21 décembre 1302

Edition : Georges Digard, Maurice Faucon, Antoine Thomas, Robert Fawtier, Les registres de Boniface VIII - Recueil des bulles de ce pape publiées ou analysées d’après les manuscrits originaux des archives du Vatican, 1884-1939, n° 4850-4865 (CCCXXVII)

Edition : Joannis Hyacinthi Sbaralea, Bullarium franciscanum etc., 1765, tome 4, p. 564, n° CCXLVII.

Original : Reg. 50, fol. 237 v°.

Copie : Collection Périgord, vol. 31, fol. 7 r°

Edition Digard et al.

Remarque : diverses lettres sont présentées dans l’édition des registres de Boniface VIII dans un même ensemble de lettres sous les numéros 4850-4865. Nous donnons ici la première lettre adressée à l’archidiacre et à deux chanoines de Nîmes, et les deux lettres qui concernent le Périgord.

Littere Cupientes concesse diversis ecclesiis.

Latran, 21 décembre 1302 (n° 4850)

Dilectis filiis ... archidiacono et magistro Bernardo Regis ac Bertrando de Bertanitis, canonicis Nemausensibus.

Cupientes olim discordiam, que inter prelatos et rectores seu sacerdotes et clericos parrochialium ecclesiarum, per diversas mundi provincias constitutos, ex parte una, et Predicatorum ac Minorum ordinum fratres, ex altera, super predicationibus fidelium populis faciendis, et cetera ut in forma ut supra capitulo LXXXIIII° usque: verum, sicut rectores seu curati presbyteri et clerici parrochialium ecclesiarum Magalonensis civitatis et diocesis gravi nobis conquestione monuerunt, et cetera ut in forma usque in finem. Datum Laterani, XII kal. januarii, anno octavo.

Latran, 21 janvier 1302 (n° 4858)

In eundem modum venerabili fratri ... episcopo Petragoricensis diocesis et dilectis filiis ... abbati monasterii de Sarlaco, Petragoricensis diocesis, ac ... cantori ecclesie Sancti Frontonis Petragoricensis pro rectoribus seu curatis prebyteris et clericis parrochialium ecclesiarum Xanctonensis civitatis et diocesis, sub data: Laterani, XII kal. februarii, anno octavo.

Latran, 7 janvier 1302 (n° 4859)

In eundem modum, venerabili fratri ... episcopo, et dilectis filiis ... decano Lemovicensibus ac ... abbati monasterii Sancti Martini Lemovicensis, pro rectoribus seu curatis presbyteris et clericis parrochialium ecclesiarum Petragoricensis civitatis et dioecesi, sub data: Laterani, non. januarii, anno octavo.

Copie collection Périgord

Dil. fil. archid. et magistro Bernardo Regis, ac Bertrando de Bertamentis, canon. Nemausen.

Cupientes olim discordiam quod inter prelatos et rectores seu sacerdotes et clericos parrochialium ecclesiarum per diversas mundi provincias constitutos ex parte una et predicatorum ac minorum ordinum fratres ex altera super predicationibus fidelium popilis faciendis, audiendis eorum confessionibus presentiis injungendis eisdem, et tumulandis defunctorum corporibus quod eligebant apud fratrum ipsorum loca vel ecclesias sepulturae, graviter invaluerat, prorsus evellere ac omnimode submovere, nullis unquam futuris temporibus suscitandum, quandam super hiis constitutionem edidimus, in qua ubi, quando et quomodo liceat eisdem fratribus predicares hujusmodi confessiones audire, penitentias injungere, qualiter etiam ipsi fratres liberam habeant sepulturam, et de quarta obventionum per eos eisdem parochialibus sacerdotibus et ecclesiarum rectoris seu curates integraliter exhibenda expresse ac [...]narie continetur &c. Verum sicut rectores seu curati, presbiteri et clerici parochialium ecclesiarum Magalonen. civitatis et dioc. gravi nobis conquestione &c. Datum Lateran. XII kal. januarii, an. octavo (en marge: 21 décembre 1302).

In eodem modo, &c. ven. fratri ... episcopo Petragoricen., et dil. filiis ... abbati monasterii de Sarlaco, Petrag. dioc., ac ... cantori ecclesie Sti Frontonis Petragoricen., pro rectoribus, curatis, presbiteris et clericis parochialium ecclesiam Xanctonen. civitatis et dioc. sub data Lateran. XII kal. februarii, anno octavo (en marge: 21 janvier 1302).

In eodem modo, ven. fratri ... episcopo et dil. filiis ... decano Lemovicen., ac ... abbati monasterii Sti Martini Lemovicen., pro rectoribus, seu curatis, presbiteris et clericis parochialium ecclesiarum Petragoricen. civitatis et dioc., sub data Lateran., non. januarii, anno octavo (5 janvier 1302).

Edition Sbaralea

Anno 1302, die 21 decembris.

Ut constitutionem alias a se editam observari inviolabiliter faciant. Ex reg. Vatic. pontif., epist. 327, anni 8, ex indic. Bull. Seraph. ad hunc an. n. 18 et ex Meliss. in suppl. Vaddin. ad hunc an. num. 1.

Dilectis filiis ... archidiacono (1), et magistro Bernardo Regis, ac Bertrando de Bertanitis canonicis Nemausensibus (2) salutem et apostolicam benedictionem.

