Lettres secrètes et curiales du pape Jean XXII
(1316-1334)
relatives à la France,
extraites des registres du Vatican,
par
Auguste Coulon,
1913
146 – Avignon, 16 mars 1317
Universis personis religiosis et saecularibus per
ducatum Aquitaniae constitutis, ut fratri Petro de Madalhas, praeceptori domus
de Drulha, ordinis Hospitalis sancti Johannis Jerosolimitani et Guillelmo de
Pairaco ad quosdam falsarios perquirendos et capiendos ab apostolica Sede
mandatis assistant.
Reg. 63, cur. fol. 360 v°. c.
121 et 1131.
« Johannes etc., venerabilibus fratribus universis
archiepiscopis et episcopis ac dilectis filiis electis, abbatibus, prioribus,
decanis, prepositis, archidiaconis, archipresbyteris, plebanis, officialibus,
rectoribus et aliis ecclesiarum prelatis, eorumque capitulis et conventibus ac
ceteris personis ecclesiasticis exemptis et non exemptis, sancti Benedicti,
sancti Augustini, Cluniacensis, Cistertiensis, Grandimontensis,
Premonstratensis et aliorum quorumcumque ordinum ac magistris et preceptoribus
Hospitalis sancti Johannis Jerosolimitani et sancte Marie Theotonicorum, nec
non et nobilibus viris ducihus, comitibus, baronibus ac Tholosanis,
Petragoricensibus et Agennensibus ceterisque senescallis, ballivis,
justitiariis ac
dominis temporalibus per ducatum Aquitanie constitutis et
aliis ad quos presentes littere pervenerint etc.
Cum
mittamus ad …
Dat. Avinione, XVII
kal. aprilis, anno primo. »
166 –
Jacobo, tituli
sanctorum Johannis et Pauli presbytero cardinali,
decanatum de Ychigiaco ad monasterium Sarlatense, ordinis sancti Benedicti,
Petragoricensis diocesis, pertinentem et per obitum Galhardi de Doma vacantem
confert.
Reg. 63, cur. fol. 402, c.
340 et 1419.
« Dilecto filio Jacobo, tituli sanctorum Johannis et
Pauli presbytero cardinali etc.
Dum exquisitam tue ...
Dat. Avinione, IIII idus aprilis, anno primo. »
167 – Avignon, 10 avril 1317
In e. m. praepositis Claromontensis et Avinionensis ac
archidiacono Sarlatensi, Petragoricensis ecclesiarum, executoribus, de eodem.
Reg. 63, cur. fol. 402, p. c.
310 et 1419.
266 – Avignon, 2 juillet 1317
Bertrando, tituli sancti Marcelli presbytero
cardinali, de decanatu de Ychigiaco, pertinente ad
monasterium Sarlatense, ordinis sancti Benedicti, Petragoricensis diocesis, per
obitum Galhardi de Doma vacante, providet.
Reg. 63, cur. fol. 365 v°, c.
142 et 1152.
« Dilecto filio Bertrando, tituli sancti Marcelli
presbytero cardinali.
Cum ad personam ...
Dat. Avinione, VI nonas julii, anno primo. »
269 – Avignon, 2 juillet 1317
ln e. m., episcopo
Lemovicensi, magistro Pontio de Podiobardaco, Catalaunensis ac Raymundo
Juvenis, Petragoricensis ecclesiarum canonicis, executoribus, de eodem.
Reg.
63, cur. fol. 366 v°, c. 143 et 1153.
336 – Avignon, 1 août 1317
In e. m. episcopo Atrebatensi et magistris Petro de
Pratis, Xanctonensi, capellano apostolico et Raymundo Juvenis, Petragoricensi
canonicis, executoribus, de eodem.
Reg.
63, cur. fol. 399 v°, p. c. 326 et 1404.
348 – Avignon, 5 août 1317
Ademario Roberti ut bona Hugonis Geraldi, olim
episcopi Caturcensis, in Caturcensi, Lemovicensi et Petragoricensi diocesibus
partibusque vicinis et specialiter manerium de Belloloco, situm juxta villam de
Noalha, Petragoricensis diocesis, quod Helias Geraldi, praefati Hugonis frater
ejus nomine tenebat, requirat et vendat, praetium pro satisfactione
conquerentium apostolicae camerae assignet et contra ejusdem Hugonis familiares
inquirat.
Reg. 110, p. 11, fol. 84, c. 382 et 1026; – Reg. 63,
cur. fol. 399, c. 325 et 1403.
«
Dilecto filio Ademario Roberti, canonico Caturcensi, salutem.
Ex apostolice servitutis ...
Dat. Avinione, nonis augusti, pontificatus nostri anno
primo. »
356 – Avignon, 13 août 1317
In e. m. archiepiscopo Vivariensi et Raynaldo de
sancta Arthemia, Petragoricensis ac Gerardo de Fayas, Magalonensis canonicis
ecclesiarum, executoribus, de eodem.
Reg.
63, cur. fol. 419, p. c. 438 et 1517.
357 – Avignon, 13 août 1317
Villam Sarlatensem, quondum de diocesi Petragoricensi,
in civitatem erigit (1).
Reg.
63, cur. fol. 426, c. 479.
«
Ad perpetuam rei memoriam.
Salvator noster cujus ...
Dat. Avinione, idibus augusti, auno primo. »
(1)
Voyez, sur le même sujet, n° 470.
376 – Avignon, 1er septembre 1317
In e. m. universis personis ecclesiasticis et mundanis
per Lemovicensem, Petragoricensem, Caturcensem et Montisalbani civitates et
dioceses constitutis, ut bona praedicti Hugonis Geraldi praefatis canonicis
assignent.
Reg. 63, cur. fol.
385, p. c. 226.
404 –
Gasberto de Valle,
archidiacono Caturcensi et Geraldo de Campimulo,
archipresbytero archipresbyteratus Sarlatensis, ecclesiae Avinionensis in
spiritualibus et temporalibus vicariis generalibus, concedit ut, si deficerent
in solutione decimae pro episcopatu Avinionensi, sententiis a Clemente papa V
latis non ligentur.
Reg.
69, cur. fol. 530 v°, c. 147.
« Dilecto filio
Guasberto de Valle, archidiacono Caturcensi, et Geraldo de Capremulo (sic),
archipresbitero archipresbyteratus Sarlatensis, ecclesiae Avinionensis in
spiritualibus et temporalibus vicariis generalibus.
Dudum felicis
recordationis …
Dat. Avinione,
kalendis octobris, anno secundo »
470 –
Limitatio
episcopatus Sarlatensis.
Reg.
67, cur. fol. 310, c. 30; – Bib. nat., ms. lat. 4114, fol. 49, pars II, n° 40; –
Gallia christiana, t. II, inst. Col. 497, n° III eccl. Sarlatensis (1).
«
Ad perpetuam rei memoriam.
Dudum considerantes
attentius …
Dat. Avinione, V
idus januarii, anno secundo. »
(1) Dans ce dernier ouvrage, la bulle que nous publions
est désignée sous le titre de bulla pro erectione abbatiae Sarlatensis in
ecclesiam episcopalem et porte la date : idibus januarii, ce qui, d'après le
registre du Vatican et d'après le manuscrit de la Bibliothèque nationale,
serait une erreur; il s'agit bien de délimitation et l'érection, on l'a vu,
remontait au 13 août 1317 (n° 357). Au sujet de la différence de dates, nous
renvoyons à ce que nous avons dit à propos du diocèse de Toulouse (n° 262,
note).
532
– [5 août 1317 – 30 mars 1318]
Bernardo Bruni et Johanni Pauleti mandat ut ea quae
Ademario Roberti circa recuperationem venditionemque bonorum Hugonis Geraldi,
olim episcopi Caturcensis, commissa fuerant exequantur, cum idem Ademarius ad
partes sibi assignatas se conferendo decesserit.
Reg. 110, p. II, fol. 85, c. 383 et 1027.
« Dilectis filiis Bernardo Bruni, decano ecclesie
Lemovicensis, et Johanni Pauleti, clerico Caturcensis diocesis.
Ad apostolatus nostri notitiam pridem multorum
conquestione perducto quod quondam Hugo Geraldi, olim episcopus Caturcensis,
quem omnibus bonis suis ac officio et beneficio et pontificali dignitate
sententialiter duxeramus, justitia exigente, privandum (1), diversas et
innumeras pecuniarum summas per vim ab illis extorserat et per nefas. Nos
eorundem conquerentium supplicationibus inclinati, ipsorum indemnitati
providere volentes, cum bona mobilia Hugonis ejusdem per nos usque tunc habita
non possent pro hujusmodi satisfactione sufficere, ordinavimus et decrevimus ut
de bonis ipsius mobilibus et immobilibus in quibuscunque consisterent que
privationis sue tempore possidebat, ad manus nostras primo redactis, et
postmodum venditis et distractis, debita satisfactio fieret conquerentibus
antefatis. Post hec autem fide dignorum assertione nobis exposito memoratum
Hugonem penes religiosos et alios Caturcensis, Lemovicensis et Petragoricensis
civitatum atque diocesum et partium vicinarum, thesaurum magni pretii in vasis
aureis et argenteis, libris, jocalibus aliisque bonis tempore sue privationis
habere, ac etiam nonnullos sub tractores et occultos detentores predicti
thesauri, eligentes potius illum occultare seu subtrahere quam excommunicationis
vitare sententiam per nos alias in subtractores et occultos detentores
hujusmodi promulgatam, quondam Ademarium Roberti, canonicum Caturcensem ad
partes illas, occasione hujusmodi duximus destinandum, dato sibi per
apostolicas litteras in mandatis, ut omnia bona mobilia et immobilia, tam
hereditaria quam acquisita, in quibuscunque consisterent que dictus Hugo ante
captionem suam tenebat et possidebat, seu tenebant alii pro eodem, et
specialiter manerium de Belloloco situm juxta villam de Noalha, Petragoricensis
diocesis, nec non domos, vineas, possessiones, prata, nemora, molendina,
stagna, silvas et pascua, libros quoque, pannos, vasa aurea et argentea, oves
et boves, animalia, utensilia et quecunque alia bona mobilia et immobilia dicti
quondam Hugonis, et que in dicta villa de Noalha dictoque manerio et
pertinentiis eorum aut alibi Helias Geraldi, frater Hugonis predicti, tempore
captionis ipsius, nomine ejusdem Hugonis possidebat atque tenebat, cum per
instrumentum publicum diceretur evidenter constare dictum Heliam recognovisse
ac confessum fuisse omnia et singula bona predicta dicti Hugonis existere,
seque ipsa ab eodem Hugone precario possidere, ad manus suas redigeret et
redacta per se vel alium seu alios prout melius posset venderet atque
distraheret, ipsorumque pretia pro satisfactione conquerentium predictorum
nobis quantotius assignare vel assignari facere procuraret; quod etiam de
thesauro et bonis Hugonis prefati occultatis, ut premittitur, vel subtractis,
et penes quos et ubi fuissent deposita, et qui forent hujusmodi subtractores
plenam curaret informationem habere, et ab omnibus et singulis penes quos bona
ipsa reperiret fuisse deposita vel locata, nec non ab omnibus et singulis
subtractoribus aut occultis detentoribus bonorum ipsorum, illa nostro et
Ecclesie Romane nomine repeteret, exigeret atque reciperet, quitationem de
receptis nostro et ejusdem Ecclesie nomine, et pactum de ulterius non petendo
facturus; contradictores et rebelles si qui forent, per censuram
ecclesiasticam, et alias per oportuna remedia, et appellatione postposita
compescendo, invocato ad hoc si opus esset auxilio brachii secularis. Sed et
illud eidem Ademario commisisse meminimus, ut contra familiares Hugonis
sepedicti inquisitionem faceret diligentem, et si per confessiones ipsorum aut
dicta testium quos ad deponendum contra illos ecclesiastica censura
compelleret, de falsitatibus ac forefactis et gravibus eorum excessibus
constaret eidem, illa in scripturas autenticas fideliter redigi faceret, et
redacta sub suo sigillo nobis mittere non tardaret; illos etiam quorum
excessuum gravitas captionem exigeret personalem, capi personaliter faceret,
eos ad nos sub fida custodia, invocato si expediret brachii secularis auxilio,
transmissurus. Et si predictorum familiarium aliquos capere propter suam vel
aliorum contradictionem forsitan non valeret, ipsos et contradictores quoslibet
et rebelles ex parte nostra, peremptorie citare curaret, ut infra mensem a
citatione sua hujusmodi computandum, comparerent personaliter coram nobis,
recepturi pro meritis ac nostris in hac parte mandatis et placitis parituri; de
die vero citationis et forma et de aliis etiam que super premissis egisset nos
informare fideliter non differret. Verum quoniam Ademarius ipse, hujusmodi
nostris mandato et commissione susceptis, ad partes se conferens memoratas, jam
sicut Domino placuit in fato decessit, nulla nobis de habito per ipsum circa
premissa processu informatione transmissa, nihilque de bonis et rebus predictis
nobis hactenus assignato, immo nec aliqua super hiis reddita ratione, propter
quod contra votum nostrum dictorum satisfactio conquerentium et aliorum etiam
prescriptorum executio retardatur, nos circa id prospicere cupientes, de vestra
circumspectione ac fidelitate confisi, per apostolica vobis scripta committimus
et mandamus quatinus vos vel alter vestrum, ad partes predictas vos
personaliter conferentes, cum omnibus et singulis de quibus expediens vobis
fore videbitur, diligenter inquirere studeatis de processibus per Ademarium
antefatum vel alium ejus nomine habitis in predictis et quolibet predictorum;
que videlicet, qualia et quot ex bonis predictis ad manus suas redegerit, et
que redacta per se vel alium seu alios vendiderit sive distraxerit, et quid
fecerit de pretio eorumdem, quid etiam de thesauro et bonis prefatis occultatis
vel subtractis et subtractoribus illorum seu occultatoribus egerit, quidve
repetierit aut receperit de thesauro et bonis hujusmodi, et a quibus, et super
hiis tam ab heredibus quam a commissariis Roberti predicti, et aliis qui exinde
tangentur exigatis, audiatis et recipiatis debitam rationem. Sed et vos
solerter informare curetis an ad inquirendum contra familiares Hugonis ejusdem,
et captionem seu personalem citationem eorum vel alicujus ex illis, Ademarius
ipse per se vel alium seu alios forte processerit et quid et qualiter egerit in
premissis, suum in illis, si et prout vobis videbitur, continuaturi in forma
prescripta processum, aut in illis et aliis omnibus et singulis ad exequendum
restantibus juxta seriem premissorum procedatis de novo, ac thesaurum, res et
bona predicta, et tam eorum pretium que per ipsum Ademarium fuerunt vendita,
quam aliorum que per vos vendi contigerit de eisdem, a quibuslibet
detentoribus, emptoribus et debitoribus exacturi, ac pretium exinde reducendum
camere nostre ex causa predicta assignari facturi fideliter, et de bonis et
rebus aliis debite responsuri, facta per vos quittancia ut premissum est,
tradentibus, restituentibus et solventibus de receptis. Nos enim vobis et
vestrum cuilibet premissa omnia et singula faciendi et exequendi, et tibi,
filii decane, singulariter in contradictores et rebelles, si qui fuerint,
censuram ecclesiasticam, appellatione postposita, exercendi, non obstante si
eis vel eorum aliquibus a Sede apostolica sit indultum quod interdici, suspendi
vel excommunicari non possint per litteras apostolicas non facieutes plenam et
expressam, ac de verbo ad verbum de indulto hujusmodi mentionem, plenam
concedimus, auctoritate presentium, potestatem (2). »
(1) Voyez n° 234, 235.
(2) Cf. Aymard Robert avait été chargé, le 5 août 1317
(n° 348), de la mission qui fut confiée ensuite à Jean Paulet. D'autre part, ce
dernier était déjà entré dans ses nouvelles fonctions le 30 mars 1318 (n° 534,
535). La lettre que nous analysons ci-dessus se placera donc entre ces deux
dates.
534 – Avignon, 30 mars 1318.
Eidem Johanni Pauleti ut omnia bona quae magister Hugo
Geraldi, olim episcopus Caturcensis, in Caturcensi, Lemovicensi, Petragoricensi
diocesibus ac partibus vicinis possidebat, et specialiter manerium de Belloloco
juxta villam de Noalha, Petragoricensis diocesis, ad manus suas redigat ea,
prout melius viderit, vendat et conquerentibus satisfaciat.
Reg. 67, cur. fol. 312 v°, c.
38.
" Dilecto filio Johanni Pauleti, clerico
Mimatensis diocesis.
Ex apostolica servitutis ...
Dat. Avinione, III kal. aprilis,
anno secundo. »
535 – Avignon, 30 mars 1318
Johanni, duci Britanniae, et pluribus aliis ut praedicto
Johanni Pauleti in negotiis sibi commissis auxilium
praestent.
Reg. 67, cur. fol. 313, c.
39.
« Dilectis filiis nobilibus viris Johanni, duci
Britannie, ac vicecomiti Lemovicensi, nec non senescallis, vicariis, ballivis,
prepositis, justitiariis ceterisque officialibus ac dominis temporalibus ubique
jurisdictionem temporalem obtinentibus. vel loca eorum
tenentibus per Lemoricensem, Caturcensem, Tholosanam, Petragoricensem et
Pictavensem civitates et dioceses ac alias partes regni Francie constitutis, ad
quos littere presentes pervenerint etc.
Cum nos dilectum ...
Dat. ut supra. » (Dat.
Avinione, III kal. aprilis, anno secundo)
645 – Avignon, 6 juillet 1318
Gasberto de Valle, archidiacono Caturcensi et dicto
Geraldo de Campimulo, archipresbytero archipresbyleratus Sarlatensis, ut omnia
feuda tam nova quam antiqua ad mensam episcopalem ecclesiae Avinionensis
spectantia vendere more solito pro pretio competenti, vel de novo concedere
personis idoneis studeant.
Reg. 69, cur. fol. 530 v°, c.
146.
« Dilectis filiis Guasbverto de Valle, archidiacono
Caturcensi et Geraldo de Capremulo (sic), archipresbytero archipresbyteratus
Sarlatensis, ecclesie Avinionensis in spiritualibus et temporalibus vicariis
generalibus.
De vestre circumspectionis ...
Dat. Avinione, II nonas julii, anno secundo. »
682 – 28 août 1318
Arnaldo, archiepiscopo Burdegalensi, mandat ut ab
omnibus quae officialium et subditorum Eduardi, regis Angliae, juribus
praejudicium afferunt, penitus abstineat et hiis quae ecclesiae suee de jure competunt
contentus sit.
Reg. 109, fol. 150 v°, c. 608; – Reg. 110, p. II, fol.
