29 mai 1102

Paschal II confirme à Adémar abbé de Saint-Martial de Limoges les possessions de son abbaye.

Mention de l’abbaye Saint Sour de Terrasson.

Référence : Jaffé-Loewenfeld, 5920

Monasterium S. Martialis Lemovicense abbati Cluniacensi subjungit; tutelam ejus suscipit, bonaque et jura confirmat, petente Ademaro abbate. (Bulla, male descripta) Pflugk-Harttung Acta I. 74. (Melius apographum habes in bibl. nat. Paris. Coll. Baluze 86 f. 287.) — « Officii nostri nos ».

Edition : Collection de documents inédits sur l’histoire de France, Première série – Histoire politique, par Alexandre Bruel, tomes I-VI, 1876-1903. (charte n° 3810)

Edition : Acta pontificum romanorum inedita, I, Urkunden der papste vom jahre 748 bis zum jahre 1198, J. v. Pflugk-Harttung, 1880-1881 (N. 81)

Copie : Bibl. nat. Paris, lat. nouv. acq., 2182, n° 23, cop. 41-94.

Copie : Bibl. nat. Paris, collection Baluze, 86, fol. 287 (« ex vetustissima membrana Cluniacensi »).

Copie : Bibl. nat. Paris, collection Moreau, 41, fol. 94-95, Bibl. nat. Paris.

Transcrite de mot à autre suivant l’autographe qui se trouve abbaye de Cluny au grand trésor, tiroir Abbaye St-Martial de Limoges. Le dit original sur un placard de parchemin sain portant 12 pouces et demi (0,34 m) de hauteur sur six et demi (0, 18 m) de largeur. Le 9 avril 1781. Lambert de Barive.

Copie : http://guyenne.fr/archivesperigord/Cartulaires/cartulaire_cluny.htm

Version Bruel.

Pascalis, episcopus, servus servorum Dei, dilecto filio Ademaro, abbati Lemovicensis cenobii, quod in honore beati Martialis edificatum est, ejusque successoribus regulanter substituendis in perpetuum. Officii nostri nos hortatur auctoritas pro ecclesiarum statu sollicitos esse, et que recte statuta sunt stabilitare. Proinde nos religionis statum, qui per te potissimum instauratus est in beati et apostolici confessoris Marcialis monasterio, augeri et provehi cupientes, juxta predecessoris nostri sancte memorie Urbani secundi statuta presentis decreti pagina stabilimus, locum ipsum sicut hodie est et sicut ab episcopo atque canonicis Lemovicensis ecclesie dispositum noscitur, semper sub disciplina, dispositione et custodia Cluniacensis abbatis persistere, et ut, obeunte abbate, nullus ibi qualibet subreptionis astutia vel violentia preponatur, nisi quem prefatus abbas illic vel successores ejus secundum Dei timorem previderit eligendum. Porro, pro tue religionis petitione et monasterium ipsum et quecumque ipsius sub tutela apostolice sedis perpetuo confovenda suscipimus. In quibus hec propriis nominibus duximus exprimenda : In Petragoricensi pago, abbatiam Sancti Sori confessoris; in pago Lemovicensi, ecclesiam Sancte Marie et Sancti Nicolai in Castro Albuzonis, cum cimiterio et sepultura ejusdem castri, et cetera que predecessoris nostri supradicti Urbani secundi [in] privilegio continentur; quecumque preterea in presenti vestrum cenobium juste possidet, sive in futurum juste atque canonice poterit adipisci, firma vobis vestrisque successoribus et illibata permaneant. Decernimus ergo ut nulli, etc., salva Lemovicensis episcopi canonica reverentia, siquidem catholicus fuerit, et gratiam atque communionem apostolice sedis habuerit; alioquin, quandiu forte [quod absit!] Lemovicensis ecdesia catholico pastore caruerit, vobis vestrisque successoribus liceat ordinationum sive consecrationum quarumlibet gratia, catholicum quem malueritis episcopum adire, et ab eo que sunt oportuna suscipere. Item constituimus ut secundum antique consuetudinis modum, absente episcopo, beati Martialis abbas, precipue cum majoribus canonicis, Lemovicensis ecclesie curam gerat, et episcopalis electio ex ejus potissimum arbitrio disponatur. Presente quoque episcopo, non sine ejusdem abbatis consilio graviora ipsius ecclesie negocia peragantur. Hoc quoque presenti capitulo subjungimus, ne pro communi parrochie interdictione vel excommunicatione, monasterium vestram interdicto excommunicationive subdatur, ut tamen excommunicati illic vel interdicti nequaquam ad divina officia admittantur. Si qua sane ecclesiastica secularisve persona hanc nostre constitutionis paginam, etc. Amen. Amen. Amen.

