo, Galhardus de Cassaneto, Crater Wuillelmi Ffurt. (521.)

317

Arnaldus de Sera, miles, … tenere Argelosa, cum pertinentiis, in parrochia Sancti-Andree de Argelosa et omnia que habet ratione Argelose, in parrochia Sancti-Johanis de Sera, cum x. solidos sporle ... nichil aliud

debet, nisi homagium, et hoc ratione Agnetis, uxoris sue … jus coram senescallo …(522.)

Amalvinus-Girardus de Burgo … quod habet allodia : quemdam vineam apud Rornafort in parrochia de Lalibarda … super Podium de Cantarana iiii.  frust. terrarum; et quod de illis allodiis debet facere secundum quod alii burgenses facient … jus coram majore de Burgo.(523.)

Remundus de Caslis, domicellus de Barssiaco … tenere terras, … in parrochiis de Barssiaco, Pinhac et de Illatz cum quibusdam cirotecis albis; exceptis cum quibusdam feodis (sic), que habet in eisdem parrochiis, a domino de Landirans, Gailhardo de Faurgiis, domicello et Galhardo de Lobenc, milite. Et pro premissis debet preposito dicti Regis, de Barssiaco, juramentum fidelitalis prestare et sequi ipsum prepositum expensis ipsius prepositi per unam diem, per ejus preposituram, si eidem, in ipsa prepositura, molestio aliqua inferetur; et idem prepositus habet pro predictis et exercet altam et bassam justiciam in eundem. (524.)

318

Petrus de Mesplet, Petrus et Remundus de Lucbernet, et Arnaldus de Furgis, de parrochia de Guilhos … pro se et aliis hominibus de dicta parrochia, dixerunt quod sunt homines dicti Regis et se advocant ab eo et tenent quidquid habent in dicta parrochia de Guilhos cum ii. denarios sporle … debent facere exercitum sicut alii homines de terra … jus coram senescallo. (532.)

Johanes Dardaria de Leyssatz, parrochianus de Austen, pro se et hominibus de Leyssatz et de Curlon, de la parropia d'Austen … sunt homines Regis et se advocant ab ipso et tenent ab eo quidquid habent … jus coram senescallo …(533.)

Arnaldus de Pontititz et Petrus Domorcilia,  pro se et hominibus de parrochia de Morslers et de Saunhaco, Vasconie diocesis … [ut supra].(534.)

319

Dominus Arnaldus de Boliaco, miles, Geraldus de Sancto-Genesio, domicellus … tenere omnia que habent in parrochiis de Boliaco, Tressis, Pompenhaco, Sancto-Lupo, Floirac, Carignan, Trena, Lobaut, Camplanis, Cabarar, Sancto-Albino, Naman; exceptis decimis et feudis que tenent ab archiepiscopo Burdegale, et domino de Turre, et a domino captar de Trena, et a domino de Blanhaco. Et pro istis debent facere exercitum unius militis vel sui corporis … jus coram senescallo... Testes : Vital Prohome; Augerius de Ffarvarnel, Garcias de Segur …(579.)

320

25 mars 1273. — Petrus Cavaleir, Remundus, frater ejus, Johanes Gualhardi, Ramundus, frater ejus, Ram. Laureti, P. Rostandi, P. de Fonte, P. Darttafilhis, P. Arquin, pro se et Arn. Arquin, fratre suo, parrochiani de Sancti-Johanis de Sconptis.... dixerunt quod habent in dicta parrochia in allodio, videlicet :

Petrus Cavaleir et frater ejus stagiam suam, terras, nemora, vineas, paduentia sita contra stagiam suam.

Joh. Galhardi et frater ejus … [idem].

R. Laureti viginti regas terre au Pulh de Nicolin.

P. Rostandi xiv. regas au Pont de Ecclesia, juxta terram Vitalis Ricardi et vii. regas a Lasterreas.

P. d'Artigafilhon... xi. sadones... au Puch de Laglera... iii. A Loroga... xx. regas in Durar... iiii. sadones in casali d'Arogafilhon... stagiam suam et casalis … xx. regas ad Fontem de Ulino.... i. sadonem au Cor … xv. regas terre de forest inter domum Arnaldi d'Arquin et domum Petri Deubiler... xv. regas terre juxta vineam Marc Estieu... viii. sadones terre quas Johanes tenet ab eo.