75, c. 348 et 992; – L. Guérard, Doc. pont, I,p. 93,
n° 65.
« Venerabili fratri Arnaldo, archiepiscopo
Burdegalensi.
Cum sit nobis ...
Dat. V kal. Septembris (1). »
(1) Cf. On trouvera ci-après deux lettres qui ont été
écrites à la même date que celle-ci, adressées l'une: Raymundo, Sarlatensi
episcopo (n° 693), l'autre: Amanevo, archiepiscopo Auxitano (n° 683). Il
s'agit, dans la première, de Raimond de Roquecorne qui fut promu au siège de
Sarlat le 2 juillet 1318 (C. Eubel, Hierarchia catholica, p. 4S8); voyez aussi,
au sujet de la création du diocèse de Sarlat, n° 470; dans la seconde,
d'Amanieu d'Armagnac, archevêque d'Auch, qui mourut le lundi après la Nativité
de la Vierge, c'est-à-dire le 11 septembre 1318 (Arch. Vat., Reg. Avin., t.
XLVI, fol. 224 v°; voy. L. Guérard, op. cit., p. 94,
note 2). La lettre que nous analysons ici est comprise entre ces deux dates.
686 – [28 août 1318]
In e. m. Raymundo, episcopo Petragoricensi.
Reg. 109, fol. 152, c. 612; – Reg. 110, p. II, fol. 75
v°, p. c. 348 et 992; – L. Guérard, loc. cit.
693 – 28 août 1318
In e. m. Raymundo, episcopo Sarlatensi.
Reg. 109, fol. 151, c. 618; – Reg. 110, p. II, fol. 75
v°, p. c. 348 et 992; – L. Guérard, loc. cit.
738 – Avignon, 25 octobre [1318]
Philippo, regi Franciae, ut eidem Jordano de Insula,
praefatae appellationis ratione, justitiam ministrari faciat.
Reg. 109, fol. 157 v°, c. 643; – Reg. 110, p. II, fol.
38, c. 173 et 729; – L. Guérard, Doc. pont., I, p. 109, n° 72)
« Carissimo in Christo filio Philippo, regi Francie et
Navarre illustri.
Preces nostras, fili (1) – Ecce quidem dilecti filii
nobilis viri Jordani de Insula, domicelli et familiaris nostri, habet assertio
quod, post appellationem jam ab olim ab audientia senescalli Vasconie et
officialium aliorum carissimi in Christo filii Eduardi, regis Anglie illustris
et Aquitanie ducis, per ipsum emissam, ac post constitutionem specialis
gardiatoris sibi, ratione appellationis ipsius, per clare memorie regis
incliti, patris tui, curiam sibi dati, dilectus filius nobilis vir Antonius
Pesaigne, miles, senescallus Vasconie pro duce predicto, spretis appellatione
et gardia memoratis, eum violenter de manibus dicti gardiatoris eripiens, de
persona cepit et trudit (sic) pro libito carceri, ac demum ipsum Alexandro de
Cavomonte dare, et ab ipso recipere gagium duelli compellens et duellum inter
ipsos adjudicans, ad committendum illud certam diem eis assignare curavit, quam
et postmodum usque ad certum terminum prorogavit, habens a ducatu, ut
asserebat, abesse pro negotiis inevitabilibus dicti ducis. Deinde vero idem
senescallus, tanquam ad ipsius Jordani evidens gravamen intendens, dum ambo in
nostra presentes existerent curia, ipsi Jordano per suas litteras intimavit
quod, non obstante prorogatione predicta, pro ipsius facto duelli, in termino
primitus assignato intendebat esse Burdegalis, non attendens quod cum vix ab
intimationis die usque ad ipsum terminum dies quindecim superessent, infra
illos idem Jordanus qui, de dicta prorogatione confisus, de ipsius duelli
preparatoriis interim non curarat ad tanti prosecutionem negotii minime poterat
se parare; propter quod Jordanus ipse se nimis gravatum advertens, ex hiis et
aliis legitimis causis senescallum ut suspectum recusasse predictum, et ab eo
ad curiam tuam appellasse de novo se dicit. Porro, licet nonnulli commissarii
dilecti filii nobilis viri senescalli tui Petragoricensis, pretextu
appellationum hujusmodi, inhibuisse ferantur, cum solemnitate debita et sub
gravium adjectione penarum, senescallo predicto Vasconie quod, appellationibus
pendentibus antedictis, nichil innovaret vel attemptaret contra Jordanum
eundem, maxime super gagio duelli predicti, ipse tamen gravamina gravaminibus
cumulans, et appellationibus ipsis deferre non curans, appellationibus ac
prohibitione contemptis omnino. campum duelli tenuit
et Alexandrum predictum absolvens, Jordanum ipsum absentem sententialiter, ut
dicitur, condempnavit; a qua condempnatione procurator Jordaui predicti fertur
ad tuam curiam appellasse. Quia igitur appellationis remedium est in relevamen
oppressorum inductum, excellentiam regiam attente requirimus et affectuose
rogamus quatenus, consideranter attento quod predicta, si veritate subsistant,
nedum cedunt in juris injuriam et grave dicti Jordaui dispendium, quin etiam in
tue superioritatis quoddam eludium aperte redundant, eidem Jordano seu
procuratori suo super premissis et ea tangentibus per procuratorem ipsum latius
explicandis, nostre si placet, intercessionis obtentu, eum justitie favorem
impendi mandes et facias, per quem et sibi, ut fertur, oppresse remedium debite
relevationis adveniat, et detrimentum injuste lesionis abscedat; ita quod dum
Jordanus ipse, cujus personam, atque justitiam certa consideratione speciali
affectione complectimur, votivum ex nostris hujusmodi litteris se invenisse
fructum apud celsitudinem regiam in jure suo letabitur, nos proinde regalis
devotionis promptitudinem plenis gratiarum actionibus prosequamur.
Dat. Avinione, VIII kalendas novembris (2). »
(1) Pour la suite, voyez ci-dessus, n° 73 5.
(2) Cf. Cette lettre, datée du 25 octobre, est de 1318.
En effet Antoine Pessaigne, qui s'y trouve mentionné comme sénéchal du roi
d'Angleterre, ne fut nommé que vers le mois de novembre 1317, et il était déjà
remplacé le 20 novembre de l'année suivante (Voyez n° 490, note 2). Nous
voyons, de plus, que Jourdain de l'Isle, qui se trouvait en prison le 15 juin
1318 (n° 625) avait été remis en liberté; enfin la lettre suivante (n° 739), adressée
à Louis, comte d'Evreux, et qui ne fait qu'un avec celle que nous publions ici
ne peut être postérieure à 1318, puisque ce personnage mourut le 19 mai 1319
d'après son épitaphe, rapportée par A. L. Millin (Antiquités nationales, IV,
art. XXXIX, p. 78). Une chronique parisienne anonyme, que nous avons déjà citée
(n° 114, note 4), place ce décès au 18 mai (le vendredi après l'Ascension);
mais, fait remarquer l'éditeur de cette chronique, le continuateur de Nangis,
Girard de Frachet et Jean de Saint Victor donnent la date du samedi 19, qui est
conforme à l'épitaphe (Mémoires de la Société de l'Histoire de Paris, t. XI, p.
39, § 30; note; – Histor. de France, t. XX, p. 623 C; t. XXI, p. 52 B et 660 B;
– J. du Breul, le Théâtre des antiquités de Paris, p. 508). Voyez, au sujet de
l'affaire dont il est question dans la lettre de Jean XXII et qui n'était pas
encore terminée l'année suivante, Boutaric, Actes du Parlement de Paris, t. II,
p. 285, n° 5801 et p. 288, n° 5827.
764 – Avignon, 22 novembre 1318
Fayditum Guiraudonis, canonicum ecclesiae de Capdroto,
Sarlatensis diocesis, magistro Bernardo de sancto Mauritio, jurisperito,
clerico Caturcensis diocesis, in negotio collectionis reddituum primi anni
omnium beneficiorum ecclesiasticorum usque ad triennium in civitate, diocesi ac
provincia Ebredunensi vacaturorum, per omnia subrogat.
Reg. 69, cur. fol. 509, c.21.
« Dilecto filio Faydito Guiraudonis, canonico de
ecclesie de Capdroto, Sarletensis (sic) diocesis, apostolice Sedis nuntio.
Dudum nostris et ...
Dat. Avinione, X kal. decembris,
anno tertio. »
770 – Avignon, 22 novembre 1318
Praedicto Faydito, collectori fructuum primi anni in
Lugdunensi, Viennensi, Ebredunensi, Bisuntina et Tarantasiensi provinciis,
potestatem absolvendi illos qui dictos fructus non solventes exconimunicationis
sententiam incurrerint, concedit, sicut prius Bernardo de sancto Mauritio,
clerico Caturcensi, concessum erat (1).
Reg. 69, cur. fol. 512, c.
44.
« Dilecto filio Faydito Giraudonis, canonico de
Capdroto, Sarlatensis diocesis, apostolice Sedis nuntio.
Dudum de venerabilium ...
Dat. Avinione, X kal. decembris,
anno tertio. »
(1)
Voyez n° 764.
782 – Avignon, 5 janvier 1319
Petro, archipresbytero ecclesiae de Capdroto,
Sarlatensis diocesis, ut procurationes olim debitas Egidio, tunc archiepiscopo
Bituricensi, in civitate et diocesi Lemovicensi, ecclesiae. Romanae nomine
exigat et solventes liberet.
Reg. 69, cur. fol. 521, c.
99.
« Dilecto filio Petro, archipresbytero ecclesie de
Capdreto (sic), Sarlatensis diocesis.
Dudum felicis recordationis ...
Dat. Avinione, nonis januarii, anno tertio. »
793 – Avignon, 3 février 1319
Johanni Ogerii ejusque collegis ut compellant
praelatos et personas ecclesiasticas ad revelandum eis valorem fructuum
beneficiorum usque ad triennium vacaturorum in provinciis ipsis commissis.
Reg. 69, cur. fol. 526 v°, c.
126 et 1706.
« Dilectis filiis Johanni Ogerii, decano Beluensis, et
Faydito Guiraudonis, canonico de Capdroto ecclesiarum, Eduensis et Sarlatensis
diocesum, collectoribus fructuum primi anni omnium beneficio non
ecclesiasticorum tunc vacantium et vacaturorum, usque ad certi temporis
spatium, deputatorum pro nostris et camere nostre oneribus facilius
supportandis, in Lugdunensi, Viennensi, Ebredunensi, Tarantasiensi et Bisuntina
provinciis auctoritate apostolica deputatis.
Cum collectio fructuum ...
Dat. Avinione, III nonas februarii, anno tertio. »
797 – [1319, avant le 1er mars]
Henricum, dominum Soliaci, rogat ut terminum
citationis ad comparendum in parlamento Parisius Archambaldo, comiti
Petragoricensi datum, ratione pariagii quod in ejusdem comitis praejudicium
consules villae Podii sancti Frontonis Petragoricensis cum Philippo, rege
Franciae, facere intendunt, usque ad aliud parlamentum prorogari faciat.
Reg. 110, p. II, fol. 77 v°, c. 360 et 1004.
« Dilecto filio nobili viro H. domino Soliaci,
buticulario Francie.
Exposuit nobis dilectus filius nobilis vir
Archambaldus, comes Petragoricensis, devotus noster, quod, licet consules ville
Podii sancti Frontonis Petragoricensis consulatum et jurisdictionem, et alia
que ad consules ipsos in villa predicta, ratione ipsius pertinet consulatus, ab
eodem comite obtinere noscantur, et propter hoc dicto comiti solvant
quadraginta libras parvorum turonensium annuatim, ipsi tamen ad ejusdem comitis
molestias aspirantes, cum carissimo in Christo filio nostro Philippo, rege
Francie illustri, ut idem comes suo in hac parte jure frustretur, de consulatu
et jurisdictione predictis facere pariagium, quod de jure non possunt, in
ipsius comitis grave prejudicium moliuntur. Cum igitur idem comes, ad causas
rationabiles proponendas quare hujusmodi pariagium fieri juste non possit, in
parlamento per ipsum regem Parisius convocato, in kalendis martii venturis
proxime inchoando, per dicti regis litteras sit citatus, ipsaque citatio ad
prefatum comitem apud Sedem apostolicam pro suis arduis et inevitabilibus
negotiis constitutum adeo tarde pervenerit, quod ad dictum parlamentum comode
venire non possit, nobilitatem tuam rogamus et hortamur attentius quatinus pro
dicto comite apud dictum regem, quod hujusmodi terminum eidem comiti usque ad
aliud proroget parlamentum, pro nostra et dicte Sedis reverentia, promptus
adjutor existas ac favorabilis intercessor, ut tue intercessionis operosa
virtute, dicti comitis occurratur incomodis, et nos, quibus in hac parte
placebis, diligentiam tuam merito comendare possimus (1)
(1) Cf. Cette lettre, on le voit, a été écrite peu de
temps avant le 1er mars d'une année qui reste à déterminer. Ce ne
peut être 1317, puisque Henri de Sully y est qualifié de bouteiller et qu'il
n'eut ce titre qu'au mois d'avril de cette même année (Voyez n° 212, note). Ce
ne peut être 1320, puisque, le 6 décembre 1319, était conclu à Périgueux, entre
le roi de France et les consuls du Puy Saint Front, le pariage au sujet duquel
le pape avait écrit la lettre que nous publions ici (Archives municipales de
Périgueux, FF. 76). Cette lettre sera, par conséquent, de 1318 ou de 1319, et
comme Henri de Sully, lors de sa première ambassade, se trouva à la cour pontificale
jusqu'au 21 mars 1318 (Voyez n° 330, note 2), la date de 1319 est la plus
probable; nous savons en effet que, le 6 mars 1319, après sa seconde ambassade
à Avignon, il avait rejoint à Toulouse les commissaires du roi (Voyez n° 830,
note 1).
848 – [Avignon, 5 avril 1319]
Triginta sex millia florenorum auri a Petro Dueza,
nomine Philippi, regis Franciae, recepisse fatetur eosque in extenuationem
debiti centum milium ejusdem monetae quo idem rex tenebatur, computari velle
decernit.
Reg. 110, p. I, fol. 71, c. 242; – Arch. nat., L. 299, n° 21, orig. scellé sur chanvre (1) ; – L.
Guérard, Doc. pont., I, p. 133, n° 85.
« Carissimo in Christo filio Philippo, regi Francie et
Navarre illustri.
Dudum, ad tue petitionis instantiam, pecuniam decime
omnium ecclesiasticorum proventuum per felicis recordationis Clementem papam V,
predecessorem nostrum, in regno Francie imposite, in Terre Sancte subsidium
couvertende, pro uno anno dumtaxat, videlicet pro anno Domini millesimo
CCCXVII, celsitudini tue per venerabilem fratrem nostrum episcopum
Autisiodorensem et dilectos filios magistrum Gaufridum de Plexeyo, canonicum
Parisiensem, notarium nostrum, et abbatem monasterii sancti Dionisii in
Francia, Parisiensis diocesis, collectores dicte decime, per ipsius predecessoris
litteras deputatis (sic), fecimus mutuari et etiam assignari, hoc inter nos et
te specialiter acto quod de dicta pecunia centum milia florenorum auri pro
quodam particulari passagio in subsidium dicte Terre inter nos et gentes tuas
de tua conscientia ordinato, ad nostram requisitionem nobis faceres assignari
(2). Cum autem dilectus filius nobilis vir Petrus de Duesa, miles, ratione
venditionis sibi facte per dilectum filium nobilem virum Ludovicum, clare
memorie regis Francie filium, comitem Ebroicensem, seu procuratorem suum ad id
specialiter ordinatum, de Castro seu villa Nigrepellicie et bastida Dalbias,
sancti Stephani, de Taugia et de Langiaco, senescallie Petragoricensis et
Caturcensis et pertinentiarum earundem et de omni jure quod dictus comes habebat
seu habere poterat in terra Tulmonis (3), in quinquaginta septem milibus
librarum turonensium parvorum dicto comiti teneretur ac (4) nomine ipsius Petri
Duesa, pro dicto debito et exoneratione ipsius, triginta sex milia florenorum
auri, pro XXVII milibus librarum turonensium parvorum, de pecunia tua dicto
comiti solvi feceris et etiam assignari, idemque Petrus Duesa, tuo nomine, de
dictis triginta sex milibus florenorum satisfecerit nobis [eaque] integraliter
duxerit persolvenda, nos ad futuram memoriam et cautelam, predicta triginta sex
milia florenorum auri a dicto Petro, tuo nomine, de dictis triginta septem (5)
milibus florenorum auri, recepisse et integraliter numerata nobis fuisse,
habuisse (sic) fertur satisfecisse (?) presentium tenore fatemur, ipsaque in
extenuationem dicti debiti centum milium florenorum auri volumus computari (6),
propter quod te ac successores tuos ac regnum tuum de dictis triginta sex
milibus florenorum auri absolvimus et quitamus, presentes litteras nostra vera
bulla munitas magnitudini tue in testimonium solutionis hujusmodi recondentes.
Dat. nonis aprilis (7). »
(1) Avec les variantes que nous indiquons ci-dessous.
(2) 21 et 25 mars 1318 (n° 515, 531).
(3) C'est à partir de ce mot que le texte de l'original
conservé aux Archives nationales offre quelques différences; il est nécessaire
de le reproduire ici, surtout pour rendre plus compréhensible la fin de la
lettre qui, dans le registre du Vatican, est certainement altérée et
incomplète. « pro resta pretii venditionis predicte in
viginti septem milibus libr. turonen. parvorum dicto comiti teneretur ac nomine ipsius Petri
Dueysa, pro dictis viginti septem milibus libris turonen. parvorum, triginta
sex milia florenorum auri de pecunia tua dicta comiti solvi feceris et etiam assingnari,
idemque Petrus Dueysa nobis de dictis triginta sex milibus florenorum tuo
nomine plene satisfecerit, nos ad futuram memoriam et cautelam, a dicto Petro
de dictis triginta sex milibus florenorum auri pleno satisfactum fuisse nobis,
tuo nomine, tenore presentium profitemur ipsaque in extenuationem predicti
debiti centum milium florenorum volumus computari, propter quod te ac
successores tuos ac rengnum tuum de dictis triginta sex milibus florenorum auri
absolvimus et quittamus, presentes litteras nostra vera bulla munitas,
mangnitudini tue in testimonium solutionis hujusmodi concedentes. Dat.
