http://www.guyenne.fr/archivesperigord/Pau/E616/Bulle_Clement_V_2.htm

7 mai 1307

Bulle du pape Clément V ratifiant une transaction passée entre Arnaud Garcie, vicomte de Lomagne, et l'abbesse du monastère de Sainte-Claire de Périgueux au sujet des vicomtés de Lomagne et d'Auvilllars (1307)

Clemens episcopus, servus servorum ..., dilectis filiis nobilibus viris Arnaldo Garsiae vicecomiti Leomaniae et Altivilaris, et Bertrando ejus filio salutem et apostolicam benedictionem, sedes apostolica pia Mater in devotione filiorum exultans quos in sua reperit devotione ferventes maternae bene hiis dilutionis amplectitur gratiis condignis honoratur apostolicis manet praesidiis ... per recta siquidem nobis ex parte dilectarum in Xpo filiarum Aremburgis abatissae et conventus monasterii Minorissarum petragoricensis, ordinis Sanctae Clarae petitio continebat quod pridem eis suggeste per aliquos vicecomitatus Leomaniae et Altivilaris ad eas et ad dictum monasterium pertinere ratione dilectae in Xpo filiae Marquesiae filiae dilecti filii nobilis viri Heliae Taleyrandi comitis petragoricensis et quondam Philippae uxoris ejus vicecomitissae vicecomitatuum praedictorum matris dilectae Marchesiae pro eo quod eadem Marquesia quae dicebatur dictae suae matri in dictis vicecomitatibus successisse professa fuerat in eodem monasterio ordinem supradictum ac persuaso eisdem abbatissae et conventui quod ipse vicecomitatus eosdem tanquam spectantes ad dictum monasterium vendicarentur ac ex adverso plurium fide dignorum opinione tente quod tam per Philippam quam Marquesiam supradictas antequam eadem Marquesia ordinem ingrederetur condam dicti vicecomitatus cum omnibus suis pertinentiis in dictum comitem postque processam temporis per ipsum in carrissimum in Xpo filium nostrum Philipp. Regem Francorum illustrem et demum ab eodem rege in te fili Arnald. et post obitum tuum in te fili Bertrandae tuosque successores translati iustis ex causa existerant quos quidem vicecomitatus tu Arnalde praedicte possidebat sicut et ad huc possides pacifice et quiete abbatissa et conventus praedictae considerato quod reprehansibile foret in eis jus quod haberent in dictis vicecomitatibus ipse vel dictum monasterium propter earum negligentiam seu incuriam deperire sed reprehendum gravius et dampnandum si ipse quae pro caelestis patriae gaudio proprio dimiserunt ad vomitum redeundo dampnabilem concupiscerent aliena, et quod eas et quasvis persones ecclesiasticas quathenus sine seu ecclesiarum vel monasteriorum eis locorum suorum praejudicii possint lites convenienter execrari in jujusmodi perplexitatis ambiguo constituae a te Arnalde praedicte, suppliciter cum instantia postulerunt quod eas de jure quod habebas in dictis vicecomit. informare debere si equali litteris et instrumentis transactiones continentibus ante dictas ex parte tua eis ostensis dictae abbatissae et conventus, litteris et instrumentis praedictis diligenter inspectis et examinatis pluribus fratribus minoribus et aliis probiis viris peritis in jure et in facto ipsis abbatissae et conventui in hiis assistentibus quia demum ex praemissis et aliis causis legitimas clare compertum existit quod nichil juris proprietatis vel actionis in dictis vicecomit. praefatis abbqtissae et conventui seu monasterio competebat pleno et solemni super hoc interveniente ... dictorum fratrum et peritorum consilio recognov. transactiones hujusmodi fore legitimas dictasque vicecomitatus tibi Arnalde praefate et post obitum tuum ad te memorate Bertrande tuosque successores ... agnoscendo ... approbaverunt et ne in posterum posset hujusmodi occasione inter ipsas abbatissam et conventum et vos et successores praedictos et alios quos hujusmodi negotium contingeret quaestiones aut discordiae scrupulus suscitari, et ut in ordine ac monasterio supradictis [-----] et quietis pulcritudinem conservarent, nec non propter beneficia multiplicia, gratias et honores quae ipsae et earum ordo a nobis et praedecessoribus nostris habuerunt nichilominus ad pleniorem cauthelam et securitatem vestram ab omni actione, petitione etc., vos et successores praedictos absolverunt ... et si quodvis ipsae vel dictum monasterium forsan haberent in dictis vicecomit. .... illud in te Arnalde praedicte, quoad vixeris et post decessum tuum in te memorate beate Bertrande tuosque successores totaliter transtulerunt per earum sindicum ad hoc legitime constitutum ... praestito juramento ... generalis quoque totius dicti ordinis Minorum ac provincialis provinciae Aquitaniae ipsius ordinis ministri ad ipsarum abbatissae et conventus supplicationem instantiam laudarunt, approbarunt ... cum igitur ex parte dictarum abbatissae et conventus nobis fuerit humiliter supplicatum quod praemissa omnia pro quiete et pace ipsarum utraque pleniori securitate apostolico dignaremur munimina roborare, nos attendentes sinceram devotionis et fidei quibus erga nos et romanam vigetis ecclesiam ac volentes etc., praemissa omnia grata habentes cum auctotitate appostolica ex certa scientia confirmamus ... supplentis omnem deffectum si quis ex quacumque causa forsan intervenerit in eis vel aliquo eorumdem de apostolicae plenitudine potestatis.

