12 mars 1150

Le pape Eugène III, comme ses prédécesseurs Léon IX, Alexandre II, Urbain II, Pascal II et Calixte II, met l’abbaye de la Chaise Dieu sous la protection du Saint-Siège contre le paiement annuel d’un besant d’or.

Référence : pas mentionné dans Jaffé-Loewenfeld.

Il existe néanmoins à la même date deux bulles adressées à l’abbé de la Chaise-Dieu, mais aucune n’a le bon incipit, ni la bonne description. Cette bulle est différente également de celle adressée le lendemain, 13 mars 1150, à l’abbé de la Chaise-Dieu concernant l’accord passé entre les moines de Brantôme et ceux de la Chaise-Dieu.

Edition: Papsturkunden in Frankreich; VI - Auvergne, Poitou, Périgord, Angoumois, Saintonge, Marche und Limousin, n° 18, Acta Romanorum Pontificum, Wilhelm Wiederhold, 1911-1913.

Edition : Gallia christiana, II, p. 334

Edition: Monumenta pontificia Arverniae, p. 218 et 308

Copie : Chronica monasterii Casae Dei, XVIIe siècle, p. 221, Paris, Bibl. Nat., Ms. lat. 12818.

Copie : Tiolier Histoire de la Chaise-Dieu, 1652, f. 150, Ms. francais 18681, Paris, Bibl. Nat.

Eugenius episcopus servus servorum Dei. Dilectis filiis Jordano venerabilis monasterii Case Dei abbati ejusque fratribus tam presentibus quam futuris regulariter substituendis in perpetuum. Cum omnibus catholice ecclesie filiis debitores ex injuncto nobis a Deo apostolatus officio existamus, illis tamen locis atque personis propensiori nos convenit charitatis studio imminere, quas in vere religionis habitu omnipotenti Deo militare cognoscimns et ad sedem apostolicam noscuntur specialius pertinere. Dignum namque et honestati conveniens esse cognoscitur, ut qui ad ecclesiarum regimen disponente Domino assumpti sumus, eas et a pravorum hominum nequitia tueamur et beati Petri atque sancte Romane ecclesie patrocinio muniamus. Eapropter, dilecti in Domino filii, vestris justis postulationibus clementer annuimus et predecessorum nostrorum felicis memorie Leonis IX, Alexandri II, Urbani II, Paschalis II et Calixti II Romanorum pontificum vestigiis inherentes, beati Roberti monasterium, in quo divino mancipati estis obsequio, sub beati Petri et nostra protectione suscipimus et presentis scripti privilegio communimus. Statuentes ut quascumque possessiones quecumque bona idem monasterium in presentiarum juste et canonice possidet aut in futurum concessione pontificum, largitione regum vel principum, oblatione fidelium seu aliis justis modis Deo propitio poterit adipisci, firma vobis vestrisque successoribus et illibata permaneant. In quibus hec propriis duximus exprimenda vocabulis: Abbatiam videlicet sancti Sicarii Brantholmiensis, abbatiam sancti Michaelis Galliacensis, abbatiam sancti Sixti apud Placentiam et abbatiam sancti Marini Papiensis, prioratus quoque sancti Baudilii Nemausensis, sancti Quirici secus Lucam, sancti Treverii, Vallis Transverse, Tecladi, Partheniaci veteris cum ecclesia sancti Sepulchri que est in parrochia sua constructa, ecclesiam de Alone ad idem Partheniacum pertinentem, ecclesias de Malliaco, de sancto Mauricio, de Modonio et de Vromo, ecclesias de Belcairo, prioratum de Portu Dei cum ecclesia de Laginaco, prioratum de Castang cum omnibus pertinentiis suis, alias quoque ecclesias vel abbatias sive possessiones ex episcoporum vobis donatione concessas, quas quilibet ex laicorum dono prius tenuisse calumniantur, vobis potius tanquam ex justiori acquisitione manere sancimus, nisi ex canonica id est tricenaria possessione possedisse vel episcopali dono habuisse constiterit, aut idoneis testibus aut legalibus scriptis. Preterea suscipientes vos in speciales Romane ecclesie filios et vos sedis apostolice patrocinio per decreti presentis paginam communimus et in legitimum sempiternum statuimus, ut de cetero nulli archiepiscopo vel episcopo liceat super vestrum cenobium vel abbatem excommunicationis vel interdictionis manum extendere, sed in beati Petri et ejus vicariorum manu semper quieti ac liberi per omnipotentis Dei gratiam maneatis. Penitentibus vero qui pro suorum scelerum venia prefati monasterii limina expetierint, ipsum intrare et illic Domino sua concedimus vota persolvere, a conjugiis etiam liberos ad monachatum admitti sine episcoporum contradictione concedimus. Hoc quoque capitulo presenti subjungimus, ut in communi interdicto liceat fratribus vestris, qui per vestras ecclesias commorantur, clausis januis, supressa voce divina officia celebrare, ita tamen ut nec excornmnnicatos nec interdictos admittant. Decernimus ergo ut nulli omnino hominum liceat prefatum monasterium temere perturbare aut ejus possessiones auferre vel ablatas retinere minuere aut aliquibus vexationibus fatigare, sed omnia integra conserventur, eorum pro quorum gubernatione et sustentatione concessa sunt, usibus omnibus profutura, salva Arvernensis ecclesie debita reverentia, omnis tamen professionis exactione seposita. Ad indicium autem hujus a sede apostolica percepte libertatis bisantium unum nobis nostrisque successoribus annis singulis persolvetis. Si qua igitur in futurum ecclesiastica secularisve persona hanc nostre constitutionis paginam sciens contra eam temere venire tentaverit, secundo tertiove commonita, si non satisfactione congrua emendaverit, potestatis honorisque sui dignitate careat reamque se divino judicio existere de perpetrata iniquitate cognoscat et a sacratissimo corpore ac sanguine Dei et redemptoris domini nostri Jesu Christi aliena fiat atque in extremo examine districte ultioni subjaceat. Cunctis autem eidem loco justa servantibus sit pax domini nostri Jesu Christi, quatinus et hic fructum bone actionis percipiant et apud districtum judicem premia eterne pacis inveniant. Amen. Amen. Amen.

