Note F.B. :
Auguste Pergot, curé de Terrasson en 1856, a écrit une Vie de saint Sour, inspirée du texte
publié par Ph. Labbe, ainsi que d’autres sources. Elle est suivie, dans la
monographie d’A. Pergot, d’une notice historique sur l’abbaye de Terrasson,
depuis le VIe siècle jusqu’au milieu du XIXe siècle.
Cette notice comporte de nombreux renvois vers les notes et extraits de chartes
anciennes de Leydet et Lespine, notamment du tome 35 de la collection Périgord
à le BnF (la transcription est à venir).
Vita sancti Sori confessoris.
Descripsimus ex MS. Codice 652 Bibliothecae Thuanae.
Prologus.
Constat veterum fuisse morem, ut sui temporis viros per
scripturatum suarum monimenta posteritati commendarent, & utrimque dicta
memoratu digna vel facta, aut literis traderent, aut picturae committerent, aut
certe aere, seu marmore laborioso spectabili opere effigiarent, id studii
habentes, ut quaeque ad sui notitiam vel utilium creditu digna, vel
aestimarentur imitanda, & ad successorum suorum perducerentur notitiam;
quatenus nec suo tempori indevoti, nec posteritati apparerent inofficiosi. En
miror, cur tantum attendamus priorum incassum fuctum laborem nobis, quibus a
Salvatore promittitur, nec calicem aquae frigidae fratri potrectum perdendum.
Fortium Christi militum facta cur silentii carcere premenda committimus? Ea
vero praesenti & succedenti aetati profutura schedulis saltem vilibus
tradamus, ac mediocri stylo cartulis pro posse mandemes. Accedit ad hoc quod ex
animo incitamur, ne cum torpenti servo damna patiamur dispendii, praeretenta
pecunia Domini. Unum enim e pluribus Christi fortissimis bellatoribus Dominus
suae Ecclesiae attribuit Sorum nomine, cujus inclytam vitam multorum utilitati
profuturam ordiri adgredimur. Et quamquam tanto operi nos existamus impares, ut
pote quibus & pertenuis est facundia, & ingenii perangusta copia;
satius tamen ducimus dicere vel exiliter quae novimus, quam cum his qui per tot
tempora jamjamque transacta beati viri destiterunt ad scribere gesta,
tenacitate muti silentii solvere quoquomodo poenas. Et hoc ut fiat, dat etiam
Dominus & usum loquendi, qui jubet aperire ora, & ne elinguia remaneant
spiritus sui gratia promittit implenda. Ipse ergo nobis orandus est, ut qui servi sui adjutor extitit ad bona
per agenda quae praecepit, sit nobis in adjutorium ad ea natranda, quae per
servum suum misericorditer gessit. Haec igitur excusabilibus verbis dicta
sufficiant: nunc ad narrationem veniendum est; quia est valde stultum in
praefatione effluere, in ipsa vero historia succingi.
Incipit Vita.
Hic
igitur sanctus vir Sorus territorio ortus Arvernico, parentibus secundum
saeculi dignitatem non infimis, divinis tamen legibus, & orthodoxae fidei
deditis altus puos suorum affines, sobolem Deo dicatam, & ab ubere
omnipotenti Deo consecratam gignerent. Natus itaque beatus Sorus, Christiana
lege e doctus, nutritus in fide Catholica, aevum infantiae gerebat cum
industria. Exin adolescentiae annos ingressus, totusque mirum in modum in Dei
opere conversus, meditabatur jam in etate juvenili, quod postea devotus
implevit. Nullis itaque naevis pectus fuscare contendens, jam non
tardus, & non surdus auditor Evangelii, divini executor mandati: Si quis
vult venire post me, abneget semet ipsum, & tollat crucem suam, &
sequatur me; ut cum Petro Apostolo dicere posset Domino: Ecce nos reliquimus
omnia, & secuti sumus te. Confestim ut libera usus est aetate, dicto citius
pedem extulit, rumpensque moras, junctis sibi duobus commilitonibus, ejusdem
viae, ejusdemque amoris sociis, Amando atque Cypriano, relicta patria,
parentibusque, Arvernicum excedens solum, Dominici exequutor edicti; Dimitte,
inquit, omnia quae habes, & habebis thesaurum in caelo, & veni, sequere
me. Petragoricum ingressi solum, unanimiter, patique consensu eremiticam
aggressi sunt ducere vitam. Aliquandiu igitur commorati pariter, uti sese
talium opinio habet, ad famam sanctorum coepere confluere quamplurimi; alii
imitationis gratia, alii audiendi, partim videndi quae gerebantur. At hi
nequaquam obliti prioris propositi, dum aliquandiu fatigationem patiuntur
undique confluentium, quod dente discretionis interius ruminabant, adinuicem
conqueruntur frustra se deservisse sua, si talibus diuius implicarentur
negotiis, & retrogradis aratro terram sulcantes vestigiis, insigerent
cultra ... Castigabant itaque corporis sensus a sinistris affectibus, &
studebant venustare mentem sacrorum actuum exhibitionibus; studioque illis erat
& opere sese reddere conspicuos, & sermonibus falsos, eratque in eorum
operibus intuentium admiratio, atque in eorum sermone audientium oblectatio.
