Lettres des papes d’Avignon se rapportant à la France
Benoît XII (1334-1342)
Lettres closes, patentes et curiales se rapportant à
la France,
publiées ou analysées d’après les registres du Vatican
par Georges Daumet
Tome 1, 1899
Tome 2, 1920
35
– Avignon, 3 avril 1335.
Magistrum
Guillelmum Audeberti vicarium generalem ecclesiae Avinionensis deputat. (Litt.
Patens, Reg. Vat. 130, n° CXXXII, f. 23 v°).
Dilecto
filio magistro Guillelmo Audeberti canonico Petragoricensi, vicario generali
ecclesie Avinionensis in spiritualibus et temporalibus auctoritate apostolica
deputato.
Dudum
felicis recordationis. Datum Avinione, III nonas aprilis, anno primo.
36
– Avignon, 3 avril 1335.
Clero
populoque civitatis et dioecesis Avinionensis mandat ut Guillelmo Audeberti vicario
generali ipsius ecclesiae pareant. (Litt. Patens., Reg. Vat. 130, n° CXXXIII,
f. 24 r°).
Dilectis
filiis clero et populo civitatis et diocesis Avinionensis.
Dudum
felicis recordationis. Datum ut supra ( Avinione, III nonas aprilis, anno
primo).
39
– Avignon, 3 avril 1335
Vicario
ecclesiae Avinionensis ejusque familiaribus centum libras Turonensium parvorum,
singulis annis quibus officium vicariatus gesserint, assignat. (Litt. Patens.,
Reg. Vat., 130, n° CLXXII, f. 25 r°).
Dilecto
filio magistro Guillelmo Audeberti canonico Petragoricensi, capellano nostro,
ecclesie Avinionensis in spiritualibus et temporalibus auctoritate apostolica
deputato.
Cum
nos te. Datum Avinione, III nonas aprilis, anno primo.
53
– Avignon, 13 mai 1335.
Magistro
Guillelmo Audeberti mandat ut de statu quorumdam monasteriorum et quarumdam
parochialium ecclesiarum Sistaricensis et Avinionensis dioecesum inquirat.
(Litt. Patens., Reg. Vat. 130, n° CCLXXIII, f. 43 r°).
Dilecto
filio magistro Guillelmo Audeberti canonico Petragoricensi, capellano nostro,
vicario generali ecclesie Avinionensis in spiritualibus et temporalibus
auctoritate apostolica deputato.
Olim
felicis recordationis Johannes papa XXII predecessor noster Sancti Michaelis de
Frigoleto et Sancti Pauli de Mauseolo ac de Lura monasteria ordinis sancti
Augustini Avinionensis et Sistaricensis dioecesum, ecclesie Avinionenses
ejusdem ordinis, necnon parrochiales Sancti Laurencii de Arboribus et de Urgone
ac Sancti Remigii et Sancti Petri de Sancto Remigio ecclesias ejusdem
Avinionensis diocesis, episcopali mense predicte Avinionensis ecclesie sub
certis modis et formis concessit, auctoritate apostolica imperpetuum et univit,
sicut in diversis ejusdem predecessoris litteris inde confectis plenius
asseritur contineri. Cum igitur nuper fuerit ad noticiam nostram deductum quod
in eisdem monasteriis et ecclesiis contre mentem et intentionem predecessoris
prefati et unionum predictarum tenores et formas cultus divinus negligitur,
hospitalitas non servatur, et in monasteriis ipsis observancia regularis que
florere, ut fertur, ante uniones predictas solebat contempnitur, ac tam
monasteriorum quam ecclesiarum hujusmodi per incuriam corruunt ibidem hedificia
(sic) et alis indecentia committuntur; nos attendentes quod ex hiis si vera
sint, divina majestas graviter offenditur, animarum detrahitur profectui,
populi decrescit devotio et alia mala intolerabilia subsequntur, et propterea
informari de illis et providere de oportuno remedio, prout ad nostrum spectat
officium cupientes, discretioni tue per apostolica scripta committimus et
mandamus quatinus de unionibus hujusmodi ac ipsarum et cujuslibet earum causis,
formis et tenoribus, necnon de statu quo erant monasteria et ecclesie hujusmodi
ante unions predictas, et nunc sunt, et etiam qualiter regebantur tunc temporis
et reguntur ad presens, aliisque circunstanciis universis, te adhibita solerti
diligentia, fideliter informare procurans, nos exinde sic veraciter, sicque
clare ac distincte reddere studeas certiores, quod nos ordinare super hiis et
eorum singulis quod secundum Deum expedire videbimus melius et salubrius
valeamus. Datum Avinione, III idus maii, anno primo.
112
– Avignon, 28 octobre 1335.
Philippo
regi Franciae, quae a Ludovico de Bavaria offeruntur, secreto et confidenter
mittit; de transferenda autem sede apostolica ad Urbem, cardinalibus inter se
dissidentibus, nondum cepit consilium. (Litt. clausa, Reg. Vat. 130, n° DCLXI,
f. 128 v°; Vatikanische Akten, p. 601, n° 1762).
Carissimo
in Christo filio Philippo regi Francie illustri.
Litteras
binas regias benignitate recepimus consueta per quarum alteram recitatis per
te, fili carissime, hiis que pridem post primum adventum nunciorum Ludovici de
Bavaria ad presenciam nostram tibi scripsimus, nobis cum intancia supplicasti
ut cum nuncios prefatos qui tunc ab eadem recedentes presencia regressi ad
eundem Ludovicum fuerant, pro mandatis super oblatis nobis per eos nomine
Ludovici predicti reportandis ab ipso, jam ad eandem nostram presenciam
intellexeris cum mandatis hujusmodi rediisse, prefati perfectionem negocii alti
utique multum et ardui, cum de oblatis hujusmodi tibi tunc per nos minime
reseratis plenam non haberes noticiam, differre usque ad adventum ad sedem
apostolicam regium quem accelerare nobisque intimare secrete disponis proterea
curaremus; et si hoc efficere nequiremus, de meritis ejusdem negocii regiam
informaremus prudenciam ut deliberare consultius, tuamque deliberationem
valeret nobis super hiis que sibi circa dictum negocium occurrerent intimare.