Avinioni, nonis aprilis, pontificatus nostri anno tertio. »
Selon M. F. Moulenq (Documents historiques sur le Tarn
et Garonne, t. II, p. 177) et d'après un inventaire des titres de Négrepelisse
(Arch. du Tarn et Garonne, L. I, n° 9), la vente dont il est ici question
aurait eu lieu le 24 mai 1319 et aurait été ratifiée par Philippe V au mois de
mai suivant. Il faut évidemment lire 24 mars, ainsi que le portent les deux
confirmations faites l'une au mois de mars 1320 n. s. par Philippe V (Arch.
Nat., JJ. 59, fol. 160, n° 316), l'autre en octobre 1322 par Charles IV (ib.
JJ. 61, fol. 153, n° 336). Baluze qui ne donne que cette dernière référence
(Vitae paparum, t. I, col. 795) ne reproduit pas la date complète qui est: «
Acta et celebrata sunt hec in regno Francie, in capite pontis ultra Rodanum
prope Avinionem, die videlicet vicesima quarta mensis martii, anno Domini
millesimo trecentesimo decimo octavo a Nativitate ejus, pontificatus
sanctissimi patris domini Johannis pape vicesimi secundi anno secundo – in
presentia B. Jordani, domini Insule, P. de Via, etc. » Or cette date est
contradictoire si, comme le pensent Baluze et, après lui, MM. Moulenq et
Guérard (op. cit., p. 134, note 2), elle a été comptée suivant le style de
Pâques, alors en usage en France (A. Giry, Manuel de diplomatique, p. 111),
puisque, dans ce cas, le 24 mars 1318 a. s. correspond bien au 24 mars 1319 n.
s., mais non plus à la deuxième année du pontificat de Jean XXII qui prend fin
le 4 septembre 1318. De plus, nous ferons remarquer que les lettres de
procurations données par Louis d'Evreux pour la vente de ses terres et qui
figurent dans les deux confirmations citées plus haut furent faites à saint
Germain en Laye, le samedi après la Purification de la Vierge 1317 a. s.
c'est-à-dire le 5 février 1318 n. s. La vente elle-même aurait bien pu avoir
lieu le mois suivant; on aurait donc, pour la dater, suivi, non point le style
de Pâques ni celui de l'Annonciation, mais le style de Noël ou du 1er
janvier (Voyez à ce propos, n° 483, note 2, et A. Giry, op. cit.,
p. 122). L'absence des actes originaux, la possibilité d'une erreur dans
l'évaluation ou la transcription des dates ne nous permettent pas de
l'affirmer. Les archives du Tarn et Garonne ne nous ont fourni à ce sujet aucun
document, l'inventaire même signalé par M. Moulenq est resté introuvable.
(4) Reg. : eo!
(5) Il faudrait sex millibus. Voyez la note 3 qui
précède.
(6) Le reste de la somme devait être remis à quatre
marchands de Montpellier (Voyez n° 780, note).
(7) Cf. La date complète: Avinione, nonis aprilis,
pontificatus anno tertio se trouve dans l'original conservé aux Archives
nationales.
827 – Avienon, 24 mars 1319
Episcopo Sarlatensi et archidiaconis Parisiensis
ecclesiae ac Vesalmensi in ecclesia Vasatensi, ut Petro Beraldi, archidiacono
de Citravada in ecclesia Bajocensi, cui multae molestiae et injuriae super
beneficiis et bonis suis ecclesiasticis irrogantur, assistent.
Reg. 69, cur. fol. 518, c.
83.
« Venerabili fratri ..., episcopo Sarlatensi et
dilectis filiis ..., Parisiensis ac, Vesalmensi, Vasatensis archidiaconis
ecclesiarum.
Inter alia que ...
Dat. Avinione, VIIII kal. aprilis,
anno tertio. »
859 – [Avignon, 29 avril 1319]
Eidem Carolo ne capitaneatum in Italia a tirannis
gibelinis oblatum accipiat.
Reg. 110, p. II, fol. 7 v°, c. 47 ; – Arch. nat., J. 705, n° 205, orig., la bulle manque.
« Nobili viro C., clare memorie regis Francie filio,
comiti Marchie.
Urget nos sincere caritatis affectus quem ad te, fili,
gessimus, gerimus et gerere intendimus in futurum, ne que tuam possent nominis
maculare gloriam, que possent matrem tuam irritare sacrosanctam Romanam
Ecclesiam et tui jura sanguinis violare, pretereamus silentio, sed ea ad tuam
notitiam celeriter producamus. Habet quidem rumor implacidus quod pro parte
tirannorum partis gebeline Ytalie duo sunt proditionis filii, quorum unus est
natione Petragoricensis et alter Ytalicus, ut tibi capitaneatum partis illius
cum multis stipendiis offerant, et ad recipiendum te alliziant et inducant, ad
tuam presentiam destinati, super quo attende, fili, prudenter, quesumus, et
considera diligenter quid te deceat, quid tibi liceat et quid expediens
videatur, et ne facti ignorantia seducaris, tuam volumus magnificentiam non
latere quod prefati tiranni cum suis fautoribus, suis demeritis exigentibus,
sunt excommunicationis innodati sententia, et eorum terre supposite
ecclesiastico interdicto; carissimi filii nostri R., regis Sicilie illustris,
tibi juncti propinqua linea parentele, persecutores existunt ferocissimi et
notorii inimici; domum tuam que frequenter partis illius repressit superbiam
naturaliter odiunt quique, cum te usi fuerint, impudenter abigent et
ignominiose remittent. Profecto, fili, si hec diligenter attenderis, hec ipsa
tibi indecentia, illicita et inexpedientia judicabis. Ideoque tuam excellentiam
exhortantes, tibi sano consilio suademus quatinus tractatus tales, si res est
integra, respuas, et si quod absit [in illis] processerit, ab illis discedere
non obmittas.
Dat. (1) »
(1) Cf. La date: Avinione, III kal. maii,pontificatus anno tertio, qui manque ici, est donnée par
l'original que nous signalons.
960 – Avignon, 12 novembre 1319
Petro de Rocha, decano ecclesiae de Capdroto,
Sarlatensis diocesis, ut vasa argentea, pecunias, animalia, bladum, frumentum,
victualia et bona quondam Petri, patriarchae Jerosolimitani, tunc episcopi
Ruthenensis, quae ad manus capituli Ruthenensis et quorumdam aliorum pervenisse
noscuntur, sibi faciat assignari.
Reg. 70, cur. fol. 5, c. 15
« Dilecto filio magistro Petro de Rocha, decano
ecclesie de Capdroto, Sarlatensis diocesis.
Cum sicut nuper ...
Dat. Avinione, II idus novembris, anno quarto. »
999 – Avignon, 21 février 1320
Magistro Petro de Rocha, decano ecclesiae de Capdroto,
Sarlatensis diocesis, ut citet vicarios quondam Petri, patriarchae
Jerosolimitani et episcopi Ruthenensis, ac omnes non parentes sibi ratione
bonorumdicti patriarchae, et quod possit absolvere illos qui de bonis ipsis
sibi assignaverint.
Reg. 70, cur. fol. 12, c. 42.
« Dilecto filio magistro Petro de Rocha, decano
ecclesie de Capdroto, Sarlatensis diocesis.
Dudum ad audientiam ...
Dat. Avinione, VIII kal. martii,
anno quarto. »
1039 – [9 janvier 1318 - 19 mai 1320]
Cuidam abbati cujus nomen non exprimitur mandat ut se
emendet publicando, ubi necesse fuerit, contrarium omnium earum quae in
Bertrandi, tituli sancti Marcelli presbyteri cardinalis, famae detrimentum
propalaverat.
Reg. 109, fol. 100, c. 422.
« Dilecto filio ..., abbati.
Si diligentius observasses – Ad nostrum siquidem
pervenit auditum quod, cum, diebus non longe preteritis, presentibus dilecto
filio nostro Bertrando, tituli sancti Marcelli presbytero cardinali, et Geraldo
de sancto Genesio, de decanatu Esigiaci, olim Petragoricensis, nunc Sarlatensis
diocesis, certis ex causis fieret mentio coram nobis, tuncque non occurreret
nostre memorie quod eidem cardinali providissemus de decanatu predicto (1), et
propterea peteremus quis decanatum tenebat eundem, cardinali prefato
respondente de illo sibi per nos fuisse provisum, idem G., non attendens quod
de beneficiorum nominibus, et illarum etiam personarum quibus de illis
providemus iutordum, propter negotiorum multitudinem que nos multipliciter
distrahit, in promptu recordari nequimus, eum etsi locum Dei teneamus in terra,
cum hominibus tamen labitati memorie subjacemus, sicque interrogationem nostram
in deteriorem partem minus prudenter interpretans, tuis et aliorum forsitan
plurium auribus instillavit quod ipse cardinalis nullum jus habebat in decanatu
predicto, immo ipsum minus canonice detinebat. Tu vero, temerariam ac
plectibilem suggestionem ipsius G., quam veluti omni verisimilitudine
destitutam rejecisse consultius debuisses, insipienter admittens eique
inconsulta facilitate credulitatis assensum inclinans, quam ipsius cardinalis
fama laudabilis et innocens conversatio confutabat, eam nedum coram bonis et
gravibus, sed in locis insignibus publicare presumpsisti nunc verbo, nunc
litteris in quandam ipsius cardinalis infamiam, et delendam, non colendam
suggestionis predicte memoriam, per publicationis frequentiam renovasti. Quo
factum est ut, ipsius innocentia cardinalis falsa impositione perculsa, super
famam ipsius apud audientes quasi cujusdam caliginose nubis densitas
oppandatur, tanquam rei ad se non pertinenti se immiscuisse notetur. Unde vix
invenitur qui ministris ejus in dicto decanatu obediat aut velit de illius
juribus, redditibus et proventibus respondere, quod in ipsius prejudicium
aperte redundat. Quia itaque – remedio providere (2). »
(1) 2 Juillet 1317 (Voyez n° 266), où le bénéfice en
question, Issigeac (arr. de Bergerac, Dordogne), est désigné sous la forme
Ychigiacum (Cf. de Gourgues, Dictionnaire topographique de la Dordogne, p.
160). Il fut, le 7 août 1319, réuni à la mense épiscopale de Sarlat, sans
préjudice du don fait au cardinal qui devait le conserver sa vie durant
(Baluze, Vitae paparum., t. II, col. 339, n° LII).
(2) Cf. Cette lettre est postérieure à la délimitation
du diocèse de Sarlat qui eut lieu le 9 janvier 1318 (n° 470). Nous voyons,
d'autre part, que, peu de jours avant qu'elle n'ait été écrite, Bertrand du
Pougel, cardinal du titre de saint Marcel, se trouvait à la cour pontificale.
Comme il dut être envoyé en Lombardie, à titre de légat apostolique, vers le
mois de juillet 1319 (Voyez n° 912, note 3), on pourrait croire que la lettre
que nous publions ici est au plus tard de cette date; mais, son départ ayant
été, semble-t-il, retardé (Voyez n° 1040), nous pouvons affirmer seulement que
ce document est antérieur au 19 mai 1320; le cardinal était alors certainement
en Italie (n° 1044) où il demeura fort longtemps (Voyez S. Riezler,
Vatikanische Akten, p. 331, n° 1614).
1073 – Avignon, 1er juin 1320
Johanni, duci Britanniae, ceterisque dominis
temporalibus et officialibus regni Franciae ut eidem Guillelmo Rufi, ad
Lemovicenses, Caturcenses, Tolosanas, Petragoricenses, Pictavenses et
Xanctonenses civitates et dioceses ceterasque partes regni Franciae nuntio, de
securo conductu provideant.
Reg. 70, cur. fol. 20, c. 66.
« Dilecto filio nobili viro Johanni, duci Britanie,
necnon et universis senescalis, vicariis, ballivis, prepositis, justitiariis ac
ceteris officialibus et dominis temporalibus eorumque loca tenentibus per Lemovicenses,
Caturcenses, Tholosanas, Pictavenses et Xanctonenses civitates et dioceses et
alias partes regni Francie constitutis, ad quos presentes littere pervenerint.
Cum nos dilectum ...
Dat. Avinione, kalendis junii, anno quarto. »
1119 – Avignon, 8 juillet 1317-1320
Augerio, abbati monasterii Moysiacensis, ut cum
Bernardo Gervasii, majore judice senescalliae Petragoricensis et Caturcensis,
ad concordiam inter Aymericum de Gordonio, militem, dominum de Petrilia et
Raterium, domicellum, dominum de Castronovo, procurandam laborent, et, si ad
votivum effectum labor eorum perduci nequiret, quod praefatos Aymericum et
Raterium ad comparendum in praesentiam apostolicam hortentur.
Reg. 109, fol. 78 v°, c. 336; – Reg. 110 p. I, fol.
78, c. 277; – L. Guérard, Doc. pont., I, p. 224, n°
142.
« Dilecto filio Augerio, abbati monasterii
Moysiacensis, ordinis sancti Benedicti, Caturcensis diocesis.
Cum simus pacifici regis vicarii, licet immeriti, ut
commisse vicis exequamur officium, pacem et unitatem in omnibus desideranter
appetimus, sed inter dilectos filios nobiles viros Aymericum de Gordonio,
militem, de Petrilia, et Raterium, domicellum, familiarem nostrum ejusque
nepotem, de Castronovo dominos, eas tanto desideramus ardentius quanto
sincerius utrumque diligimus quantoque fore novimus indecentius eos tanta
sanguinis propinquitate conjunctos, animorum contrarietate disjungi vel ab
invicem dissidere, presertim quia et Aymericus ipse eidem Raterio loco patris,
et idem Raterius illi loco filii deberent existere, et effecti quasi cor unum
et anima una, se invicem fulcire oportunis auxiliis et promiscue alter alterius
onera supportare. Licet autem, consideratione premissa, ad pacificandum eos,
quantum in nobis est, parati iibentcr essemus, si eorum haberemus in promptu presentiam,
quia tamen ipsorum nobis subtrahitur copia, tractatum pacificationis hujusmodi,
tibi, quem veluti eorum utrique conjunctum credimus admodum inter ipsos
desiderare concordiam, ac dilecto filio Bernardo Gervasii, judici majori
senescallie Petragoricensis et Caturcensis, in cujus ditione res de quibus
inter illos controversia vertitur sistere dinoscuntur, vel vestrum alteri
providimus fiducialiter imponendum. Cum itaque prefatos Aymericum et Raterium
per alias nostras litteras efficaciter exhortemur ut, prudenter attento quod
pax Domini sine pace proximi non habetur, quodque res est nimis incongrua et
non levis plena periculi ipsos mente dividi, occasione precipue alicujus comodi
temporalis, cui debent jura sanguinis prevalere, ad pacis unitatem solide,
submotis impedimentis quibuslibet, invicem reformandam, animum suum sic
habilitent, sic coaptent quod inter eos, tuo et judicis predicti vel vestrum
alterius ministerio, rancoris cujuslibet scintilla Deo cooperante sublata,
concordia desiderata proveniat, communibus occurratur periculis, et communibus
etiam utilitatibus consulatur, devotionem tuam monemus, rogamus et hortamur in
Domino, per apostolica tibi scripta mandantes quatinus, tecum adhibens
predictum, si haberi comode poterit, judicem, cui exinde similiter scribimus,
alioquin per te ipsum, prefatos Aymericum et Raterium personaliter adeas vel
eos ad tuam presentiam evoces, prout decentius et expedientius tibi videbitur,
et, presentatis nostris eorum cuilibet litteris, tibi vel predicto judici per
latorem presentium assignandis, laboris tam pii, tani utilis unus libenter
assumens et nostrum circa premissa beneplacitum, quod non solum religionis tue
debito congruit sed et adjacet, ut credimus, votis tuis, solicite prosequens,
per omnes vias et modos quos tua circumspectio cogitare melius poterit, ad
precidendam pace vel judicio omnem discordie materiam inter eos et ipsos
caritate mutua solidandos, vice nostra laborare procures. Proinde namque non
solum nobis qui memoratos Aymericum et Raterium affectione paterna prosequimur
et unanimitatem ipsorum multipliciter affectamus, per tam fructuosi laboris
exercitium servies et pleniorem tibi nostri favoris habundantiam vendicabis,
quin etiam ipsi pacis actori in hoc gratum prestabis obsequium et eosdem Aymericum
et Raterium quibus, ut prefertur, astringeris, tibi fortius obligabis. Et si
forte, quod absit, labor per te et judicem predictum vel vestrum alterum super
hoc assumendus, ad votivum perduci nequiret effectum, volumus ut tu et judex
ipse vel alter vestrum informationem plenam ipsius tractatus atque negotii, ac
omnia et singula que ad pacificacionem eorum videritis oportuna, sub vestris
sigillis inclusa fideliter nobis mittere, vel tu ipse, si comode possis,
deferre procures; ex parte nostra tu et ipse judex prefatos Aymericum et
Raterium requirentes ut, certa die sibi per vos vel vestrum alterum designanda,
studeant ad nostram presentiam se conferre. Nos enim parati erimus, ad uniendum
et concordandum eosdem, voluntarios labores assumere ac opem et operam
adhibere, sperantes in Domino quod si, ut supponimus, se conformare voluerint
judicio rationis, inter eos efficacia nostre solicitudinis reformabitur plena
concordia, utrique utilis, Deo grata. Quicquid autem faciendum duxeris in
premissis per tuas nobis rescribere litteras continentes presentium seriem non
omittas.
Dat. Avinione, VIII idus julii (1). »
(1) Les lettres que l'on trouvera plus loin n° 1181,
1I83, concernent probablement la même affaire que celle-ci.
1120 – Avignon, 8 juillet [1317-1320]
Eidem Bernardo Gervasii ut ad dictam concordiam inter
praefatos nobiles procurandam studium adhibeat.
Reg.
109, fol. 79, c. 337; – Reg. 110, p. I, fol. 78, c. 278; – L. Guérard, Doc. pont., I, p. 227, n° 143, analyse.
« Dilecto filio Bernardo Gervasii, tnajori judici
senescallie Petragoricensis et Caturcensis.
Cum simus etc. ...
Dat. Avinione, VIII idus julii. »
1185 – [28 novembre 1316 - 4 septembre 1320]
Eidem de eodem in ampliori forma (1) scribens, dictum
Raterium quia quadam interlocutoria in questione inter eum et
praefatumAymericum de Gordonio ratione castri de Boffia et loci de sancto Paulo
vertente lata, ad curiam regiam appellaverat, commendat.
Reg. 110, p. II, fol. 62 v°, c. 298 et 943; – L.
Guérard, Doc. pont., I, p. 246, n° 154.
« Carissimo in Christo filio Philippo, regi Francie et
Navarre illustri.