Reddebat namque eos castitas floridos, fides invictos, mentis putitas
simplices, splendor vitae laudabiles; eratque illis humilitas non in modo solum
verborum, vel habitu; sed omnis eorum actus ita erat conditus, ut quisquis eos
aspiceret, quasi penna spirituali eos virtute divina pictos putaret.
Interea devotissimi Christi famuli nimio in Domini
flagrantes amore, nec satis sic suo fieri cernentes desiderio, remotius sibi
habitaculum inquirendum judicarunt. Ad quod non eos fluctivaga incitabat
levitas, sed Domini larga voluntas, & inexplicabilis Christo placendi pia
cupiditas. Itaque cernens beatus vir Sorus confluenrium inibi anxietatem;
sciens quia tumultu hominum saepe deesse contigit conventum Angelorum,
ingentique desiderio anachoresis stimulatus evocat quam citius socios,
allocutusque eos, indicat desiderium mente conceptum, simulque hortatur
singulos sigillatim deinceps degere debere Anachoretas. Nec mota, dicto citius
pietas & velle duxerit; dumque sanctis sermonibus pia refovent corda, inter
eundum deveniunt ad quendam locum, vocabulo, ut ita dixerim, quia ita necesse
est, parum Latino utamur verbo, Petras erectas; ibique gressum sigentes paulis
per subsistunt, conciteque tam lassitudine cogente, quam Domino disponente, socii
profundo somno obdormiunt.
At beatus vir Sorus ubi eos obdormisse conspexit, percitus
gradunt extulit, atque huc illucque peragrans sicubi aptum sibi reperisset
locum, sollicite persecutari coepit; & subito dum curiosius loca quaeque
pererrat, inter opaca nemorum perlustrans abditissima ferarum, obvium se ejus
conspectibus aptissimus habitandi gratia, seu divertendi causa prius ibidem
accesserit; qui, sicut perspicue patet, Domini nutu illi erat destinatus. Rupes
namque de super eminens prebebat obsequium, propter fons vivaci vena rivulum
evomens, amoena loci illius partim irrigabat, conspectis, inaestimabili
suffusus gaudio, in terram se protinus dedit, & misericordie Domini tanquam
quae haec sibi preparaverat, gratias reddidit, totis supplicans nisibus, ut qui
locum praeparaverat, fructus quoque operis caelestis sibi ibidem agere fineret,
moxque pede percito ad socios regressus, ita eos sopore reperit fessos, ut nemo
illorum nec quando vir Dei abscesserit, nec quando quidem regressus fuerit,
omni modo agnoverit, tumque summa dissimulatione eos latere volens, e latere se
contulit, ac paulisper quievit. Transacto itaque fere duarum horarum spatio,
abscedente pigritiae somno, excussis palpebris concite expergesiunt, initoque
consilio, inter dulcia patriae caelestis colloquia semet hortantes, diu
multumque inter dulces lacrymas, amataque suspiria cum diu luctati ad invicem
charitate, & nimiis amoris amplexibus intervenientibus divelli non possent;
quippe unus erat spiritus, & cor unum in Domino, tandem vir beatus altiori
ingenii, verens ne in ipsis amoris rivulis fraus inimica quiddam operaretur
suis, scilicet, ne si diutius pariter morarentur, concepta dudum conamina
impeditentur, simulque etiam ardebat animus visa repetere, & coepta non
deserere, ait Fratribus: O charissimi, & cunctis mortalibus mihi
praeferendi, olim quae mente concepimus, exterius quaeso exequamur, ne dum
simul degimus, Apostoli dictum incurramus: Imperimenta, inquit, mundi fecerunt
eos miseros, sed potius laboris atque sudoris jam bene edocti fraena exacte,
iter arripiamus, & sola manu vel brachio contra potestates aeris hujus, ceu
palaestrici agonistae oleo peruncti paternae traditionis jam jamque intrepidi
aggrediamur. Et quia quod charitas ungit, emensio tetrarum non separat, ut
charitas dilectionis, juxta Apostolum, semper maneat in nobis, pro ejusdem
charitatis dulcedine aliquot culogiarum pariter sumamus. At cum nec panis