Porro fili dilectissime, oblata predicta que sub secreto facta fuerant, de
quibus cum essent multum gravia, dubitabatur merito an idem Ludovicus ea vellet
et curaret ad effectum perduci, omisimus tue celsitudini explicare, quanquam
per litteras tunc per nos tibi missas expresserimus quod nostre intentionis
existebat sicut et adhuc existere noscitur nequaquam in predicto negocio
procedere, nisi per ea que fient juri et honori Romane ecclesie ac tuis et
carissimi in Christo filii nostri Roberti regis Sicilie illustris regnorumque
vestrorum indempnitatibus consulatur. Nempe, circa festum Nativitatis Beate
Marie Virginis proximum jam elapsum supradicti Ludovici nuncii cum mandatis
ipsius ad prosequendum et perficiendum oblata hujusmodi redierunt, quorum
mandatorum tenores contentos in cedulis presentibus interclusis, tibi fili
dilectissime, confidenter mittimus et secrete, ut eis visis et secretis
personis communicandis dumtaxat, per quas ad aliorum noticiam devenire
nequeant, deliberare possis, plenius nobis quam deliberationem regiam
rescribere celerius valeas in hac parte. Summopere, fili amantissime quesumus
provisurus ne prefatorum mandatorum tenores publicentur, nec divulgentur quia
hoc si, quod absit, fieret, in nostrum dedecus cederet ac in tuum et multorum
aliorum forsitan detrimentum. Estimamus equidem quod si Ludovicus predictus
ejusque sequaces, fautores et adherentes innumeri possint salvis premissis a
via perditionis per quam gradiuntur oberrantes extra ovile dominicum reduci ad
gremium ecclesie, maximum obsequium Deo, lucrifaciendo sibi tot animas
diabolice voracitati expositas, proculdubio prestaretur, obviareturque magnis
periculis que interdicti et excommunicationis sententie, quibus illa regio
Alamannie tot circumvoluta temporibus extitit comminantur, presertim cum ex
similibus scismata et rebelliones consueverunt adversus ecclesiam et fidem
catholicam periculose nimium alias pullulari. Audimus etiam multas terras
Italie, in quibus propter defectum recti regiminis nec juri paretur nec
justitie, sed mala multiplicantur continue, quibus esset salubriter
consulendum. Super dilatione autem petita predicti negotii ut prefertur, nihil
valemus aliud presentialiter respondere nisi quod negotium ipsum per fratres
nostros singulariter videtur et examinatur mature. Nobis etiam occurrunt alia
non paria ardua negocia super quibus habemus interim intendere diligenter,
maxime circa materiam de visione beatifica quam nuper non sine maginis
solicitudinibus et laboribus per nos cum pluribus sacre pagine et quibusdam de
fratribus predictis presentibus tractatum et digestum, nunc in consistorium
deduximus ut cum consilio fratrum ipsorum et alias deliberatione matura previa,
salutis et consolatoria toti populo catholico Deoque placibilis determinatio
sicut desideranter appetimus et regia devotio desiderat, possit sequi. Si vero
medio tempore, visis dictis tenoribus aliqua magnificencie regali occurrent que
hiis que ad providendum juri et honori ecclesie predicte necnon tuis et regis
prefati Sicilie indempnitatibus premisimus, obvia regie providencie viderentur,
illa celeriter et secrete nobis nuntiare ut provideri cautius valeat super hoc,
non postponas. Rursus cum per aliam predictam litteram regalis excellencia
supplicaret ut responsionem prefixionis termini temporis quam dilectis filiis
populo romano super translatione curie ad Urbem facienda dudum supplicantibus
nos facturos, in kalendas presentis mensis octobris diximus, usque ad adventum
predictum regium differremus, magnificentie regie ut non ignoret que acta sunt
super hoc, prout sequitur respondemus; in predicto siquidem termino super
responsione facienda hujusmodi assignato, negocium ipsum in consistorium
duximus deducendum, et quia vota fratrum predictorum fuerunt in hac parte
dissonancia et diversa, nequaquam extitit ulterius processum; deinde vero per
nos ad partem auditis que dilecti filii nostri Petrus Sancti Martini in
Montibus ac Talayrandus Sancti Petri ad Vincula et Petrus Sancti Clementis
titulorum presbyteri cardinales, juxta ea que tua celsitudo eis circa hec
scripserat explicarunt, nostre deliberationis extitit quod ea que de illis
passagii transmarini tangebant negocium, in consistorium deducerentur duntaxat,
aliis ex quibus concludi videbatur curiam in istis partibus perpetuo remanere
suppressis, que scandalosi periculi materiam forsitan suscitarent; quibus sic
factis et adhuc dictorum fratrum voluntatibus diversis et dissonis
existentibus, sicut prius nos negocium hujusmodi retinuimus et adhuc retinemus
penes nos in suspenso, intendentes super aliis utique arduis occurentibus
vacare sicut cum divino beneplacitopoterimus, sic eodem proxime dicto negocio
quiescente. Interim autem si regie prudencie nove rationes occurrerent, propter
quas esset dicta responsio quo ad tempus presens non tamen subsequens
differenda, iltas nobis modo quo sibi expedire videbitur, studeat nunciare.
Datum Avinione, V kalendas novembris, anno primo.
204
– Sorgues, 16 juillet 1336.
Philippo
regi Franciae nuntiat sede materia pacis inter reges Aragonum, Majoricarum ac
Siciliae et Januenses reformandae, propter absentiam Januensium partis
Gibellinae, ad praesens ulterius procedere non posse. (Litt. clausa, Reg. Vat.
131, n° CXCII, f. 54 v°).
Carissimo
in Christo filio Philippo regi Francie illustri.
Dudum
desideriis affectantes intensis gravibus periculis que suscitata hoste
procurante antiquo, inter carissimos in Christo filios nostros ... Aragonum et
... Majoricarum reges illustres eorumque subditos ex parte una, et dilectos
filios commune ac cives Januenses ex altera, secum trahebat et traxerat
dissentio, per reformationem mutue pacis et concordie obviare, ad perquirendum
vias et modos quibus non solum inter partes predictas immo etiam inter
carissimum in Christo filium nostrum Robertum regem Sicilie illustrem quantum
eum tangebat et prefactos Januenses Guelfos et Gibelinos videlicet invicem
inter se dissidentes, unitatis et pacis Deo grate reique publice perutilis
reformaretur [concordia] et firmarentur federa, diligentiam adhibere curavimus,
sicut sepe regie serenitati scripsimus, non sine multis laboribus et
solicitudinibus aliisque arduis occurentibus negociis postpositis et ommissis.
Et licet prefati Januenses in fine mensis maii proximo preteriti destinare
promisissent suos nuncios ad omnia predicta ydoneo mandato suffultos, pars
tamen Gebelina ipsorum nec misit nuncios hujusmodi nec quicquam super hiis
nobis scripsit, deinde vero cum assereretur ab aliquibus quod illos infra
festivitatem Nativitatis beati Johannis Baptiste proximam jam elapsam missuri
[erant], nos propter zelum pacis predicte voluimus quod tam tui, fili
carissime, quam predictorum regum Aragonum et Majoricarum, ac etiam partis
Guelfe Januensis predictorum nuncii presentes in curia expectarent. Postremo
vero parte Gebelina predicta, nec tunc nec adhuc mittente nuncios, nec se per
litteras vel nuncium excusante super hoc, nos die date presentium vocatis ad
presentiam nostram prefatis nunciis ut prefertur presentibus, et deliberato
super predictis cum eis, attendentes quod pax particularis pericula predicta
non tolleret, immo ex eo forsitan quia Gebelini predicti sunt proni ad se
confederandum cum magnifico principe Frederico rege Trinaclie, adaugeret, ad
presens non vidimus fore super predictis ulterius procedendum; quamobrem tam
tuis quorum circunspectam maturitatem et prudentiam commendamus, quam aliis
prefatis nunciis licentiam dedimus recedendi, intendentes si forsan pars
Gebelina predicta suos mittat ad nostram presentiam nuncios super pace
hujusmodi, cum dilectis filiis nostris Talairando Sancti Petri ad Vincula et
Petro Sancti Clementis titulorum presbiteris cardinalibus, sicut expedire
videbimus, laborare. Datum apud Pontemsorgie, Avinionensis diocesis, XVII
kalendas augusti, anno secundo.
238
– Avignon, 22 novembre 1336.
Philippum
regem Franciae hortatur ad pacem cum rege Angliae firmandam et rogat ut
Philippum de Cambarlhaco, apostolicae sedis nuntium, benigne audiat. (Litt.
clausa, Reg. Vat. 131, n° CCCXVII, fol. 86; Raynaldi, t. VI, p. 80, col. I;
Vatikanische Akten, p. 656, n° 1846).
Carissimo
in Christo filio Philippo regi Francie illustri.