Cupientes (3) olim discordiam, quae inter praelatos, et rectores, seu sacerdotes, et clericos parrochialium ecclesiarum per diversas mundi provincias constitutos ex parte una, et praedicatorum ac Minorum ordinum fratres ex altera, super praedicationibus fidelium populis faciendis, audiendis eorum confessionibus, poenitentiis injungendis eisdem, et tumulandis defunctorum corporibus, qui eligebant apud fratrum ipsorum loca, vel ecclesias sepulturam, graviter invaluerat, prorsus evellere, ac omnimode submovere, nullis umquam futuris temporibus suscitandam, quamdam super iis constitutionem edidimus, in qua ubi, quando, et quomodo liceat eisdem fratribus praedicare, hujusmodi confessiones audire, poenitentias injungere, qualiter etiam ipsi fratres liberam habeant sepulturam, et de quarta obventionum per eos eisdem parrochialibus, sacerdotibus, et ecclesiarum rectoribus, seu curatis integraliter exhibenda, expresse, ac plenarie continetur. Verum sicut rectores, seu curati presbyteri, et clerici civitatis, et dioecesis gravi nobis conquestione monstrarunt fratres ipsi earumdem civitatis, et dioecesis licet constitutionem eamdem, in quantum pro eis est, velint districtus observari, in quantum tamen est pro rectoribus, curatis, presbyteris, et clericis antedictis multipliciter illam infringere moliuntur, quartam praedictam eis exhibere pro suae voluntatis libito denegando, praedicando in dictis parrochialibus ecclesiis invitis rectoribus, presbyteris, curatis, et clericis supradictis, et in aliis multis articulis, quos longum esset enarrare per singula, contra constitutionem eamdem, in ipsorum rectorum, presbyterum, curatorum, et clericorum grave praejudicium veniendo, diversis per eosdem fratres, ut fraudem faciant, constitutioni praedictae malitiis, cavillationibus, et astutiis exquisitis. Nos autem ipsorum rectorum, curatorum, presbyterorum, et clericorum earumdem civitatis, et dioecesis supplicationibus inclinati, attendentes, quod parum est jura concedere, nisi qui ea tueatur existat, ac volentes constitutionem praedictam irrefragabiliter observari, dictisque rectoribus, curatis, presbyteris, et clericis earumdem civitatis, et dioecesis de illo providere remedio, per quod ipsi nunc, et in futurum contra fratres eosdem, circa ea, quae in dicta continentur constitutione justitiae plenitudinem assequantur, discretioni vestrae per apostolica scripta mandamus quatenus vos, vel alium, seu alios eisdem rectoribus, curatis, presbyteris et clericis dictarum civitatis, et dioecesis efficacis defensionis praesidio assistentes, ac facientes constitutionem eamdem, quoad omnia ejus capitula, prout jacet firmiter observari, non permittatis contra tenorem ipsius memoratos rectores, curatos, presbyteros, et clericos civitatis, et dioecesis praedictarum, vel eorum aliquem ab eisdem fratribus molestari, vel eis ab ipsis gravamina, vel injurias irrogari, facturi praedictis rectoribus, curatis, presbyteris, et clericis civitatis, et dioecesis praedictarum de illatis eis injuriis, et gravaminibus, ac subtractis ex quarta praedicta contra tenorem dictae constitutionis per eosdem fratres debitam satisfactionem impendi, ac exhibituri eis tam super iis, quam super omnibus constitutionem eamdem tangentibus, in illis, quae judicialem requirunt indaginem, per viam judicii, in aliis vero prout qualitas ipsorum exegerit, justitiae complementum. Ita quod officium, potestas, et jurisdictio vestra, coepto contra aliquos uno negotio quod omnes, et omnia negotia etiam non coepta perpetuata inconcusse, et integraliter habeantur ; molestatores, et injuriatores hujusmodi, necnon contradictores quoslibet, et rebelles quandocumque, et quotiescumque expedierit, per censuram ecclesiasticam, appellatione postposita, compescendo. Non obstantibus tam de duabus dietis in concilio generali, quam nostris, quarum prima cavetur, ne quis certis exceptis casibus, extra suam civitatem, et dioecesim, secunda vero ne reus alterius dioecesis ultra unam dietam a finibus ejusdem dioecesis ad judicium evocetur, et aliis quibuscumque constitutionibus a nobis, vel praedecessoris nostris Romanis pontificibus, tam circa judices delegatos, quam conservatores editis, quae vestrae possent in hac parte jurisdictioni, ejusque exercitio quomodolibet obviare, dummodo ultra tertiam, vel quartam dietam auctoritate praesentium, quis ad judicium non trahatur, seu si aliquibus a sede apostolica sit indultum, quod excommunicari, suspendi, etc. et quibuscumque aliis indulgentiis, privilegiis, et litteris apostolicis quibuscumque, etc.

Datum Laterani, XII kalendas januarii, pontificatus nostri anno VIII (4).

(1) Archidiacono : Guillelmo de Mandagato, quam probabiliter archidiaconum tunc temporis fuisse existimamus, cum vixerit circa annum 1300, uti notant auctores Galliae christ. apud Sammarth.

(2) Nemausensibus : Nemausum incolis Nismes clara urbs Galliae Narbonensi, de qua alis.

(3) Cupientes : consule epistolam datam ann. 1302, die 5 aprilis.

(4) In eumdem modum directa fuit haec epistola diversis episcopis, abbatibus et aliis personis pro dioecesibus Faventina, Wratislaven., Valven., Xanctonen., Petragoricen., Auxitana, Spoletana, Werinen., Appamiana, Cameracen.