2 juillet 1178

Le pape Alexandre III place l’abbaye de Saint-Astier sous la protection apostolique, et confirme tous ses biens, contre le paiement annuel d’une pièce d’or.

Edition partielle: Papsturkunden in Frankreich; VI - Auvergne, Poitou, Périgord, Angoumois, Saintonge, Marche und Limousin, n° 45, Acta Romanorum Pontificum, Wilhelm Wiederhold, 1911-1913.

Copie: Collection Périgord tome 66, f. 11-15, Bibliothèque nationale de Paris.

« Original en parchemin exhibé par M. le curé de Saint-Aquilin, remis le 20 août 1787 »

L’original est sans doute perdu.

D’après la copie de la collection Périgord.

Alexander episcopus servus servorum Dei. Dilectis filiis Helie abbati ecclesiae sancti Asterii et ejusdem ecclesiae canonicis tam praesentibus quam futuris canonice instituendis in perpetuum. Quotiens a nobis aliquid devotione debita postulatur, quod religioni et honestati non obviat, ac concedendum quod petitur tanto facilius debimus annuere quanto magis id nobis ex injuncto apostolatus officio noscitur convenire.

Eapropter dilecti in Domino filii vestris justis postulationibus clementer annuimus et praefatam ecclesia in qua divino mancipati estis obsequio, sub beati Petri et nostra protectione suscipimus, et praesentis scriptis privilegio munimus statuentes ut quascumque possessiones quaecumque bona eadem ecclesia in praesentarum juste et canonice possidet, aut in futurum concessione pontificum largitione regum vel principum oblatione fidelium seu aliis justis causis praestante Domino poterit adipisci firma vobis vestrisque successoribus et illibata permaneant in quibus haec propriis duximus exprimenda vocabulis.

Ipsam videlicet villam in qua praefata ecclesia sita est cum mercato lesda parte pedagii vendis accaptamentis, annuis censibus et justitia totius villae cum furnis, molendinis, piscationibus, ortis, pratis et saltibus in villa vel prope villam constitutis, praeterea decimas, primitias et quascumque alias ejusdem ecclesiae obventiones, ecclesiam sancti Stephani de Bousac cum pertinentiis suis, capellam sancti Bartholomei de La Garda cum pertinentiis suis, ecclesiam sanctae Mariae de Parduz cum pertinentiis suis, capellam de Faiola, ecclesiam sancti Petri de Dupchac cum pertinentiis suis, capellam de Vernodio cum pertinentiis suis, ecclesiam sanctae Mariae de Segonzac cum pertinentiis suis; quadraginta solidos Petragoricensis monetae et unam libram incensi quam habet annuatim dicta ecclesia in hospitali de Cobes, ecclesiam sancti Aquilini cum pertinentiis suis, capellam castelli de Sancto Asterio cum pertinentiis suis, ecclesiam sancti Leonis cum pertinentiis suis, ecclesiam sancti Petri de Novovico cum pertinentiis suis, in ecclesia sancti Medardi de Limoil duodecim solidos, et quidquid juris habetis in decima illius ecclesiae, ecclesiam sancti Martini Laster cum pertinentiis suis, ecclesiam de Monestariol cum pertinentiis suis; utramque capellam de Montepavonis cum pertinentiis suis, quinque solidos Petragoricensis monete quos habetis annuatim in capella de Valas, ecclesiam sancti Johannis de Menesplet cum pertinentiis suis, censum decem solidorum quem prior de Sorziaco debet vobis annnatim pro manso de Elderoc; quae utique omnia sunt in Petragoricensi episcopatu; in Burdegalensi vero diocesi ecclesiam sancti Hilarii de Podio Armandi cum pertinentiis suis, capellam ejusdem castelli cum pertinentiis suis, ecclesiam sanctae Mariae de Cajac cum pertinentiis suis, terras etiam et possessiones cultas sive incultas cum habitatoribus suis ubicumque constitutas ad ipsam ecclesiam de jure pertinentes, bailiam scilicet de Spinhac cum omnibus pertinentiis suis, bailiam de Menciniaco cum omnibus pertinentiis suis, bailiam quae est in castellania de Granolio cum omnibus pertinentiis suis, in nemore quod dicitur Boisset ligna ad opus cocuinae vestrae, quantum duo asini singulis diebus aportare possunt, in nemore vero quod dicitur Proencherie de lignis quercinis octo diebus ante festum sancti Asterii, de lignis etiam castanearum toto tempore dominici Adventus, quantum duo asini afferre poterunt; libertates quoque et dignitates, sicut a venerabilibus fratribus nostris Petragoricensibus episcopis eidem ecclesiae rationabiliter concessae et confirmatae sunt et in eorum autenticis scriptis continetur, auctoritate apostolica confirmamus. Prohibemus insuper ut in eamdem ecclesiam vel clericos ejus non liceat alicui sine justa et rationabili causa sententiam interdicti, suspensionis vel excommunicationis proferre vel infra terminos parochiae sepedictae ecclesiae aut aliarum ecclesiarum ad ipsam de jure spectantium absque assensu diocesani episcopi et vestro oratoria vel ecclesias de novo fundare, salvis tamen privilegiis Romanae ecclesiae.