His
que super facto Anglie dilecti filii nobilis vir Guido Caprarii miles et
magister Petrus de Verberia clericus, regii nuncii, ad nostram nuper presenciam
cum litteris credencie destinati, nobis curaverunt exponere, plenius intellectis,
eisdem nunciis verbotenus expressimus et regie celsitudini tenore presencium
intimamus quod certi nuncii carissimi in Christo filii nostri Edwardi regis
Anglie illustris ad nos hac estate proximo preterita, cum essemus in castro
Pontissorgie Avinionensis diocesis, venientes nobisque regis ejusdem litteras
de credencia exhibentes, sub eadem credencia obtulerunt quod rex ipse negocium
causarum, questionum vel dissensionum que inter te, fili carissime, ac ipsum
verti vel suscitari possent quomodolibet, poneret in nostris manibus
terminandum. Quibusquidem nunciis prefati Anglie super predictis respondimus
quod, attentis mutue pacis et concordie inter vos commodis, ac dissensionum
discriminibus, ex quibus lapsus rerum, strages corporum et animarum amarius
plagenda pericula possent si quod absit contingerent, formidari,
inconsideracionem adductis, nos quem more patris benivoli non pretereunt
incommoda filiorum, parati eramus pro pace hujusmodi quam velut Deo gratam ac
utrique parti totique Christianitati multipliciter accommodam, desideriis
optabamus intensis, per viam tractabus amicabilis, si de utriusque partis
consensu procederet, non vitando labores assiduos, interponere partes nostras.
Attendentes itaque bonum pacis hujusmodi, quodque te, fili carissime, cum
prefato rege Anglie qui tuus vassallus tibique nexu sanguinis est conjunctus,
hujusmodi pacis et caritatis, vinculum habere decet et expedit, materia
cujusvis dissidi penitus amputata, dilectum filium magistrum Philippum de
Cambarlhaco archidiaconum Gandensem in ecclesia Tornacensi, capellanum nostrum
et nuncium, virum utique fidelem, providum et discretum, ad prefatum regem
Anglie cum nostris oportunis litteris, quarum seriem continet interclusa cedula
presentibus, providimus pro premissis et aliis dictum negocium tangentibus,
sicut per dictos tuos nuncios vel eorum alterum regia poterit informari
providencia, destinandum. Quocirca excellenciam regiam ... quatinus ... ad
hujusmodi pacem et concordiam regium animum abilitans et inclinans, prefatum nuncium
nostrum quem adire tuam presenciam antequam in Angliam transeat, volumus, super
agendis per ipsum dirigas, et si rex ipse Anglie atquiescendo (sic) salutaribus
nostris monitis ad pacem hujusmodi prosequendam per viam tractatus amicabilis
se inclinet et proterea suos ad nostram presenciam nuncios duxerit destinandos,
tua regalis providencia suos etiam nuncios instructos super hoc et sufficienti
mandato suffultos velis ad eandem presenciam destinare. Datum Avinione, X
kalendas decembris, anno secundo.
241
– Avignon, 23 novembre 1336.
Edwardo
regi Angliae suadet ut quaestiones et controversias inter ipsum et regem
Franciae suscitatas in manibus Romani pontificis ponat terminandas; Philippi de
Cambarlhaco nuntii sui proximum nuntiat adventum. (Litt. clausa, Reg. Vat. 131,
n° CCCXVIII, fol. 86 v°).
Carissimo
in Christo filio Edwardo regi Anglie illustri.
Tenet
nostra memoria qualiter hac estate proximo preterita tue celsitudinis nuncii ad
presentiam nostram cum litteris tuis de credentia venientes, inter cetera que
pro parte regia sub eadem credentia nobis curaverunt exponer, obtulerunt quod
tu, fili carissime, negocium quod super quibusvis causis, questionibus seu
controversiis inter te ac carissimum in Christo filium nostrum Philippum regem
Francie illustrem verti seu suscitari poterat, libenter in nostris manibus
poneres terminandum, nosque ipsis tunc respondimus nunciis quod cum pacem et
concordiam mutuam inter te dictumque regem Francie velut Deo gratam ac utrique
vestrum et toti Christianitati accommodam desideraremus intense, parati eramus,
sicut adhuc fuimus pro ea, ut tractatores amicabiles per via amicabilem ut
nutriretur inter vos mutua dilectio, prescisis odiorum et rancorum fonntibus
(sic), assistente nobis divine virtutis gracia, laborare. Sane, attentis
hujusmodi pacis et concordie commodis innumeris, ac dissensionis si, quod
absit, interveniret invicem variis nec facile numerandis incommodis in
considerationem adductis, pacem ipsam habundare ut flumen et dissidium exulare
a te ac eodem rege, paternis desideriis affectantes, tuam rogamus regiam
excellentiam attentius et in Domino exhortamur quatinus hiis que premisimus et
aliis que tibi circa hec possunt occurrere in consistorium recte
considerationis adductis, ad hujusmodi pacem et concordiam regium coaptes
animum et inclines, nuncios tuos cum sufficenti mandato propter hoc, si per
viam hujusmodi pacis predicte tractatum prosequi volueris, ad nostram
presentiam destinando, et a quibusvis novitatibus contra regem prefatum Francie
medio tempore attemptandis quomodolibet abstinendo, cum memoratum regem Francie
idem quo ad premissa velle facere confidamus. Et quia vox viva imprimere artius
quam mortua auditorum cordibus consuevit, dilectum filium Philippum de
Cambarlhaco canonicum basilice principis apostolorum de Urbe, capellanum
nostrum et nuncium, virum utique fidelem, discretum et providum, ad tuam
propterea providimus presentiam destinandum, precibus et exhortationibus
adicientes predictis, ut eum super hiis que circa predicta explicanda magnitudini
regie pro parte nostra duxerit, pacienter et benigne audias, ac ejus immo
nostris potius salutaribus in hac parte persuasionibus et exhortationibus
acquiescas. Datum Avinione, IX kalendas decembris, anno secundo.
244
– Avignon, 4 décembre 1336.
Littera
de credentia pro magistro Philippo de Cambarlhaco. (Litt. clausa, Reg. Vat.
131, n° CCCXXVI, fol. 89 r°).
Carissimo
in Christo filio Philippo regi Francie illustri.
Cum
dilecto filio magistro Philippo de Cambarlhaco archidiacono Gandensi in
ecclesia Tornacensi, capellano nostro, quem ad carissimum in Christo filium
nostrum Edwardum regem Anglie illustrem pro certis negociis sicut regia non
ignorat prudentia mittimus, et tuam regiam adire presentiam antequam in Angliam
transeat volumus, aliqua imposuerimus pro parte nostra tue regali magnificentie
verbotenus explicanda, eam attente rogamus quatinus ipsum audire benigne
sibique super exponendis hujusmodi fidem velit credulam adhibere. Datum
Avinione, II nonas decembris, anno secundo.
264
– Avignon, 28 janvier 1337.
Philippo
de Cambarlhaco mandat ne in negotiis ipsi commissis ullo modo ulterius procedat
nisi consentiat rex Franciae. (Litt. clausa, Reg. Vat. 132, n° XX, fol. 7 r°).
Dilecto
filio magistro Philippo de Cambarlhaco canonico basilice principis apostolorum
de Urbe, capellano nostro.
Intellectis
que continebantur in tuis litteris nobis missis, de hiis que tibi carissimum in
Christo filium nostrum Philippum regem Francie illustrem respondisse describus,
videlicet quod ea que super sua et carissimi in Christo filii nostri Edwardi
regis Anglie illustris concordia per nos tractabantur, sibi honori suo
derogativa videntur, quamplurimum admiramur, cum nosqui suum et regni sui
honorem et commodum affectione paterna zelamus, illa que scripsimus nobisque videbantur
tractanda, deliberatione matura etiam cum suis nunciis prehabita, ejus
credebamus honoribus et utilitatibus amborumque regum quieti et concordie
convenire, quodquidem nos excusando prefato regi Francie super hoc, quodque id
non intendimus nisi placeat ulterius prosequi, studeas explicare. Rursus
volumus quod suam antequam procedas ulterius responsionem expectes, ipsa quidem
responsio quid super impositis tibi amplius habeas agere te docebit, de qua
responsione nos quantotius poteris certiores efficere non ommitas. Datum
Avinione, V kalendas februarii, anno tertio.