Ensuite le pape insere les autres enoncés ci-dessous.

Dans l’acte des religieuses il est dit:

In nomine etc., dudum ad nos sororem Aremborgim abbatissam et conventum monasterii Minorissorum de Petragoris auditur perlato quod cum domina soror Marquesia nata viris putabilis domini Heliae Thaleyrandi comitis petrag. et quondam dominae Philippae uxoris suae vicecomitissae vicecomitatuum de Altivilari et de Leoman.hinc eidem Philippae diu [--] defunctae velut unica filia ab intestato succedere in solidum in dictis vicecomitatibus debuisset, et postea ipsa Marquesia nostrum praedictum ordinem in nostro monasterio profitente dicte vicecomitatus ad nos debebant et debuerunt ut dictum monasterium per ejusdem Marquesiae dedicationem plenaria pertinere dicto comite et aliis plurisque dicentibus quod tam ex donationibus comiti praedicto factis per dictas dominas Philippam et Marquesiam ab ipso tunc emancipatam quam alias ad ipsum comitem dicti vicecomitatus devenerant et plenar. pertinebant, et quod idem comes pro praedictis per illustrissimum dominum regem Angliae ducem Aquitaniae tunc seu gentes suos tanquam ea tenens in feudum a dicto duce receptus fuerat ad homagium et juramentum fidelitatis et quod ipsa possidebat ... et possideb. pacifice ... super praemissis ... plenius informatae didicimus quod ipsaque [---] ad serenissimum principem dominum nostrum Francorum regem postmodum ex justo titulo pervenerunt ... qui dominus rex ... nobili ac potenti viro domino Arnaldo Guarsiae del Got nunc dictorum vicecomitatuum vicecomiti ... et sicut audivimus, donavit nos capitulum adsorbum cum [p---] congregatae coram venerabili officiali Petrag. ad rogatum nostrum praesente praesentibus etiam fratribus Petro Charrectier de ordine Minorum vicario guardiam Fratrum Minorum de Petragoris absentes ratione sui capituli generalis Tholosae in proximo celebrandi et Petro Audebert ejusdem ordinis et discretis viris magistrum Andrea Raphi canonic. ecclesiae Sancti Frontonis Petrag. et Raymundo de Rupe jurisperitis qui velut zelum perfactae dilectionis ad nos et nostrum ordinem et tanquam ab olim nostri ordinis protectores advocati et directores nobis in praemissis assistant, quod errare super premissis in jure vel in facto forte propter [----] fragilitatem aut imperitiam vel alias eorum suffultae vel instructae praesidio non possimus quos ad tractandum et consulendum nobis super hiis duximus evocandos necnon et magistro Heliae Domingo praedictorum dominorum Arnaldi et Bertrandi procurator. litteras seu instrumenta quamplures patentes sigillo curiae Vasconiae sigillatas ....

Lettre de Philippa, lu. 3ª die introitus mensis aprilis an. 1286, par laquelle elle donne irrevocablement à son mari Helie de [Ta----um] de Altivillaris cum omnimoda jurisdictione, mero et mixto imperio, alta et bassa justitia et aliis omnibus juribus, etc. ... Item quoddam aliud instrumentum confectum per manum magistri Hugonis Aymericii notarii publici Altivilaris anno, mense et die praedictis continens inter coetera quod eisdem conjugibus (idest Philippa) non intendentibus juri et utilitati dicti comitis derogare sed eidem domino Heliae providere quod praedicta et singula retinere superius et habere posset eadem domina Philippa pro se et suis successoribus dedit et assignavit eidem domino Heliae in seu ad verum feudum militare sive francum omnia et singula praedicta et per ipsum dominum Heliam ad ejus successores libere transmittenda sicut esset verum et liberum alodium transmissurus , et quod praefata domina eum investiverat de praedictis, praestando per ipsum dominum Heliam et suos servitio praedicto feudo quod dominis Franciae, Angliae et aliis dominis consueverat exhiberi ... et quod idem dominus Helias ut vassalus ejusdem dominae Philippae sibi fecit fidelitatem pro feudo supradict. volente dicta domina Philippa quod si non valeret hujusmodi in feudatio quam faciebat ex donatione pura et inter vivos quod saltim valeret ut donatio et cessio causa mortis aut ut melius pro dicto domino Heliae tenere posset utilius et valere, par un autre acte la meme donne à son mari, pour plus grande sureté, les choses ci-dessus, donabat in dotem, adjecto quod si praefatam dominam priusquam dictum dominum Heliam mori contingeret, quod idem dominus Helias pro se et suis successoribus lucraretur pleno jure omnia et singula supradicta.