promptu, nec aliud quid unde id fieri posset, requisitum inveniretur, conspecto
eminus beatus vir Sorus, particulam adipis suilli, quod vulgo lardum dicitur,
improvise reperit, quam particulatim partiens, singulas singulis sacra pro
benedictione particulas reclusit in pugnis. Dies erat sanctae Quadragesimae.
Hoc peracto, continuo ab invicem discessum est, & unus ex pedissequis, qui
tum inibi confluxerant, quasi pro reverentia sacrorum dierum, dum invictae
charitatis indiscrete perpendit vim, portionem quam a Sancto acceperat,
sumendam latenter in sinu proripuit, quae statim in colubrum versa est,
totumque ejus corpus gyris suorum circumdedit anfractuum. Sanctus fortituitu
jam Sorus abscesserat, & iter ad antrum paulo ante repertum pedetentim
regressurus, sociis abcedentibus pedem extulerat, & CCCC miser pavitans,
post tergum Sancti accurens, clamat se dignis inobedientiae & charitatis
non habitae poenis affici; quem beatus vir miseratus, paululum gressum figit,
miserumque praestolatur. At ille protinus se totum in terram dedit, confitens
impudentiae suae negligentiam, multumque deplorans veniam & vitam consequi,
cui mors e vicino erat incursans. Sanctus autem protinus adito Crucis signo,
inimicum humani generis amicam sibi bestiam ingressum per Fratris
inobedientiam, ceu quondam in primo parente, Domini Salvatoris nostri usus
exemplo, confestim expulit, & in benedictionem pristinam, fugata
maledictione convertit, fratremque monuit charitatem semper habendam, semperque
servandam: quia haec est, quae operit multitudinem peccatorum. Fugato itaque
serpente, & in statum priorem oblatione reformata, sanctus vir benedixit,
eique sumendam tradidit; qua sumpta, post grates innumeras redditas, is qui
venerat Frater recessit. Sanctus vero Dei interius vaste patentes solitudines
adiit, atque in eo, ut praedictum est, loco arctissimo se specu tradidit,
ibique diebus ac noctibus perpetuans, ut cum Psalmita dicere posset; Factus sum
sicut passer solitarius in tecto; pene per quadraginta annos mirabili atque
inimitabili vita vixit; cui nihil aliud erat, & mori lucrum; pallebant ora
jejuniis, & mens acrius caelestia meditabatur, sciens quia bona est oratio
cum jejunio; fiebatque vita ejus exemplum imitari volentibus, & cunctis
audientibus facile loquebatur, & pure. Cibus autem ejus panis arctus, & aqua brevis erat, ut vox ejus
Psalmistae concineret dicenti; Potum meum cum fletu temperabam. Et cum Ezechiele:
Panem, inquit, meum in festinatione come debam, & aquam meam in
conturbatione bibebam. Operabatur enim tantum unde arduum haberet
victum, sciens quia qui non operatur, non manducet. Et cum opere orationi
vacabat, ut Scripturae vita ejus congrueret, dicenti; Levate corda vestra cum
manibus ad Dominum. Et cum Job: Ego, inquit, deprecabor Dominum, & ad
Dominum ponam eloquium meum, qui facit magna, & inscrutabilia, &
mirabilia absque numero. Imprimis cellulam sibi lento vimine construxerat, ne
incursus obviantium ferarum, quae ibi satis abundeque confluebant, incurreret,
ut de ipso dici posset; Quandoam bestiae agri pacificae erunt tibi. Postea vero
cum tamdiu delitescere nequiret, & fama ejus circumquaque ferretur, verens
hominum confluentium conventum, arctius sibi interius inter rimulas rupis in
modum fornicis exiguae specum sibi construxit, in qua nisi incurvus stare non
posset; in qua etiam sedile instar subsellii composuit, ac e regione capitis in
circuitu clavos infixit, ut si quando lassitudine cogente inter sedendum somnus
obreperet, defluenti quaquaversum capiti illiso citius somno excitus, ad nota
conflueret praesidia orationis; ne aliquando inimici falleretur insidiis.