269
– Avignon, 3 février 1337.
Philippo
regi Franciae Rogerium comitem Petragoricensem, diligentissime commendat.
(Litt. clausa, Reg. Vat. 132, n° XXVI, fol. 9 r°).
Carissimo
in Christo filio Philippo regi Francie illustri.
Cum
dilectus filius nobilis vir Rogerius comes Petragoricensis certa sua negocia in
regali curia, sicut accepimus, expedire habeat, regiam excellentiam attentius
deprecamur quatinus prefatum comitem quem prerogativa dilectione prosequimur specialis habere velit regia
benivolentia, tam nostrorum interventu precaminum quam ipsius comitis et
progenitorum suorum fidelitatis et devotionis obtentu quas ab antiquo gessisse
perhibentur erga domum regiam, in justicia favorabili sicut cum Deo et
honestate fieri poterit super negociis hujusmodi propensius commendatum. Datum
Avinione, III nonas februarii, anno tertio.
270
– Avignon, 6 février 1337.
(Litt.
clausa, Reg. Vat. 132, n° XXVII, fol. 9 r°)
Dilecto
filio magistro Philippo de Cambarlhaco canonico basilice principis apostolorum
de Urbe, capellano nostro.
Plene
intellectis que tue nobis ultimo misse littere continebant, placet nobis et
volumus quod nisi super responsione tibi facta, ut scripsisti, mutetur aliud,
ad nostram redire quantotius presentiam non postponas. Datum Avinione, VIII
idus februarii, anno tertio.
355
– Avignon, 5 août 1337
Philippum
de Cambarlhaco delegat ad pacem inter Aymonem comitem Sabaudie et Hunbertum
Viennensem dalphinum reconciliandam. (Litt. de curia, Reg. Vat. 124, n° VIII).
Dilecto
filio Philippo de Cambarlhaco archidiacono Gandensi in ecclesia Tornacensi,
capellano nostro, salutem.
Gratum
votis nostris redditur plurimum et acceptum quod dilecti filii nobili viri Aymo
comes Sabaudie et Humbertus dalphinus Viennensis quod nexus proxime
consanguinitatis adjungit, abhorrentes continuare discordias quas olim hostis
humani generis inter progenitores eorum sparsisse dinoscitur et etiam
nutrivisse, quinimo sano ducti consilio se ac successores et subditos suos
indissolubilis caritatis glutino ac perpetue concordie vinculo conjungere
disponentes, concordibus animis ad invicem conceperunt ut, discordiarum causis
evulsis radicitus inter eos, ipsi dictique successores et subditi ac terre
ipsorum regantur in pace et sub cultu justitie gubernentur, et conceptum
hujusmodi laudabilem deducentes in actum, pacem et concordiam sub certis modis
et conditionibus iniverunt certisque oblifationibus vallaverunt easdem,
confectis exinde publicis instrumentis, ac dilectis filiis nobilibus viris
Antonio de Claromonte domino de Bastida militi et Amblardo domino Bellimontis
legum doctori Gratianopolitane diocesis commiserunt ut dubia si qua emergerent
circa limites vel alias quomodolibet declararent, ac deinde perspicatiori consilio
cupientes quod premissa per eos inita, ut prefertus, et alia quecunque circa
illa restant agenda, auctoritate apostolica fultiantur, per eorum patentes
litteras cognitioni, ordinationi, dispositioni et omnimode voluntati nostre seu
missi nostri quem ad hoc duxerimus specialiter destinandum se voluntarie
submiserunt, dantes nobis expressam et plenariam potestatem quod per nos seu
missum nostrum possimus loca eorum contentiosa dividere eorumque fines pro
nostro beneplacito limitare, attribuendo et concedento uni de jure alterius et
quod alter detinet, vel e contra, in totum vel in partem, vel compensando unum
locum cum alio de illis super quibus est controversia, vel de aliis
jurisdictionis eorum et in locis contentiosis vel que contentiosa esse possent
novos limites ponendo vel antiquos inibi declarando, dictaque loca contentiosa
ad manum nostram vel ejusdem missi ponendo nostri, reducendo et tenendo ut
premissa ducantur celerius ad effectum, et nonnulla alia circa hec potestati
nostre et ejusdem missi nostri specialiter et expresse commiserunt et etiam
concesserunt, prout in predictis litteris eorundem in publicam formam redactis
ipsorumque sigillis munitis nobis directis quarum tenores de verbo ad verbum
presentibus inseri fecimus, plenius et seriosius continetur: nos igitur
eorumdem comitis et dalphini laudabile in hac parte propositum plurimum in
Domino commendantes ac potestatem super premissis nobis traditam acceptantes
eorumque propositum ad plenum effectum deduci per apostolice solicitudinis studium
cupientes, de tue quoque circumspectionis industria ac fidelitatis constantia
et diligentia in magnis et arduis comprobata, plenam et specialem in Domino
fidutiam obtinentes, te ad comitatum Sabaudie et Dalphinatum tanquam pacis
angelum et concordie zelatorem providimus destinandum. Quocirca discretioni tue
per apostolica scripta committimus et mandamus quatinus ad Comitatum et
Dalphinatum predictos te personaliter conferens et habens pre oculis solum
Deum, milite ac doctore predictis et aliis quod ad hec videris evocandos
[evocatis], premissa omnia et singula attenta et expressa in litteris memoratis
ac contingentia et connexa et pertinentia ad illa auctoritate apostolica
solicite, fideliter et prudenter exequaris in omnibus via regia incedendo,
contradictores per censuram ecclesiasticam appellatione postposita compescendo,
testes autem qui fuerint nominati si se gratia, odio vel timore subtraxerint
censura simili, appellatione cessante, compellas veritati testimonium
perhibere, non obstante si eisdem comiti et dalphino vel quibusvis aliis
communiter vel divisim a sede apostolica sit indultum quod excommunicari,
suspendi vel interdici non possint per litteras apostolicas non facientes
plenam et expressam ac de verbo ad verbum de indulto hujusmodi mentionem.