P. Arquini et Arnaldus, frater ejus... stagiam et domum in qua morantur... xv. regas terre coram P. de Benier... xv. regas terre... de Labatud P. Dau Bovier.... iv. sadones a Laroga.... xx. regas terre juxta molendinum Ariman... ix. regas terre juxta casale B. Estiu.

Et hoc habent in allodia.

P. de Fonte non habet aliquid in allodio, sed dat sex denerios exercitus super caput suum.

Et hoc superius nominatum volunt dicti homines tenere a domino; unusquisque cum sex denarios exercitus (sic), portatis ad castrum Regis, infra octo dies; exercitus quandocumque dictus castellanus dicti castri mandabit exercitus, et cum ii. denarios sporle.

Et volunt tenere herbas, paduentia, prata, nemora, … a domino cum aliis vi. denarios exercitus; et esse homines sui francales; et volunt quod dictus dominus Rex custodiat eos … jus coram senescallo … Testes : Bertrandus de Casabon, domicellus, Galhardus de Colomby, junior, Guillelmus de Sancto-Severino, Am. de Sacaruas, Geraldus de Montibus (638.)

321

Forto de Mays, G. de Cabanac, R. Vital, G. Deumays, pro se et patre suo, P. Lamberti, P. Defforn, G. Sentot, G. de Labana, Am. de Larruy, consanguineus ejus, G. Arnaldi, G. Deuga, P. de Labarda, P. de Saus, P. Am., P. Elias, J. de Pinu, R. de Becots, P. de Lacodella, Arn. de Podio, R. de Podio, Laurentius de Laruazar, P. Gaucelini, Vital Noeti, G. de Larrauazar, G. Delga, P. de Lasorgent, pro ipsis et pro aliis hominibus francalibus de Cabanaco et pro parssionariis eorum … dixerunt....tenere quidquid habent in parrochia de Cabanaco, videlicet :  Deu Cyngli quousque ad rivum d'Aulaeda, et quousque ad lagunam de Tropius et quousque a La Bridanca de Perers, et quousque a La Truersa de Lucbersini, et quousque a La Mata de Riuvo Arogela, et quousque ad rivum de Poiros, ita sicut se levat Deu Cingli, versus Petram de Lasorgent et de illo loco versus Coquan, et quousque ad molinam de Capsan.

Dixerunt ctiam quod propter hoc debent facere homagium et sacramentum fidelitatis ... jus coram castellano Burdegalensi, cum i. denarium sporle quislibet eorum.

Et debent omnes insimul de parrochia de Tabanaco qui sunt de La Comptau xx. solidos census, in festo Circumcisionis; et de illis xx. solidis debet Rex dare vi. denarios ad illos homines qui portabunt xx. solidos predictos ad opus prandii.

Item, … debent vi. solidos annuatim in festo predicto Guillelmo de Bovisvilla… (639.)

322

27 mars 1273.—V. die exitus martii, in presentia Bernardi de Vareto, publici notarii Burdigalensis … Amaneus de Lesgar, domicellus … quidquid tenet in parrochia de Bias et nihil aliud. Et pro hiis … juramentum fidelitatis, et homagium, cum unam lanceam sporle et tribus ardentibus candelis in cupide (sic) dicte lancee; que candele debent continere unam libram cere… Testes : Petrus Assalhis de Podensac, Remundus Arnaldus, clericus, Amaneus de Casaus, Uspanhon de Sis, milites, n'Espanhon d'Artigameira, Senhoronus de Moyssac et ego … (642.)

323

Prior de Menissano (Mimissan) … tenet sitam prioratus predicti et pertinentiis … medietatem decime Memissano … medietatem decime de Monte Sancti-Michaelis de Biars. Et pro his debet facere unum hominem in exercitu, ad proprias expensas... v. solidos sporle in mutatione Regis, non prioris, cum juramentum et homagium. Nihil alienavit; tamen intellexit quod predecessores sui aliqua alienaverunt injuste, que ipse conatur repetere. (646.)