Fecerat etiam ostiolum ante specum, quod nunquam, nisi quando orationis gratia
noctibus egrediebatur, cuiquam patebat; juxta quod foramen perexiguum in modum
fenestrae oblique composuit. Jam vero cum plurimi ad ejus magisterium
festinarent cuncti, & secum multa volvens, utrumnam melius esset solitam
solummodo vitam ducere, an verbi pabulum undique confluentibus praebere, &
quod jam diu solus exercuerat, multorum profectibus militare. Ante ipsam
cellulam Altare subposuit, ibique sacri ordinis Sacerdotem delegit, quatenus
convenientibus ad sacri sermonem verbi, & divini officium mysterii populis
praecepto quasi duplicatum de negotio beatus vir lucrum referret. Uti autem
majorum relatu didicimus, ipse per insertam quam diximus cellulae fenestram
Sacerdoti sacra mysteria celebranti, quod sibi in munere a quibusque largitum
esset, proferre solitus erat. Unde quia ita necesse erat sanctus vir ministros
in usus congruos habebat, ex quibus unus dicebatur Principius, alter vero
Bonitus, qui sicut cunctis est viventibus consuetudinis, victum abunde
requirebant & vestitum. Accedit ergo ut dies instaret Dominicus sanctae
Quadragesimae primus, cul sicut omnibus ipsa dies in cibo potuque est infestior
diebus, famuli viri Dei graviter conqueri coeperunt non superesse quidquam unde
eadem die jocundius ac salubrius transigerent cunctis in circuitu parantibus
esui quae essent congrua. Eos autem vir beatus leniter compescuit, & sic
semper charitatis & fidei monitis instruxit, & ut spe firma
consisterent, sollicite admonuit. Potens est, inquit, filioli, manus Domini
etiam in hac qua degimus eremo servis suis praebere cibum, qui quinque millia
viros in deserti regione paucis refecit e panibus. Numquid non recordamini quid
Psalmista de murmure populi in deserto mussitantis pro penuria carnis dicit:
Adhuc esca eorum erat in ore ipsorum, & ira Dei ascendit super eos. Ei
Apostolus: Neque murmuraveritis sicut quidam eorum murmuraverunt, & à
serpentibus perierunt. His & talibus salubribus eos refovens verbis, ipse
orationi incumbit, de Dei fisus larga pietate dicentis; Si habueritis fidem
sicut granum sinapis, dicetis huic monti, Transi hinc, & fiet. Et ecce
extemplo Sancto orationo intento, cervus mirae magnitudinis saltum egressus,
atque ex supercilio montis saltum emittens ante Beati cellulam, fractis torosis
cervicibus corruit, atque exanimis effectus, nec vobis mugitum dedit. Confestim
itaque puer sancti cursu concito, nuntiat Patrimunus a Deo collatum, atque quid
exinde fieri juberet, edisceret. Tum vero Sanctus tota ad Dominum mente
conversus, ingeminat laudes, qui nunquam derelinquit sperantes in se, simulque famulos
increpitans fidei deinceps innitendum, & in prosperis & in adversis
praesentem semper de se praesumentibus adesse Dominum. Vocato itaque uno e
paresitis, jubet diligenter a bestia pellem detrahere, sibique in susm
indumenti praeparare in monimento ponens, ut & ipse fidelem retributorem
laudibus extolleret, & intuentium animos fide plenissima roboraret, ut
nunquam deinceps cordibus eorum torpor diffidentiae insisteret. Quo indumento
quousque in corpore mansit, usus est: sub quo etiam catenam collo a pectore ita
indidit, ut nec obtutibus pateret intuentium, & maneret intrinsecus sancta
conscientia occultum. Exin carnes supradictae beeluae orphanis & viduis
partiendo distribuit, suis quantum necesse esset ad victum diurno retento.