Tenor
autem dictarum litterarum ejusdem comitis talis est:
Sanctissimo
in Christo Patri ac clementissimo domino suo domino Benedicto divina
providentia sancte Romane ac universalis ecclesie summo pontifici, Aymo comes
Sabaudie cum recomendatione se ipsum ad pedum oscula beatorum. Licet olim inter
magnificos viros dalphinos Viennenses ex una parte, me ac predecessores meos
comites Sabaudie ex altera ac valitores utriusque partis fuerint diversarum
altercationum multimode questiones exorte, ex quibus inumera scandala
sequebantur, quia tamen rex pacificus pia miseratione disposuit sibi subditos
fore pacificos et modestos, cujus dispositioni et vicariorum ipsius ac sancte
matris ecclesie volo tanquam obedientie filius inherere, pacis federa ego et
presens magnificus vir nepos meus carissimus dalphinus Viennensis nostris
temporibus inivimus et inter nos et successores nostros esse cum perseverantia
affectamus, subditos nostros et terras nostras universas sub cultu pacis et
justitie cupientes inperpetuum gubernari prout de eadem pacis concordia sub
certis modis et conditionibus latius patet per publica instrumenta per utrumque
nostrum vallata et ad eterne rei memoriam confirmata, dubia vero si qua exinde
emergerent declaranda circa limites vel alias quoquomodo commisimus quilibet
nostrum per suas patentes et certi tenoris litteras nobilibus viris dominis
Amblardo domino de Bellomonte doctori legum et Anthonio de Claromonte domino
Bastite fideli ac consiliario meo, militibus. Verum quia ille hostis humani
generis suis perversis et ineffrenati astutiis non cessat pervertere viam
pacis, procurans lapsus rerum et animarum ac corporum plangenda pericula,
propter quod aliquotiens clara esse in dubium revocantur, ad Sanctitatem
Vestram ego recurro quam Deux regimini ceteris anteponit, subiciens me
cognitioni, ordinationi dispositioni et omnimode voluntati vestre vel alterius
ad hoc per vos missi et specialiter destinati, promittens per firmam
stipulationem notario infrascripto stipulanti nomine vestro vel missi vestri vel
cujuslibet alterius vel quorumcunque interest vel interesse poterit in futurum
tenere et servare imperpetuum quicquid per Sanctitatem Vestram vel per illum
quem ad hoc Sanctitas Vestra mittet dictum ordinatumve fuerit, etiam juris
ordine non servato et quacunque solemnitate juris vel facti obmissa, videlicet
ut per vos vel prefatum missum possitis loca contentiosa dividere et super
eorum finibus pro vestre voluntatis beneplacito limitare vel attribuendo et
concedendo uni de jure alterius et quod alter detinet, vel e contra, in totum
vel in partem, vel compensando unum locum cum alio de illis super quibus esset
controversia vel aliis sub mea jurisdictione contentis, et in dictis locis
contentiosis vel que contentiosa esse possent novos limites ponere vel antiquos
declarare; item predicta loca quoquomodo contentiosa ad manum vestram vel missi
vestri ponere, reducere et tenere, et ut celerius predicta ad effectum
perducantur precipio et do in mandatis omnibus ballivis, castellanis,
gardiatoribus sive commissariis dominis Amblardo et Anthonio ut videlicet super
hiis et ea tangentibus vobis vel predicto misso per vos pareant efficaciter et
intendant, volens quod possit ipse missus vester auctoritate vestra et etiam
per me sibi concessa quam ex nunc sibi concedo, solus, secundum suam veram
conscienciam limitare et predicta omnia et singula per se facere et etiam
expedire ubi predicti commissarii secum non concordarent; item volo et
consentio ut vos vel predictus missus possitis articulos pacis nondum per
utramque partem vel alteram partium adimpletos hinc et inde facere adimpleri et
firmiter observari, potestatem habentes obscura et dubia declarandi et
interpretandi; si dictus missus vester circa hoc in aliquo dubitaret vel non
posset alias concordare, predictis commissariis per ipsum consultis et
requisitis, relationem faciat super hoc vobis domino nostro summo pontifici qui
possitis eadem disponere et declarare, corrigere, interpretari, augere vel
minuere et alias ordinare prout vobis placuerit et Sanctitati Vestre visum
fuerit expedire. Ego enim predicta promitto et juro ad Sancta Dei Evangelia
observare nec contra venire per me vel alium seu alios quoquomodo tacite vel
expresse et facere a meis universis subditis et quibuslibet aliis ea pro posse
inviolabiliter observari; item volo quod prefatus missus per vos potestatem
habeat in premissis compellandi me vel quoscunque alios tam prefatos
commissarios dominos Amblardum et Anthonium remediis juris videlicet, per
sententias excommunicationis per ipsum ferendas vel alias prout Vestre
placuerit Sanctitati et eidem videbitur expedire, et eadem auctoritate possit
idem missus compellere circa premissa testes veritati testimonium perhibere;
item placeat eidem Sanctitati Vestre dare potestatem predicto misso vestro
dispensandi super aliquibus juramentis prestitis alias per me in monte de
Emmont super limitationibus. Datum et actum ut supra apud Pontem Yndis, in
castro meo, assistentibus michi dilectis fidelibus et consiliariis meis dominis
Johanne domino Corgeronis, Aymone de Verdone, Theraco de Septimo, militibus,
Guichardo Favelli cancellario meo, Johanne de Montaugio, et Johanne de
Montegelato juris peritis, Johanne Marescalci domicello, Johanne Albi capellano
meo, Aymone Lupi, Nicoleto de Muxiaco et Thoma Pontie infrascripto clericis
meis, sub sigillo meo, die XVIIII mensis julii anno Dominice Nativitatis M°
CCC° XXXVII°. Et ego Thomas Pontie de Ripol, diocesis Taurinensis, imperialii
auctoritate publicus dictique domini comitis Sabaudie notarius specialis,
predictis omnibus vocatus et rogatus interfui et predicta scripsi et in eorum
testimonium me subscripsi et signum meum apposui consuetum.
Tenor
vero dictarum litterarum ejusdem dalphini talis est:
Sanctissimo
in Christo Patri ac clementissimo suo domino Benedicto divina providentia
sancte Romane ac universalis ecclesie summo pontifici, Humbertus dalphinus
Viennensis cum recomendatione se ipsum. Licet olim inter magnificos viros
comites Sabaudie ex una parte me et predecessores meos dalphinos Viennenses ex
altera ac valitores utriusque partis fuerint diversarum altercationum multimode
questiones exorte, ex quibus innumera scandala sequebantur, quia tamen rex
pacificus ... etc. (ut supra) in monte de Emmont super limitationibus jam
factis. Precipiens ego dictus ... dalphinus tibi notario infrascripto et te
requirens quod de predictis contitias unum et plura et tot quot habere voluere
et necessaria fuerint omnibus quorum interest et interesse poterit publica
instrumenta. Actum et datum apud Bellumvidere in Royanis, diocesis Gratianopolitane,
anno Domini M. CCC. XXXVII, indictione V, die XVII mensis julii, presentibus et
assistentibus dicto domino dalphyno, ac vocatis testibus ad premissa videlicet
reverendis in Christo patribus dominis Valentino et Diensi, Johanne eadem
gratia episcopo Tigniensi, Joha,,e de Ginyaco abbate Sancti Regneberti,
venerabili viro fratre Humberto de Balina preceptore Sancti Pauli, nobilibus
viris dominis Humberto domino de Vilariis, Guidone de Givoleta domino Neriaci
militibus, Nicholao Constantii domino Castrinovi de Bordeta, Bertrando
Eustachii militibus et legum doctoribus, Henrico de Drenis et Guillelmo
bastardo illustris domini Johannis dalphini Viennensis bone memorie, militibus,
Amblardo domino Bellimontis, Pontio Clari, Johanne de Sancto Valerio legum
doctoribus, Johanne Humberti, Johanne de Chissiaco canonico Gebennensi, juris
peritis, Johanne de Pontiaco thesaurario Dalphinatus archidiacono Capuano, cum
appensione sigilli dicti domini dalphini in testimonium premissorum. Et ego
Humbertus Pilati de Buxia clericus Gratianopolitane diocesis, imperialii et
regis auctoritate notarius publicus, de precepto dicti domini dalphini et ad
ejus requisitionem predicta omnia legi et publicavi coram testibus
suprascriptis eaque notavi et hoc instrumentum recepi, scribi feci et in hanc
publicam formam et in eo manu propria me subscripsi et signum meum apposui
consuetum.
Datum
Avinione, nonis augusti, anno tertio.
357
– Avignon, 13 août 1337.
Omnibus
archiepiscopis, episcopis ceterisque personis ecclesiasticis mandat ut Philippo
de Cambarlhaco archidiacono Gandensi, ad partes Dalphinatus et comitatus
Sabaudie misso, de securo conductu velint consulere et eidem tres florenos auri
singulis diebus numerent. (Litt. de curia, Reg. Vat. 124, f. 4 v°).
Universis
fratribus archiepiscopis et episcopis ac dilectis filiis electis, abbatibus,
etc.
Cum
dilectum filium. Datum Avinione, idibus augusti, anno tertio.
402
– Avignon, 30 janvier 1338.