Acte d’emancipation de Marquese, agée de douze ans selon les apparences, in VI^a ie introitus mensis maii an. 1294 ..., acte de la dite Marquese du 7 du meme mois qui, sous l’autortié de son curateur declare les dits biens acquis à Helie Taleyrandi item quoddam alium confectum medio mense madii an. 1294 per manum magistri Aymerici de Narbona publici Tholosae notarii, continens inter coetera quod dicta domina Marquesia per ipsum instrumentum requisivit barones, milites et alios quoscumque nobiles et communitates et consules Lectorae et aliorum locorum dictorum vicecomitatuum et alias quascumque persones dictorum vicecomitatuum cujuscumque gradus et conditionis existerent quod eidem domino Heliae ac suis successoribus praestari solitum exhiberent et in posterum eidem domino Heliae ac suis successoribus tanquam dictorum locorum vicecomiti obedirent intenderent et parerent.

Autre acte qui fait mention quels dits nobles font hommage au dit Hélie, en consequence les 2 actes precedens: lettres patentes de Philippe roy de France, du 14 decembre 1305, par lesquelles il donne à Arnault Garsie et apres la mort de celuy-ci, à Bertrand del Got son fils les susdits vicomtés cum omnimoda jurisdictione ... homagiis feodis, retrofeodis, etc. ... nichilominus ipsum domeum regem subtulisse de plenitudine regiae potestatis omnia jura, usus, consuetudines et quaecumque alia quae possent aliquod obstaculum dare quominus praedicta donatio effectum plenum et integrum [s---retur], les religieuses apres avoir atteste la verite de tous ces actes continuent, considerato quod si reprehesibile sit in cunctis rem alterius concupiscere cotamen reprensibilius esset in nobis quae divini spiritus ardore succensae relictis saecularium deliciarum illecebris in hujusmodi valle miseriae constitut. degere volumus sub palleo paupertatis ut salubriter ac provide negotiando quae propria fecerant dimittentes caelestis patriae gaudia mereremur requirere pro terrenis quod reciprocatione damnabili dimittentes Deum propter mundum alieno concupiscere videremur adversus haec et malignos conatus eorum qui adversus nos discordiarum et odiorum flammam ut praedicitur suscitare et ipsius ordinis denigrare famam et gloriam nitebantur et praedictis periculis salubriter obviando consideratis per nos et dictos assistantes, dictum comitem possidere praedicta sibi donata per dictum dominam Philippam tempore quo ipsa decessit et ipsam quandiu vixit, permansisse in eodem voluntate ... recognoscimus quod nec per nos nec ex persona dictae Marquesiae vel alterius cujuscumque personae aliquo modo ... nobis seu dicto monasterio nostro jus aliquod in praedictis vel aliquibus praedictorum ... [nquam] extitit acquisitum, immo ex certa scientia confitemur ad plenum instructae ... dictas donationes, infeodationes, assignationes, de jure ac consuetudine valuisse et valere et quod ipsi domino Arnaldo et post ejus obitum dicto domino Bertrando ex praedictis et virtute praedictarum est et fuit jus solidum acquisitum etc., nolumus tamen nec intendimus immo nobis confirmavimus et conservamus expressim quod per dicta vel aliqua praedictorum nobis conjunctim vel divisim super donatione, assignatione et concessione quas praefatus dominus comes pro quibusdam et in recompensationem quorumdam quae dicta domina Marquesia se retinuisse dicebat in praedicto vicecomitatu Leomaniae nobis fecit de decima seu parte decimae quam habebat in burgo et parrochia Sancti Laurentii de Prador diocesis petragoricensis nobis praejudicium aliquod generatur, immo ipsam donationem volumus et intendimus in suo robore permanere ...

elles supplient le pape de confirmer le tous [-----] haec infrascripta dicto [-----] an. 1307, indict. V, pontific. Clem. V, anno secundo, mensis maii, die septima. Viris providis ac discretis dominis Archambaldo de Petagoris secularis ecclesiae Sancti Asterii petragoric dioces. abbate et Hugone Geraldi cantore petragoricens. ecclesiarum testibus etc. ... Si quis autem haec attemptare praesumpserit indignationem omnipotentis Dei beatorum Petri et Pauli apostolorum ejus, se noverit incursurum. Datum Pictavis, X. kal. Aprilis pontificatus nostri anno tertio. Et sur le repli de cur. paganus, et pend au bas un cordon en fil de soye rouge et jaune, dont le plomb est perdu, en parchemin, ex authentico.