324

29 mars 1273. — Dominus Bertrandus de Goto, miles, … tenere totam terram de Grayan quam dominus episcopus Agenensis dederit sibi.

Item, dominus Rex cum littera sua de tota predicta terra eum investivit … debet facere dimidium militis exercitus … Testes : Hugo de Roqua, domicellus, Petrus de Lematz, miles. (581.)

325

Declaration des hommes libres de I'Entre-deux-Mers. (Notice, p. 51.) — II faut y ajouter les noms des tenanciers : Guillelmus Constantinus cum suis tornaleriis parrochie d'Yvrac, Thomas de Rivo d'Yvrac, parrochie Sancte-Eulalie, cum suis tornaliis, Petrus Constantini, ejusdem parrochie cum suis tornaeriis, P. Mayoardi, P. Dolerii, P. Ayquelini et frater ejus, Guillelmus Merlanda et nepotes ejus, Arnaldus Maynardi, G. Textoris, Remundus Lovo, G. Lono, cognatus ejus, parrochie Sancti-Petri [de Quinsac], Arnaldus Beaquirii, pro se et P. Am. de Labarreyra ejusdem parrochie, J. Gaucelini, R. Nurit, G. Blanc, P. Deu Crucurut, G. Ayquelini et cognatus ejus et Petrus Ayquelinus de Sancto-Baresio, ejusdem parrochie … Testes: Geraldus de Sancto-Genesio, domicellus, Michael Lo Pinadoris, R.-P. de Cognac, Martinus de Laspara, Am. de Sancto-Genesio, P. d'Arribeira. (640.)

326

4 avril 1273. Raymond Dard reconnait tenir en fief de W.-R. de Rats, lieutenant de P.-Arn. de Caupene, bailli de Saint-Clare, pour le roi dAngleterre, la maytat de tota la franda del Cluzet... (412.)

Auger de Miramont, chevalier, fils d'Auger de Miramont, reconnait tenir du roi d'Angleterre le chateau de Miramont et ses ddpendances; que le senechal Luc de Thany lui a preté 100 marcs d'argent et a employe 1,500 sous morlans aux reparations du chateau … Testes : Bertrand de Noalhan, senhor de Noalhan, Peyre de Buzos, n'Arnaud Garsias de Sescars, cavoirs, en Bertrand de Ladilhs, en Jordan Pansava, Ramon del Miralh, Bernard Baur, clerc. Actum, quinto die introitus aprilis sede vaccante, Rostand, priore de Sant-Macarii. (411 et 429.)

327

Johanes de Hasar, pro se et Geraldo Deu Hasar et Petro Deu Hasar, parrochiani Sancti-Michaelis de Bias… tenent omnia jura, deveria, … pro boeria de Marsimale, et domo sita de super; et boeria de Guillelmo Bos; et moliar de Sesquas,  et possessionibus et rebus aliis … in dicta parrochia, ratione successionis Gualhardi Deu Hasar; et hoc cum xiv. denarios monete Burdegalensis census, in festo beati Martini hyemalis preposito ballivie de Mimisano... (641.)

328

6 avril 1273. — Arnaldus de Lasperon, de parrochia de Bios in Borno, pro se et Petro Bernardo et pro Vitali de Lashedias, fratribus, quorum est procurator, dixit quod ipsisunt immediate dicti Regis et tenent omnia que habent in dicta parrochia; exceptis quibusdam terris quas tenent ab illis d'Artigameira … qualibet domus debet … baillivo de Mimissano v. solidos census in festo beati Martini hyemalis … nihil habent in allodium, nisi terras predictas francales... jus coram baillivo predicto. (655.)

329

14 mai 1273. — Sentence arbitrale entre Archambaud, comte de Périgord, et  le chatelain de Castillon. (Notice..., p. 141.) — (438.)

330

Vente par Bernard Dauloede au senechal de Gascogne du domaine de Bordessoles, diocese d'Aire : Me Aubert, connétable de Bordeaux. (421.) Confirmation de cette vente par le fils de B. Dauloede. (422.)