In parochialibus autem ecclesiis vestris quas tenetis, liceat vobis personas eligere et episcopo praesentare, quibus si idonei fuerint episcopus animarum curam comittat ... plebis quidem cura episcopo nobis vero de temporalibus debeant respondere cum etiam general interdictum ... fuerit, liceat vobis clausis ... excommunicatis et interdictis supressa voce non pulsatis campanis, divina officia celebrare. Obeunte vero te, nunc ejusdem loci abbate vel tuorum quolibet successorum nullus ibi qualibet subreptionis astutia seu violentia praeponatur, nisi quem fratres communi consensu, vel fratrum pars sanioris consilii secundum Deum praeviderint eligendum. Decernimus ergo ut nulli omnino hominum liceat praefatam ecclesiam temere perturbare, aut ejus possessiones aufferre vel ablatas retinere minuere aut aliquibus vexationibus fatigare, sed omnia integra conserventur eorum pro quorum gubernatione ac sustentatione concessa sunt, usibus omnimodis profutura, salva sedis apostolicae auctoritate et diocesani episcopi (un ou 2 mots raturés) ad indicium autem hujus a sede apostolica perceptae protectionis, aureum unum nobis, nostrisque successoribus annis singulis persolvetis. Si qua igitur in futurum ecclesiastica secularisve persona hanc nostrae constitutionis paginam sciens contra eam temere venire tentaverit secunda tertiove commonita, nisi reatum suum digna satisfactione correxerit, potestatis honorisque sui dignitate careat, reumque se divino judicio existere de perpetrata iniquitate cognoscat et sacratissimo corpore ac sanguine Dei et domini redemptoris nostri Jesu Christi aliena fiat atque in extremo examine districtae ultioni subjaceat. Cunctis eidem loco sua jura servantibus sit pax domini nostri Jesu Christi quatenus et hic fructum bonae actionis percipiant et apud districtum judicem praemia aeternae pacis inveniant. Amen.

R. Ego Alexander catholicae ecclesiae episcopus ss. BV.

Ego Johannes presb. card. sanctorum Joannis et Pauli tit. Pamachii ss.

Ego Johannes presb. card. tit. sanctae Anastasiae ss.

Ego Petrus presb. card. tit. sanctae Susannae ss.

Ego Vivianus presb. card. tit. sancti Stephani in Celiomonte ss.

Ego Cinthius presb. card. tit. sanctae Ceciliae ss.

Ego Hugo presb. card. tit. sancti Clementis ss.

Ego Arduinus presb. card. tit. sancte Crucis in Jerusalem ss.

Ego Matheus presb. card. tit. sancti Marcelli ss.

Ego Hubaldus Hostiensis episcopus ss.

Ego Theodinus Portuensis et sanctae Rufinae episcopus ss.

Ego Petrus Tusculanus episcopus ss.

Ego Henricus Albanensis episcopus ss.

Ego Berneredus Praenestinus episcopus ss.

Ego Jacinthus diac. card. sanctae Mariae in Cosmidin ss.

Ego Ardicio diac. card. sancti Theodori ss.

Ego Laborans diac. card. sanctae Mariae in Porticu ss.

Ego Gratianus diac. card. sanctorum Cosmae et Damiani ss.

Ego Johannes diac. card. sancti Angeli ss.

Ego Rainerius diac. card. sancti Adriani ss.

Ego Matheus sanctae Mariae Novae diac. card. ss.

Ego Bernardus diac. card. sancti Nicolai ss.

Datum Laterani per manum Alberti sanctae Romanae ecclesiae presbiteri cardinalis et cancellarii, VI nonas julii, indictione XII, incarnationis dominicae anno M° C° LXX° VIII°, pontificatus vero domini Alexandri pape III anno XIX.