Quando ferventius personam – Dudum siquidem inter
dilectos filios viros nobiles Ratherium, dominum de Castronovo in Vallibus,
diocesis Caturcensis, domicellum et familiarem nostrum, ex una parte, et
Aymericum de Gordonio, militem, ex altera, super castro de Boffia et loco de
sancto Paulo eorumque juribus et pertinentiis dicte diocesis coram senescallo
Petragoricensi et Caturcensi orta materia questionis et coram eodem senescallo
vel ejus curia inter partes ipsas diutius litigato, a quadam interlocutoria
lata contra eundem militem et pro dicto domicello, ante litis contestationem,
ad tuam celsitudinem extitit, ut accepimus, appellatum. Verum quia idem
domicellus, qui castrum et locum predicta tamquam ad ipsum pleno jure
pertinentia, sicut dicit, a prefato milite nunc illa possidente satagit
vendicare, valde timere asserat per subterfugia partis militis supradicti et
litigiosos anfractus habendos coram judicibus, si super hoc a tua curia regia deputentur
partibus antedictis, dicte cause ac negotii principalis expeditionem plus
debito in ejus prejudicium protelari, nobis humiliter supplicavit ut, pro
justitia super hiis celerius assequenda, scripta nostra rogatoria tue
magnitudini regie dirigere dignaremur. Ea propter nos, hujusmodi
supplicationibus inclinati, serenitatem regiam attentius deprecamur quatenus,
submotis malitiosis subterfugiis, eisdem partibus super premissis brevem et
celerem facias justitiam exhiberi; jus ejusdem domicelli quem caritatis intime
brachiis amplexamur, prout licebit, secundum Deum, in parte (?) potestate regia
confovendo (2). »
(1) Voyez ce que nous avons dit à ce propos, n° 76,
note 1.
(2) Pour la date de cette lettre et l'affaire qu'elle
concerne, voyez ci-dessus n° 1184, note.
1196 bis – [13 août 1317 - 4 septembre 1320]
Paulum de Bonafide de quingentis florenis auri quos
ratione gestionis monasterii Bellimontis, ordini sancti Augustini, Vabrensis
diocesis, debites camerae apostolicae assignaverat, solutum facit.
Reg. 110, p. II, fol. 61, c. 286 et 931.
« Dilecto filio Paulo de Bonafide, canonico monasterii
Bellimontis ac priori prioratus de Vareriis, ordinis sancti Augustini,
Vabrensis diocesis.
Cum dilectus filius Raymundus Juvenis, scolasticus
Petragoricensis, causarum camere nostre generalis auditor, ex commissione
nostra facta sibi super hoc oraculo vive vocis, te qui prepositure monasterii
Bellimontis. ordinis sancti Augustini, Vabrensis diocesis, tunc per obitum
quondam Berengarii Foromundi vaccantis, per triennium adininistratioaem
gesseras, de fructibus, redditibus et proventibus ex dicta prepositura
perceptis, dispositioni nostre ac Sedis apostolice reservatis, rationem et
computum redditurum citari fecisset, tu coram eodem auditore comparens, post
aliquos processus habitos coram eo, mille florenos auri dilectis filiis
Ademario Amelii et Guasberto de Valle, thesaurariis nostris, et auditori
prefato, nomine camere nostre ac Sedis predicte, videlicet quingentos in beati
Johannis Baptiste proximo preterita et residuos quingentos in beati Michaelis
proximo ventura festivitatibus, in quibus te dictus auditor condempnasce (sic)
dinoscitur, solvere liberaliter obtulisti et etiam promisisti, in te, si forsan
in dicte florenorum summe solutione deficeres in terminis antedictis,
excommunicationis sententia promulgata. Cum igitur tu postmodum in eodem festo
beati Johannis dictes quingentos florenos memorate camere nostre duxeris
persolvendos, nos volentes tuis in hac parte indempnitatibus precavere, te de
dictis quingentis florenis auri sic solutis, auctoritate apostolica absolvimus
et quitamus, volentes ad solutionem seu restitutionem aliam de ipsis quingentis
florenis alicui alii faciendam aliquatenus non teneri.
Dat. (1). »
(1) Cf. Cette lettre qui a été écrite, on le voit,
entre la fête de saint Jean-Baptiste (24 juin) et celle de saint Michel (29
septembre) n'est certainement pas antérieure à la création du diocèse de Vabres
qui s'y trouve mentionné et qui eût lieu le 13 août 1317 (Gallia Christiana, t.
I, inst. p. 58, n° VI, eccl. Vabrensis; – C. Eubel, Hierarchia catholica, p.
540, note 1). Elle n'est pas, d'autre part, postérieure à la quatrième année du
pontificat de Jean XXII qui se termine le 4 septembre 1320.
1291
– Avignon, 18 septembre 1321
Guidoni Heliae, ordinis Praedicatorum, ut ad Fulcaudum
de Archiaco, Petragoricensem et Caturcensem senescallum, cum litteris
apostolicis accedat pro pace inter Aymericum de Gordonio et Raterium de
Castronovo reformanda.
Reg. 111, fol. 2. v°, c. 31 ; – L. Guérard, Doc. pont., t. II, p. 3, n° 161, extrait.
« Guidoni Helie, ordinis Predicatoram.
Infausti rumoris assertione percepto quod humani
generis inimicus, pacis emulus, zizanie seminator, jam dudum inter dilectos
filios nobiles viros Aymericum de Gordonio (1), militem, et Ratherium de
Castronovo, nepotem ejus, familiarem nostrum, occasione castri de Boffia et
quorundam aliorum bonorum gravi commota materia questionis, licet per multos,
multis viis ad hoc diligenter exquisitis, temptatum extiterit et super hoc
adhibita diligentia studiosa ut hujusmodi questionis materia tractatu amicabili
tolleretur (2), hostis tamen ipse sic hiis se imprudenter objecit quod illam
terminari per tractatum hujusmodi nequiter impedivit (3), sed nec hiis hostis
ipse contentus, adeo dissidentes eosdem dicitur commovisse quod decrevisse
videntur ut nec per justitie semitas, nec per tractatus amicabiles hujusmodi
questio terminetur, sed per cruentum duelli spectaculum et incertum, in quo
Deus temptatur, improvide perit (4) justus, et impius frequenter extollitur, ac
justitia, nescitur quo Dei oculto judicio, sepius naufragatur; ex quo
nonnunquam crescunt rancores inter multos nobiles et magnates, odia nutriuntur,
vacatur insidiis, strages sequuntur (5) corporum, lapsus rerum et animarum
pericula, quod est amarius deplorandum. Ideoque nos tantis malis occurrere
cupientes, dilecto filio nobili viro Fulcrando (sic) de Archiaco,
Petragoricensi et Caturcensi senescallo, ad cujus officium pertinet suo
commissos regimini ad pacem et concordiam revocare, litteras nostras duximus
dirigendas per quas ipsum rogandum attentius duximus et hortandum ut sic inter
predictos nobiles partes suas efficaciter interponat quod, via ipsius ommissa
duelli in qua nullus eorum veraciter se dicere posset victorem cum, uno illorum
victo, domui a qua uterque nobilium ipsorum dicitur processisse notabili
imposita macula remaneret, per pacis semitas aut viam justitie hujusmodi
questio sopiatur, ac inter nobiles ipsos, omni rancore sublato, pacis et
concordie reformetur bonum sine quo quies animi haberi non potest, nec pax Dei
que sine pace proximi non habetur. Et insuper nobilibus supradictis per
litteras alias porrigimus preces nostras ut super hiis senescalli prefati
consiliis et persuasionibus acquiescant. Verum quia vive vocis expressio mentes
audientium efficacius excitat quam series litterarum, nos, de tua circumspecta
prudentia plenam in Domino fiduciam obtinentes, te propter hoc ad prefatos
senescallum et nobiles providimus destinandum. Quare discretioni tue per
apostolica scripta mandamus quatinus, ad senescallum et nobiles antedictos
accedens, nostris ipsis litteris presentatis, ac premissis et aliis diversis
periculis ex prefati duelli spcctaculo proventuris, et aliis de quibus juxta
datam tibi a Deo prudentiam expedire videris ostensis eisdem, apud dictum
senescallum, ut ad hoc partes suas efficaciter interponat, et apud nobiles
ipsos quod, pro divina et Apostolice Sedis ac nostra reverentia suorumque
profectuum et honoris augmento, hujusmodi nostris precibus et hortationibus
dictique senescalli requisitionibus acquiescant, oportune instare studeas et
etiam importune, si et prout videris expedire, illam super hiis vigilantiam
impensurus quod, preter retributionis eterne premium quod de bonis operibus
veritatis voce promittitur, nostram et Apostolice Sedis gratiam uberius
merearis.
Dat. Avinione, XIIII kal. octobris,
anno sexto. »
(1) Reg. Condomio.
(2) Reg. collocetur.
(3) Voyez, à ce sujet, n° '1184 et 1185.
(4) Reg. petit.
(5)
Reg. sequitur.
1292 – Avignon, 18 septembre 1321
Fulcaudo de Archiaco, ut praefatos nobiles ad pacem
inducat et eidem Guidoni Heliae fidem adhibeat.
Reg. 111, fol. 5, c. 32; – L. Guérard, Doc. pont., t. II, p. 7, n° 162, non publié.
« Fulcaudo de Archiaco, Petragoricensi et Caturcensi
senescallo.
Infausti rumoris as[s]ertione ...
Dat. ut supra proxime
(Avinione, XIIII kal. octobris, anno sexto) »
1293 – Avignon, 18 septembre 1321
Aymerico de Gordonio. ut
pacem cum. Raterio de Castronovo, nepote suo, faciat Guidonique Heliae,
apostolico nuntio, tidem adhibeat.
Reg. 111, fol. 5 v°, c. 33.
« Aymerico de Gordonio, militi.
Infausti rumoris assertione ...
Dat. ut supra (Avinione,
XIIII kal. octobris, anno sexto) »
1294 – Avignon, 18 septembre 1321
In. e. m. Ratherio de Castronovo, familiari papae.
Reg.
111, fol. 5, p. c. 33.
1401 – Avignon, 22 avril 1322
In e. m. comiti Petragoricensi.
Reg. 111, fol. 23 v° p. c. 148; – L. Guérard, loc.
cit.
1403
– Avignon, 22 avril 1322
Brunessendi, comitissae Petragoricensi, de eisdem
scribit eamque hortatur ut Archambaldum, comitem Petragoricensem, natum suum,
ad pacis viam eligendam inducat.
Reg. 111, fol. 23 v°, c. 119; – L. Guérard, Doc. pont., t. II, p. 22, n° 180.
« Brunessendi, comitisse Petragoricensi. Rubrica (1)
Ad obviandum periculis ...
Datum ut supra (Avinione, X kal. maii, anno sexto). »
(1) Ce mot se trouve répété en marge, voyez à ce propos
n° 1391, note.
1501 – Avignon, 29 août 1322
In
e. m. comiti Petragoricensi.
Reg.
111, fol. 24, p. c. 125.
1502 – Avignon, 29 août 1322
Brunessendi, comitissae Petragoricensi, pro eadem pace
procuranda.
Reg. 111. fol. 24, c. 126; – L. Guérard, Doc. pont., t. II, p. 41, n° 199, non publié.
« Dilecte in Christo filie nobili mulieri Brunessendi,
comitisse Petragoricensi.
Non ignorare te ...
Dat. ut supra (Avinione, IIII
kal. septembris, anno sexto). »
1592 – Avignon, 23 Janvier 1323
Petrum Danrocha Petro de Nogareto, thesaurario
Burdegalensi, litterarum apostolicarum auditori, in limitatione territoriorum
castrorum Pontis Sorgiae et Bidaridae cum Jacobo de Mutina, canonico
Cameracensi, sacri palatii causarum auditore, facienda subrogat.
Reg. 111, fol. 404 v°, c. 1700.
« Dilecto filio Petro Danrocha, archipresbytero
ecclesie de Capdroto, Sarlatensis diocesis.
Dudum ad nostri ...
Datum Avinione, X kal. februarii,
anno VII°. »
1609 – Avignon, 15 mars 1323
Regi Franciae Archambaldum, comitem Petragoricensem,
familiarem ipsius, qui nonnulla in regali curia expedire habet, commendat.
Reg. 111, fol. 195 v°, c. 825.
« Eidem [regi Francie]. Pro dilecio filio – favorabiliter
prosequaris (1). »
(1) Pour la date, voyez ci-après n° 1644 (Avinione,
idibus marcii, anno septimo).
1726 – Avignon, 29 mai 1323
Prioratum de Lamonzia prope Brageriacum, Sarlatensis
diocesis, quem quondam Bego de Cavomonte, Sedis Apostolicae capellanus,
obtinebat, motu proprio mensae monasterii beatae Mariae Xanctonensis annectit.
Reg. 111, fol. 202, c. 874.
« Abbatisse et conventui monasterii beate Marie
Xanctonensis, ordinis sancti Benedicti.
Prudentes virgines que ...
Datum Avinione, IIII kal. junii,
anno septimo. »
1779 – [Avignon, 5 septembre 1322 - 4 septembre 1323]
Carolo, regi Franciae, ne pariagium cum consulibus
villae Petragoricensis in Archambaldi comitis praejudicium faciat.
Reg.
111, fol. 103 v°, c. 824.
« Carolo, regi Francie et Navarre illustri.
Habet dilecti filii nobilis viri Arcambaldi, comitis
Petragoricensis, familiaris nostri, relationis assertio quod, licet dilecti
filii consules ville Petragorice jurisdictionem quam in eadem villa super
certis casibus exercero dicuntur, ab eodem comite teneant in feudum et a suis
predocessoribus tenuerunt ab antiquo, prefati tamen consules pariagium super
jurisdictione ipsa cum tua excellentia moliantur facere in ejusdem comitis
prejudicium et jacturam. Cum autem magnificentia regia debeat abstinere ab hiis
que ipsam dedecent, et subditis noscuntur inferre gravamen, celsitudinem tuam
rogamus attentius et hortamur quatinus pariagium hujusmodi, velut de decens
dignitati regie et statutis regiis, ut asseritur, obvium, non admittas, sed habens
potius eundem comitem pro nostra et Apostolice Sedis reverentia super suis
juribus comendatum, ea sibi facias a tuis officialibus et gentibus
inviolabiliter observari (1). »
(1) La lettre n'a pas de date, mais elle figure dans la
partie du registre consacrée à la septième année du pontificat, et c'est à
cette année que nous l'attribuons. Les autres lettres qui la suivent
immédiatement dans le registre se rapportent aussi au Périgord et sont du 15 et
du 16 mars 1323 (n° 1609-1645), mais ce simple rapprochement ne suffit point
pour préciser la date de notre document.
1917 – Avignon, 19 janvier 1324
Mariae, reginae Franciae, germanum et nepotes ipsius
una cum quibusdam nobilibus commendat.
Reg. 112, p. II, fol. 13 v°, c. 547; – L. Guérard,
Doc. Pont., t. II, p. 112, n° 272.
« Marie, regine Francie.
Dilectos filios Petrum Duesa, germanum, et Arnaldum,
natum ejus, ac Petrum de Via, nepotes nostros, ad regalem presentiam
accedentes, necnon Bernardum Convenarum, Gastonem Fuxi, et Archambaudum
Petragoricensem comites, ac Bernardum Jordani, dominum de Insula, super suis
agendis excellentie regie, affectione qua possumus, commendamus.
Datum Avinione ut supra (Avinione, XIIII kal.
februarii, anno octavo). »
1923 – Avignon, 19 janvier 1324
Roberto, comiti Bononiae,germanum
et nepotes ipsius ad Carolum, regem Franciae, accedentes necnon Gastonem Fuxi,
Bernardum Convenarum, Archambaldum Petragoricensem comites et Bernardum
Jordani, dominum de Insula, commendat.
Reg. 112, p. II, fol. 14, c. 552; – L. Guérard, Doc, pont., t. II, p. 113, n° 274, analyse.
« Roberto, comiti Bononie.
Dilectum filium nobilem virum Petrum Duesa, germanum,
et Arnaldum, natum ejus, ac Petrum de Via, nepotes nostros, quos, ex certis
(ex) causis et impedimentis supervenientibus nobilitati tue per ipsos plenius
referendis, usque modo retinuimus, ad carissimi in Christo filii nostri Caroli,
regis Francie et Navarre illustris, presentiam accedentes, necnon dilectos
filios nobiles viros Gastonem Fuxi, ac Bernardum Convenarum, et Arcambaudum
Petragoricensem, et Bernardum Jordani, dominum de Insula, tue nobilitatis
providentie commendamus; illam attentius deprecantes quatinus ipsos et eorum
singulos ac ipsorum negotia sic velit tua benivolentia dirigere et eis
assistere, sicut honeste poterit, consiliis, auxiliis et favoribus oportunis,
quod propter hoc in tuis oportunitatibus fortius nos astringa[s].
Datum ut supra (Avinione, XIIII kal. februarii, anno
octavo). »
1931 – Avignon, 19 janvier 1324
Eidem comiti Valesii Archambaldi, comitis
Petragoricensis, negotia commendat.
Reg. 112, p. II, fol. 13, c. 561.
« Eidem, pro comite Petragoricensi.
Pro dilecto filio ...
Datum ut supra (Avinione, XIIII kal. februarii, anno
octavo). »
1936 – Avignon, 19 janvier 1324
Eidem, ut Gastonem Fuxi, Bernardum Convenarum et
Archambaldum Petragoricensem comites commendatos habens, eos in agendis
dirigat.
Reg. 112, p. II, fol. 15 v°, c. 566.
« Eidem Alfonso, pro comitibus Fuxi, Convenarum et
Petragoricensi.
Dilectos filios nobiles ...
Datum ut supra (Avinione, XIIII kal. februarii, anno
octavo). »
2030 – Avignon, 4 mai 1324
Archambaldo, comiti Petragoricensi, de oblatis per
Heliam Vigerii, militem, nuntium suum, quamvis non admissis, regratiatur et do
exauditione quarumdam petitionum suarum respondet.
Reg. 112, p. II, fol. 25 v°, c. 635.
« Dilecto filio nobili viro Arcambaldo, comiti
Petragoricensi.
Nobilitatis tue litteras ...
Datum Avinione, III nonas maii, anno VIIIa.
»
2186 – Avignon, 21 août 1324
Comiti Valesii, ut moram Archambaldi, comitis
Petragoricensis, qui ad partes Vasconiae accedens, subita corporis infirmitate
apud Montempessulanum correptus erat, excusatam habere velit.
Reg. 112, p. II, fol. 32 v°, c. 683.
« Comiti Valesii.