331

Reconnaissances féodales par divers seigneurs: Arnaldus Seguinus Descan, Remundus-Bernardus de Castronovo pro castro novo de Theursano, Dominus de Bengro., Guillelmus de Pensse, comes Armagnaci; Augerius de Morlas, Raymundus de Garenh, Bertrandus de Mota, Vitalis de Marrenh, Bernardus de Mota, Guillelmus-Arnaldus de Casalis, Arnaldus de Gavaston, Guillelmus-Arnaldus Darblade,  etc. (41 a 92.)

332

Arnaldus de Corbin (Notice..., p. 34), Petrus de Bordeux, domicellus ... tenet militiam de Burdeux, in parrochia de Poyer, in Marciano..., etc. (93 a 128.)

Hôpital de Bessan, diocese d'Aire. (130.)

333

Hec sunt homagia recepta apud Sanctum-Severum et recognitiones serviciorum, die sabbati post festum Sancti-Mathei, apostoli.

Plusieurs actes d'hommage, reconnaissances, etc., des eveques, abbés et feudataires de la senéchaussée des Lannes. (131a 136.)

334

Donation faite par deux feudataires du Périgord d'un terrain, pour y etablir une forteresse. (434.)

335

2 Janvier 1274. — Coneguda causa sia que n'Arnaud Audonih, cavoyrs de Broc (Bourg) … a dat, donat, … au rey d'Angloterra, per ventadeira donation … tot lo dreit et la radon et l’action … que medis n'Ernaud ave … en peage deu port, ni en la vila de Leyburna, en mar et en terra, … et l’en a feit vertader possessor … E ceste donation, quitadon et cession desus deita a feit per los grans services et per los grans biens et per los mereites que medis cavoirs recognego que a pres et recebut de lui et aten et espera aver. Et renuncia sobre so ad aqued dreit … Actum fuit … 2 Janvier 1274 … sedde vaccante … B. de Sacapins; majore. Testes : Helias Carpentarius, maiestre Dom. de Yla, en Jordan de Atre, maiestre W. de Varti, calonges de Valensa, W. Emeric de Montpagon, cavoir, Gerard de Usona, clerc … (459.)

336

Conogude cause sie que Pons de Lansac, dauzet, filhs en Guillem Amaubin, cavoer de Broc (Bourg), qui fo, per sin et per tots sos bers et per Guillmot, filh n'Amaubin de Lansac, qui fo nebot deu medis Pons, ensem per n'Ayquart Audonih, cavoer de Borc … a dat, donat, … al noble senhor rei d'Anglaterra … tot lo prout en dreit et la radon et action que aven  en peage deu port de Leyburne … E cesta donation … a feit lodit Pons ab voluntat et ab autrei deudit n'Ayquard Aldonich, per los grans services … que a pres et agut … deu mediss senhor Rei, … Feita en la presencia deu conestable de Borc, juge ordinari douz dict Pons et Gnillimot, loqual com juges ordinari et a dat et autreiat et mes sa autoritat et son dreit … sede vaccante, Bern. Chalapus, major. (460.)

337

25 avril 1274. — Universis Christi fidelibus … Bertrandus de Ladilis, civis Vasatensis salutem in vero salutari.

Noveritis quod nos, non decepti, non dolo … cessimus … excellenti domino nostro Eddoardo, illustri regis Anglie et  domino Hibernie, quidquid habemus  in parrochia Sancte-Marie de Heremo; … in loco vulgariter appellato A Canes, in parrochia Sancti-Andree de Luc-Maur; in parrochia de Artigaveteri in loco vocato de Saulioar; in parrochia Sancti-Michaelis prope Vasatum, in locis vocatis a Melenac et a Calon; in parrochia Sancte-Marie de Saco, in locis vocatis Boralhan et Gros; inter duos amnes seu rivos quorum unum vocatur Drocum et aliud Mortalab et inter pontem de Labaita ac hospitale de Rocabruna, scilicet Turrim de Lavisoun, cum pertinentiis, et alia, cum omnibus juribus  sive in aquis, molendinis, landis, … volentes … quod idem dominus  noster Rex possit inde facere suam omnimodam voluntatem.