Cum
aliquot personae dicuntur bona ecclesiastica in partibus Delphinatus Viennensis
et comitatus Sabaudie occupavisse, Philippo de Cambarlhaco mandat ut de
querelis istis jus dicat. (Litt. de curia, Reg. Vat. 125, n° 1, f. 1 r°).
Dilecto
filio magistro Philippo de Cambarlhaco archidiacono Gandensi in ecclesia
Tornacensi, capellano nostro, apostolice sedis nuntio, salutem, etc.
Cum
te pro certis. Datum Avinione, III kalendas februarii, anno quarto.
403
– Avignon, 30 janvier 1338.
Archiepiscopis,
episcopis omnibusque personis ecclesiasticis mandat ut Philippo de Cambarlhaco
in securum conductum consulant eique tres florenos auri singulis diebus
numerent. (Litt. De curia, Reg. Vat. 125, n° 11, f. 4 r°).
Venerabilibus
fratribus archiepiscopis et episcopis ac dilectis filiis electis, abbatibus,
etc.
Dudum
dilectum filium. Datum ut supra ( Avinione, III kalendas februarii, anno
quarto).
434
– Avignon, 25 avril 1338.
(Litt.
clausa, Reg. Vat. 133, n° CXXVIII, f. 37 r°)
Eidem
regi.
Dilectum
filium nobilem virum Rogerium Petragoricensem super hiis que ratione castri de
Bragairaco Petragoricensis dioecesis habere asseritur in regali curia expedire,
regie benivolencie in sua tamen justicia commendamus. Datum Avinione, VII
kalendas maii, anno quarto.
446
– Avignon, 4 juin 1338.
Ramundo
de Chameraco mandat ut bona mobilia bonae memoriae Guillelmi de Sandreux de
Pedeveges episcopi Sarlatensis colligat et conservet. (Litt. patens, Reg. Vat.
133, n° CLXXXVIII, f. 55 r°).
Dilecto
filio magistro Ramundo de Chameraco canonico Ambianensi.
Cum
velimus de bonis. Datum Avinione, II nonas junii, anno quarto.
447
– Avignon, 5 juin 1338.
Capitulis
Sarlatensi et de Capdroto notificat ecclesiae Sarlatensis reservationem eosque
vetat contra illam reservationem nihil attentare. (Litt. patens, Reg. Vat. 133,
n° CLXXXIX, f. 55 r°).
Dilectis
filiis Sarlatensis et de Capdroto Sarlatensis diocesis capitulis ecclesiarum.
Nuper
ad notitiam. Datum Avinione, nonis junii, anno quarto.
556
– Avignon, 17 janvier 1339.
Rogerio
Bernardo comiti Petragoricensi et Helionordi filiae comitis Vindocinensis
indulget ut matrimonium inter se contrahere ac solemnizare valeant tempore
canonibus prohibito usque ad instantem quadragesimam. (Litt. patens, Reg. Vat.
134, n° IV, f. 2 v°).
Dilecto
filio nobili viro Rogerio comiti Petragoricensi et dilecte in Christo filie
nobili mulieri Helionordi nate dilecti filii nobilis viri Bochardi comitis
Vindocinensis.
Graciosa
sedis apostolice. Datum Avinione, XVI kalendas februarii, anno quinto.
638
– Avignon, 5 septembre 1339.
Raimundo
episcopo Petragoricensi reservationem parrochialis ecclesiae de Jornhaco,
Petragoricensis dioecesis, notificat. (Litt. patens, Reg. Vat. 134, n° CCXCV,
f. 90 r°).
Venerabili
fratri ... episcopo Petragoricensi.
Olim
felicis recordationis. Datum Avinione, nonis septembris, anno quinto.
708
– Poissy, 20 mars 1340.
Philippus
Francorum rex absolutionis veniam petit ob pecuniam Terrae Sanctae in profanis
usibus consumptum. (Reg. Vat. 135, n° CCLIX, f. 94 r°).
Sanctissimo
patri in Domino Benedicto divina providentia sacrosancte Romane ac universalis
ecclesie summo pontifici.
Sanctissime
pater, audita relatione dilecti et fidelis clerici nostri ac secretarii
magistri Petri de Verberia a vobis novissime venientis, percipimus dilectionem
et affectionem immensas quas habetis erga nos et regnum nostrum, et qualiter
nobis in nostris necessitatibus, ut potestis, intenditis subvenire, quod per
experienciam facti probavimus, ut concessione biennalium decimarum nobis per
sanctitatem vestram novissime concessarum. In super non hiis contenti, sed ut
pater filium docet et premunit, per dictum clericum nostrum aliqua nobis ad
salutem corporis et anime utilia, necnon ad honorem nostrum et regni nostri
competencia, insinuare eadem vestra sanctitas non ommisit. Et sic evidentius
nobis constat de bona voluntate vestra et affectione tam grandi quas, ut
premissum est, ad nos habetis et hactenus habuistis, super quibus ad
sanctitatem vestram recurrimus cum multiplicibus actionibus graciarum,
sperantes in Domino quod ita perseverabitis in futurum. Et vere, pater
sanctissime, ob hoc teneatis pro firmo quod sit nostra intentio principalis nos
taliter gerere et habere pro posse erga ecclesiam ut domini et predecessores
nostri se hactenus habuerunt, et quod Salvator noster contentabitur, ut
speramus. Et si gentes nostre, pater sanctissime, aliqua bona ab ecclesiis
assumpserunt, eis fit inde assignatio competens et eis concesse sunt a nobis
quamplures gracie. Insuper, pater sancte, guerra nostra est pro resistendo
illis qui volunt exhereditare nos et subditos nostros, tam personas
ecclesiasticas quam etiam seculares; quare, sicut vestra discretio non ignorat,
in hoc casu, omnes in misiis et expensis participare habent ad defensionem
eorum, quoniam res sua agitur sicut nostra. Pater sancte, prefatus clericus
noster vobis ex parte nostra supplicavit secrete ut nobiscum super levatis per
gentes nostras de decimis concessis pro passagio Terre Sancte, vestra
dignaretur sanctitas dispensare, aut ad remissionis vel prorogationis finem;
sed vos, pater sanctissime, ad nulla finium predictarum nobiscum voluistis
dispensare huc usque, licet ipse a sanctitate vestra veniam postulasset pro
nobis, occasione super hiis nostro nomine prestiti juramenti. Et cum magna pars
pecunie levate pro dicto passagio in usum aliquarum rerum ad dictum passagium
necessariarum veraciter sit conversa que adhuc in esse consistunt, etiam pater
sancte, ea que levari et capi fecimus et capta fuerunt per consilium prelatorum
et aliorum de consilio nostro qui nobis omnes sine aliqua differentia
retulerunt quod ad tuitionem et defensionem regni nostri ea levare et capere
sana consciencia poteramus; in quo dicte pecunie residuum fuit conversum et non
in alios usus vere. Et pater sanctissime, nostre intentionis existat in brevi
invadere ... ducem Brabancie inimicum nostrum qui diffidavit nos, et primo
mittere illuc dilectum primogenitum nostrum ut contra illum cui nocere et
dampna inferre volumus et tenemur pluribus et justis causis, et quem vos et
ecclesia tantum cordi debetis habere, quemadmodum sanctam discretionem vestram
credimus non latere, sciatisque quod bellorum eventus dubii et periculosi
existunt, nichilque sit certius morte, incertius hora mortis, sanctitatem
vestram rogamus ac ei in quantum devote possumus, supplicamus quatinus de
levatis per nos et gentes nostras a concessis decimis pro passagio Terre Sancte
remissionem plenam pro nobis et heredibus nostris dignemini facere, de vestre
solita clementia sanctitatis et a peccato quod incurrisse dicimur occasione
prestiti super hoc juramenti, nos et dictum primogenitum nostrum absolvere, nobis
in hac parte veniam concedentes, et eam de vestre beatitudinis gracia
nullatenus denegantes cum in casu isto omnia possibilia sint apud vos. Si
autem, pater beate, dictam pecuniam nobis plene remittere noleritis, saltim
(sic) restitutionis illius pecunie prorogare terminum dignetur eadem vestra
sanctitas usque ad sex annos post finem guerrarum nostrarum vel ad tantum et
tale tempus quantum vestra summa providentia duxerit concedendum, quoniam non
possemus commode illam restaurare pecuniam de presenti, et nobis et dicto
primogenito nostro super peccato quod incurrisse dicimur ratione jusjurandi
(sic) pretacti, veniam misericorditer impertiri. Pater sancte, istud negocium
habemus cordi sine dubio, nec est mirum, et inde remissionem et dispensationem
totis viribus affectamus, sed revera ex quo vestre beatitudini non placeret nos
et primogenitum nostrum super hoc absolvere et inde nobis absolutionem dare,
quia per consilium factum fuit et cum difficultate tanta quam novit Altissimus
Dispensator, satis de facili esset nostra conscientia pacificate in istis,
licet dispensationem, remissionem et absolutionem vestras desideremus et
velimus ex intimis cordis nostri. Quare tantum super hoc facientes, si placet,
quod occasione hujusmodi gracie in qua defficere non speramus et quam multum
cordi nostro gerimus, simus vobis dilectionis vinculo fortius alligati. Et
super hoc, credatis, si placet, dilectis et fidelibus nostris ... Penestrinensi
(sic), ... Petragoricensi, ... Eduensi et ... Rothomagensi sancte Romane ecclesie
cardinalibus et eorum cuilibet, quibus nostram super hoc voluntatem duximus
lacius rescribendam. Pater sancte, Dominus Jhesus Christus vobis vitam longam
tribuat ad regimen ecclesie sue sancte.