Pridem agens in curia Romana dilectus filius nobilis
vir Archambaudus, comes Petragoricensis, familiaris noster, et audiens te,
fili, ad partes Vasconie pro belli exercitu pervenisse, dum illuc propterea
prepararetur tam sue persone quam gentis debitum et devotum tibi prestiturus
obsequium, sicut audivimus, apud Montempessulanum, ecce subita corporis
infirmitate corripitur et incepti profectione itineris prepeditur. Sane, cum
idem comes, resumptis convalescentie viribus, suum ad ipsas partes accessum
obsequiosus, ut tenetur, et promptus, duce Deo, accelerare disponat,
nobilitatem tuam rogamus et hortamur attente quatinus, ob impedimenti hujusmodi
articulum, super celeriori ejus adventu ipsum comitem rationabiliter habeas
excusatum.
Datum Avinione, XII kal. septembris,
anno octavo. »
2187 – Avignon, 21 août 1324
Comitem Petragoricensem de praedicla littera comiti
Valesii scripta certiorem facit et excusationem ratione cujusdam abbatiae, de
qua jam ordinatum fuerat, ab eo petit.
Reg. 112, p. II, fol. 32 v°, c. 684.
« Comiti Petragoricensi.
Audito nuper quod tu, fili, pridem a nostra presentia
recedens incolumis et, subsequenter, apud Montempessulanum factus infirmus, jam
convalueris, ut obtamus, de infirmitate tibi compatimur, et de convalescentia
gratulamur. Sane, cum morbo impeditus hujusmodi, ceptum iter ad Vasconie partes
continuare nequiveris, super hiis te dilecto filio magnifico viro Carolo, regis
Francie filio, comiti Valesii, per speciales litteras efficaciter excusamus. Et
quia de abbatia illa de qua pro certa persona nobis noviter supplicasti, ante
hujusmodi tue supplicationis instantiam, nos aliter ordinasse contigerat,
quesumus ut inde nos habeat tua nobilitas excusatos.
Datum ut supra (Avinione, XII kal. septembris, anno
octavo). »
2279 – Avignon, 21 novembre 1324
Archambaldum, comitem Petragoricensem, de matris suae
obitu consolatur.
Reg. 113, fol. 3 v°, c. 29.
« Dilecto filio nobili viro Archambaldo, comiti
Petragoricensi, familiari nostro. Tibi dolenti, fili, super
obitu matris tue, quem nobis per tuas litteras nuntiasti,
non absque multe compassionis condolemus affectu, quamvis tibi cui de illo
gaudendum erat, si voluntatis instinctus rationis subiceretur imperio, gaudere
potius deberemus quia, licet carorum divisio, presertim matris et filii,
secundum modum conditionis humane acerba (1) noscatur existere nimium et amara,
considerato tamen quod nature fragilitas cunctis indicta mortalibus sic omnes
equaliter sub regula mortalitatis inclusit. quod ab ejus sententia neminem
dignitate vel privilegio liberavit, est cum patientia tolerandum quod in humane
sortis eventu statuit divina providentia in cujus manu permanent sortes nostre,
hunc maturius et hunc tardius sui sapientis arbitrii dispositione subducens,
sed quando, qualiter et ubi, apud homines ignoratur. Verum cum eadem mater tua,
que juste vivere studuit ac finem suum cognitione Dei, vera cordis contritione,
oris confessione et aliorum sacramentorum ecclesiasticorum devota receptione,
velut catholica, ut letanter audivimus muniens, ab hac vita temporali que mors
est potius dicenda quam vita, et presentis seculi laboribus et erumpnis ad
vitam perennem et celestis quietem patrie transiverit, sicut pie creditur,
predictis evasit periculis, non mortua sed premissa, nobilitatem tuam paterno
rogamus et hortamur affectu quatinus, abstersis lacrimis, abjectis meroribus ac
suspiriis et tristitia prorsus omissis, consolationis robore mentem tuam munias
et exaltes, fratres et amicos tuos alios propter hoc desolatos tanquam vir
fortis et magnanimus nichilominus dulciter consolando. Nos autem qui te
domumque tuam sincere dilectionis favore prosequimur, in tuis oportunitatibus
propitios reperies et benignos.
Datum Avinione, XI kal. decembris,
anno nono ».
(1) Reg.: « acerva »
2461 – Avignon, 9 avril 1325
Jordano de Lobercio respondet quod filium ejus pro
cujus provisione litteras scripserat, commendatum habere intendit.
Reg. 113, fol. 10 v°, c. 95.
« Jordano de Lobercio, senescallo Petragoricensi.
Nobilitatis tue litteris ...
Datum Avinione, V idus aprilis, anno nono ».
2465 – Avignon, 12 avril 1325
Eduardo, regi Angliae, ut Heliae, electo Lemovicensi,
Archimbaldi, comitis Petragoricensis germano, restitui jubeat archidiaconatus
Richemundiae bona temporalia.
Reg. 113, fol. 21 v°, c. 192.
« Carissimo in Christo filio Edoardo, regi Anglie
illustri.
Fidedigna relatione percepimus quod occasione dilecti
filii nobilis viri Archimbaudi, comitis Petragoricensis, dilecti filii (1)
pridem in exercitu carissimi in Christo filii nostri Caroli, regis Francie et
Navarre illustris, in Vasconie partibus, prout ejus fidelis et subditus ab ipso
rege missus extiterat, existentis, bona temporalia archidiaconatus Richemundie
quem dilectus filius Helias, electus Lemovicensis, germanus ejusdem comitis,
canonice obtinet, gentes tue indebite arrestarunt, percepta iam ex ipsorum
bonorum fructibus certa pecunie quantitate. Verum quia factum prefati comitis
nequaquam debet in ipsius electi dispendium retorqueri, nosque tempus sue
consecrationis usque ad unum annum ex certis probabilibus et rationabilibus
causis prorogandum duxerimus, infra quod ex speciali dispensatione nostra
retinere archidiaconatum eundem et fructus percipere bonorum hujusmodi sibi
licet, rogamus excellentiam regiam et hortamur attente quatinus, contemplatione
nostri et obtentu justicie, premissa bona et perceptam sicut predicitur inde pecuniam
procuratori ejusdem electi restitui jubeas cum effectu, ita quod super hoc
regie benivolentie meritum dignis prosequamur in Domino actionibus gratiarum.
Datum Avinione, II idus aprilis, anno IX ».
(1)
Dilecti filii répété par erreur (?)
2469 – [Avignon], 12 avril 1325
Johannem, episcopum Wintoniensem, rogat ut regem
Angliae ad favendum praedicto Lemovicensi electo inducat, eumque hortatur ut,
durantibus treugis inter dictum regem Angliae et regem Franciae indictis, ad
pacem inter eos procurandam partes suas interponat.
Reg. 113, fol. 22, c. 195.
« Venerabili fratri Johanni, episcopo Wintoniensi.
Nuper fidedignis relatibus intelleximus displicenter
quod gentes et officiales carissimi in Christo filii nostri E., regis Anglie
illustris, procuratores dilecti filii Helie, electi Lemovicensis, in
perceptione fructuum et proventuum archidiaconatus sui Richemundie in ecclesia
Eboracensi, ea occasione quia dilectus filius nobilis vir Archambaldus, comes
Petragoricensis, ejusdem electi germanus, carissimo in Christo filio nostro
Carolo, regi Francie et Navarre illustri, adhesit super facto exercitus
Vasconie impediunt multipliciter et perturbant. Cum autem honori regio minime
congruat nec conveniat etiam rationi quod dictus electus propter factum dicti
fratris sui per gentes regias in suis beneficiis perturbetur, presertim cum
dictum comitem ad adherendum prefato regi Francie debite fidelitatis juramentum
astringat, fraternitatem tuam rogamus et hortamur attente quatinus memorato
regi Anglie, cui per alias litteras nostras super hoc scribimus, suadeas et
insistas efficaciter apud eum ut gentes et officiales suos cessare faciat ab
impedimentis et molestationibus supradictis, ac sepedictum electum, cui nos
usque ad certum terminum tempus de consecrandis episcopis a canonibus
diffinitum, ex eo quia non erat in sacris ordinibus constitutus, de speciali
gratia prorogavimus, cum ipso ut priora beneficia interim licite retinere
valeat dispensando, suosque procuratores pro nostra et Apostolice Sedis
reverentia super predictis, amotis impedimentis quibuslibet, favorabiliter
prosequatur. Ceterum per tuas litteras intellecto treugas duraturas usque ad
quindenam instantis festi Penthecostis inter reges predictos indictas teque una
cum altero de nuntiis nostris et quibusdam aliis pro reformatione pacis votive
annuente Domino in Angliam profecturum, letamur in Domino, ex hiis sperantes
pacis predicte concordiam, quam desideranter appetimus, proventuram, tuamque
fraternitatem hortamur attente quatinus circa illam interponere studeas
efficaciter partes tuas, nobis sepius super hiis et aliis que tibi ocurrerint
rescripturus.
Datum II idus aprilis, anno nono ».
2495 – Avignon, 14 mai 1325
Carolo, regi Franciae, ut de poena civili seu
pecuniaria quae foret Archambaldo, comiti Petragoricensi, pro excessibus ab eo
contra Alanum de Monteandronis cum armorum potentia commissis, infligenda,
gratiam faciat.
Reg. 113, fol. 11 v°, c. 105.
« Carolo, regi Francie illustri. Habet assertio
dilecti filii nobilis viri Archambaldi, comitis Petragoricensis, quod super
excessibus quos ipse una cum quibusdam aliis sibi adherentibus contra dilectum
filium nobilem virum Alanum de Monteandronis dicebatur cum armorum potentia
commisisse, ab eodem comite pro se dictisque adherentibus dudum in curia regia
gagiata emenda, regalis benignitas volens super hiis agere gratiose, omnem
penam criminalem propter excessus predictos eisdem comiti et adherentibus
debitam, de gratia speciali remittens, illam duxit in civilem seu pecuniariam
convertendam. Sane cum idem comes de regalis munificentie liberalitate adhuc
consequi gratiam ampliorem qua plurimum egere noscitur, super predictis
expectet, serenitatem regiam attentius deprecamur quatinus promptis et devotis
obsequiis que dictus comes et sui progenitores hactenus exhibere indefessis
laboribus constanter et fideliter domui regie curaverunt, et ipse impendere
continue non desistit in examine benigne considerationis adducens, ipsum tam
suorum meritorum obtentu quam nostrorum precaminum interventu regio favore
pertractans, circa penam predictam civilem seu pecuniariam, que foret eidem
forsitan pro dictis excessibus infligenda, eidem dignetur magnificentia regia
gratiam facere ampliorem ut proinde ad obsequia obligetur regia fortius, nosque
quibus gratum erit admodum regiam excellentiam prosequi teneamur actionibus
gratiarum.
Datum Avinione, II idus maii, anno nono ».
2504 – Avignon, 31 mai 1325
Petro, episcopo Vivariensi, negotia quac Archambaldus,
comes Petragoricensis, in curia Franciae expedire habet, commendat.
Reg. 113, fol. 12, c. 109.
« Venerabili fratri Petro, episcopo Vivariensi.
Negotia que dilectus ...
Datum Avinione, II kal. junii,
anno nono ».
2555 – Avignon, 30 juillet 1325
Dictum regem rogat ut gratiam quam Archambaldo, comiti
Petragoricensi, quoad poenam criminalem, fecit,
velit et ad civilem ampliare.
Reg. 113, fol. 15 v°, c. 142.
« Eidem.
Dilectum filium nobilem virum Archanbaudum, comitem
Petragoricensem, regali excellentie propensius commendantes, serenitatem regiam
affectione qua possumus deprecamur quatinus, ejusdem comitis ac progenitorum
suorum obsequiosa devotione et fidelitate quibus erga domum regiam viguerunt
hactenus indefesse, sicut adhuc idem comes vigere noscitur, nec non injuria
quam dilectus filius nobilis vir Alanus de Monte Andronis, ejus adversarius,
eidem comiti multipliciter dicitur irrogasse, in scrutinio regie
considerationis adductis, tam premissorum intuitu quam nostrorum precaminum
interventu, gratiam quoad poenam criminalem, ratione excessuum inter ipsos
comitem et nobilem eorumque valitores, sicut dicitur, commissorum, forsan
debitam memorato comiti a regali magnificentia dudum factam, velit ex uberioris
dono gratie ad civilem ampliare et extendere regia celsitudo, ut idem comes de
devoto fiat devotior, et ad obsequia regia promptius annuetur.
Datum Avinione, III kal. augusti,
anno nono ».
2578 – Avignon, 9 août 1325
Petro, Vivariensi episcopo, ut pro negotio
Archambaudi, comitis Petragoricensis, expediendo apud Carolum regem Franciae
instet.
Reg. 113, fol. 16, c. 146.
« Petro Vivariensi episcopo.
R. Gerentes cordi negotium ...
Datum Avinione, V idus augusti, anno nono ».
2918 – Avignon, 23 juillet 1326
Item in e. m. archiepiscopo Burdegalensi et
... Pictavensi,
... Malleacensi,
... Lucionensi,
... Xanctonensi,
... Engolismensi,
... Petragoricensi,
... Sarlatensi,
... Agennensi et
... Condomiensi episcopis, per singulas patentes et
clausas litteras, et sunt ibi nuntii Helias Manhani, Xanctonensis, Faiditus
Guirandonis de Capdroco, canonici, et Helias Laplancha, rector Sancti Martini
de Ponte Sarlatensis et Xanctonensis diocesum ecclesiarum.
Reg. 113, fol. 195, p. c. 1098.
2926 – Avignon, 25 juillet 1326
In e. m. Bertrando, episcopo Sarlatensi.
Reg. 113, fol. 298, p. c. 1734.
2948 – Avignon, 5 août 1326
Comiti Petragoricensi, ut ea quae ratione dotis
Agnetis, germanae suae, Johannisque Caroli regis Siciliae filii, principis
Achaiae, consortis, solvenda restant, complere curet.
Reg. 113, fol. 209 v°, c. 1214.
« Comiti Petragoricensi.
Cum dilectus filius ...
Datum Avinione, nonis augusti, anno decimo ».
Lettres
secrètes et curiales du pape Jean XXII (1316-1334) relatives à la France,
extraites des registres du Vatican, Auguste Coulon et S. Clémencet, tome 3,
part II, 1962.
3092 – Avignon, 9 décembre [1326]
Sycardo Alamanni, ut ea quae Bernardo de
Vallebufferia, canonico et sacristae monasterii Sancti Cypriani, ordinis sancti
Augustini, Sarlatensis diocesis, indebite abstulit, restituat.
Reg. 114, fol. 98 v°, c. 557.
« Sycardo Alamanni, priori monasterii Sancti Cypriani,
Sarlatensis diocesis.
Nuper ad nostri ...
Datum Avinione, V idus decembris ».
3255 – Avignon, 23 mai 1327
In e. m. Raymundo, episcopo Petragoricensi.
Reg. 114, fol. 110, p. c. 659.
3262 – Avignon, 29 mai 1327
Johanni Ulbaldi tabellionatus officium in e. m. ac
Arnaldo Stephani (1) concedit.
Reg. 114, fol. 174 v°, p. c. 1086.
« In e. m. Johanni Ulbaldi, clerico non conjugato etc.
Petragoricensis diocesis.
Ne contractuum memoria ...
Datum Avinione, IIII kalendas junii, anno undecimo ».
(1)
Supra, n° 3202.
3266 – Avignon, 30 mai 1327
In e. m. Guillelmo de Sura (1), archidiacono
Lugdunensi in provincia Lugdunensi.
Reg. 114, fol. 102, p. c. 574.
(1)
Index: Soura.
3291 – Avignon, 1er juillet 1327
Faidito Guirandoni, archipresbytero Sarlatensi, et Bertrando
de Engolisma, ut fructus beneficiorum ecclesiasticorum Bertrandi Dandirano (1),
tunc canonici ecclesiae Sancti Caprasii Agennensis, carceribus apostolicis
detenti, exigant et ad Cameram transmittant.
Reg. 114, fol. 104, c. 584.
« Faidito Guirandoni, archipresbitero Sarlatensi, et
Bertrando de Engolisma, sacriste ecclesie de Capdroto, Sarlatensis diocesis.
Dudum Bertrando Dandirano ...
Datum Avinione, kalendis julii ».
(1)
Index : Danderano.
3325 – Avignon, 25 août 1327
Reginaldo de Ponte, ut Petro, abbati Sancti Amancii,
Sarlatensis diocesis, fidem adhibeat.
Reg. 114, fol. 111 v°, c. 679.
« Dilecto filio nobili viro Reginaldo de Ponte,
vicecomiti Carladesii.
Cum nos dilecto filio Petro, abbati monasterii Sancti
Amancii, Sarlatensis diocesis, ad tue nobilitatis presenciam accedenti quedam
tibi referenda par eum duxerimus imponenda, nobilitatem eandem rogamus attendus
et hortamur quatinus eidem abbati fidem adhibeas credulam in hac parte.
Datum Avinione, VIII kalendas septembris, anno
undecimo ».
3535 – Avignon, 15 mars 1328
Faydito Guiraudonis de quibusdam dubiis circa
collectionem fructuum beneficiorum ecclesiasticorum apud Sedem Apostolicam
vacantium reservatorum in provincia Burdegalensi respondet.
Reg. 114, fol. 331, c. 1914.
« Dilecio filio Faydito Guiraudonis, archipresbitero
Sarlatensi, Apostolice Sedis nuntio.
Cum super infrascriptis ...
Datum [Avinione], V idus martii, anno duodecimo ».
3612 – [Avignon], 15 juin 1328
Faydito Guiraudonis et Heliae Manhani in eodem modo ac
Guillelmo de Bos et Petri Villani mandat ut personas ecclesiasticas provinciae
Burdegalensis ad promptam solutionem subsidii contra rebelles Italiae oblati
inducant eisque facultatem dictum subsidium recipiendi et alia faciendi
concedit.
Reg. 114, fol. 331 v°, p. c. 1915.
« In e. m. (1) Faydito Guiraudonis archipresbytero
Sarlatensi et Heliae Manhani, canonico Xanctonensi, collectoribus fructuum
ecclesiasticorum in provincia Burdegalensi.
Licet verisimiliter extimemus ...
Datum XVII kalendas julii, anno duodecimo ».
(1)
Supra, n. 3539
3783 – Avignon, 27 février 1329.
Catherinae de Greli indulgentiam in articulo mortis
concedit.
Reg. 115, fol. 105 (133) v°, c. 601.
« Nobili mulieri Catherine de Greli, Petragoricensis
diocesis.
Provenit ex tue ...
Datum Avinione, III kalendas marcii, anno tertio
decimo ».
In e.m. Franconi de Borto, familiari pape.
In e.m. Ysarno, domino de Lusegio, Caturcensis
diocesis.