Que omnia recognoscimus nos quondam habuisse et tenuisse ab ipso domino Rege in francum et liberum allodium; renunciantes … omni juri quod requirat solempnitatem in donatione aliqua, sive insinuatione …Testes ejus rei rogati a me sunt : dominus Antonius Beli (Bec?) ejusdem domini cancellarius, dominus Lucas de Thany, senescallus Vasconie, dominus Amalvinus de Baresio, Guillelmus Arnaldi de Saubanhac, civis Baionensis, W.-Arn. Columbi, de Burgo et alii plures…

Datum in Grandimonte prope Sanctum-Emilianum xs.va die aprilis. (34.)

338

Avril 1274. Reconnaissances de divers chevaliers de la sénéchaussee des Landes: Guillelmus de Baus, cavoer, G.-E. de Faurges, P. de Labarte, dauzet, n'Amat de Sagbet, P.-Am. Del Mus et de Nare d'Arrumbes, W. de Serres, Bert, de Casterat, Guill. Meran, G.-Arn. de Linans, n'Auda de Beirre. (24 a 34.)

339

1er mai 1274. — Conoguda causa sia que en l'an [1274], en lou sen die de l'entran de may, n'Audouard, roi d'Anglaterra, la sea de Burdeu vacant, en Pey Gondaumer, major, en la presenlia de min Gilbert Deu Miralh, notari … doneguren et confediren per lurs bonas et agradablas voluntatz Arnald de Larssan, et Vigorosus de Larssan, et Robert Amavin, et P. Gaucem, et P. Guiraut, et R. de Vaires, et P. de Ayquem, et W. de Montz, et Arn. Gaucem, et R. Gaucem, et Rob. Arramon, et Arn. Berdonilh, et W. Robert, et Robert Johan, et Arn. Johan, et Ram. Bandonih deu Poian, et W. Bairan, et Vidau de Treugh, et W. Vidau, et H.-W. Hugon, et W. Bilan, et P. Vilan, et P. Bandonilh de Laffant, et Peire Berart, et P. Vilan de Laumar, et R. de Pont, et Arn. de Latesta, et Galh. Bandonih, et Rob. de Lassus, et W. de Pastis, et W. de Lalanua, et P. de Montz, et Arn. Maurin, et W. Maurin, et Ram. de Larsan, carpenters, et P. de Lases, la plus veilh, et P. Ramundus, et Arn. Cosin,  filh Rob. Cosin, et Arn. Johan de la parropia de Baissac, per etz et per lotz autres homes de la medissa parrochia, que etz et acuns detz sonnt et deven estre, et lor antecessor sunt estat ansianement home francau de lors cors de nostre senhor lo rei d'Anglaterra, per arradon deu dugat de Guiania, per arradon de acunas causas … et que it mediss sunt home francau … et per ataus s'avoren et s'avoen, per las quaus causas meuvent et deven meure deudit Roi, et que per aquera medissas causas deven far it e caduns detz au mediss senhor Rei ost, per aissi cum li autre home d'Entre-dos-Mars, et que deven arecebre cad'an, en quatre Iocs, den la medissa parropia, le perbost d'Entre-dos-Mars, sin ters et dar et pervedir aissi ters, cada una de las quatre beis, a menjar et a beure, per la rradon desusdita. Lo quas avandit locs de Baissac dissoron sole ansianament estre aperat : la cambra deu Rei.

Apres, jurat et requerit si aven alienat acuna causa … dissoren que no. Apres, si deven far autre deve eu Rei, dissoren que no. Apres, devant cui deveu far dreit, dissoren que devant lo perbost d'Entre-dos-Mars…

Testes sunt: maiestre Gombaut Bevocat, Bidau Bandonilh, clerc, Esteve de Duras, Helias Purssan, Arn. Faur de Vairat, clerc, Arn. Brun de Salanhiac, P. Assin de Lalanda et io qui…(501)

340

21 mai 1274. — Memorandum de xl. solidos Burdegalenses seu xx. morell. de W.-Arn. de Savinhac, pro duabus placeis domorum, qualibet placea de xvi. uln., census annuatim.