Ego Eugenius catholice ecclesie episcopus ss.

Ego Conradus Sabinensis episcopus ss.

Ego Theodeguinus sancte Rufine episcopus ss.

Ego Imarus Tusculanus episcopus ss.

Ego Gregorius presb. card. tit. Calixti ss.

Ego Hubaldus presb. card. tit. sancte Praxedis ss.

Ego Nicolaus presb. card. tit. sancti Cyriaci ss.

Ego Guido presb. card. tit. Pastoris ss.

Ego Manfredus presb. card. tit. sancte Sabine ss.

Ego Aribertus presb. card. tit. sancte Anastasie ss.

Ego Bernardus presb. card. tit. sancti Clementis ss.

Ego Hugo presb. card. tit. sancti Laurentii in Lucina ss.

Ego Jordanus presb. card. tit. sancte Susanne ss.

Ego Oddo diac. card. sancti Georgii ad Velum aureum ss.

Ego Joannes diac. card. sancte Marie Nove ss.

Ego Octavianus diac. card. sancti Nicolai in carcere Tulliano ss.

Ego Guido diac. card. sancte Marie in Porticu ss.

Ego Hiacynthus diac. card. sancte Marie in Cosmedin ss.

Ego Joannes diac. card. sancti Adriani ss.

Ego Gregorius diac. card. sancti Angeli ss.

Datum Laterani per manum Bosonis sancte Romane ecclesie scriptoris, IV idus martii, indictione XII, incarnationis dominice anno M° C° XLVIIII°, pontificatus vero domini Eugenii III pape anno VI°.