3839 – Avignon, 5 mai 1329
Hugoni La Serra et Bernardo Danrocha, ut ab heredibus
Heliae Geraldi, layci, Petragoricensis diocesis, fratris quondam Hugonis
Geraldi, episcopi Caturcensis, et Petri Fulcherii, ejusdem diocesis, nec non ab
Helia de Agia presbytero pecunias ratione bonorum praefati episcopi Camerae
debitas exigant easque assignent.
Reg. 115, fol. 108 (136) v°, c. 615.
« Hugoni La Serra Xanctonensis et Bernardo Danrocho
Lemovicensis ecclesiarum canonicis.
Relatione percepimus fidedigna ...
Datum Avinione, III nonas maii, anno tertio decimo ».
3907 – Avignon, 16 juillet 1329
Jordani de Lobberto diligentiam in negotio inter
Guillelmum Johannis et ejus filium, ex una parte, ac Ratherium de Castronovo
ejusque nepotem, ex altera, vertente adhibitam commendat, petitionemque autem
de certo beneficio vacante exaudire non potuisse et respondet.
Reg. 115, fol. 123 (151), c. 730.
« Nobili viro Jordano de Lobberto, senescallo
Petragoricensi et Caturcensi.
Nobilitatis tue litteras ...
Datum Avinione, XVII kalendas augusti, anno tertio
decimo ».
4106 – 25 février 1330
Archibaudo, abbati Sancti Asterii Petragoricensis,
indulgentiam in articulo mortis concedit.
Reg. 115, II, fol. 83 (287), c. 1448.
« Archibaudo (1), abbati secularis ecclesie Sancti
Asterii Petragoricensis, capellano nostro.
Provenit ex tue ...
Datum V kalendas mardi, anno quarto decimo ».
(1)
Index : Alcimbaudo.
4147 – 5 avril 1330
Ravmundo Johannis indulgentiam in articulo mortis
concedit.
Reg. 115, II, fol. 101 (305) v°, c. 1549.
« Raymundo Johannis, alias dicto de Lascoutz,
archidiacono de ultra Dordoniam in ecclesia Petragoricensi.
Sincere devotionis affectus ...
Datum nonis aprilis, anno quarto decimo ».
In e. m. magistro R. de Valle, archidiacono ecclesie
Mirapiscensis.
4165 – 15 avril 1330
Faidito Guirandonis, ut Raymundum Ademari, rectorem
ecclesiae Sancti Georgii, Sarlatensis diocesis, ad assignandum mille florenos
auri de bonis quondam Bertrandi, episcopi Sarlatensis, apostolicae dispositioni
reservatis provenientes, compellat, alias eum ad comparendum infra viginti dies
citet.
Reg. 115, II, fol. 103 (307), c. 1558.
« Faidito Guirandonis, archipresbitero ecclesie
Sarlatensis (1), Apostolice Sedis nuntio.
Insinuatione fidedigna percepto ...
Datum XVII kalendas maii, anno quarto decimo ».
(1)
Index : archiepiscopo Saratensi.
4272 – 24 août 1330
Raymundo de Buxia testandi facultatem concedit.
Reg. 115, II, fol. 109 (313) v°, c. 1593.
« Raymundo de Buxia, canonico Conchensi, scriptori
nostro.
Quia presentis vite – videris expedire (1) ».
« In e. m. Bertrando de Claromonte, canonico
Petragoricensi.
Datum VIIII kalendas septembris, anno quarto decimo ».
(1)
La date est donnée par l’In e. m.
4289 – Avignon, 20 septembre 1330
Collectoribus subsidii oblati pro repressione
rebellium partium Italiae per clerum Senonensis provinciae quittantiam dat.
Reg. 116, fol. 167 (194), c. 814.
« Magistro Geraldo de Bisturre, decano ecclesie
Andegavensis, ac Petro Papacii, clerico Albiensis diocesis penitentiarie nostre
scriptori.
Dudum ad colligendum et recipiendum liberale subsidium
per prelatos et personas ecclesiasticas necnon capitula et conventus civitatis
et diocesis ac provincie Senonensis pro repressione hereticorum rebellium
partium Italie contra Deum et Ecclesiam Romanam fidemque catholicam crudeliter
sevientium nobis et Ecclesie memorate oblatum, necnon exigendum, petendum et
recipiendum fructus, redditus et proventus beneficiorum ecclesiasticorum in
eisdem civitate, diocesi ac provincia consistentium que apud Sedem Apostolicam
vacabant tunc seu usque ad certi temporis spacium vacare contingeret, per nos
sub certa forma reservatos pro necessitatibus nostre Camere utilius
supportandis, tam nos quam ipsa Camera per diversas duximus litteras
deputandos. Sane cum de pecuniis tam de dicto subsidio quam de fructibus
prelibatis per vos seu vestrum alterum collectis seu receptis summas pecuniarum
infrascriptas tam eidem Camere quam dilecto filio Petro de Thoffalhis
Agennensis et Guillelmo de Petrilia Aniciensis ecclesiarum canonicis, nec non
Ricavo de Gorda, civi Avinionensi, de mandato nostro recipientibus diversis
duxeritis temporibus ut sequitur assignandas, videlicet die XX mensis augusti
anni Domini MCCCXXVII per manus dilectorum filiorum Johannis de Brocia et
Raymundi de Ponte, domicellorum Xanctonensis et Petragoricensis diocesum, de
pecunia ejusdem subsidii vos ambo Petro et Guillelmo predictis trecentos
quatuordecim florenos auri, quatuor regales auri, quatuor agnos auri, unum
denarium ad massam auri, trecentas triginta duas libras decem solidos obolorum
argenti, duos solidos quatuor denarios turonensium grossorum argenti de cuneo
beati Ludovici, sexdecim libras decem solidos turonensium parvorum, quas
pecunias vos asseruistis pro tribus milibus libris parvorum turonensium in
regno Francie tunc currentium recepisse, singulis de ducentis quadraginta
florenis pro viginti solidis et singulis de septuaginta quatuor florenis
predictis pro XVIII solidis novem denariis regalibus, et agnis pro XXV solidis,
denario cum massa pro triginta solidis, turonensibus grossis pro viginti duobus
denariis, obolo et obolis argenti singulis pro octo denariis turonensium parvorum
computatis; item die XXVIII januarii anni Domini MCCCXXVIII per manus
predictorum Johannis et Raymundi ac dilecti filii Gaufridi Sagrabolli, clerici
Avinionensis, de pecunia dicti subsidii eisdem Petro et Guillelmo quinque milia
trecentos septuaginta quatuor florenos auri, sexentos agnos auri, octo denarios
ad cathedram auri ; item die XXIX ejusdem mensis januarii de pecunia predicti
subsidii mille florenos auri per manus tuas, fili decane, predicto Ricavo; item
die IX mensis junii anni XXVIII predicti per manus dicti Johannis de Brocia de
pecuniis ejusdem subsidii prefatis Petro et Guillelmo mille nongentos nonaginta
quatuor florenos auri et tres denarios ad cathedram auri; item die XXVII
ejusdem mensis junii, tu, fili decane, de pecunia predicti subsidii tria milia
florenos auri Ricavo predicto; item die X mensis decembris ejusdem anni XXVIII,
tu decane, de pecunia fructuum predictorum mille quadringentos unum florenos
auri, quatuordecim solidos novem denarios turonensium parvorum, singulis florenis
pro viginti sex solides et sex denariis turonensium parvorum computatis
supradicte Camere; item die XIII ejusdem mensis decembris de pecunia dicti
subsidii per te, decane, recepta, tria milia quingentos quadraginta florenos
auri, vigniti novem denarios ad cathedram auri, decem solidos et tres denarios
turonensium parvorum, quas pecunias asseruisti te recepisse pro quatuor milibus
septingentis sexaginta septem libris septemdecim solidis et tribus denariis
turonensium parvorum, florenis pro viginti sex solidis sex denariis et denariis
ad cathedram pro quinquaginta tribus solidis turonensium parvorum singulis
computatis; item et de pecunia quam a dilecto filio Geraldo de Campomulo,
cantore ecclesie Parisiensis, tradente nomine dilecti filii Arnaldi Regis archidiaconi
Cameracensis capellani nostri, et per eundem Arnaldum collecta de simili
subsidio nobis per prelatos et personas ecclesiasticas provincie Remensis
oblato, tu, decane predicte, receperas, mille octingentos viginti unum florenos
auri, quingentos quinque regales auri, centum septuaginta duos agnos auri,
viginti unum denarios ad cathedram auri, unum denarium ad massam auri, novem
obolos argenti, septem denarios valesios Petro et Guillelmo predictis, quas
pecunias prefatum archidiaconum Cameracensem recepisse dixisti pro duobus
milibus septingentis octuaginta quinque libris decem octo solidis et quatuor
denariis parisiensium, singulis de octingentis quadraginta quinque florenis pro
viginti solidis octo denariis, et singulis de nongentis septuaginta sex florenis
pro viginti solidis sex denariis, regalibus pro viginti sex solidis, agnis pro
viginti quatuor solidis sex denariis, denariis ad cathedram pro quadraginta uno
solidis, denario ad massam pro triginta sex solidis, obolis argenti pro sex
denariis obolo, et valesiis pro duobus denariis parisiensibus singulis
computatis; item die II mensis aprilis anni Domini MCCCXXX tu, decane predicte,
de pecunia fructuum predictorum mille ducentos quatuor florenos auri cunei et
ponderis florenorum, quadringentos quinquaginta quatuor florenos auri tam de
Pedimontis quam Dalphini cuniis, quadraginta sex regales auri, octo denarios ad
cathedram et duos denarios ad massam auri, quas pecunias asseruisti te
recepisse pro duobus milibus trecentis octuaginta septem libris quindecim
solidis turonensium parvorum, floreno pro viginti septem solidis sex denariis,
regalibus pro triginta quinque solidis, denariis ad cathedram et massam pro
quinquaginta quinque solidis turonensium parvorum singulis computatis; item de
pecunia predicti subsidii sexcentos quinquaginta quatuor regales auri Camere
supradicte, quos quidem sexcentos quinquaginta quatuor regales auri asseruisti
te percepisse pro mille centum quadraginta quatuor libris decem solidis
turonensium parvorum, singulis regalibus pro triginta quinque solidis
turonensium parvorum computatis; de quibus pecuniarum summis, que secundum
diversas monetas predictas ad universales summas reducte summas faciunt que
secuntur: videlicet viginti milia centum duos florenos, mille ducentos novem regales,
septingentos septu[a]ginta sex agnos, sexaginta novem denarios ad cathedram,
quatuor denarios ad massam auri, duos solidos quatuor denarios turonensium
grossorum argenti, trescentas triginta duas libras decem solidos novem denarios
obolorum argenti, decem septem libras quindecim solidos turonensium parvorum
septem denarios valesios, tam ab eadem quam a prefatis canonicis quam etiam [a]
Ricavo predicto prout cuilibet assignate fuerunt recognitionis et quitationis
habuistis cautelas. Nos volentes vestris indempnitatibus paterne solicitudinis
studio super hiis precavere, vestris supplicationibus inclinati, assignationes
pecuniarum predictarum per vos vel vestrum alterum factas ut superius
exprimitur, necnon recognitionis et quitationis cautelas vobis super
assignationibus ipsis concessas ratas habentes et gratas, vos ex
superhabundanti de eisdem summis pecuniarum absolvimus et quitamus, vobis et
eis ac heredibus et successoribus vestris et vestrum cujuslibet nichilominus
concedentes ut super premissis per aliquem seu aliquos nequeatis quavis
occasione vel causa imposterum quomodolibet molestari, volentes et etiam
declarantes quod per recognitiones et quitationes per Cameram, canonicos et
Ricavum predictos vobis ut prefertur concessas ac ratificationem et quitationem
presentes predicte summe vel earum alique non intelligantur quomodolibet
dupplicate. Nulli ergo etc...
Datum Avinione, XII kalendas octobris, anno quinto
decimo. »
4300 – Avignon, 30 septembre 1330
Guillelmo Cabiroli ut bona quondam Bertrandi episcopi
Sarlatensis dispositioni apostolicae reservata exigat et recipiat.
Reg. 116, fol. 2 (31) v°, c. 8.
« Guillelmo Cabiroli, canonico Tholonensi, Apostolice
Sedis nuncio.
Dudum
dispositionem bonorum ...
Datum
Avinione, II kalendas octobris, anno quinto decimo. »
4360 – 26 novembre 1330
Arnaldo de Bonevilla, ut Bertrandum, Raymundi Bernardi
de Miromonte, Caturcensis diocesis, filium, cui castrum de Miromonte,
Petragoricensis diocesis, promiserat, contentare studeat.
Reg. 116, fol. 26 (54) v°, c. 120.
« Arnaldo de Bonevilla, canonico ecclesie Sancti
Frontonis Petragoricensis.
Pro parte dilecti ...
Datum VI kalendas decembris, anno quinto decimo. »
4362 – 28 novembre 1330
Arcambaldo comiti Petragoricensi, ut dotem Agnetis,
germanae suae, principissae Achayae,persoIvat.
Reg. 116, fol. 26 (54) v°, c. 118.
«Arcambaldo, comiti Petragoricensi. Suas nuper nobis
carissimi in Christo filii nostri R. rex et Sancia regina Sicilie illustres,
necnon dilectus filius nobilis vir Johannes princeps et dilecta filia nobilis
mulier Agnes uxor sua, germana tua, principissa Achaye consocias litteras
destinarunt continentes qualiter pro principis et principisse matrimonio
sustentando ac devota vita jam trium ex ipsis extantium actore Domino filiorum,
et prosecutionibus denique bellicis quas regni partes et dictus principatus
exposcunt, graviora dicti principi quam sue sufferant facultates incumbunt
onera expensarum. Adjecto suppliciter ut cum tu, fili, pro dotalicio dicte
germane tue per te in certis jam elapsis terminis exolvendo et sub diversis
obligationibus non servatis adhuc viginti septem millia florenorum auri dicto
principi solvere tenearis, quod sibi satisfacias de conventis interponeremus
consideratione premissa benignius partes nostras. Quia igitur justum est satisfieri
dicto principi de premissis neque decet nobile genus tuum quod, sicut plerumque
contingit, defectus solutionis hujusmodi maxime inter conjugales affectus
scandalum pariat, vel dicta nobilis saltem indotata quodammodo magisque facta
onerosa per consequens ante viri oculos erubescat, rogamus nobilitatem tuam et
hortamur attente paterno tibi consilio suadentes ut, prenarratis causis
diligenter attentis, sic eidem principi satisfacere studeas quod nostra non
credatur exhortatio negligi et prelibatus princeps possit merito contentari.
Datum IIII kalendas decembris, anno quinto decimo.»
4363 – 28 novembre 1330
Talayrando episcopo Autisiodorensi ut eundem
Archambaldum ad praemissa inducat.
Reg. 116, fol. 26 (54) v°, c. 119.
« Talayrando, episcopo Autisiodorensi.
Suas etc. ...
Datum ut supra [IIII kalendas decembris, anno quinto
decimo].»
4468 – Avignon, 1er mars 1331
Raymundo Johannis alias Las Coutz, quod horas
canonicas et alia divina officia secundum morem Romanae Ecclesiae dicere ac
celebrare possit.
Reg. 116, fol. 10 (38), p. c. 40 ; – Jean XXII,
Lettres communes, t. X, n. 52893.
« In e. m. Raymundo Johannis alias Las Coutz,
archidiacono de Ultradorniam in ecclesia Petragoricensi.
Datum ut supra (Avinione, kal. martii, anno quinto
decimo). »
4494 – 15 mars 1331
Talayrando, episcopo Autisiodorensi ut Hugoni de
Engolisma, archidiacono Cantuariensi, pro nonnullis negociis ad curiam Franciae
destinato assistet.
Reg. 116, fol. 31 (59), c. 155.
« Talayrando, episcopo Autisiodorensi.
Cum dilectum filium ...
Datum idibus marcii, anno quinto decimo. »
4561 – 10 mai 1331
Guillelmo Cabiroli, de unione ecclesiae de Bassero et
quarumdam decimarum cum ecclesiis de Usesta et de
Vinhandrando.
Reg. 116, fol. 36 (64), c. 187.
« Guillelmo Cabiroli, canonico Tholonensi, Apostolice
Sedis nuncio.
Ex parte dilectorum filiorum capitulorum Beate Marie
de Usesta et Sancti Martini de Vinhandrando (1) ... discretione tue per
apostolica scripta committimus et mandamus quatinus de fructuum, reddituum et
proventuum ecclesie ruralis Sancti Johannis et decimarum predictarum per nos
eisdem ecclesiis et capitulis ut premittitur unitarum necnon et aliorum
beneficiorum ecclesiasticorum in Montisalbanensi, Lombariensi, Agennensi,
Condomiensi, Sarlatensi et Vasatensi diocesibus consistentium tibi nominandorum
pro parte capitulorum ipsorum valoribus, conditionibus omnibus aliisque
beneficiorum eorumdem circumstantiis universis summarie simpliciter et de plano
solerter et fideliter, singulariter videlicet de singulis, te informans, nos de
premissis per scripturam publicam quam inde fieri volumus efficere studeas
certiores ut de illis vel eorum aliquibus per modum unionis aut aliter prout
nobis expedire videbitur decens recompensatio usque ad summam expressam
superius, inclusis in ea rurali ecclesia et decimis predictis unitis ut
premittitur, fieri commode valeat de Usesta et de Vinhandraldo ecclesiis et
capitulis antedictis.
Datum VI idus maii, anno quinto decimo. »
(1)
Cf. n. 4557.
4571 – 25 mai 1331
Talayrando, quem intuitu Philippi regis Franciae a
vinculo ecclesiae Autissiodorensis absolvens cardinalem creavit mandat ut ad
Curiam veniat.
Reg. 116, fol. 13 (41) v°, c. 55.
« Talayrando, Sacrosancte Romane Ecdesie presbitero
cardinali.
Attendentes diversarum sufficientiarum quibus te
Largitor bonorum omnium insignivit, necnon et laudabilia testimonia que tibi
persone diversorum statuum perhibent et specialiter carissimus in Christo
filius noster Philippus, rex Francie illustris, ac ex hiis et aliis que nostrum
ad hoc moverunt animum spe concepta quod ad supportanda una nobiscum et cum
fratribus nostris Sancte Romane Ecclesie cardinalibus ejusdem Ecclesie onera
esse poteris multipliciter oportunus, deliberatione cum fratribus ipsis
prehabita diligenti et de ipsorum consilio, te prius absoluto a vinculo quo
tenebaris ecclesie Autissiodorensi, cui preeras astrictus, te aggregandum extra
(sic) cordem cardinalium et in presbiterum cardinalem duximus assumendum.