Scriptum
apud Pissicaum, vicesima die marcii; devotus filis vester ... rex Francorum.
721
– Avignon, 30 mai 1340.
Philippo
regi Franciae nuntiat se rogatione ejus sententias occasione captionis Nicolini
de Flisco dictas suspendisse. (Litt. clausa, Reg. Vat. 135, n° CCLXVI, fol. 99
r°).
Carissimo
in Christo filio Philippo regi Francie illustri.
Magnificencie
regie litteras die date presentium recepimus, inter cetera continentes quod de
quibusdam processibus factis pridem auctoritate litterarum nostrarum, ratione
captionis dilectorum filiorum nobilium virorum Nicolini de Flisco ejusque nati
et cujusdam domicelli servitoris eorum, et in diversis tam regni tui Francie
quam aliis partibus publicatis, tu, fili carissime, de cujus mandato, voluntate
vel consciencia nequaquam ipsa captio, ut eedem testantur littere, fuerat
attemptata, immo statim cum captos predictos in regno audivisti esse predicto
eos perquiri diligenter mandasti, ad nostram presenciam breviter
transmittendos, ex eo maxime mirabaris quia sic repente ac rigorose, non
certificata per litteras vel alias tua ceslsitudine, fuerat super predictis
processum, nichilominus supplicans ut processus ipsos et eorum effectum
mandaremus revocari et penitus anullari, et ulterius devote subjungens quod si ab inicio tibi fuisset hujusmodi
captio intimata, tantum super hoc factum per regiam providentiam extitisset
quod nos debuissemus contentari merito, nec alii processus inde fuissent
necessarii faciendi, cum affectionem et devotionem quas tu, fili carissime,
tuique predecessores ad sanctam Romanam ecclesiam ac nos et Romanos pontifices
predecessores nostros semper habuistis, prosequi et continuare, ita quod
nostris et tuis temporibus non minuantur sed potius augeantur, intendas. Sane,
fili precarissime, captionem hujusmodi de mandato, voluntate vel consciencia
regiis nequaquam credidimus processisse: illam tamen, ut de ipsa utique
nefandissima et ejus horrendis circunstanciis regia providencia plenius
informetur, succinte providimus describendam tue ceslsitudini per presentes.
Nempe cum Nicolinus prefatus tanquam ... illustris regis Anglie ambaxiator et
pro ejus negociis specialiter, ut asseruit, super tractatu pacis inter te,
precarissime fili, et eundem regem reformande transmissus, ad sedem venisset
apostolicam et se nostro conspectui presentasset, nondumque sua nobis ambaxiata
aliter explicata, in Romana curia moraretur, alios, ut dicebat, expectando pro
rege venturos predicto pridem, circa medie noctis Cene Dominice proximo
preterite silencium, per nonnullos ministros Sathane, inter quos erant aliqui
de curia ipsa et etiam de familiaritate nostra de quibus posse confidere
credebamus, proditoriis tractatibus diu ante precedentibus, idem Nicolinus
quiescens in lecto per magnam multitudinem hominum armatorum domum in qua
morabatur latenter et proditorie intrantium, fracto deinde violenter camere in
qua jacebat ostio, captivatus cum eisdem filio et domicello extitit et
immaniter de lecto extractus vixque permissus camisiam induere, quasi nudus ad
turrem regiam in capite pontis Avinionensis cum navigiis per Rodanum ignominiose
adductus, ibidemque detentus usque ad diem sabati sanctam sequentem; qua die
per devia, sicut rumor horribilis vehementer exclamavit, fuit ad alia loca
transductus. Porro si modum et qualitatem hujusmodi scelerum nefandorum in
eadem Romana curia ubi fidelibus ad eam confluentibus adesse debet securitas,
et sanctissima noste Cene Dominice a cunctis fidelibus ob memoriam sacratissime
Passionis Domini nostri Jesu Christi cum omni reverencia et devotione colenda,
regalis circunspectio attenderit diligenter, admirari non debet ut credimus, si
super tam horribili facto adversus tam scelerosos patratores illius, vigore
antiquorum processuum olim tam per nos quam diversos predecessores nostros
Romanos pontifices solenniter habitorum, excommunicationis et anathematis
promulgatas sentencias contra illos qui venientes ad sedem predictam aut ab ea
recedentes seu morantes, apud eam molestare indebite, captivare vel spoliare
presumunt continentium, et alias prout de jure fieri potuit processum extiterit
diligenter; adeo quidem enormes et repentini fuerunt excessus predicti quod
super eis procedere, alias tamen juste et debite fuit necesse, maxime quia
tantus clamor tamque horribilis rumor subito insonuit ex eisdem quod multi
curiales, tam clerici quam laici, recollectis rebus et bonis suis, se ad
deserendum curiam ipsam et recessum parabant, et cives Avinionenses timebant,
nisi provideretur aliter, non posse remanere securi. Subiti enim casus festinis
egent remediis, sicut excellentia regia non ignorat; scribere autem tunc super
predictis regie magnitudini ommisimus quia sinceritatem tuam reputabamus de
premissis penitus ignorantem, et etiam quia dilecti filii nostri Talairandus
Sancti Petri ad Vincula, Petrus Sancti Clementis et Petrus Sanctorum Nerei et
Achillei titulorum presbiteri cardinales, ad nos tunc temporis venientes,
scribere tibi sicut eis diximus debuerunt super hiis oportune, quod se fecisse
nobis die date presentium retulerunt. Sciturus pro certo, fili dilectissime,
quod nostre intentionis nequaquam extitit nex existit, in tuum et regni tui,
quos intra brachia dilectionis et caritatis amplectimur, dispendium aliquid
facere vel fecisse, nec ad procedendum super premissis nos moverunt aliqui,
nisi tantum justitie zelus ac honor Dei et ecclesie sancte sue, cum nostra et
etiam cunctorum fidelium intersit et expediat universis quod fideles ipsi
veniendo ad sedem predictam ac ibi morando et ab ea recedendo, securitate
letentur, alias autem sedes predicta desolata et vilipensa remaneret, quod
absit, et fideles spiritualibus et temporalibus remediis que apud eam
reperiunt, non sine periculis animarum innumeris et fidei detrimento catholice,
frustrarentur. Quomodo quidem reges, magnates et principes catholici orbis
terre, dum inter eos instigante pacis hoste oriuntur discordie, possent per
sedem prefatam revocari ad concordiam, et alia bona procurari cum eis, si eorum