Scriptum per manum Raineriis scrinarii regionarii et notarii sacri palatii. Ego Pascalis secundus, sancte Romane sedis episcopus. Data Laterani, per manum Johannis, sancte Romane ecclesie diaconi cardinalis, IIII kalendas junii, indictione X, incarnationis Dominice anno millesimo C° III°, pontificatus autem domni Pascalis secundi pape III°.

(Au dos :) Exemplar privilegii de abbatia Sancti Marcialis Lemovicensis.

Autre version Pflugk-Harttung.

Pascalis episcopus servus servorum Dei dilecto filio Ademaro, abbati Lemovicensis cenobii, quod in honore sancti Martialis edificatum est, ejusque successoribus regulariter substituendis, in perpetuum. Officii nostri nos hortatur auctoritas pro ecclesiarum statu sollicitos esse et, que recte statuta, iterum stabilire. Proinde nos religionis statum, qui per te potissimum statutum est in beati et apostolici confessoris Marcialis (monasterio), augeri et provehi cupientes, juxta predecessoris nostri sancte memorie Urbani secundi statuta, presentis decreti pagina stabilimus locum ipsum, sicut hodie est et sicut ab episcopo et canonicis Lemovicensis ecclesie dispositum noscitur, semper sub disciplina, dispositione et custodia Cluniacensis abbatis persistere. Et ut, obeunte abbate, nullus ibi qualibet subreptionis astutia vel violentia proponatur, nisi quem prefatus abbas illic vel successores ejus secundum Dei timorem previderit eligendum. Porro pro tue religionis petitione et monasterium ipsum et quecumque ipsius sub tutela apostolice sedis perpetuo confovenda suscipimus. In quibus hec propriis nominibus duximus exprimenda : in Petragoricensi pago abbatiam Sancti Sori confessoris, in pago Lemovicensi ecclesiam Sancte Marie et Sancti Nicolai in castro Albuzono cum cimiterio et sepultura ejusdem castri et cetera, que predecessoris nostri supradicti Urbani secundi in privilegio continentur, quecumque preterea in presenti vestrum cenobium juste possidet, sive in futurum juste atque canonice poterit adipisci, firma vobis vestrisque successoribus et illibata permaneant. Decernimus ergo, ut nulli hominum omnino liceat, idem monasterium temere perturbare aut ejus possessiones auferre vel ablatas retinere, minuere vel temerariis vexationibus fatigare, set omnia integra conserventur eorum, pro quorum sustentatione et gubernatione concessa sunt, usibus omnimodis profutura, salva Lemovicensis episcopi canonica reverentia, siquidem catholicus fuerit et gratiam atque communionem apostolice sedis habuerit; alioquin quamdiu forte, quod absit, Lemovicensis ecclesia catholico pastore caruerit, vobis vestrisque successoribus liceat, ordinationum sive consecrationum gratiam quarumlibet catholicum, quem malueritis, episcopum adire et ab eo, que sunt oportuna, suscipere. Item constituimus, ut secundum antique consuetudinis modum, absente episcopo, beati Martialis abbas precipue cum majoribus canonicis Lemovicensis ecclesie curam gerat et episcopalis electio ex ejus potissimum arbitrio disponatur. Presente quoque episcopo, non sine ejusdem abbatis consilio graviora ipsius ecclesie negocia peragantur. Hoc quoque presenti capitulo subinjungimus, ne pro communi parrochie interdictione vel excommunicatione monasterium vestrum interdicto excommunicationive subdatur, ut cum excommunicati illic vel interdicti nequaquam ad divina officia admittantur. Si qua sane ecclesiastica secularisve persona hanc nostre constitutionis paginam sciens contra eam temere venire attemptaverit, secundo terciove commonita, si non satisfactione congrua emendaverit, potestatis honorisque sui dignitate careat, reamque se divino judicio existere de perpetrata iniquitate cognoscat, et a sacratissimo corpore ac sanguine Dei et Domini redemptoris nostri Jesu Christi aliena fiat, atque in extremo examine districte ultioni subjaceat. Cunctis autem eidem loco justa servantibus sit pax Domini nostri Jesu Christi, quatinus et hic fructum bone actionis percipiant et apud districtum judicem premia eterne pacis inveniant. Amen. Amen. Amen.

Scriptum per manum Baini (Rainerii ?), scrinarii, regionarii et notarii sacri palatii.

Ego Pascalis secundus sancte Romane sedis episcopus.

Data Laterani, per manum Johannis, sancte Romane ecclesie diaconi cardinalis, IIII kal. junii, indictione X, Incarnationis Dominice anno millesimo CIII, pontificatus autem domni Pascalis secundi pape III.