Quocirca discretioni tue per apostolica scipta mandamus quatinus onus hujusmodi
apostolica dispensatione humeris tuis impositum suscipiens reverenter, ad Sedem
Apostolicam studeas quamtotius te conferre, una nobiscum et cum predictis
fratribus divinis obsequiis et ejusdem Ecclesie Romane serviciis partes tue
solicitudinis impensurus.
Datum VIII kalendas junii, anno quinto decimo. »
4572 – 25 mai 1331
Regi Franciae nuntiat se Thalarandum
Autissiodorensensem episcopum in presbyterum cardinalem assumpsisse.
Reg. 116, fol. 32 (60), c. 165.
« Regi Francie.
Licet cetus venerabilium fratrum nostrorum Sancte
Romane Ecclesie numerosa illuminatus (1) multitudine cardinalium omni scientia
probatorum et experientia ad regimen universalis Ecclesie oportunus sit adeo
insignitus quod augeri nulla necessitas exigebat, sufficientia tamen dilecti filii
nostri Thalarandi Sancte Romane Ecclesie presbyteri cardinalis olim episcopi
Autisiodorensis attenta ac affectione quam ad eundem gerit excellentia regia in
consideratione deducta (2), eidem de ipsorum fratrum consilio cetui duximus
aggregandum, ipsum assumentes in presbyterum cardinalem, et ut in veniendo
possit expensas habiliter supportare, eidem dictam Autisiodorensem ecclesiam de
fratrum eorundem consilio usque ad instans festum Magdalene duximus
commendandam ; circumspectionem autem regiam volumus non latere quod jam
viginti cardinales, de quibus septem decim de regno Francie originem traxisse
noscuntur, existunt in collegio memorato.
Datum VIII kalendas junii, anno quinto decimo. »
(1)
Reg. : illuminatis.
(2)
Reg. : deductis.
4576 – 1er juin 1331
Regi Franciae Johannem de Sancta Solingia, secretarium
regium, commendat.
Reg. 116, fol. 31 (59) v°, c. 161.
« Regi Francie.
Dilectum filium magistrum Johannem de Sancta Solingia
regium tuum secretarium quem pridem una cum dilecto filio nobili viro B[ernardo]
de Mier, milite, familiari nostro, pro explicanda intentione regia tam super
promotione dilecti filii nostri Talayrandi, Sancte Romane Ecclesie presbyteri
cardinalis, quam nonnullis aliis ad nostram presentiam excellentia regia
destinaverat, regie celsitudini expeditum remittimus, cujus in hac parte
diligentiam et prudentiam commendamus.
Datum kalendis junii, anno quinto decimo. »
4740 – 16 décembre 1331
Auditori causarum Curiae ne permittat Petrum Rotundi
et Petrum de Cortesono cives Avinionenses ratione quorumdam eorum hospiciorum
molestari
Reg. 116, fol. 272 (301) v°, c. 1428.
«
... auditori causarum curie Camere nostre.
Exposuerunt
nobis dilecti filii Petrus Rotundi [et] Petrus de Cortesono cives Avinionenses
quod licet eorum hospicia sita infra portalia Pontis fracti et Manganesii
civitatis Avinionensis in nullius fratrum nostrorum Sancte Romane Ecclesie
cardinalium librata fuerint hactenus collocata, familiares tamen dilecti filii
Talayrandi, tituli Sancti Petri ad Vincula presbiteri cardinalis, predicta
hospicia per potentiam occupantes ea infra libratam quam idem cardinalis in
eadem civitate (1) presencialiter [habet] includere in eorumdem civium pauperum
equidem et aliunde non habentium ut asserunt unde sibi et sue famille providere
in necessariis commode valeant prejudicium moliuntur. Quare nobis
supplicaverunt humiliter dicti cives ut eisdem pio compatientes affectu
dignaremur de oportuno in hac parte remedio providere.
Nos itaque supplicationi hujusmodi benignius annuentes, eis et eorum cuilibet
tenore presentium duximus concedendum quod dicta hospicia in prefata vel alla
librata eorundem cardinalium nequeant contra voluntatem predictorum civium
collocari, sed ipsi predictis hospiciis libere possint uti sicut alii cives
[hospicia] habentes extra libratas cardinalium predictorum in eadem civitate
utuntur. Quocirca discretioni tue per apostolica scripta mandamus quatinus
eosdem cives non permittas contra concessionem nostram hujusmodi molestari.
Contradictores etiam etc.
DatumXVII
kalendas januarii.anno sexto decimo. »
(1)
Reg. : civitate te.
4583 – 8 juin 1331
Raymundo Juvenis quod fructus beneficiorum suorum in
absentia usque ad triennium, quotidianis distributionibus dumtaxat exceptis,
percipere possit.
Reg. 116, fol. 15 (43), c. 60.
« Raymundo Juvenis, scolastico ecclesie
Petragoricensis.
Ex tue devotionis ...
Datum VI idus junii, anno quinto decimo. »
4670 – 5 septembre 1331?
Petronae relictae Philippi de Chamballaco indulgentiam
in articulo mortis concedit.
Reg. 116, fol. 195 (224), p. c. 989.
« In eundem modum (1) pro nobili muliere Petrona,
relicta quondam Philippi de Chamballaco, Petragoricensis diocesis ».
(1)
Cf. supra, n. 4669. Notre acte est soit de la date du 4669, soit de celle du n°
4942 (15 août 1332) qui lui fait suite dans le registre.
4674 – 11 septembre 1331
Petro Guidonis indulgentiam in articulo mortis
concedit.
Reg.
116, fol. 192 (221), c. 977.
« Petro Guidonis, archipresbitero ecclesie de
Capdroto, Sarlatensis diocesis.
Sincere devotionis affectus ...
Datum III idus septembris, anno sexto decimo. »
4713 – 5 novembre 1331
Mirapiscensi et de Ultra Dor[do]niam
archidiaconis ac sacristae Avinionensis ecclesiae ut eidem Raymundo praedictos
fructus ministrari faciant.
Reg. 116, fol. 194 (223) v°, p. c. 987.
« Judicibus : ... Mirapiscensis et ... de Ultra Dor[do]niam Petragoricensis archidiaconis ac sacriste
Avinionensis ecclesiarum.
Mandamus quatinus vos ...
Datum ut supra (nonis novembris, anno sexto decimo). »
4738 – 16 décembre 1331
Arnaldo
episcopo Sarlatensi facultatem loca ecclesiastica suae diocesis, senectutis
ratione, per alium visitandi aliamque petitionem de monachis insolentibus
ejusdem diocesis non concedit.
Reg. 116, fol. 222 (251) v°, c. 1144.
« Arnaldo, episcopo Sarlatensi.
Fraternitatis tue litteras ...
Datum XVII kalendas januarii, anno sexto decimo. »
4739 – 16 décembre 1331
Priori claustrali ecclesiae Sarlatensis ut monachos
ejusdem ecclesiae, ordinis sancti Benedicti, ad statuta observanda compellat.
Reg. 116, fol. 222 (251) v°, c. 1145.
« Eidem priori [ Sarlatensi].
Intelleximus displicenter quod monachi ecclesie
Sarlatensis ordinis sancti Benedicti, per campum licentie vagi voluntate
indomita discurrentes ordinis predicti regulam et statuta dicte ecclesie
salubria observare contempnunt in suarum animarum salutis dispendium, eorumdem
ordinis et ecclesie opprobrium et scandalum plurimorum, multa que nec licet nec
expediunt committendo. Cum autem claustralis talium correctio ad te pertinere
dicatur, discretioni tue per apostolica scripta districtius injungendo mandamus
quatinus premissa, que si vera sunt tolerari non debent nec relinqui
dissimulata negligentia incorrecta, sic prout ad te pertinuerit juxta predicti
statuta ordinis et sacrorum statuta canonum corrigere non postponas quod de negligentia
reprehendi nequeas, sed potius valeas de diligentia super hiis commendari. Ea
vero que de predictis per te non debebunt fieri aut nequibunt, venerabili
fratri nostro A. episcopo Sarlatensi denuncies et ostendas, ut ipse adhibere
virgam correctionis debite valeat in hac parte, rescripturus nobis fideliter
quicquid egeris in premissis.
Datum ut supra [XVII kalendas januarii, anno sexto
decimo]. »
4773 – 28 janvier 1331
Electo Autisiodorensi ut ad ipsius ecclesiae
gubernationem studium impendat.
Reg. 116, fol. 223 (252), c. 1152.
« Aymerico, electo Autisiodorensi.
Nuper ecclesia Autisiodorensi pro eo pastoris solatio
destituta quod nos dilectum filium nostrum Thalairandum tituli Sancti Petri ad
Vincula presbiterum cardinalem, qui tunc regimini pastorali preerat ejusdem
ecclesie, per nos a vinculo quo ipsi tenebatur astrictus eidem de fratrum
nostrorum consilio absolutum ad cardinalatus honorem de dictorum fratrum
consilio duximus assumendum, nos volentes prefate ecclesie, ne viduitatis
ulterius subiciatur incomodis, de pastore ydoneo providere et ad te canonicum
Turonensem dirigentes intuitum mentis nostre, de memorata ecclesia de fratrum
eorumdem consilio providimus teque illi preficimus in episcopum et pastorem.
Quocirca discretioni tue per apostolica scripta mandamus quatinus impositum
tibi onus hujusmodi suscipiens reverenter ad gubernationem ipsius ecclesie
providam sic tua dirigere studia non postponas quod sub tuo fructuoso regimine,
assistente tibi divina gratia, commodis spiritualibus et temporalibus amplietur
tuque preter perhennis retributionis premium nostram et Apostolice Sedis
gratiam uberius merearis.
Datum V kalendas febroarii, anno sexto decimo. »
4790 – 16 février 1332
Arberto de Chaslucio indulgentiam in articulo mortis
concedit.
Reg.
116, fol. 203 (232), c. 1027.
In
e. m. P. Radulphi, laico Petragoricensi.
4803 – 12 mars 1332
Electo Autisiodorensi mandat ut manum regiam in
fructibus ecclesiae Autisiodorensis Thalayrando nunc cardinali reservatis
amovere faciat.
Reg. 116, fol. 223 (252) v°, c. 1153.
« Eidem electo [Autisiodorensi].
Cum dilectus filius Thalayrandus tituli Sancti Petri
ad Vincula presbyter cardinalis dudum in perceptione fructuum ecclesie
Autisiodorensis pro tempore quo, postquam eum ad cardinalatus honorem vocavimus,
eidem administrationem ipsius ecclesie commendavimus, sicut nosti, propter
appositionem manus regie in eisdem fructibus fuerit, sicut accepimus,
impeditus, discretionem tuam rogamus attentius et hortamur quatinus, ut
amoveatur manus hujusmodi et ipse fructus predictos pro tempore predicto
debitos habere valeat pro suis necessariis utilius supportandis, cures sic
efficaciter interponere partes tuas quod tua proinde debeat circumspectio
merito commendari. Ceterum exhortationibus et precibus nostris hujusmodi
adicimus ut, consideranter attendens quod fratres nostri Sacrosancte Romane
Ecclesie cardinales precipuis sunt favoribus pertractandi, circa ea que pro
reparationibus domorum et aliorum quorumdam petis de bonis memorati cardinalis
deduci sic te curialiter pro nostra et Apostolice Sedis reverentia gerere
studeas et benigne quod a nobis commendari [valeas] et eum reperire super tuis
oportunitatibus propicium et benignum.
Datum IIII idus marcii, anno sexto decimo ».
4898 – 30 mai 1332
Capitulo Sancti Frontonis Petragoricensis mandat ne
permutationem juridictionis Burgi Petragoricensis cum consulibus ejusdem Burgi
perficiant.
Reg. 116, fol. 207 (236) v°, c. 1047.
« Capitulo ecdesie Sancti Frontonis Petragoricensis.
Perlatum hiis diebus extitit ad nostri apostolatus
auditum quod vos super permutanda jurisdictione quam sub feudo Romane Ecclesie
in Burgo Petragoricensi obtinere noscimini cum dilectis filiis ... consulibus
dicti Burgi jam inivistis tractatum. Cum autem de forma tractatus hujusmodi et
an eidem Romane Ecclesie et vestre Sancti Frontonis Petragoricensis expediat
ipsa permutatio ecclesiis (sic) certiorari velimus, discretioni vestre
presentium tenore mandamus quatinus de tractatu hujusmodi nos plene certificare
curantes ad ipsius perfectionem absque nostra speciali licentia nullatenus
procedatis.
Datum III kalendas junii, anno sexto decimo. »
4909 – 13 juin 1332
Guillelmo Cabiroli ut summas a Faydito Guirandonis
archipresbytero Sarlatensi, olim collectore subsidii in provincia Burdegalensi,
et a subcollectoribus quos in diocesi Condomiensi deputavit collectas recipiat.
Reg. 116, fol. 225 (254) v°, c. 1169.
« Guillemo Cabiroli (1), canonico Tholonensi,
Apostolice Sedis nuncio.
Cum
Fayditus Guyrandonis ...
Datum
idibus junii, anno sexto decimo. »
(1)
Index : Cabayroli.
4970 – Avignon, 16 septembre 1332
Raymundo de Chameraco ut recipiat fidejussores a
Faydito Guirandonis, archipresbitero Sarlatensi, pro pecuniis ab eo in
provincia Burdegalensi recollectis et Camerae certo modo solvendis.
Reg. 117, fol. 83 v°, c. 431.
« Magistro Raymundo de Chameraco, canonico
Massiliensi, Apostolice Sedis nuncio.
Dudum Fayditus Guirandonis, archipresbiter
Sarlatensis, tam subsidii per nonnullos prelatos et personas ecclesiasticas ac
capitula et conventus civitatis et diocesis ac provincie Burdegalensis nobis et
Ecclesie Romane pro nostris et ejusdem Ecclesie necessitatibus pro repressione
hereticorum et rebellium in partibus Italie contra Deum ac nos et Ecclesiam
memoratam fidemque catholicam crudeliter sevientium, et diversis causis aliis
incumbentibus utilius relevandis oblati, quam fructuum beneficiorum
ecclesiasticorum que in eisdem civitate et diocesi ac provincia consistentia
apud Sedem Apostolicam certis temporibus vacaverant seu vacabant, per nos sub
certis modis et formis reservatorum et nostre Camere applicatorum ad ipsius
onera facilius supportanda, quam etiam quorumdam aliorum proventuum ad Cameram
ipsam spectantium deputatus collector, de pecuniis subsidii, fructuum et
proventuum predictorum per ipsum vel subcollectores ab eo deputatos in eisdem
civitate et diocesi ac provincia collectis et receptis infrascriptas pecuniarum
summas, videlicet quinque milia nongentas octuaginta sex libras undecim solidos
sex denarios et obolum turonensium parvorum, computando valosium pro duobus
denariis et obolo turonensium parvorum, et ex alia parte quingentos septuaginta
quinque florenos auri de Florencia, se debere predicte Camere recognovit, tam
summas easdem quam quicquid aliud idem Fayditus per se vel subcollectores suos
reperiretur habuisse et collegisse de predictis vel aliquo predictorum, de
quibus legitimas non posuisset in eadem Camera rationes, solvere prelibate
Camere infra certum tune instantem nunc vero elapsum terminum sub
excommunicationis sententia in eum canonice per venerabilem fratrem Gasbertum,
archiepiscopum Arelatensem camerarium nostrum, promulgata si in solutione
hujusmodi dicto termino facienda deficeret, promittendo seque solemniter
obligando, sicut in instrumento publico inde manu dilecti filii Johannis de
Podio Audemari, clerici Caturcensis diocesis publici auctoritate apostolica
notarii, confecto plenius continetur. Subsequenter autem dicto adveniente
termino, ac eodem Faydito de summis predictis nequaquam tunc sicut nec adhuc
satisfaciente Camere supradicte, quia dictam excommunicationis sententiam
propterea incurrerat fuit excommunicatus publice nunciatus, fructusque
beneficiorum suorum ecclesiasticorum extiterunt pro parte dicte Camere
sequestrati. Verum, sicut ejusdem Fayditi peticio coram nobis exhibita
continebat, quod ipse, non valens de predictis integraliter satisfacere quoad
presens, predictas summas expressas superius que ad florenos auri legitima
computatione facta reducte de ipsius Fayditi consensu summam quinque milium
ducentorum septuaginta florenorum auri de Florencia ac novem solidorum et oboli
turonensium parvorum faciunt, singulis de quatuor milibus sexcentis nonaginta
quinque florenis auri, ad quos dicte minute turonensium parvorum pecunie preter
novem solidos et obolum sunt reducte, pro viginti quinque solidis sex denariis
turonensium parvorum computatis, predicte Camere modo qui sequitur solvere,
videlicet mille florenos auri hinc ad instans festum Nativitatis dominice et ex
tunc continue singulis annis subsequentibus in eodem festo quingentos florenos
auri, et in nono anno ex tunc post dictos annos subsequente, quo erit ultimus
solutionis hujusmodi terminus, ducentos septuaginta florenos auri novem solidos
et obolum turonensium parvorum, et propter hoc se et bona sua efficaciter
obligare dareque fidejussores super hoc sufficientes et ydoneos sit paratus,
fecit nobis humiliter supplicari ut sibi terminos concedere hujusmodi dictosque
fidejussores et eorum promissionem et obligationem recipi, ac eidem relaxatis
sibi dictorum suorum beneficiorum fructibus provideri de absolutionis beneficio
ab eadem excommunicationis sentencia mandaremus. Nos itaque suplicationi
hujusmodi benignius inclinati, discretioni tue per apostolica scripta
committimus et mandamas quatinus, recepta per te nostro nomine recognitione a
dicto Faydito quod, reductis dictis quinque milibus nongentis octuaginta sex
libris undecim solidis sex denariis et obolo turonensium parvorum ad florenos
auri de Florencia ut predicitur, in dicta summa quinque milium ducentorum
septuaginta florenorum auri novem solidorum et oboli turonensium parvorum nobis
et eidem Camere tenetur et est ex causis predictis obligatus efficaciter et
astrictus, si ipse tibi fidejussores super predictis sufficientes et ydoneos
duxerit offerendos, ac ipse Fayditus dictique fidejussores et eorum quilibet
principaliter et in solidum pro dictis quinque milibus ducentis septuaginta
florenis auri novem solidis et obolo turonensium parvorum usque ad
satisfactionem integram eidem Camere in supradictis terminis, sicut distinctum
est superius, exsolvendis, necnon pro expensis et dampnis que ratione
solutionum predictarum si dictis terminis non fierent forsitan sustinere
predictam Cameram quovis modo contingeret reservandis et emendandis, se suosque
successores et heredes ac bona sua omnia presencia et futura sub cohertione,
juridictione, compultione ac submissione Camere nostre predicte ac auditoris
sive vice auditoris causarum ipsius, necnon et aliarum quarumcumque curiarum
ecclesiasticarum et secularium quas dicta Camera voluerit eligere, efficaciter
obligentur, expresse renunciando exceptioni doli, mali fori, loci et in factum
actioni, errori calculi ac rei et conventionis non sic habitorum et non sic
gestorum, et de duobus dietis in consilio generali et felicis recordationis
Bonifatii pape VIII predecessoris nostri, qua cavetur ne quis extra suam
civitatem et diocesim nisi in certis exceptis casibus et in illis ultra unam
dietam a fine sue diocesis ad judicium evocetur, et quibuslibet aliis
constitutionibus a predecessoribus nostris Romanis pontificibus super hoc
editis, et beneficio restitutionis in integrum ac omnibus litteris,
indulgenciis et graciis apostolicis impetratis et impetrandis, conventioni
judicum et locorum, omni juris auxilio canonici et civilis, contradictioni
litterarum apostolicarum, epistole divi Adriani, beneficio cedendarum et
dividendarum actionum, et autenticis « Presente » et « Hoc ita », ac exeptioni
de duobus aut pluribus reis debendis et de primo conveniendo principalem quam
fidejussorem, necnon omnibus aliis exceptionibus per quas contra predicta vel
aliquot predictorum possent ipsi vel ipsorum aliqui imposterum se defendere vel
tueri, ac hiis et aliis renuntiationibus et cautelis adhibitis oportunis, in se
sponte recipiendo nichilominus excommunicationis sentenciam per te in eosdem
Fayditum et fidejussores ac eorum quemlibet si defecerint in premissis vel
aliquo premissorum auctoritate apostolica proferendam, fidejussores eosdem
nomine dicte Camere ac obligationem tam predicti Fayditi quam fidejussorum
ipsorum sub modis et formis predictis et aliis de quibus tibi videbitur
faciendam solenniter recipere, dictamque sentenciam in eos et quemlibet eorum
in solidum si eos deficere contingeret in predictis vel aliquo predictorum
proferre canonice non ommittas, inde confici faciens publicum instrumentum tuo
sigillo munitum eidem Camere fideliter destinandum. Demum vero receptis
recognitione fidejussoribus et obligatione predictis dictoque contractu coram
te soleniter celebrato, eundem Fayditum ab eadem excommunicationis sentencia
[quam] antea non solvendo dictas summas in predicto termine prout superius
narratur incurrit juxta formam Ecclesie absolvendi fructusque beneficiorum
eidem Faydito relaxandi tibi plenam concedimus tenore presentium facultatem.