ambaxiatores et nuncii venire ad predictam sedem et ibi morari non possent
secure? Audivimus namque noviter quod propter captionem cujusdam alterius ad
prefatam curiam venientis attemptatam, etiam extra eam, aliqui magnates et
potentes, non modicum contra te indignatione commoti, ad verba diffidationis,
non absque tuis et regni tui, attenta eorum et colligatorum suorum potencia
periculis, nisi propter nostram et dicte sedis ommississent reverenciam,
procedere intendebant. Ceterum cum te, fili amantissime, portemus in visceribus
caritatis, ad tuum et regni tui predicti honorem promovendum et commodum,
quantum cum Deo possumus aspirante, et cum tuo devoto proposito in dictis
litteris regiis delectabiliter recensito, super quo tibi graciarum actiones
referimus, concurrentes, illam amoris et devotionis unitatem que inter dictam
Romanam ecclesiam et domum Francie viguit hactenus et vigere continue noscitur,
tecum, fili carissime, confovere volumus et augere, demum processus predictos
et effectum eorum usque ad instans festum Apostolorum Petri et Pauli sicut
procedunt generaliter, per alias litteras duximus suspendendos, disponentes,
dictis captivis interim ut speramus ad curiam memoratam reductis, taliter
ordinare quod beneplacito cedet regio et honori. Intendimus tamen quod
singulariter adversus facinorosos patratores scelerum predictorum quorum aliqui
de majoribus et periculosioribus se, ut asseritur, jactaverunt, prout justicia
exegerit, procedatur et exhibeatur justicie complementum, quod placere debet
regie celsitudini et ejus convenire honoribus quia ex hoc luculenter apparere
poterit de sinceritate et innocencia regia circa hec extimamus. Ad hec quia, ut
sepe scripsisse recolimus, negocium reformationis pacis inter te dictumque
regem Anglie insidet admodum cordi nostro, adhuc si viam videret accommodam
regia celsitudo nosque certificaret, de illa libenter apponeremus et apponi
faceremus, prout ad honorem Dei et utriusque partis commodum videretur
expediens, solicitudinis nostre partes. Denique sublimitatem regiam nolumus
ignorare, quod licet visitante nos Domino misericorditer hiis diebus fuerimus
adeo gravi proprii corporis infirmitate gravati quod potius sperabatur nostro
transitu quam de vita, faciente tamen divina clementia que nunquam obtiviscitur
misereri, et fidelium devotis adjuti precibus factis, prospere convaluimus,
quamvis adhuc propter aliqua que in tibiis et pedibus patimur, de lecto juxta
medicorum consilium non surgamus. Datum Avinione, III kalendas junii, anno
sexto.
808
– Avignon, 6 février 1341.
Capitulo
Sarlatensi ecclesiae significat ipsius ecclesiae reservationem. (Litt. patens,
Reg. Vat. 136, n° X, fol. 7 v°).
Dilectis
filiis capitulo ecclesie Sarlatensis.
Ad
nostram noviter. Datum Avinione, VIII idus februarii, anno septimo.
811
– Avignon, 10 février 1341.
Ramundo
Flori mandat ut bona mobilia bonae memoriae Petri Berenger episcopi Sarlatensi
sub apostolica manu colligat et conservet. (Litt. Patens, Reg. Vat. 136, n° XV,
fol. 9 v°).
Dilecto
filio Ramundo Flori canonico Urgellensi.
Volentes
bona mobilia. Datum Avinione, IV idus februarii, anno septimo.
820
– Avignon, 11 mars 1341.
Sedi
apostolicae reservat dispositionem bonorum mobilium Ramundi VIII episcopi
Petragoricensis qui gravi corporali infirmitate afficitur. (Litt. patens, Reg.
Vat. 136, n° LXIX, fol. 31 v°).
Ad
futurum rei memoriam.
Perlato
noviter ad nostri. Datum Avinione, V idus marcii, anno septimo.
835
– Avignon, 9 mai 1341.
Capitulo
Petragoricensis ecclesiae significat ipsius ecclesiae reservationem. (Litt.
Patens, Reg. Vat. 136, n° LXXVII, fol. 34 v°).
Dilectis
filiis capitulo ecclesie Petragoricensis.
Pridem
intendentes ecclesie. Datum Avinione, VII idus maii, anno septimo.
837
– Avignon, 9 mai 1341.
Johanni
Bertrandi et Guillelmo Ruffi mandat ut bona mobilia bonae memoriae Ramundi VIII
episcopi Petragoricensis sub manu apostolica colligant et conservent. (Litt.
patens, Reg. Vat. 136, n° LXXIX, fol. 35 r°).
Dilectis
filiis Johanni Bertrandi Bituricensis et Guillelmo Ruffi Mimatensis ecclesiarum
canonicis.
Providere
volentes ne bona. Datum Avinione, VII idus maii, anno septimo.
842
– Avignon, 23 mai 1341.
Ramundo
Flori mandat ut residua honorum mobilium bonae memoriae Guillelmi de Sandreux
episcopi Sarlatensis colligat. (Litt. patens, Reg. Vat. 136, n° LXXXIV, fol. 37
v°).
Dilecto
filio Ramundo Flori canonico Urgellensi.
Dudum
volentes de bonis. Datum Avinione, X kalendas junii, anno septimo.
872
– Avignon, 23 juillet 1341.
Capitulo
ecclesiae Sancti Frontonis Petragoricensis significat reservationem apostolicam
beneficiorum quondam Raymundi de Velheriis canonicis Caturcensis. (Litt.
patens, Reg. Vat. 136, n° CXXXI, fol. 58 r°).
Dilectis
filiis capitulo ecclesie Sancti Frontonis Petragoricensis.
Dudum
intendentes de. Datum Avinione, X kalendas augusti, anno septimo.
873
– Avignon, 8 août 1341
Johanni
Bertrandi et Guillelmo Ruffi mandat iterum ut bona mobilia bonae memoriae
Ramundi VIII episcopi Petragoricensis sub apostolica manu colligant et
conservent. (Litt. patens, Reg. Vat. 136, n° CXLIV, fol. 63 r°).
Dilectis
filiis Johanni Bertrandi Bituricensis et Guillelmo Ruffi Mimatensis ecclesiarum
canonicis.
Dudum
providere volentes. Datum Avinione, VI idus augusti, anno septimo.
902
– Avignon, 22 novembre 1341.
Cum
inter apostolicam cameram et Guillelmum IV d'Aste episcopum Petragoricensem
compositum fuerit ut episcopus ipse percipiat omnes et singulos fructus,
reditus et proventus episcopalis meusae Petragoricensis qui a tempore
translationis dicti episcopi obvenerunt et obvenient in futurum. Johannem
Bertrandi et Guillelmum Rufi jubet alios fructus, reditus et proventus qui
obvenerunt tempore vacationis praefatae ecclesiae pro camera apostolica
colligere et conservare. (Litt. patens, Reg. Vat. 136, n° CCIX, fol. 86 r°).
Dilectis
filiis Johanni Bertrandi Bituricensis et Guillelmo Rufi Aniciensis ecclesiarum
canonicis.
Pridem
inter cameram. Datum Avinione, X kalendas decembris, anno septimo.