Itaque viro sancto magis magisque in virtutibus
succrescente, coepit longe lateque fame ejus respergi: coepit namque maximis
elucere signis, coecis visum reddere, surdis auditem praestare, mutis vocem
reformare, cunctisque languidis ad se concurrentibus medicinae remedia praestare;
& quia tempus non finit, & fastidium lectorum, pariterque auditorum
cavemus, pauca de plurimis perstringamus. Interea dum sanctus vir orationibus,
jejuniis, vigiliisque perseverat, pergit Dominus glorificari in sancto suo, nec
patitur abdito celari modio tantae claritatis accensam lucernam, quam super
sanctae Ecclesiae candelabrum decreverat proponendam.
Igitur ut ex ipsius patet gestis, hic beatus temporibus
extitit Gontramni, quandam potentissimi, ac sanctissimi Regis, qui sanctis
deditus operibus, ut in fine claruit, & si aliquo infectus naevo purgari
meruit elephantiaco percussus morbo: denique hoc, ut diximus, dum diu laboraret
tabo, monetur per Angelum in sopore noctis beatum expetere Sorum morantem
territorio Aquitanorum, & Petragorico pago, ipsumque suae salutis fore
authorem, illique a Domino collatum pristinam Regi conferendam mentis ac
corporis sospitatem, sibique nihil salutis superesse, nisi ad Dei hominem
quantocyus properaret; qua Rex admonitione sollicitus, nimiumque recuperandae
sanitatis cupidus, jubet ocyus praeparari qualiter negotium expleret concitus,
& uti dignum erat regiae clientelae. Parantur quae tanto erant itineri
congrua, quatenus apparatus copiosus, & Regiae sufficientiae non deesset;
& quod viro Dei in munere deferret, omnimodis abundaret. Itaque emenso
tanto terrarum spatio, devenitur ad locum vocabulo Uriacum, duobus fere
millibus a beati viri cellula semotum; tum subjectis palpebris, reductisque
eminus oculis, totus prae gaudio exultans, jubilum mentis extulit protinus cum
lacrymis. Nam despumanti, & ut ita dixerim, aurato desiliens equo, terrae
pronus decubat, palmisque & genibus reptans, ad specum usque beati viri
devotus, & spe nimia credulus devenit. Tua sunt haec, Christe, miracula,
tuae magnificentiae opera, sui sapit omne quod brutum est, cui mite est omne
quod faevit. Ecce enim Rex praepotens, ac dudum tremendus, cujus Duces Inclyti
tyranni etiam superbo sanguine creti vestigia lambere erant cum gaudio timoris
soliti pauperis tui, cui cum bestiis feris commune erat tam degendi gravitas,
quamque & victus unitas a cunctis longius remoto mortalibus praeposterato
ordine januis humilis recubat, & benedicti ab eo expostulat, quem hactenus
tota in sua vita nec ipso nomine noverat. Tibi laus, tibi gratiarum actio, qui
ponis humiles in sublini, & moerentes erigis sospitate, qui suscitas de
pulvere egenum, & de stercore elevas pauperem.