Ceterum volumus et nostre intentionis existit quod recognitioni et obligationi
factis primo super predictis per prefatum Fayditum, nisi dumtaxat quoad
solutionis terminum ut predicitur jam elapsum et (sic) predictus Fayditus
predictam quinque milium nongentarum octuaginta sex librarum undecim solidorum
sex denariorum et oboli turonensium parvorum summam in florenis et in terminis
sicut superius expressum est teneatur exsolvere per recognitionem et
obligationem hujusmodi nullatenus derogetur, sed quoad illa omnia in sua
rennancant firmitate, ita quod de hiis de quibus per supradictum Fayditum vel
fidejussores aut eorum aliquem dicte Camere satisfactum extiterit in hac parte,
sint ipsi omnes et singuli quiti, liberi et immunes.
Datum Avinione, XVI kalendas octobris, anno decimo
septimo. »
5010 – 13 novembre 1332
Regi Franciae ut bene tractet comitem Alenconii,
fratrem suum.
Reg. 117, fol. 105, c. 509.
« Eidem regi [Francie].
Sicut Scriptura Sacra reprobat seminare discordias
inter fratres, sic ex adverso approbat eorum procurare concordiam et firmare.
Sane, fili carissime, quia hiis diebus preteritis ad nostrum non absque grandi
displicencia pervenit auditum quod dilectus filius inclitus princeps Carolus
comes Alenconii, germanus tuus unicus, solemnitate militie dilecti filii
incliti principis Johannis de Francia, ducis Normannie, nati tui, minime
expectata, regnum Francie exire debebat, eidem scribendum duximus, ipsum
exhortando ac attente rogando eidemque nichilominus consulendo ut omnino interesse
deberet solemnitati predicte. Qui nostris litteris respondendo, multum laudavit
contenta in dictis litteris, gratiarum actiones pro ipsis nobis humiliter
referendo, firmiter asserendo quod in dicta milicia omnino curasset
personaliter interesse nisi corporalis infirmitas, que ipsum tempore quo
nostras recepit litteras satis graviter affligebat et ante per plures dies
afflixerat et per plures afflixit postea, obstitisset. Cum autem convaluisset,
ad nostram se presentiam contulit pro facienda recognitione nobis et Romane
Ecclesie de Castro Mercolii juxta morem a suis predecessoribus observatum. Qua
facta in presencia dilectorum filiorum Petri, tituli Sancti Martini in
Montibus, Petri Sancti Stephani in Celio monte, Talarandi Sancti Petri ad
Vincula ac Petri Sancti Clementis presbyterorum cardinalium, eidem in eorundem
cardinalium presentia exposuimus quatinus ad exhibendum tibi, fili, honorem et
reverenciam regieque obedire magnificencie ac adherere consiliis esset
astrictus, quantaque ex hiis servatis commoda quantaque ex contrario incommoda
poterant provenire, eidem suadendo ac ipsum attente rogando ut hec studeret
sedule adimplere. Qui prompte respondit quod predicta recognoscebat veritate
fulciri eaque intendebat et volebat prompto animo adimplere. Ad que executioni
quantum in se est demandanda (1), die septima presentis mensis novembris ad
redeundum in Franciam arripuit iter suum. Sane, fili carissime, quia
multipliciter, sicut non est diu, excellencie regie scripsimus, cura tibi
incombit comitis supradicti, magnitudinem regiam ortamur in Domino et rogamus
attente quatinus prefatum comitem tractet benivole ipsumque ad se trahens ejus
domum et statum ordinet prout expedire viderit et disponat. Hec utique grata
erunt Altissimo, excellentie tue conveniencia et utrique plurimum oportuna.
Gratia Domini Nostri Jhesu Christi te, fili carissime, in hiis et aliis agendis
dirigat et protegat ab adversis. Amen.
Datum idibus novembris, anno decimo septimo. »
(1)
Reg. : Demandandi.
5030 – Avignon, 18 décembre 1332
Geraldo, filio Aymerici de Martello, canonico
Lemovicensi,
licentiam percipiendi fructus beneticiorum suorum
in absentia concedit.
Reg. 117, fol. 78 V, c. 415.
« Geraldo nato dilecti filii nobilis viri Aymerici de
Martello, militis, canonico Lemovicensi.
Nobilitatem generis, vite ...
Datum Avinione, XV kalendas januarii, anno decimo
septimo.
Judicibus: ... priori monasterii Beate Marie
Carpentoratensis per priorem soliti gubernari, et ... archidiacono de Ultra
Dordoniam, Petragoricensis, ac Guidoni de Mauriolis canonico Lemovicensis
ecclesiarum.
Quocirca discretioni vestre ...
Datum ut supra.
Item in e. m. pro Guidone nato dilecti filii nobilis
viri Aymerici de Martello, militis, canonico ecclesie Sancti Illarii
Pictavensis.
In e. m. pro Raymundo Fornerii canonico Lemovicensi.
Datum ut supra. »
5033 – Avignon, 20 décembre 1332
Ramundo Johannis, quod fructus beneficiorum suorum in
absentia et quotidianas distributiones integras praebendarum suarum
Petragoricensis et Lemovicensis ecclesiarum in novem anni festivitatibus
annuatim recipere possit.
Reg. 117, fol. 93 v°, c. 472.
« Dilecto filio Ramundo Johannis, alias Lascoutz,
archidiacono de Ultra Dordoniam in ecclesia Petragoricensi, familiari nostro.
Grata tue familiaritatis ...
Datum Avinione, XIII kalendas januarii, anno decimo
septimo.
Judicibus: ... episcopo Rivensi et dilectis filiis
abbati monasterii Belliloci, Lemovicensis diocesis, ac archidiacono
Montismirabilis in ecclesia Albiensi.
Quocirca discretioni vestre ...
Datum ut supra in proxima nota. »
5036 – 21 décembre 1332
Raymundo Johannis quod fructus beneficiorum suorum in
absentia usque ad triennium percipere possit, quotidianis distributionibus
dumtaxat exceptis.
Reg. 117, fol. 79, c. 416.
« Raymundo Johannis, alias Lascoutz, archidiacono
de Ultra Dordoniam in ecclesia Petragoricensi,
familiari nostro.
Grata familiaritatis obsequia ...
Datum Avinione, XII kalendas januarii, anno decimo
septimo.
Judicibus: ... episcopo Rivensi et ... abbati
monasterii Magniloci, Lemovicensis diocesis, et ... archidiacono Figiacensi in
ecclesia Caturcensi.
Mandamus vobis quatinus ...
Datum ut in proxima. »
5037 – S. d. [21 décembre 1332] (1)
Petro de Artisio canonico Pictavensi quod fructus
beneficiorum suorum in absentia usque ad triennium percipere possit,
quotidianis distributionibus dumtaxat exceptis.
Reg. 117, fol. 79, c. 417.
« In e. m. Petro de Artisio canonico Pictavensi.
Grata fidelitatis obsequia etc. ut supra usque in
finem.
Datum (XII kalendas januarii, anno decimo septimo).
Judicibus: ... abbati monasterii Sancti Maxencii,
Pictavensis diocesis, ... archidiacono Montismirabilis Albiensis, ac cantori
Petragoricensis ecclesiarum. »
(1)
On a attribué à cet acte la date du précédent (c. 416, n. 5036).
5046 – Avignon, 7 janvier 1333
Raymundo de Caraigue licentiam percipiendi fructus
beneficiorum suorum in absentia usque ad unum annum iterum prorogat.
Reg. 117, fol. 77 v°, c. 413; – Jean XXII, Lettres
communes, t. XII, n. 59264.
« Raymundo de Caraigue, rectori parrochialis ecclesie
de Bisano, Narbonensis diocesis, familiari nostro.
Meritis tue probitatis ...
Datum Avinione, VII idus januarii, anno decimo
septimo.
Judicibus: ... preposito Forojuliensi et ...
archidiacono de Ultrador[do]niam Petragoricensis ac
... sacriste Carpentoratensis ecclesiarum.
Quocirca discretioni vestre ...
Datum ut supra. »
5048 – Avignon, 8 janvier 1333
Bertrando de Claromonte licenciam percipiendi fructus
beneficiorum suorum in absentia concedit.
Reg. 117, fol. 78 v°, p. c. 415.
« Item in e. m. (1) pro Bertrando de Claromonte,
canonico Petragoricensi, additum post verbum residens: vel apud Sedem
Apostolicam moram trahens.
Datum Avinione, VI idus januarii, anno decimo septimo.
Item in e. m. pro Bertrando de Engolisma, canonico
Briocensi, addito (sic) et datum ut in proxima. »
(1)
Cf. n. 5032.
5056 – 17 janvier 1333
Archambaldo, comiti Petragoricensi, negotia quae Hugo
de Cardalhaco, miles, pro Margarita et Magna, natis quondam Radulphi de
Castronovo, neptibus suis, ratione baroniae Castrinovi, Sarlatensis diocesis,
expedire habet, commendat.
Reg. 117, fol. 110, c. 546.
« Archambaldo, comiti Petragoricensi.
Cum dilectus filius ...
Datum XVI kalendas februarii, anno decimo septimo. »
5134
– Avignon, 8 avril 1333
Stephano de Diozido canonicatum praebendamque
ecclesiae Caturcensis et archidiaconatum de Montepensato in eadem ecclesia quos
praedictus Petrus tenebat motu proprio confert.
Reg. 117, fol. 82 v°, c. 429; – Jean XXII, Lettres
communes, t. XII, n. 59958.
« Stephano de Diozido, archidiacono Caturcensi.
Multiplicia tue merita ...
Datum ut supra [Avinione, VI idus aprilis, anno decimo
septimo].
Judicibus: ... episcopo Carpentoratensi et Bertrando
de Claromonte, Petragoricensis, ac Raymundo de Casetis, Remensis canonicis
ecclesiarum.
Mandamus quatinus vos ...
Datum ut supra. »
5176 – Avignon, 1er juin 1333
Johanni de Rigaldo vicariam perpetuam, si qua forsan
existit, In ecclesia de Marquaysio, Sarlatensis diocesis, de qua plurimum
litigatur, motu proprio commendat.
Reg. 117, fol. 96, c. 477; – Jean XXII, Lettres communes,
t. XII, n. 60452.
« Dilecto filio Johanni de Rigaldo, rectori
parrochialis ecclesie de Marquaysio, Sarlatensis diocesis, familiari nostro.
Grata familiaritatis obsequia ...
Datum Avinione, kalendis junii, anno decimo septimo.
Judicibus: dilectis filiis ... preposito de Insula,
Cavallicensis diocesis, ac ... archidiacono Figiacensi, Caturcensis, et Sycardo
de Galhaco, canonico Mimatensis ecclesiarum.
Mandamus quatinus vos ...
Datum ut supra. »
5179 – Avignon, 5 juin 1333
Episcopum Silvanectensem, decanum Rothomagensem et
archidiaconum Petragoricensem conservatores bonorum et privilegiorum magistri
Galhardi de Cardalhaco, archidiaconi Carnotensis, constituit.
Reg. 117, fol. 91, c. 464.
« Judicibus: venerabili fratri episcopo Silvanectensi
et dilectis filiis ... decano Rothomagensis ac ... archidiacono Petragoricensis
ecclesiarum.
Ad hec nos ...
Datum Avinione, nonis junii, anno decimo octavo. »
5189 – Avignon, 20 juin 1333
Petro de Heremo, quod fructus beneficiorum suorum in
absentia usque ad triennium percipere possit.
Reg. 117, fol. 93 v°, c. 471; – Jean XXII, Lettres
communes, t. XII, n. 60597.
« Dilecto filio Petro de Heremo, rectori parrochialis
ecclesie Sancti Privati de Valle, Mimatensis diocesis.
Vite ac morum ...
Datum Avinione, XII kalendas julii, anno decimo
septimo.
Judidbus: dilectis filiis ... abbati secularis
ecclesie Sancti Asterii diocesis Petragoricensis et ... archidiacono de
Ultradordoniam ac Guillelmo Audeberti canonico ecclesie Petragoricensis.
Mandamus ...
Datum ut supra in proxima nota. »
5258 – Avignon, 4 septembre 1333
Officiali Baionensi ut contra Geraldum Aymerici,
clericum Lemovicensis diocesis, homicidam et sacrilegum, in locis religiosis
civitatis Baionensis latitantem procedat.
Reg.
117, fol. 102 v°, c. 497.
« Dilecto filio ... officiali Baionensi (1).
Insinuatio displicibilis et infesta perduxit ad nostri
apostolatus auditum quod Geraldus Aymerici, clericus Lemovicensis diocesis, qui
diabolico exagitatus spiritu hiis diebus preteritis quondam Aymericum de Labisturre
militem ejusdem diocesis prodicionaliter et insidiose interfecisse crudeliter
in quodam itinere publico, ac de diversis ecclesiis et locis ecclesiasticis
ejusdem Lemovicensis et Petragoricensis diocesis nonnullas res sacras et alias
violenter extrahendo et asportando, aliaque in eis horribilia non absque
violatione temeraria inmunitatis ecclesiarum ipsarum et divine majestatis
contumelia perpetrando nefanda sacrilegia dicitur commisisse, ad civitatem
Baionensem et partes illas se transtulit, sicut asseritur, ibidem in domibus
religiosis et locis tam sacris quam aliis, exemptis et non exemptis, ut
ultionem effugiat justicie latitando. Cum autem reipublice utilitati expediat
quod maleficia per viam justicie corrigantur, nec ab Ecclesia defendi debeat qui
talia committere non veretur, discretioni tue per apostolica scripta mandamus
quatinus, si de premissis summarie simpliciter et de plano ac sine figura et
strepitu justicie fueris informatus, prefatum clericum ubicumque reperiri
poterit capi facias et fideliter custodiri, ut per te vel illum ad quem ratione
delictorum hujusmodi pertinuerit exhiberi de ipso valeat justicie complementum,
invocato ad hoc si necesse fuerit auxilio brachii secularis. Contradictores etc..
Datum Avinione, II nonas septembris, anno decimo
septimo. »
(1)
Index : Bayocensi.
5534 – 17 juillet 1334
Regi Franciae commendat Archambaldum, comitem
Petragoricensem.
Reg. 117, fol. 204 v°, c. 1034.
« Eidem regi [Francie].
Cum sicut accepimus dilectus filius nobilis vir
Archambaldus, comes Petragoricensis, ratione bonorum hereditariorum quondam
Reginaldi de Ponte, ad dilectam in Christo filiam nobilem mulierem Johannam
comitissam Petragoricensem uxorem suam ac sororem Reginaldi predicti ut
asseritur spectantium, [quedam] habeat expedire, serenitatem regiam attentius
deprecamur quatinus fidelitate sincera quam idem comes ejusque progenitores ad
domum hactenus gesserunt regiam et obsequiis per ipsos eidem impensis
consideranter attentis, predictorum comitis et comitisse in hac parte justiciam
habere velit regia benignitas favorabiliter commendatam.
Datum ut supra [XVI kalendas augusti, anno decimo
octavo].
In eundem modum Johanne, regine Francie.
In eundem modum Philippo, regi Navarre.
In eundem modum Carolo, comiti Alenconii,
verbis
competentibus mutatis. »
5535 – 17 juillet 1334
Guillelmo de Sancta Maura eumdem Petragoricensem
comitem commendat.
Reg. 117, fol. 204 v°, c. 1035.
« Guillelmo de Sancta Maura cancellario regio.
Cum sicut accepimus etc., usque expedire, discretionem
tuam attentius deprecamur quatinus predictorum comitis et comitisse in hac
parte justiciam habere velit tua prudentia favorabiliter commendatam.
Datum ut supra (XVI kalendas augusti, anno decimo
octavo).
In eundem modum Miloni, domino de Noeriis.
In eundem modum Petro, archiepiscopo Rothomagensi
usque expedire; fraternitatem tuam attentius deprecamur quatinus predictorum
comitis et comitisse in hac parte justiciam recommendatam habeas eamque
carissimo in Christo filio nostro Philippo regi Francie illustri, cui super hoc
per alias litteras nostras scribimus, presentando sibi litteras hujusmodi
recommendes.
Datum ut supra. »