Conoguda causa sia que W. de Montelh, de la parropia de Sent-Circz de Canesse en Borgues … deu tenir … totas aqueras xx. arregas de terra … las quaus son costa la estadia deu medis Guillem de Montelh, entro la terra de la gleysa de Sent-Circs d'una part, et la terra de l'espitau de Wafera d'autra, et dura en lonc deu feu Helias-W. Guines a l'un cap en jusqu'a la terra de l'avandit espitau de Wafera. E meis, totas aqueras xi. arregas et demeia de terra que son dentz lo casau d'en Montelh, entre la terra Gaucem deu Montelh d'una part, et la vinha P. de Latasta d'autra part … E meis, totas aqueras xi. joalas de vinha … entre la vinha Gaucem de Montelh et la terra deu medis W. de Montelh … E meis, iv. regas de terra … ab seis deners de sporle a senhor mudat et ab xii. deners de cens renduts … au castet de Bordeu, au conestabl e… Et n'a pres et recebut vestison de maiestre Remond de Thaleyron, conestable deu castet de Bordeu … lo quaus conestable, en nome et en loc de nostre senhor lo Rey, l’en a mandat et combingud estre bon senhor …

Testes : En Pey Colomb de Ruanova, Amaneus Colomb de Larocella, Bonafos de Larocela … (129.)

341

22 mai 1274. — Rob. Cosin, W. de Lassent deu Poian, W. de Barbarosse, W. de Treugh, et Pey de Montz de Lalanda,  de la parropia de Baissac, sonnt homes francau deu Rey … autreian, ratifiant et confermen et avoen la rraconeiscensa et l'avoement que li autre parropiant de Baissac an fet … Testes : Robert de Benqueras, n'Elias Augueir, P. Deu Treugh, de Sent-Arremedi, W. Guiraut deu Paus, W. Miles de Tropeita, Vidau Bandonih, clerc … (502.)

P. de Montz, filh R. Bandonia, Arn. de Lasvinas, Ffortz de Montz, P. de Lacasa, filh P. de Lacasa, Arn. Bandonih Deu Treugh, W. Bandonih Faure... (Meme declaration que les precedents.) — (503.)

342

20 septembre 1274. — Universis presentes litteras inspecturis Vitalis de Miramonte salutem.

Noveritis quod nos recognoscimus tenere ab illustrissimo domino rege Anglie terram de Ranecose, in parrochia Sancti-Martini de Vuaus et teneor coram domino Regi facere et percipere justicie complementurn vel mandato ejusdem. Teneor etiam quum dominus d'Esca facit deverium suum dicto domino Regi, ego debeo commestioni interesse et debeo servire cum una candela in manu, et candela debet esse talis quod durare possit quousque fuerit commestio peracta dicti domini Regis; et debeo cum servientibus commedere; et coram me ponere dictam candelam ardentem et dum comedere debeo, ad domum propriam redire cum residuo candele; et hoc supra sancta Dei evangelia juravi corporaliter per me tacta, in presencia domini Petri Stui., militis, tenentes locum Luce de Thany, senescalli, in curia Sancti-Severi assignata ibidem die lune ante festum beati Mathei, evangeliste, quod non plura neque pauciora tenebar facere deveria, ratione dicte terre.

In cujus rei testimonium has litteras patentes dedi eidem domino Petro Stu., loco et nomine domini Regis et ejus senescalli, sigillo venerabilis viri Garsie Arnaldi, abbatis Sancti-Severii signatas, qui ad preces meas sigillum suum presentibus apposuit.

Datum apud Sanctum-Severium, die martis ante festum beati [Mathei] evangeliste, anno 1274. (23.)

343

29 juin 1274. Transactions entre le senechal et l'évêque de Bazas. (Notice..., p. 97.) — (416 et 417.)

344

17 mai 1275. — Bruns de Bernac, cavoirs, filh. Aramon Brun de Ffronsac, qui fo, reconogo que maiestre Johan de Labere, conestable de Bordeu … l'a balhat et livrat totas  las terras eus tenements que n'Arramon Brun, payre, ave … que son a Grensac et a Bonaffont, cum una escarta de civada, a la rnesura de Frensac, et i. gallina et fogassa …

Actum Henry Lo Galeis, major … (474.)

1275. Luc de Thany, senechal, donne en fief a Arnaud-Guillaume de Savignac, citoyen de Bayonne, deux places ou sols de maisons. (418.)