Igitur, ut dicere coeperam, Rex solo decubat, ac totis
nisibus cum collega David proclamat: Adhaesit pavimento anima mea, vivifica me
secundum verbum tuum. Jubet itaque vir sanctus Regem surgere concite, ac causam
tanti itineris, tantique sudoris, licet bene sciolus, percunctatur, & quis
se in illa humili specu indicaverit, inquirit. Responsum refert, Angelicam
admonitionem indicat, secum non leviter actum ut ipse veniret tanti morbi
fessum gravedine in prospectu haberi, nec necesse requiri quid quaereret, quid
ve postularet. Confesim itaque sanctus vir cui solidissimam super petram erat
fidei fundamentum, aquam jubet afferri; qua exorcizata, Regem jubet perfundi,
&, o mira virtus! alter quodammodo Elisaeus Naaman Syrum Jordanis unda
respersum, Regem Francorum extemplo reddidit sanum. Aspisciens itaque Rex ad
omnes maculas sui corporis, ita eas sanas reperit, ut nullius cicatricis
vestigium penitus remansisset, & septennis quodammodo pueri gratia in
cunctis membris ejus appareret. Exin igitur diu multumque in laudibus
omnipotentis Dei, ejusque famuli Sori ora solvere, ac largitoris &
remuneratoris sui nimiis praeconiis extulere.
Tum vir
Dei, vocato ad se suarum rerum oeconomo, jubet citius Regium praeparari
convivium. Tempus erat, quo praecoquae vuae vesci solent. Denegat minister meri
quicquam reperiri posse: sed neque in vineis circumquaque quicquam vuarum unde
id liquoris quiddam exprimeretur, inveniri valere. Tum ille, ut totus
semper affluebat in Domino, supplices oculos caelorum aspectui dirigens; Eia,
inquit, eia, numquid manus Domini invalida est? Vade ocyus, & in illa, quam
nosti, parva vite, tria quae repereris de palmite pendere turgentia grana,
protinus defer. Obsequitur minister magistri edictis, & excusso pede defert
quae fuerat jussus, traditque Patri tria illa gemmea grana. At Sanctus tota
Spiritum Sanctum mente concipiens; Vade, inquit, oeconomo, & penu omne
scopaterens diligenter emunda, ac tres illas apothecas, quas rustici tonnas
vocant, diligentissime compone. Fecit ut fuerat jussus, conciteque ad Patrem
regressus, indicat cuncta studiose perfecta. Accipe, inquit Sanctus, haec tria,
quae clementia Domini contulit in vite grana, & ea in quas praeparasti
apothecas, exprime elicita. Ad erit enim, credo, ille, qui in Cana Galilae ae
aquam fundere jussit limpidissimam in vina; statimque ut jussis Sancti minister
obtemperans, peregit quae praeceperat, exuberans unda subito replevit cellaria.
Renuntiat minister opus patratum, fit continuo eximium gaudium, attollitur
favor Sancti cum laudibus Domini. Tunc diligenter convivio edito, aliquandiu
ibi Rex commoratus, lustratis circumquaque loci illius finibus, orat
suppliciter Sanctum, qui, si fieri posset, servorum Dei inibi construeretur
Xenodochium. Ad quod sanctus vir libentissime assensum praebuit, & Rege
impensas conferente copiosas, cum festination sanctus Sorus opus arriouit,
& cum diligentia consummavit, ac Domini scholam assidue militaturam
coadunavit, & in honore sancti Martyris Juliani Ecclesiam consecravit.
Supradicto
itaque Rege redditibus terrae abunde ad supplementum servorum Dei delegatis,
& a servo Dei benedictionibus firmatus, cum multo gaudio ad propria est regressus.
Multis itaque Regis beatus vir astrictus precibus, quatenus ipse eidem loco per
semet ipsum praesset, cum ab amica nullatenus extrahi posset cella, verbis ad
ultimum Regis victus, perpendens in his rebus multo magis augeri cumulum
mercedis, maximeque Domini servo pro augmento lucri intendens dicentis: Euge
serve bone & fidelis, quia super pauca fuisti fidelis, supra multa te
constituam, intra in gaudium Domini tui; alacri mente ejus precibus ad tempus
cessit; cujus corporalis presentia quamplurimos secum traxit in Dei via. Praefatus
autem Rex Guntrannus, ut ex Francorum gestis perspicuum patet, eximiam agens
deinceps vitam, animabus Christum desiderantibus semet expectabilem reddidit,
atque inter bonorum actuum insignia reperto Dei nutu copioso thesauro, quod
qualiter factum sit non est nostri temporis evoluere; B. viro Paulino nartanda
committimus, in urbe Cabillonensi sancti Martyris Marcelli mausoleum opere
polymito, auro, gemmisque miro construxit emblemate. Quo in loco ipse
postmodum magnis elucens meritis sepultus est, atque ut ex ejus retexitur
gestis, Rex fortis & felix vernat in gloria.