6 aout 1275. P. de Montrevel, fils de Guillaume de Montrevel, chevalier, promet au senechal Luc de Thany de se soumettre a la juridiction du Roi, sous peine de mille marcs sterling d'argent, et sous la caution de Brun de Saya, Pierre Itier et Guillaume de Montrevel, son frere, chevaliers, qui s'obligent chacun pour 300 marcs. (471.)

21 aout 1275. Don au roi d'Angleterre des droits sur le port de Libourne par la famille Audouin. (Notice..., p. 80.) — (461.)

345

4 septembre 1275. — Conoguda causa sia que Gombaut de Tiran, daudet, establitz en la presencia de maistre Johan de Laberra, castelan de Burdeou, en temps que aqueste carte fo faite et de min W. B. public notari de Bordeu et dens testimonis plus bas in aquesta carta contenguts, monstret una lettra, sajerada deu saget nostre senhor n'Adouars, prumey fils, sa en areyre de nostre senhor lo roi d'Engletere, lo tenor de la quau lettera era ataus : Edwardus (Voyez t. Ill, p. 16. 11 juillet 1268.) en testimoignage de vertat d'aquesta causa, jo avantdeit notorie, a la pregara et a la requesta de l'avantdit castelan, et per voluntat et autrey deudit en Gumbaut arecebui aqueste presente carte, en audience dos testimonis en aquesta carta contenguts.

Actum fuit … sede vaccante, Henricus de Galeys, major.  Testes : P. Iterii, canonicus de Vertulh, P. Iterii, dauzet, Johan Colom, filh Gaillard Colom, Am. Conte, Richard Leprestre, P. de Mondum et W. Bordes, qui la carta … (35.)

346

8 septembre 1275. — N... Adhurensis et Sancte-Quitterie episcopus...tenere... militiam de Bausten, inter terram de Ossan et de Mazerel et quidquid defunctus Martinus de Laberra, officialis Adhurensis habebat in dictis parrochiis (37.)

347

15 oclobre 1275. — Guillelmus-Remundus de Pinibus, filius Guill.-Rem. de Pinibus defuncti … vendidit … quartam partem castri de Gorrabere (Torrabren?) … in Correbrenesio diocesis Auxitani … Renuncians dictus Guill. Remundus … Testes : Nobilis vir dominus Anasancius de Cavomonte, Otho de Pardalhano, Vitalis de Filartigia, milites, Petrus Amaneus de Pomeriis, Guill.-Arn. de Gontaldo, domicelli, frater Petrus Gingo, monachus monasterii Sancti-Mauricii de Blavimonte, Ramundus de Miralho, burgensis de Regula, magister Arnaldus de Guiscardi et Poncius Amati, clerici.

Actum apud Lingonium, in domo prioris, qui est juxta ecclesiam Beate-Marie … Philippo, priore de Regula … (425 et 475.)

348

Même date. Vente par le même Guillaume-Raymond de Piis du château de Sendetz (Fourcez?),  situe diocese d'Auch, entre  le château de Torrabren, le chdteau de Sossio et la ville de Montreal, en Agenais, pour le prix de 1,000 livres bordelaises … (426 et 476.)

Engagement du sénéchal envers le même. (427 et 477.)

349

Novembre 1275. — Universis ad quos … Guiscardus de Burgo, miles, senior, salutem,....

Noveritis … nos recepisse castrum de Regula a domino Luca de Thany, senescallo Vasconie, per manum Johanis de Labere, constabularii Burdegalensis … pro quindecim solidos burdegalensis monete qualibet die recipiendos, per manus Vitalis de Miralho, burgensis Regule et prepositi ejusdem loci. Ita videlicet quod pecuniam predictam de predicto preposito capiamus de mense in mense. Promittimus quod predicto constabulario, vice et nomine predictorum dominorum nostrorum Regis et senescalli, quod eisdem seu ipsorum quilibet, seu ejus eorum qui pro tempore fuerit predictum castrum … cum pertinentiis reddemus  … cum ad  hoc faciendum ab ipsis requisiti fuerimus …(38.)

350

1275. — Le maire de Bayonne, comme lieutenant du sdndchal, donne en fief quelques maisons dans la ville. (424.)