Sanctus autem vir Dei Sorus propositum beate mentis augere
gliscens, dum quadam die orationi incubans, fortuitu forinsecus oculos
extulisset, prospexit mulierem ultro se in flumine Visera absque ullo rubore
lavantem, nec nuditatem sui erubescentem. Unde vir sanctus satis superque
erubuit, atque animo proposuit se deinceps in hoc saeculo mulierem non visurum,
nimirum studiose cavens illud Propheticum: Intravit mors per fenestras nostras;
ingressa est domos nostras, interfecit parvulos nostros. Nam fenestrae corporis
nostri oculi, auresque constant, per quae visu & auditu quae concupiscimus,
attrahimus.
Nos vero ad narrationem redeamus, compendio hoc tantum
dictum, ne quis fortasse haec legens, incautum adjectum exemplum putet. Igitur
vir sanctus in voto ponens continentiae propositum, non deservit. Qua de re
actum est pia sollicitudine matrem beati viri cum invisere cupientem, totis
nisibus repugnare; sic que videndi se gratiam omnimodis denegare. Cui mater
jamjamque discessura moerens nimis & ejulans, quasi Prophetiam usurpans
verbum, ait: Hic te, fili, videre non potui, videbo te procul dubio in illa
miseratione, quando tecum receptura sum pro justis studiis praemia repromissa;
sicque edito brevi elogio discessit. Nec dubium quin ejus verbum dignum fidei
obtinuerit effectum. Dixit & abiit, nos tamen credere decet tantae fidei
dictum non excessisse incassum.
Itaque Beato viro magis magisque virtutibus clarescente
audiens Beatus Aredius tunc temporis Abbas & verae sophiae opera dans,
catervis quae Monachorum in Atensi (melius Attanensi) Coenobio a se in sui
juris fundo constructo sacrae regulae observantiam praebens, quod Beatus Sorus
Monasterio constructo cum suis Deo omnipotenti vacaret, verbis consolatoriis
epistolam perstringens Sancto Soro direxit, atque in adiutorium aedificii
ostium ei opere cornificio aptatum misit, pullosque columbarum consolationis
gratia, aliasque domesticas aves quas vulgo corniculas dicimus, transmisit, multa
monens divinis insistendum rebus, fallacisque inimici praecavendum insidias. At
B. Sorus haec cum gaudio excipit et pro munerum largitate plurimas gratiarum
actiones reddidit.
Inter haec quia exiguitatis nostrae sermo fessus finem
postulat ad incitandos animos legentium quantam vim etiam in rebus levioribus
Sanctus vir obtinebat uno tantummodo propalandum exemplo censemus. Mulier
quaedam e vicino degens ante ostiolum Sancti porticulam scopare conserverat,
cui vir Dei ob operis mercedem saepe denarium conferre solitus erat. At cum ut
jam dictum est, votis Sancti inesset foeminam non videndam, quadam die cum
eadem, quam diximus, mulier opus consuetum perageret, metuens servus Dei, ne
aut egredienti e cellula aut ingredienti improvisa mulier obviaret comminans
praecepit, ne illuc ulterius redire tentaret, & si parvuipendens verbum
triste excepit, moerensque domum rediit, & ut post parvit, plus quia
fraudabatur censu pecuniae, quam amore solitae obedientiae. Regressa igitur
domum post triduum nihili pendens jussum sancti regressa est, Deique homini se
importuna ingerebat, anteque fores ejus nimiis clamoribus invalescebat repetens
ab eo, quod solita erat recipere in lucro. Tum vir Domini graviter ferens,
simulque reputans nullis eam minis posse a stultitia revocari sputum ex sancto
ore egerens oculo mulieris immersit. Quae statim divino nutu coeca effecta
domumque regressa cunctos domus suae municipes ex una parte capitis qua &
ipsa erat reperit caecos; & uti fertur tam bestiae quamque volucres in illa
domo manentes hujusmodi cautione usque in hodiernum multatae sunt; ut quae viri
Dei excesserat verbum tam illa quam omnis ejus domus atque cognatio, cunctaque
supellex sentirat exitium imminens.