Meme date. P. Arnaud d'Arrans reconnail tenir en fief le château de Moudied, dans I'eveche de Lescar. (442.)

351

10 Janvier  1275/6. — Conoguda causa sia que maiestre Johan  de Labere, conestable de Bordeu, en nome … a dat et livrat feuaument... a Guillem de Laforest. de la parropia de Gradinhan … xxx. sadons de terra los quaus sont en la fourest dou Roy,  en ladite parropia, entre la forest dou mediss Roy de cada part … ab vi. deners d'esporle a muda de senhor, per lo quart de fruit pendant, an per an, portat au castet deu Roi, a Bordeu; et ii. deners; et a dinar a la garda,  cada jorn que vendemihera si i a vina … Actum … Brun de Saya, major. Testes : Helias Carpentarius, en P. Esteve, en G. de Becla …(36.)

352

16 mars 1276. — Noverint universi … quod ego Guiscardus de Burgo, miles, dominus de Brolio, recognoscimus spontanee quod habemus et tenemus ex commissione et commenda nobilis viri dornini Luce de Thany, militis, senescalli Vasconie justicie et examen justicie parrochie Sancti-Stephani et parrochie d'Estiac per suas litteras patentes sub sigillo curiae Vasconie in hec verba … Datum Lengonio xvi. die martii (1270) que omnia sic nobis commissa … promittimus … restituere …(39.)

Noverint universi … quod nos, magister Bernardus Fabri, clericus, recognovimus quod nobilis vir Lucas de Thany, … commisit nobis justiciam parrochie de Pinha et alia quedam … (Ailleurs il y a : de Pinibus et bailliviam.) — (40.)

353

1er avril 1276. — Conoguda causa sia que [n'Amanieu Colom, fils de] n'Arnaud Colom de Bore, qui fo, per sa bona voluntad, a promes et mandat que ed servira bonament confideument cum bordes noster n'Audouuard, et que per sin ni per aucuna autra persona, per occasion de sa prison, en la quau, si cum lavantdit n'Amanieu disso, lodit senhor lo tengut, au mediss senhor ni a sa terra nulh dampnage ne faire ne l'y procurera, per sin ni per autra persona, en negune maneire. E de so n'a obligat sin et totas las suas causas … E de so sunt fidetengut per lodit n'Amaneiu Colom, e en Peire Gondaumer, et en P. Colom, frayre, en Joan Colom et n'Arostan Colom per lo tot … Actum … Petro, archiepiscopo, en Fortaner de Casanova, major. Testes : maiestre Arn. de Beus, en Fortaner de Casanova, n'Arn. Lambert, en Bernard Dealian, n'Arn.-W. Eymeric, n'Elias de Camps, n'Arostan de Soler et Gilbert deu Miralh qui la carta…(462.)

354

24 decembre 1276. Assignations donnees a Langon, au nom d'Amanieu de Pomiers a Arnaud-Bernard de Lados et autres accuses de meurtre.

(Notice..., p. 143.) — (328, 329, 330, 331.)

355

30 octobre 1279. Transaction entre le noble baron Pierre, vicomte de Tartas et le roi d'Angleterre, qui ont choisi pour arbitre le vicomte de Béarn. Celui-ci, de I'avis de ses barons, en presence de Fortaner de Casanova, sénéchal, et de G. Lomongauger, connetable de Bordeaux, décide que le vicomte de Tartas doit donner au Roi 6,000 sous morlans, et que lui et les siens seront quittes Pierre  archeveque de Bordeaux; Pons d'Audin, maire. Témoins : Guillaume Seguin, seigneur de Rions; Bertrand de Ladius, Boat de Pins de Bazas, Bernard de Coarraze  (437.)

356

8 juin 1381. Hommage de Jourdain Dupuy, imprimé dans le Nouveau Rymer, t. I, p. 593. (649.)



[1]  Montferrand, arrondissement de Bergerac (Dordogne).
[2]  Guillelmus a ete mis ici pour Petrus, ou, plus bas, il faut lire Guillelmus & la place de Petrus.

[3] Cadaujac, Villenave et Leognan

 <<Retour