Beatus autem vir Sorus omnium odoribus virtutum refertus
vernabat Christo devotus; roborabatur namque in eo naturalis infirmitas carnis
ardore intimo charitatis, imbecillitatemque corporalium virium solabatur copia
spiritalium Charismatum, simulque illud Apostolicum hortamentum; Non sunt
condignae hujus saeculi passiones ad superventuram gloriam quae revelabitur in
nobis. Itemque quia per multas tribulationes oportet nos introire in Regnum
Dei; Et quod oculus non vidit nec auris audivit, nec in cor hominis ascendit
quae praeparavit Deus diligentibus se. Hec atque alia sacrae Scripturae
documenta tanquam sal spirituale fluxa Mundi gaudia in eo exciccabant, & ad
semper mansura cor illius ignibant. Haec illius exercitatio, haec continua
contra diabolum extitit de certario, donec tandem post laboris cursum operis
peracti a Domino recompensata est remuneratio. Dum, his atque hujusmodi
agonibus decertaret, agminibusque Monasticis undequaque ad se confluentibus
aemulamina suarum virtutum invictissima relinqueret, finis cunctis mortalibus
inevitabilis ostium corpusculi ejus coepit pulsare, ut anima Deo dilecta
diutissimis revincta catenis carceralibus tandem libera servitiis rumperet
vincula carnis & Regi suo occurreret in gaudium ejus suscipienda laeta.
Convocatis itaque fratribus quadam die indicat
dissolutionem sui corporis imminere, seque velle jam dissolvi & esse cum
Christo. Exin igitur nec mora acri febre corporis praerepto medullae ejus igne
genuino perurebantur & sanguinis unda per membra singula siccabatur,
spiritus tamen carnis in infirmitate vigore divino fortior reddebatur & ad
Domini faciem deprecandam quo celerrime soluto carnis vasculo liberaretur,
magis ac magis accendebatur. Denique dissolutione jam vicina cohortibus
Monachorum circum se astantibus & eventum rei praestolantibus, paullo post
futuram eis suam praedixit dissolutionem, & ut possibilitas permisit, ut
sui memores essent admonuit. Interea
ad haec cunctis attonitis & finem rei praestolantibus, ecce subito Orientis
tramite splendor novus adveniens totum illud replevit cubiculum, ac eximii
odoris nidor cunctorum replevit corda, patuitque in calce qualis vir sanctus
extitit in studio vitae. Sicque vale dixit fratribus & coelicum
coelo spiritum collocandum tradidit. Ad cujus obitum praesentes adfuere sancti
viri Amandus & Cyprianus, ut quibus unum fuerat vitae studium, par fieret
recompensation & praemium. Jam vero eo migrato quis explicet quantus fuerit
circumastantium luctus, quis pectoris anxii singulus, qualiter loqui volentibus
atque orare nitentibus media interrumpens verba locutionem interdixerit doloris
magnitudo. Tandem autem inter dira suspiria & amatas lachrymas doloris
modum imponentes corpori sacro funebria impendentes obsequia loculum paraverunt
cum magna diligentia, & in basilica quam ipse dudum in honore Sancti
Martyris Juliani construxerat, terra mandare studuerunt devote. Quem locum D.N.
IESUS-CHRISTIS saepissime ad demonstrandum quem circa suum famulum habuerit
favorem mirandorum operum exhibitionibus convenit nobilitare. Neque enim vel
hujus operis finit brevitas, vel stylo suppetit facultas enarrandi quot caeci
post ejus obitum ad illius sanitati suae pristinae redditi, & daemones ex
obsessis corporibus pulsi, & alia quamplurima petentibus sint collata
beneficia. Haec omnia tuae potentiae praemia tu Domine Pater in servis tuis
mirabilis mirabiliter operaris ad gloriam nominis tui & ad laudem unigeniti
filii tui. Redemptoris nostri,
cum quo & Spiritu Sancto vivis & regnas per saecula immortalia. Amen.